نشریه صنعت لاستیک ایران
پیاپی 96 (زمستان 1398)

مدیریت زنجیره تامین پایدار شامل یکپارچه کردن راهبردی و شفاف اهداف سازمانی در حوزه های اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و دستیابی به آن ها در یک همکاری و هماهنگی روشمند در فرآیندهای کلیدی بین سازمانی به منظور بهبود عملکرد بلندمدت اقتصادی سازمان و زنجیره تامین آن می باشد. هدف اصلی این تحقیق ارزیابی شاخص های پایداری زنجیره تامین صنعت لاستیک با به کارگیری ماتریس تاثیرات متقاطع می باشد. برای جمع آوری داده ها از روش پرسشنامه و مصاحبه با خبرگان صنعت لاستیک و از تکنیک تحلیل اثرات متقابل برای تحلیل استفاده می شود. پرسشنامه ها صرفا با متخصصین و مدیران صنعت لاستیک کشور تکمیل می گردد. روش ماتریس تحلیل تاثیر متقابل جهت بررسی میزان تاثیر عوامل بر همدیگر استفاده خواهد شد. جامعه آماری این پژوهش با توجه به قلمرو موضوعی آن شامل مدیران، خبرگان، متخصصان و فعالان در صنعت لاستیک کشور می باشد. در این پژوهش مصاحبه و تکمیل پرسشنامه ها توسط 46 نفر از خبرگان صنعت لاستیک انجام گرفته است. براساس نتیجه های حاصل از این تحقیق، شاخص های کارایی بازیافت، کیفیت و فناوری زیست محیطی جز شاخص های تاثیرگذار و شاخص های هزینه های زنجیره ی تامین سنتی و پاسخ گویی جز شاخص های تاثیرپذیر هستند.

در تحقیق حاضر و با توجه به اثرات معنادار نوع لاستیک مورد استفاده بر ویژگی های کیفی و عملکردی محصولات ماسک محافظ، به ویژه طول عمر انبارداری محصول، به ارزیابی مقایسه ای لاستیک های مهندسی به عنوان مهمترین متغیر های طراحی در فرمول بندی آمیزه های لاستیکی مورد نیاز پرداخته شده است. برای این منظور، با استخراج 13 معیار ارزیابی (شامل هشت معیار فنی، دو معیار اقتصادی و سه معیار مشعوف ساز)، ماتریس ارزیابی و نمودار رادار متغیر ها، تشکیل و با تعیین شاخص جذابیت هر گروه از این معیارها، به غربال لاستیک های مورد استفاده در محصولات ماسک دنیا پرداخته شده است. بر پایه دانش و تجربیات تولیدکننده محصولات ماسک، شاخص جذابیت معیارهای فنی، اقتصادی و مشعوف ساز به ترتیب برابر با 60%، 30% و 10% تعیین گردید. ارزیابی فنی لاستیک های موجود، بیانگر پتانسیل یکسان کاربرد کلیه لاستیک های مورد بررسی می باشد. اگرچه، توجه هم زمان به ملاحظات فنی و اقتصادی تولید ماسک در داخل کشور، بیانگر آن است که جذابیت کاربرد لاستیک های مورد بررسی، از ترتیب پلی ایزوپرن (کایوچویی طبیعی)، کلروپرن، اتیلن پروپیلن دی ان، پلی ایزوبوتیلن، پلی سیلوکسان و آکریلونیتریل بوتادین پیروی می نماید.

به دلیل تاثیر زیاد فعالیت های منابع انسانی بر عملکرد فرد و سازمان؛ از جمله بر بهره وری سازمان، فعالیت های منابع انسانی مهم تلقی شده و نیازمند هم راستاسازی با راهبردهای سازمان است. هم راستاسازی راهبرد منابع انسانی با راهبرد سازمان منجر به نتایج فردی و سازمانی متفاوتی از جمله افزایش خلاقیت و نوآوری، ایجاد و حفظ مزیت رقابتی، توسعه مسئولیت پذیری و افزایش توان بالقوه سازمان، بهبود ارتباطات بین واحد منابع انسانی و... می شود. لزوم نگاه راهبردی به منابع انسانی، موضوعی انکارناپذیر بوده که با تحولات محیطی بر اهمیت آن افزوده می شود. از آنجایی که مدیریت راهبردی اثربخش سازمان نیازمند منابع انسانی کارا است؛ مقاله حاضر با هدف همسوسازی راهبرد منابع انسانی با راهبرد سازمان، به بیان نقش رویکرد سیستمی در این همسوسازی پرداخته است. سپس با ارایه مزایا و کارکردهای این همسوسازی در عملکرد سازمان؛ نحوه همسوسازی راهبرد سازمان با راهبرد منابع انسانی را تشریح می نماید.

هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر قابلیت های زیست محیطی بر استراتژی و کارایی زیست محیطی با در نظر گرفتن نقش میانجی قابلیت بازاریابی می باشد. این پژوهش از منظر هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. از نظر روش در ردیف تحقیقات توصیفی قرار می گیرد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه مدیران بازرگانی شرکت های تولیدی صنایع شیمیایی استان تهران است. همچنین از میان شرکت های فعال در زمینه مواد شیمیایی 10 شرکت که عملکرد مناسب تری داشته اند بررسی شد و تعداد کل جامعه آماری 550 مشخص گردیده است. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 226 نفر برآورده شده است.  در مورد مبانی نظری تحقیق، ابزار گرد آوری اطلاعات، استفاده از مطالعات کتابخانه ای می باشد که از نوع ابزار بررسی مدارک سازمانی و اسناد ثانویه است و در مورد داده های آمار تحقیق، از ابزار پرسشنامه جهت شناسایی روابط بین متغیرهای تحقیق استفاده شد. ابزار مورد استفاده در این تحقیق، پرسشنامه های 25 سوالی سونگ (2017) و مارتین و همکاران (2015) براساس طیف پنج تایی لیکرت است. روایی ابزار از طریق صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ به دست آمد. در انتها با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل انجام پذیرفت.

فعال سازها، افزودنی های لازم در تهیه ی آمیزه های لاستیکی هستند. اگر چه اکسیدروی به همراه اسیداستیاریک اکثرا استفاده می شوند، اما به علت رفتگی  تایر صدمات زیست محیطی را ایجاد می کند که درنتیجه ی پیامد رهاسازی آمیزه ی پودر شده در محیط زیست است. به همین دلیل تحقیقات عدیده ای برای یافتن افزودنی هایی از منابع تجدیدپذیر که ماندگار ، ارزان تر و دوست دار محیط زیست باشند، انجام شده است. این مقاله به معرفی یک ماده ی جدید به عنوان فعال ساز جایگزین در پخت کایوچوی طبیعی پرداخته است. جایگزینی افزودنی های پخت متداول با مواد گرفته شده از سلولز، واکنش پخت آمیزه های لاستیکی را تغییر می دهد که در پی آن ساختار شیمیایی و ریخت شناسی فازی آمیزه ی نهایی دست خوش تغییر می گردد. این اصلاحات در ساختار آمیزه، چگالی اتصالات عرضی، حداکثر گشتاور، پایداری گرمایی و خواص مکانیکی را نیز تحت تاثیر قرار داده که نتیجه ها نویدبخشی را در پی دارد. نتایج مطلوب به دست آمده و کاهش چشم گیر مقدار روی استفاده شده (74/4%) در آمیزه، در مقایسه با نمونه ی استاندارد، احتمال تغییر فعال سازهای رایج، مانند اکسیدروی، با یک جایگزین دوست دار محیط زیست گرفته شده از نیشکر را برجسته می سازد.

تنظیم مناسب فشار باد تایر و حفظ آن یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر عملکرد تایر و مصرف بهینه سوخت خودرو می باشد. تایری که فشار باد آن کم باشد، نمی تواند شکل خود را حفظ کند و در تماس با جاده، تخت تر از حد قابل قبول خواهد بود. فشار کم باد تایر باعث انحراف بیشتر تایر در زمان چرخش می گردد که این مساله گرمای درونی تایر را افزایش داده و سبب افزایش مقاومت غلتشی و افزایش مصرف سوخت تا 5% خواهد شد. عوامل مختلفی چون دما، زمان تنظیم فشار باد، بار اعمال شده روی تایر در سرعت های بالا و عملکرد تایر در سطوح خشک و خیس، عواملی تاثیرگذار بر فشار باد تایر هستند. در شرایط ایده آل، فشار باد تایر در هر ماه حدود psi 1 کاهش می یابد؛ این بدان معناست که اگر فشار باد تایر برای مدت زمان 2 تا 3 ماه تنظیم نگردد، ممکن است تایر پس از آن مدت، psi 3-2 کاهش فشار را تجربه نماید. از این رو، به جهت اهمیت موضوع، روش هایی جهت پایش فشار باد تایر ایجاد شده اند. یکی از این روش ها، سامانه TPMS است که روشی برخط جهت پایش فشار باد تایر نصب شده روی خودرو می باشد. روش آزمون دیگری نیز (ASTM F-1112) جهت ارزیابی آهنگ کاهش فشار باد تایرها پیش از نصب روی خودرو تعریف شده است. مطالعه حاضر، مروری بر عوامل موثر بر کاهش فشار باد تایر و روش های ارزیابی میزان حفظ فشار باد تایر است.

آب بندها مانع از نشت سیال یا گاز از دستگاه و ورود آلودگی به دستگاه می شوند. آب بندها به دو دسته آب بندهای پویا و ایستا تقسیم می شوند. بسته به نوع کاربرد و شرایط مورد استفاده آن ها می توانند از فلزات، پلاستیک های منعطف، لاستیک ها و مواد چندسازه ساخته شوند. لاستیک ها با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خود پرکاربردترین مواد هستند. برخی از عوامل شایع در ایجاد وادادگی آب بندها عبارتند از: طراحی، اندازه، برهم کنش روغن-لاستیک، سایش،شرایط محیطی و بارگذاری. بسیاری از این وادادگی ها مربوط به مسایل اصطکاک شناسی می باشد. گرمایش اصطکاکی ممکن است باعث افزایش دما و تسریع تخریب شیمیایی یا حرارتی آب بندهای لاستیکی شود. از طرفی درجه حرارت بالا می تواند سختی آب بندهای لاستیکی را کاهش دهد و به دنبال آن وادادگی های دیگری را به دنبال داشته باشد. اصطکاک شناسی علم و فناوری برهم کنش سطوح در حال حرکت می یاشد و شامل مطالعه و کاربرد اصول اصطکاک، رفتگی و روانکاری است. ضریب اصطکاک سطح لاستیک را می توان با توجه به عوامل موثر آن که شامل بخش های چسبش، تغییر شکل (پسماند)، گرانرو و هم چسبی (پارگی) می باشد، بیان کرد. ضریب اصطکاک یکی از خواص کنترل کننده لاستیک در نوع رفتگی است. در حالت کلی رفتگی به سه نوع خستگی، سایشی، گوله ای شدن رخ می دهد. در عمل ترکیبی از سه شکل رفتگی اتفاق می افتد و مشخص کردن سهم هر یک از آنان در طول رفتگی مشکل است.شناخت رفتار اصطکاکی و سازوکار رفتگی لاستیک های ویژه آب بندی در تعیین عملکرد و عمر سرویس دهی آنها مهم است و همچنین درک عمیقتر این رفتارها می تواند به طراح کمک کند تا موادی با خواص مناسب برای کاربردهای مشخص در آب یندی انتخاب کند.

یکی از مسایل مورد پرسش از بابت این که چرا فناوری لاستیک و تایر در ایران به خوبی رشد نیافته است، بازمی گردد به این نکته که شاید موسسات آموزشی و یا مراکز پژوهشی دانشگاهی در ایران به نسبت دنیا خیلی خوب عمل نکرده اند که خروجی خوبی از آن ها مشاهده نمی-شود. این مقاله تلاش دارد با بررسی رخدادهای پژوهشی و آموزشی در سطح دنیا در زمینه ی لاستیک و تایر و مقایسه ی آن با وضعیت فعلی ایران تا حدی کاستی های آموزشی و پژوهشی و چرخه ی تولید و انتقال دانش را بررسی کند. بر اساس بهینه کاوی های به عمل آمده به نظر می رسد کمیت و یا کیفیت آموزش در ایران در حوزه لاستیک فرقی با دنیا ندارد، تفاوت قابل توجهی نیز بین خروجی های پژوهشی دانشگاه های ایران و دنیا نیست ولی تمایل و رویکرد پژوهشی صنعت تایر و لاستیک ایران درونگرا است و چندان موثر در ارتباطات داخلی و یا بین المللی نیست و به نظر مهم است که برای رفع این ضعف از درون صنعت تایر راه حل را جست به جای این که مشکل را در ضعف دانشگاه یا کمبود تقویت دانشگاه ها در این حوزه دانست.