فهرست مطالب

فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 46، بهار 1399)

  • تاریخ انتشار: 1399/01/26
  • تعداد عناوین: 26
|
  • ابراهیم زحمت کش، عیسی ابراهیم زاده*، نادر زالی صفحات 1-16

    با توجه به شرایط خاص اقتصادی و سیاسی کشور ما در منطقه و جهان، و نیز قرار گرفتن ایران در معرض آسیب های طبیعی، مسایلی چون تحریم های اقتصادی، محدودیت های تامین منابع مالی، نوسانات شدید درآمدهای نفتی و... احتمال بروز اتفاقات و رخدادهای غیرمنتظره به ویژه در حوزه برنامه ریزی کشور بسیار زیاد است. لذا ضروری است آسیب شناسی نظام برنامه ریزی منطقه ای در کشور مورد توجه قرار گیرد.  با توجه به اینکه تاکنون در مطالعات آسیب شناسی و ارزیابی های علل آن به مشکلات ریشه ای نظام برنامه ریزی اشاره نشده و صرفا به مسایل حاشیه ای برای آسیب شناسی های نظام برنامه ریزی توجه شده است، است لذا در این پژوهش سعی گردید آسیب شناسی نظام برنامه های توسعه در محور فرایندها صورت گیرد. در این پژوهش با استفاده از روش های اسنادی و پیمایشی و تکنیک دلفی ، عوامل موثردر ایجاد آسیب های نظام برنامه ریزی منطقه ای کشور با مطالعه موردی  استانهای شمالی کشور احصا شده و ماتریس تاثیرات متقاطع برای  بررسی میزان تاثیر عوامل بر همدیگر تکمیل و  با بهره گیری از تکنیک های تحلیلی و نرم افزار MICMAC، کلیدی ترین عوامل موثردر آسیب شناسی  نظام  برنامه ریزی منطقه ای موجود با تاکید بر استانهای شمالی کشورشناسایی گردید . این عوامل شامل: حاکمیت برنامه ریزی اقتصادی و بخشی ، نحوه انتخاب اهداف و ابزارهای برنامه های توسعه و نیز عدم توجه به سناریوهای احتمالی در اینده و نیز متمرکز بودن نظام برنامه ریزی در کشور از اصلی ترین عوامل و چالشهای موجود در نظام برنامه ریزی بوده  که در نهایت راهکارهای مناسب اصلاح فرایند نظام برنامه ریزی منطقه ای ارایه شد.

    کلیدواژگان: آسیب شناسی، نظام برنامه ریزی، برنامه ریزی منطقه ای، استان های ساحلی شمال
  • سیدمرتضی طباطبایی، علی اصغر اسماعیل پورروشن*، تهمینه دانیالی، حیدر لطفی صفحات 17-34

    وابستگی متقابل اقتصادی، ادغام اقتصادهای ملی در سطح جهانی و منطقه ای نیز از مهم ترین پیامدهای اقتصاد امروز کشورهای درحال توسعه است. وابستگی متقابل اقتصاد کشورها به قدرت های جهانی و رشد سریع تجارت جهانی ضمن گسترش سریع رقابت بین المللی، زمینه همکاری متقابل و در تقابل یکدیگر را برای کشورهای جهان به همراه آورده است. جمهوری اسلامی ایران پس از تحریم های پسابرجام، با مشکلات گسترده اقتصادی مواجه شده است و در طی سال های پیش رو، مشکلات اقتصادی آن بیشتر نیز خواهد شد. ازاین رو سیاست های نگاه به شرق و منطقه گرایی ایران افزایش خواهد یافت. سازمان همکاری شانگهای از جمله سازمان هایی می باشد که در زمینه منطقه گرایی و در زمینه های اقتصادی پیشرفت های قابل ملاحظه ای را به خود دیده است و از این رو همگرایی هایی که ایران به خصوص از لحاظ اقتصادی به کشورهای عضو اصلی این سازمان مانند روسیه و چین دارد، می تواند راهی برای کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی ایران منجر گردد. از این رو مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و کاربردی به ارزیابی همگرایی های اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو سازمان شانگهای، به منظور ارزیابی پتانسیل های صادرات واردات غیرنفتی ایران و کشورهای عضو سازمان شانگهای از طریق روش های آزمون مشابهت و کسینوس زاویه پرداخته است. نتایج نشان داد که ایران به ترتیب با کشورهای چین، روسیه، هند و پاکستان بیشترین پتانسیل های تجاری را داراست و در این بین میزان واردات کالاها از کشورهای چین و هند بسیار بیشتر از سایر کشورهای منطقه و حتی کشورهای جهان است.

    کلیدواژگان: منطقه گرایی، همگرایی اقتصادی، سازمان همکاری های شانگهای، جمهوری اسلامی ایران
  • سیدماکان صداقت، حسین شریفی طرازکوهی*، احمد شمس، سعید منصوری صفحات 35-48

     صلح و امنیت بین المللی یکی از مهمترین اهداف نگارندگان منشور ملل متحد است. همانطوریکه منشور ملل متحد در اهدافش متذکر شده است، تلاش منشور حاضر ترغیب دولت ها به مذاکره و حل و فصل اختلافات از طرق صلح آمیز است، بر همین اساس است که می توان فهمید ابتدایی ترین مرحله برای دستیابی به توسعه همه جانبه ملل در قرن جدید نیازمند برقراری صلح و ترغیب دولتها به حل و فصل اختلافات است. اگر بخواهیم کشورمان را به الگویی امن با ریسک پایین سرمایه گذاری برای کشورهای خارجی تبدیل نماییم، فاکتورهایی همچون نوع حکومت، نظام اداری و اقتصادی و اجرای درست قوانین عاملی برای ارزیابی کشورهای خارجی جهت انجام سرمایه گذاری می شود و زمانی که سرمایه خارجی وارد شود خود بخود تولید کار و اشتغال و افزایش رفاه و دیگر مولفه های اقتصادی و اجتماعی را نیز با خود همراه خواهد داشت. رابطه بین اجرا، احترام و رعایت حقوق بشر است و تعاملی که باید بین این مقوله و بحث حق بر توسعه برقرار شود است. بحثی که در اینجا صورت می گیرد این است که اجرای سیاستهای توسعه ای نوعا منجر به بهبود وضعیت حقوق بشر و پایبندی دولتها به رعایت حقوق شهروندانشان خواهد شد. باید به این نکته توجه نمود که توسعه اقتصادی و تجارت آزاد جز در سایه رعایت حقوق بشر و حقوق خصوصی افراد جامعه محقق نخواهد شد و این یکی از مهمترین ابزارهای سنجش میزان ریسک پذیری در سرمایه گذاری خارجی دولتها است.

    کلیدواژگان: حق بر توسعه، توسعه پایدار، حقوق بشر، حقوق بین الملل، حقوق بین الملل اقتصادی، حقوق سرمایه گذاری خارجی، سیاستگذاری عمومی
  • علی موقر پاک*، مجید شمس صفحات 49-74

    تصادفات جاده ای همواره خسارات مالی و جانی فراوانی را به جامعه وارد می سازد. برنامه ی مدیریت حوادث جاده ای برای کنترل، رسیدگی و کاهش آثار تصادفات جاده ای تدوین گردیده است. در این برنامه هدف، رسیدگی به موقع و کارا به حوادث رخ داده در کمترین زمان ممکن است. در این برنامه نیروهای مختلفی درگیر هستند که ازجمله آن ها می توان به نیروهای امداد و نجات اشاره کرد. مهم ترین عامل در سیستم امدادرسان زمان رسیدن امدادگران به صحنه ی تصادف است که از فاکتورهای اصلی کاهش زمان رسیدن به بالین مجروحین موقعیت پایگاه های اورژانس می باشد. در کشور ایران توجه چندانی به موضوع مکان یابی ایستگاه های اورژانس نمی شود و پایگاه های فعلی امدادرسان بدون در نظر گرفتن مکان های حادثه خیز و با اعمال روش های غیر کارشناسی انتخاب می شوند؛ که پیامدهای منفی بسیاری ازجمله تاخیرهای ناشی از روش های سنتی امدادرسانی پس از درخواست امداد را به دنبال دارد. این تحقیق به بررسی تاثیر امدادرسانی به موقع به وضعیت مجروحین و مصدومان در تصادفات نقاط حادثه خیز و کاهش شدت خسارات وارده در محورهای پلیس راه همدان-ملایر طی سال های 1395، 1396و1397در دوره سه ساله مورد تحلیل قرار گرفت. روش انجام این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی است که با استفاده از آمار تصادفات سه ساله، نقاط حادثه خیز قلمرو پژوهش شناسایی شده و سپس پایگاه های اورژانس موجود در منطقه و محدوده های تحت پوشش استاندارد آن ها شناسایی شدند. با مقایسه نقاط حادثه خیز و تصادفات منجر به فوت در مناطق تحت پوشش استاندارد و سایر مناطق این نتیجه حاصل شد که امدادرسانی به موقع به حادثه دیدگان از شدت خسارات تصادف به طور معنی داری کم می کند

    کلیدواژگان: تصادفات، نقاط حادثه خیز، امدادرسانی، پایگاه اورژانس، شبکه راه ها
  • هادی کرامتی معز*، سیدمحمود میرخلیلی صفحات 75-96

    در تقسیم بندی کلان، سیاست ها و تدابیری که می توان در مهار و کنترل شبکه های اجتماعی مجازی اتخاذ نمود؛ به دو دسته سیاست های ایجابی و سیاست های سلبی تقسیم می شود؛ منظور از سیاست های سلبی در این حوزه، سیاست هایی است که مربوط به حذف؛ کنترل و نظارت بر محتوا و تدابیر مربوط به احراز هویت و پالایش، هستند که در زمره تدابیری تلقی می شوند که قابلیت دسترسی را کم می کنند. حال پرسشی که مطرح می شود این است که راهکارهای سلبی از طریق فیلترینگ می تواند منجر به کاهش بزه دیدگی نوجوانان در شبکه های اجتماعی مجازی شود؟ به نظر می رسد منع آن ها نمی تواند کمک کند چرا که دولت برای جلوگیری از این وضعیت به فیلترینگ شبکه های اجتماعی پرداخته؛ این تدبیر نه تنها کمکی نکرد؛ بلکه کودکان را بیشتر در معرض بزه دیدگی و بزهکاری قرار داده است؛ با این وصف که شبکه های اجتماعی مجازی به خودی خود ابزارهای نامناسبی نیستند و می توانند کاربردهای مفیدی نیز داشته باشند، لذا انکار و یا حذف دسترسی به تکنولوژی های ارتباطی و تعاملی نمی تواند راه حل مناسبی در کنترل و پیشگیری از بزه دیدگی ناشی از شبکه های اجتماعی باشد. از این رو، ضروری است سیاست گذاری های مناسبی در این خصوص اتخاذ گردد و از برخوردهای سلبی و قهری در این زمینه پرهیز شود و مهارت استفاده آگاهانه از تکنولوژی های مجازی و فرهنگ سازی استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی مجازی در سطح خانواده ها و جامعه افزایش یابد.

    کلیدواژگان: سیاست های پالایشی، شبکه های اجتماعی مجازی، پیشگیری از بزه دیدگی، جغرافیای انسانی
  • نغمه محمدپورلیما، علیرضا بندرآباد*، حمید ماجدی صفحات 97-116

    تاب آوری با توجه به وقوع سوانح طبیعی و یا انسان ساخت در دنیای امروز از مسایل بسیار اساسی است. لیکن توجه به مفهوم تاب آوری صرفا در ابعاد کلان فاقد کارآمدی لازم بوده و شناخت این مفهوم در سطوح خرد می تواند به اجرایی شدن این امر کمک شایانی نماید. از آنجا که ظرف وقوع کلیه رویدادهای اجتماعی در بستر جغرافیایی و مختصات مکانی است، بین تاب آوری اجتماعی و ویژگی های مکان ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف کاربردی و توسعه ای و به روش تحلیلی-توصیفی، نسبت به تبیین اثر متقابل شبکه های اجتماعی و محیط کالبدی بر یکدیگر می پردازد تا به شناخت ویژگی های محلات شهری تاب آور دست یابد. براساس یافته های پژوهش مشخص گردید که ساکنین محلات با تاب آوری بالا تمایل بیشتری برای برقراری رابطه با دوستان، مدارس، کسب وکارها و موسسات غیرانتفاعی محلی یا شبکه هایی با پیوندهای محلی متمرکز داشتند. در مقابل، ساکنین محلات با تاب آوری کمتر تمایل داشتند از شبکه های دولتی، دانشگاهی، نظامی و... بهره برند. همچنین نتایج نشان داد که یک محیط کالبدی می تواند به شکل گیری تجمع ها کمک کرده و باعث وابستگی به برخی مکان ها و همچنین افزایش پیوند میان ساکنین شود. لذا توجه برنامه ریزان شهری به چنین فضاهایی اهمیت زیادی دارد و می تواند به تاب آوری بیشتر در آینده کمک کند و بازتعریف کاربردی ابعاد اجتماعی در زندگی شهری ساکنین و تبیین اصول پایه در تاب آوری اجتماعی می تواند در کنار تاب آوری کالبدی به ارتقا سطح محلات شهری کمک شود.

    کلیدواژگان: تاب آوری، محلات شهری، تاب آوری کالبدی، تاب آوری اجتماعی، شبکه های اجتماعی
  • سعید صالحیان، زهرا مسلمی*، حمیدرضا شیبم، اسماعیل نجفی صفحات 117-131

    احداث صنایع در قالب شهرک ها در نواحی روستایی با هدف دستیابی به توسعه ی پایدار روستایی باعث تنوع بخشی به فعالیت های غیرکشاورزی، تنوع بخشیدن به اقتصاد روستا، تعدیل مهاجرت های بی رویه از روستا به شهرها، کاهش نابرابری های فضایی بین مناطق شهری و روستایی می شود. در این پژوهش آثار اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی شهرک صنعتی خیرآباد در محدوده ی روستایی دهستان مشک آباد واقع در بخش معصومیه شهرستان اراک مورد بررسی قرار گرفته است. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) صورت گرفته است. طبق آمار سال 1395 محدوده دارای 9860 نفر جمعیت و 3190 خانوار بوده که حجم نمونه مطابق با فرمول کوکران برابر با 370 پرسشنامه برآورد شده است. روایی پژوهش از طریق مصاحبه با متخصصین و پژوهش های دیگر در این زمینه به اثبات رسیده و پایایی گویه های پژوهش نیز گرچه در سه بعد (اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) دارای پایایی بالا و گویه کالبدی پایایی پایینی را نشان می دهد ولی در کل داده های پژوهش در سطح بالایی معنادار می باشند. برای تحلیل داده ها از طریق آزمون های t مستقل تک نمونه ای و آزمون Anova تفاوت میانگین و معناداری ابعاد مختلف مورد سنجش قرارگرفته است. نتایج آثار شهرک صنعتی بر منطقه مورد مطالعه، مجموع میانگین شاخص های اقتصادی را عدد 55/4، در بعد اجتماعی 72/3، در بعد زیست محیطی 56/3 و در بعد کالبدی 49/3 نشان می دهد. تاثیرگذاری در شاخص های اقتصادی بالاتر از ابعاد اجتماعی، کالبدی و محیطی بوده است..

    کلیدواژگان: شهرک صنعتی، توسعه پایدار روستایی، اقتصاد روستایی، استان مرکزی
  • محمد بصیری صدر، محمد اخباری*، عبد الرضا فرجی راد، رضا برنا صفحات 133-152

    بزرگ ترین تهدید زیست محیطی امروز گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی است. اثرات تغییر اقلیم منجر به کمبود آب و غذا، بیماری، بیکاری و مهاجرت، فقر، تنش ها در خصوص منابع و بی ثباتی جهانی می شود. هدف از انجام این پژوهش تحلیل ژیوپلیتیکی اثرات تغییر اقلیم در کشور و تاثیر آن بر توسعه پایدار با توجه به تصمیمات سیاسی دولتمردان است. این مقاله از نوع توصیفی، تحلیلی و با روش پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل صاحب نظران و متخصصین شاغل در سازمان های هواشناسی، محیط زیست و پدافند غیرعامل است و پرسشنامه بر اساس شاخص های اثرات تغییر اقلیم، توسعه پایدار و تصمیمات سیاسی طراحی و در بین آن ها توزیع گردید که تعداد 60 پرسشنامه جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار (pls) فرضیه تحقیق اثبات گردید. بر اساس یافته ها اثرات تغییر اقلیم با توسعه پایدار رابطه معنادار و معکوس دارد، همچنین بین تاثیرات تصمیمات سیاسی بر توسعه پایدار ایران رابطه معناداری و معکوس وجود دارد. درنهایت تصمیمات سیاسی در تاثیر تغییرات اقلیم بر توسعه پایدار ایران اثر تعدیل گر ندارد. بدین معنی که برخلاف سایر کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه، تصمیمات سیاسی گرفته شده در دولت در کاهش اثرات تغییر اقلیم در کشور موثر نبوده است. در پایان بر لزوم مشارکت دولت در اجرای روش های موثر از جمله آبخیزداری و استفاده از انرژی های پاک جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای برای سازگاری با اثرات تغییر اقلیم تاکید شده است.

    کلیدواژگان: تغییر اقلیم، گرمایش جهانی، توسعه پایدار، تصمیمات سیاسی، ژئوپلیتیک
  • قربانعلی کارگر اصل زنوزی، بختیار عزت پناه*، رضا ولیزاده صفحات 153-173

     گردشگری تجاری همواره اثرات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی وسیعی را به وجود آورده، روند تحولات آن منوط به نحوه تاثیرات این پیشران های گوناگون می باشد لذا مدیران شهری بایستی این پیشران ها را طوری برنامه ریزی کنند که در آینده شاهد تقویت جایگاه صنعت توریسم باشیم. این تحقیق با هدف شناسایی پیشران های ناشی از توسعه صنعت گردشگری تجاری آتی جلفا و بررسی چگونگی ارتباط بین آن ها می پردازد. پژوهش حاضر بر حسب هدف کاربردی، از حیث روش پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی صورت گرفته است. با توجه به ماهیت این تحقیق، نخست تعدادی از متخصصان و مسیولان اجرایی که بایستی در بحث مشارکت داشته باشند را شناسایی نموده و سپس از روش مطالعات اسنادی برای تعیین پیشران های کلیدی استفاده گردید. در ادامه با استفاده از روش های آینده پژوهی (نرم افزارMic Mac) جهت وزن دهی پیشران ها بهره گرفته شده است. تعداد شرکت کنندگانی که در تحقیق مشارکت نمودند متشکل از 20 نفر از متخصصان، کارشناسان و مسیولان اجرایی است. نتایج ناشی از تحقیق نشان داد که با توجه به امتیاز بالای تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم از میان 40 متغیر، پیشران های کلیدی شامل دو متغیر" بهبود وضعیت اقتصادی و اشتغال در منطقه و افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی تحت تاثیر توسعه آتی صنعت گردشگری تجاری منطقه قرار خواهند گرفت. علاوه بر این تعدادی از متغیرها که تاثیرگذاری بالا و تاثیرپذیری پایینی دارند عبارت اند از: توسعه ثبات سیاسی و امنیتی کشور، ایجاد کارخانه ها و صنایع جدید در منطقه و افزایش فرهنگ گردشگر پذیری مردم.

    کلیدواژگان: صنعت گردشگری، پیشران ها، آینده پژوهی، میک مک
  • سیدخلیل سیدعلی پور*، علیرضا یاوری صفحات 171-188

    بدون شک مهمترین واساسی ترین تقاضای موجود دربازار سرمایه کشور،املاک ومستغلات است.باتوجه به نیاز ضروری افراد به مسکن وسرپناه ارزش آن راچندبرابر می نماید.تحقیق حاضر به دنبال شناسایی رضایت مشتریان از عملکرد آژانس مسکن می باشد. روش انجام تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده که با استفاده از تکنیک پرسشنامه به گردآوری اطلاعات پرداخته است. تعداد نمونه آماری 384 نفر از مشتریان مراجعه کننده به آژانس مسکن واقع در کلان شهر تهران، گزینش گردیده و به پرسشنامه ها پاسخ دادند. گفتنی است در این تحقیق به لحاظ اعتبار نظری و تجربی مورد آزمون قرار گرفت. اعتبار سازه ای نظری بر اساس مدل کیفیت خدمات سروکوال پاراسورامان ، همچنین اعتبار صوری، و مقدار آلفای کرونباخ بالای  70 درصد و نتایج مشابه با تحقیقات دیگران، همگی حاکی از آن است که روش تحقیق حاضر به لحاظ روایی و پایایی، از اعتبار و قابلیت اعتماد قابل توجهی برخوردار است. بنابراین، نتایج یافته های تحقیق نشان می دهدکه ارزش درک شده توسط مشتری دارای بیشترین اهمیت در جلب رضایت مشتری، سپس، اصلاح وضعیت ظاهری و تکمیل امکانات و تجهیزات آژانس، پاسخگویی، اطمینان خاطر و در نهایت اعتباری که از قبل این عناصر می آید، رضایت مشتری را از خدمات دفاتر آژانس مسکن می افزاید.

    کلیدواژگان: آژانس مسکن، رضایت مشتری، اعتبار و تضمین، ارزش درک شده، اطمینان خاطر
  • حسن مرادی نصر*، عبدالرضا رحمانی فضلی، رحمت الله منشی زاده صفحات 189-207

    سکونتگاه های انسانی به عنوان نظام های فضایی همواره تحت تاثیر نیرو ها و عوامل متعدد درونی و بیرونی و با حالت بازدارندگی و پیش برندگی این نیروها در حال تحول می باشند؛ که این مهم موجب پراکندگی متفاوتی از نظر جمعیت و فعالیت در عرصه های سکونتگاهی شده و زمینه ی نابرابری و عدم توازن را فراهم ساخته است. استان لرستان نیز به تبع اثرگذاری عوامل درونی و بیرونی در طی چند دهه گذشته توسعه نامتوازن فضایی را تجربه نموده است، به نحوی که در برخی مناطق نیروهای وادارنده توسعه و به تبع آن ساختارها و کارکردهای وادارنده توسعه شکل گرفته و در برخی مناطق نه تنها ساختارهای لازم شکل نگرفته بلکه در مواقعی نارسایی ساختاری موجب رکود کارکردی سکونتگاه ها در عرصه فضا شده است. پژوهش حاضر به دنبال تحلیل نیروها و عوامل درونی و بیرونی پیش برنده و بازدارنده ایجاد توسعه نا متوازن در استان لرستان از روش پژوهش تحلیلی- توصیفی، و از شیوه های تجزیه و تحلیل کمی و آماری بهره گرفته است. نتایج به دست آمده از پژوهش حاکی از این است که در کنار چگونگی اثرگذاری هر کدام از نیروهای درونی و بیرونی بر توسعه نامتوازن در سطح دهستان های استان لرستان اصلاح اندیشده شده ساختاری- کارکردی در چارچوب توسعه محلی می تواند در حرکت به سمت توسعه متوازن و پایدار راهگشا باشد.

    کلیدواژگان: توسعه نامتوازن، توسعه، عوامل پیش برنده و بازدارنده، لرستان، ساختاری- کارکردی
  • نظامعلی صالحی، تهمینه دانیالی*، محمد اخباری صفحات 209-228

    تحولات سال 1991 میلادی در اتحاد جماهیر شوروی سابق که به جدا شدن کشورهای مشترک المنافع انجامید، جمهوری اسلامی ایران را در یک وضعیت استراتژیک جدید قرار داد و بسترهای جدید و مناسبی را در جهت برقراری تعامل و آینده‏نگری پیش روی جمهوری اسلامی ایران قرار داد که از جمله مهم ترین مولفه های آن عبارت اند از بحث رژیم حقوقی دریای خزر و تاثیر این دریا بر کشورهای ساحلی و نیز برنامه‏ های راهبردی جمهوری اسلامی ایران و برنامه‏ های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت در راستای منافع ملی و اتخاذ روشی منطقی و معقول با دیپلماسی فعال و خنثی نمودن نفوذ کشورهای فرامنطقه‏ ای. لذا با توجه به مطالب یاد شده، بسیاری از صاحب نظران علوم راهبردی معتقدند، توسعه همکاری منطقه‏ای و بین المللی ایران و کشورهای آسیای مرکزی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این مقاله بررسی و تبیین تعاملات ایران با ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی است. سوال اصلی مقاله این است که مهم ترین فرصت ها و تهدیدات تعاملات ایران با ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی کدام اند؟ در این پژوهش از روش سوات برای تحلیل موضوع پژوهش استفاده می شود در این راستا اهداف جمهوری اسلامی ایران در راستای توسعه همکاری با کشورهای آسیای مرکزی که دسترسی آن ها به جهان آزاد و به ویژه آب های گرم که تنها از طریق ایران میسر است و خاک کشورمان به عنوان دروازه‏ی ورود این کشور به موارد پیش گفته محسوب می‏شود مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد؛ که این بررسی عبارت اند از: شناخت کشورهای آسیای مرکزی در ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی نظامی بررسی منافع کشورهای منطقه‏ای و فرامنطقه‏ ای در توسعه همکاری با آسیای مرکزی، تبیین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در عرصه‏ های گوناگون در روابط با آسیای مرکزی و برعکس و شناخت فرصت‏ها و چالش‏ها، تحولات آتی موثر بر امنیت ملی و نتیجه گیری و تبیین اهداف در جهت توسعه همکاری ایران و کشورهای آسیای مرکزی به ویژه ترکمنستان که دارای مرزهای طولانی خاکی و آبی با ایران است و با توجه به فرصت‏ها، تهدیدات و موانع، نتایج تحقیق نشان دهنده‏ی آن است که می‏توان با تبیین اهداف مناسب و برنامه‏ های صلح و منطقی از قبیل: حسن هم جواری، توسعه تعاملات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و تقویت انگیزه‏ های ملی بر مبنای هویت اسلامی، همکاری ایران در زمینه‏ های مختلف و ایجاد بسترهای لازم با کشورهای آسیای مرکزی بخصوص کشور همسایه‏ ی شمالی ایران یعنی ترکمنستان را توسعه داده و در راستای تامین امنیت و منافع ملی به نحو شایسته و منطقی اقدام کرد.

    کلیدواژگان: آسیای مرکزی، همکاری های راهبردی، جمهوری اسلامی ایران، همکاری‏های منطقه ای
  • وحید نوروزی، مجید عباسپور*، آیدا احمدی صفحات 229-250

    شهرها به عنوان پیچیده ترین ساخته دست بشر همواره با مخاطرات زیادی مواجه بوده اند. امروزه رشد و توسعه شهرنشینی موجب پدید آمدن تسهیلات فراوانی شده که همراه خود عوامل بحران زا را افزایش داده است. با توجه به موقعیت استراتژیک کلان شهر تهران و بروز روزافزون پدیده هایی مانند وضعیت بحرانی آلودگی هوا، زلزله، تغییرات اقلیم و... توجه به مسئله تاب آوری می تواند نقاط ضعف و بحرانی را شناسایی، برنامه ها و اقداماتی جهت افزایش تاب آوری شهر را ارایه نماید. در این مطالعه پس از شناسایی ساختارهای شهری موجود در تهران و بررسی آن، مولفه های موثر در وضعیت تاب آوری شهری، معیارها، زیر معیارها و شاخص های هر یک از آن ها از طریق روش خرد جمعی خبرگان استخراج و اهمیت و ارجحیت مولفه ها و زیر مولفه های شناسایی شده از طریق تحلیل کمی آن ها در تاب آوری، مبتنی بر اصول و مفاهیم سامانه های تصمیم گیری چند معیاره [1] (MCDM) و تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی [2] (FAHP) از طریق تجزیه و تحلیل و وزن دهی مشخص گردید.

    کلیدواژگان: تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی FAHP، تکنیک های سیستم پشتیبان تصمیم گیری MCDSS، مدیریت جامع کلان شهر تاب آور
  • نعمت الله شریف نژاد، حمید صابری*، احمد خادم الحسینی، کرامت الله زیاری، مهری اذانی اذانی صفحات 251-267

     شهرداری به عنوان یک سازمان محلی و غیردولتی به منظور اداره ی امور و ارایه ی خدمات شهری بایستی سعی در کم کردن اتکای خود به درآمدهای ناپایدار و افزایش سهم درآمدهای پایدار در منابع درآمدی خود نماید. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این تحقیق ارزیابی پایداری درآمدهای شهرداری اصفهان و همچنین شناسایی مولفه های تاثیرگذار بر پایداری ساختار درآمدی آن می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی با ماهیت توصیفی - تحلیلی است که به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش اسنادی - میدانی (پیمایشی) استفاده گردیده است. جامعه ی آماری تحقیق کلیه ی متخصصان حوزه ی برنامه ریزی و مدیریت شهری در اصفهان می باشد که تعداد 200 نفر به عنوان حجم نمونه بصورت گلوله برفی انتخاب گردیده اند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش تحلیل معادلات ساختاری در محیط نرم افزار Amos استفاده شده است. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های آماری قابل استنتاج است که ساختار درآمدی شهرداری اصفهان ناپایدار بوده است و مواردی که جزو درآمدهای پایدار محسوب می گردند نیز به سختی از طرف شهرداری قابل وصول هستند. یافته های تحقیق نیز حاکی از آن است که بیشترین تاثیرگذاری بر پایداری ساختار درآمدی شهرداری اصفهان مربوط به مولفه های برنامه ریزی درآمدها و هزینه ها و طبقه بندی فعالیت های شهرداری در سیستم بودجه بندی و سیستم مالی؛ رجوع به بازارهای مالی و پولی خارجی و تنوع بازارهای پولی شهرداری برای تامین مالی؛ برنامه و کلاس های آموزشی جهت توجیه کارکنان نظام تشخیص و وصول عوارض شهرداری؛ اصلاح نرخ عوارض و مالیات محلی توسط دولت در سال های متوالی؛ و استفاده از نرم افزارها و سخت افزارهای اداری و رایانه ای هوشمند به ترتیب با ارزش 92/0، 89/0، 86/0، 82/0 و 78/0 می باشد.

    کلیدواژگان: پایداری، ساختار درآمدی، شهرداری، کلان شهر اصفهان
  • رضا نصوحیان*، منوچهر توسلی نائینی صفحات 269-293

    کشور ایران به دلیل وجود منابع و ذخایر فراوان جغرافیای طبیعی و جغرافیای انسانی فرصت مناسبی برای سرمایه گذاران خارجی است و به لحاظ وجود مزایای بسیاری که از راه جذب سرمایه های خارجی نصیب کشورمان می گردد، باید در پی آن برآییم تا موانع بر سر راه را از بین برده و اطمینان خاطر را در ذهن سرمایه گذار ایجاد نماییم؛ زیرا سرمایه گذاری خارجی نقشی کلیدی در اقتصاد هر کشور ایفا می کند. این موضوع در گردشگری به دلیل تاثیرگذاری بودن در اقتصاد، اهمیت بیشتری دارد. این پژوهش درصدد این است تا ضمن بررسی این محدویت ها و مشکلات تقنینی سرمایه گذاری خارجی در صنعت گردشگری با حفظ ملاحظات زیست محیطی؛ به این پرسش پاسخ دهد که این قوانین تا چه میزان در ایجاد اطمینان و اعتماد برای سرمایه گذاران موفق بوده است؛ وضعیت قانونی موجود، به علت قوانین ناهماهنگ، دارای ابهام بوده و شرایط قراردادهای نفتی در قوانین، نامشخص و حتی معلوم نیست که مرجع تصویب شرایط اساسی قراردادهای سرمایه گذاری کدام یک از مراجع قانونی موجود است. به نظر می رسد با توجه به مشارکت دستگاه های دولتی در این روش و تجربه موفق بسیاری کشورها در این زمینه و همین طور ظرفیت مناسب این روش برای جذب سرمایه گذاران خصوصا در مناطق کمتر توسعه یافته می توان با تدوین قوانین کارآمد و اعمال حمایت های مناسب از روش مشارکت عمومی- خصوصی برای جذب هر چه بیشتر سرمایه گذاران به صنعت گردشگری خصوصا در مناطق مستعد همچون مناطق نمونه گردشگری بهره برد.

    کلیدواژگان: صنعت گردشگری، ملاحظات زیست محیطی، جغرافیای انسانی، موانع تقنینی سرمایه گذاری خارجی
  • مینا فردین، علیرضا میلانی*، مسعود بیرانوند، مجید متین راسخ صفحات 295-319

    محیط زیست، یکی از ارزش های اساسی جوامع انسانی است. محیط زیست شامل همه یا بخشی از عناصر تشکیل دهنده محیط طبیعی اعم از آب، هوا، خاک در سطح زمین یا عمق آن یا محیط انسان است. با توجه به گسترش انواع آلودگی ها و دیگر خسارت های زیست محیطی ناشی از رشد بی رویه اقتصادی و افزایش جمعیت و سایر  فعالیت های انسانی که اثراتی بر محیط زیست دارند که بعضا منفی و مضر هستند. بحثی که در اینجا حایز اهمیت است این است که کسانی که محیط زیست را آلوده می کنند چه مسئولیتی دارند و اینکه قانون گذار چه تدبیری برای مقابله با این افراد اندیشیده است. این تحقیق بر پایه روش توصیفی تحلیلی به نگارش در آمده و از مدل کتابخانه ای و همچنینی روش فیش برداری برای گردآوری اطلاعات استفاده کرده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که آلوده کنندگان محیط زیست، بر اساس قانون هم مسئولیت مدنی دارند و هم در صورت وجود شرایط مسئولیت کیفری نیز بر آن ها بار می شود.

    کلیدواژگان: جرائم زیست محیطی، آلودگی محیط زیست، مسئولیت، حقوق ایران، اسناد بین الملل
  • نسرین مهرا* صفحات 321-342

    سخن از قاچاق به میان می آید، ناخودآگاه ذهن شنونده بیش از هر چیز متوجه قاچاق مواد مخدر می شود که برای کشورها مشکل زاترین و برای قاچاقچیان پرسودترین نوع قاچاق را در سطح جهان تشکیل می دهد. قاچاق بین المللی مواد مخدر یک جرم سازمان یافته فراملی است که توسط باندها و گروه های سازمان یافته با سلسله مراتب نیرو، امکانات و تجهیزات، مرزهای کشورها را پشت سر گذاشته، صلاحیت سرزمینی دولت ها را نقض کرده و در مسیر حمل از مبدا تا مقصد، جرایم دیگری از قبیل هواپیماربایی، ترور و قتل، تخریب محیط زیست، قاچاق سلاح و مهمات و... را نیز همراه خواهد داشت؛ پیشگیری از وقوع جرایم قاچاق مواد مخدر، امری نیست که یک قوه یا نهاد بتواند متکفل آن باشد، بلکه مسئله ای چندوجهی است که مشارکت همه قوا، نهادها و آحاد جامعه را می طلبد. همچنین نبود آمار جنایی صحیح، فقدان سیاست جنایی مشارکتی، کمبود قوانین منقح و کارشناسی شده، کثرت متولیان پیشگیری از جرایم و موازی کاری، علل اصلی ناموفق بودن سیاست های پیشگیری از جرایم محسوب می شود. به نظر می رسد راه برون رفت از این مشکل، تشکیل شورایی تحت عنوان «شورای پیشگیری وضعی از جرایم با محوریت جرایم قاچاق مواد مخدر و روان گردان» باشد. اعضای این شورا را نمایندگانی از نیروی انتظامی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، شهرداری های مناطق مختلف مرزی هر شهر و نهادهای مردمی می توانند تشکیل دهند.

    کلیدواژگان: پیشگیری وضعی، جغرافیای انسانی، قاچاق مواد مخدر، جرم سازمان یافته فراملی
  • احسان الله ریگی، محمود رضا انوری*، معصومه حافظ رضازاده صفحات 343-359

    امروزه پویا کردن اقتصاد نواحی مرزی یک شاخص اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز بهبود امرار معاش مردم مرزنشین به شمار می رود، اقتصاد پویا در مناطق مرزی مرزی باعث ایجاد اشتغال و تامین معیشت ساکنان این مناطق، کنترل قاچاق کالا و افزایش امنیت مرزها و... می شود. لذا هدف پژوهش حاضر واسنجی نقش اقتصادی کریدور های مرزی (زمینی) بر توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر میرجاوه) می باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی و استنباطی از نرم افزار SPSS و مدل تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج بررسی نقش اقتصادی کریدور های مرزی در توسعه اجتماعی و کالبدی شهر میرجاوه نشان داد که میانگین به دست آمده همه شاخص ها بالاتر از حد متوسط عدد 3، و همچنین سطح معناداری به دست آمده 000/0، بیانگر میزان زیاد نقش اقتصادی کریدور های مرزی در توسعه اجتماعی و کالبدی می باشد. نتایج مدل تحلیل عاملی جهت ارایه راهکار هایی جهت توسعه اقتصادی کریدور مرزی میرجاوه نشان داد، نسبت مجذور کای به درجه آزادی برابر 57/2 می باشد و برازش خطای تقریب (RMSEA) در این مدل عدد 06/0، را نشان می دهد و از آنجایی که این عدد پایین تر از 08/0 است، نشان می دهد که مدل برازش ضعیفی ندارد. در نهایت نتایج آزمون فرضیه پژوهش نشان داد در بین ابعاد مطرح شده، بعد اجتماعی با کای اسکویر 44/38، بعد کالبدی با کای اسکویر 31/28 و سطح معناداری به دست آمده کمتر از 05/0 است، گویای ارتباط معنادار و مثبت بین توسعه اجتماعی و کالبدی و نقش اقتصادی کریدور مرزی میرجاوه می باشد.

    کلیدواژگان: اقتصاد مرزی، کریدور های مرزی، توسعه پایدار شهری، شهر میرجاوه
  • عباس نجفی، حیدر لطفی*، پیروز مجتهد زاده، عزت الله عزتی صفحات 361-382

     مناطق مرزی دورترین مناطق پیرامونی از مرکز می باشند، به همین دلیل عقب مانده ترین و محروم ترین مناطق هستند. توسعه نامتوازن بخش های اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و همچنین عدم تعادل های منطقه ای به این محرومیت منجر شده است. تجارت و مبادله کالا و انسان موتور رشد و توسعه کشورهاست و کشورهای درحال توسعه برای پیشرفت لازم است به دنبال حضوری جدی تر در تجارت جهانی باشند. از جمله روش های نقش آفرینی در تجارت جهانی، گسترش مبادلات بین مناطق مرزی است. با توجه به گستردگی و اهمیت مرزهای ایران در خلیج فارس ضرورت دارد که ساماندهی فضای مرزی ایران در این منطقه از لحاظ گردشگری مورد بررسی قرار گیرد. این مقاله چند متغیر اساسی یعنی مرزها، قاچاق، گردشگری را در کنار هم مطالعه می کند و عرصه مورد مطالعه آن نیز جنوب ایران و مرزهای آبی خلیج فارس است. در این تحقیق از روش ترکیبی، توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از بررسی های اسنادی و کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده و با توجه به اطلاعات به دست آمده، به بررسی جاذبه ها، امکانات، خدمات و وضعیت کلی گردشگری در منطقه پرداخته، سپس برای تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل SWOT استفاده شده است.

    کلیدواژگان: جغرافیای مرزی، قاچاق، گردشگری، خلیج فارس
  • خیرالله پروین*، فیروز اصلانی، حمید الهوئی نظری، علی محمد یوسفی صفحات 383-403

     نظارت سیاسی به دلیل اهمیتی که در حفظ نظم عمومی و نیز عدالت میان منطقه ای و جغرافیایی دارد دارای اهمیت بسزایی است. این نوع نظارت از طریق مردم و همچنین مجلس شورای اسلامی صورت می پذیرد. سوال اصلی مقاله حاضر این است که ابزارهای نظارت سیاسی در نظام حقوق جمهوری اسلامی ایران کدام اند و این ابزارها چه تاثیری بر عدالت جغرافیایی بر جای گذاشته اند؟ روش این مقاله توصیفی تحلیلی است. یافته های این مقاله نشان می دهد که ابزارهایی که مردم برای اعمال این نظارت در اختیار دارند شامل نظارت همگانی (امر به معروف و نهی از منکر)، مطبوعات و رسانه های جمعی، احزاب و تشکل های سیاسی و تجمع و راهپیمایی می باشد و ابزارهای مجلس شورای اسلامی شامل تذکر، سوال، استیضاح، اصل 90 قانون اساسی و تحقیق و تفحص می باشد. همچنین یافته های این مقاله نشان می دهد که یکی از مهم ترین ابزارها برای بهبود وضعیت عدالت جغرافیایی در ایران ابزارهای نظارت سیاسی است زیرا عدالت جغرافیایی در ایران گرفتار عدم تعادل و عدم تواز است. در این مقاله به تشریح این نوع نظارت و ابزارهای اعمال آن و تاثیر آن بر عدالت جغرافیایی در کشور پرداخته می شود.

    کلیدواژگان: احزاب سیاسی، مطبوعات و رسانه های جمعی، نظارت، نظارت سیاسی، نظارت همگانی
  • محمدرضا قربانی پارام، سیروس باور*، هادی محمودی نژاد صفحات 405-424

    گسست از طبیعت و نظام های طبیعی در جریان زیست روزمره ی انسان شهرنشین یکی از دغدغه های مهم دوران معاصر تلقی می شود. یکی از فضاهای حایز اهمیت معماری مسکن می باشد. مسکن به عنوان یکی از پدیده های واقعی نخستین مسایلی است که بشر همواره با آن دست به گریبان بوده و در تلاش برای یافتن پاسخی مناسب و معقول برای آن بوده است و مسکن به عنوان نیاز اساسی مطرح است، لذا توجه به مسکن به عنوان یک سرپناه، باید بتواند شرایط لازم را برای رشد فردی هر یک از افراد خانواده فراهم آورد و همچنین نیازهای روحی و روانی آنان را مرتفع سازد، حایز اهمیت است. طراحی بیوفیلیک به عنوان ابزاری توسط معماران استفاده می شود تا افراد داخل ساختمان ها را به طبیعت خارج از آن از طریق الگوهای و پارامترهای طراحی مربوطه به هم پیوند دهد. این الگوها در هر دو محیط داخلی و خارجی کاربردهای گسترده ای دارند و مزایای فیزیولوژیکی، شناختی و روانی به همراه دارند. لذا هدف این مقاله ارزیابی تاثیر اصول معماری بیوفیلیک در کیفیت طراحی مسکن در اقلیم شمال ایران است. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی _ تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت اسنادی و میدانی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که توجه به اصول و شاخص های معماری بیوفیلیک در حین طراحی و اجرای مجتمع های مسکونی در نواحی شمال ایران در ارتقای کیفیت آن ها و به تبع آن افزایش میزان رضایتمندی ساکنان آن ها، تاثیر عمده ای دارد.

    کلیدواژگان: معماری، بیوفلیک، مسکن، اقلیم شمال ایران، گرگان
  • فروغ فتاحی واجاری، رحیم سرور*، علیرضا استعلاجی صفحات 425-437

    گستردگی مباحث و پدیده های شهری و نیاز روزافزون شهروندان به مسایل مختلف لزوم توجه به همه ابعاد شهر را ضروری می سازد که مدیران و برنامه ریزان شهری باید همواره بدان ها توجه داشته باشند. تاب آوری یکی از مفاهیم نوینی است که امروزه مورد توجه بسیاری از مدیران شهری قرار گرفته است. هدف تحقیق حاضر رتبه بندی نواحی منطقه 15 بر اساس مولفه های تاب آوری می باشد. نتایج کلی تحقیق نشان می دهد که کمترین میزان تاب آوری متعلق به ناحیه یک با امتیاز تاب آوری 39/3 می باشد. در بررسی مولفه های تاب آوری مشاهده شد که نوسان چندان زیادی بین نواحی وجود ندارد و این وضعیت برای تاب آوری منطقه نیز مشهود است. در تحلیل مولفه ها نیز مشاهده شد که ناحیه یک در اکثر مولفه ها، تاب آوری پایینی داشته است. بنابراین پایین ترین میزان تاب آوری متعلق به ناحیه یک و بالاترین میزان تاب آوری نیز متعلق به ناحیه پنج با امتیاز 69/3 می باشد. این ناحیه نیز در اکثر مولفه ها تاب آوری بالایی داشته است.

    کلیدواژگان: تاب آوری، رتبه بندی، نواحی، شهر
  • نوشین عباسی، مریم قاسمی سیچانی*، نیما ولی بیگ، مهدی سعدوندی صفحات 439-455

    گردشگری و سفر، پدیده ای اجتماعی است که در شکل دهی به واقعیت ها و شناساندن ارزش های نهان فرهنگی سهم به سزایی دارد. در نگرش سنتی، گردشگری عمدتا دارای ماهیتی مکان محور بوده که بر اساس تجربه انسانی از مکان، شکل می گیرد. بررسی هم پوشانی جاذبه های تاریخی-فرهنگی، طبیعی، تفریحی و مراکز اقامتی در شهر اصفهان، تمرکز آن ها را در هسته تاریخی شهر نشان می دهد؛ که با توجه به گسترش جغرافیایی، سازمان شهر نیازمند بازنگری در راستای ایجاد مکان های جدید و مطلوب است. بدین منظور، این مطالعه با هدف تشخیص نظام حاکم بر لایه های پنهان کالبد مساجد ارزشمند تاریخی محدوده بازار بزرگ اصفهان، از دیدگاه سازمان شکلی مترتب بر فضاها و مراتب رابط، در پی خوانش ویژگی های هندسی نهفته در ساختار پلانی مسیر حرکتی نمازگزاران در مساجد بوده است. در ادامه این روند و بر مبنای داده های کتابخانه ای و میدانی، سنجش هندسی و شکلی اجزاء مسیر از درگاه به محراب صورت گرفته است. یافته های تحقیق، بر استفاده مکرر از نسبت عددی مشخص و فرم تکرارشونده مربع در مراتب شکلی مسیر حرکتی، تاکید نموده و از آن به عنوان عاملی اثربخش در ایجاد هم پیوندی در مراتب حرکتی، یاد کرده است. همچنین، با پیشنهاد بهره از این ساختار در کالبد مساجد نوین، افزون بر آن که بر پیوند میان هندسه و مفهوم «قدر» به مثابه عاملی در راستای پیوستگی در مراتب تاکید می کند؛ به سبب پیوند تصور ذهنی گردشگران میان میراث کهن و جاذبه های جدید شهری، موجب رونق صنعت گردشگری در این شهر خواهد شود

    کلیدواژگان: هم پیوندی، مسجد، هندسه، گردشگری، بازار بزرگ اصفهان
  • محمدرضا نیتی* صفحات 457-474

    تحلیل منابع گردشگری نقش مهمی در توسعه چشم انداز برنامه ریزی گردشگری ایفا می کند. بناهای تاریخی، طرح های سنتی و فرهنگی، ساختمان های با معماری باستانی، سبک زندگی منطقه ای و محیط های دارای چشم انداز طبیعی پتانسیل های اصلی توسعه گردشگری خواهند بود. منابع گردشگری در جنوب هند شامل ارزش های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی این کشور هستند. هدف اصلی این مقاله عبارت است از تحلیل نقش منابع گردشگری شهر حیدرآباد در توسعه پایدار گردشگری این شهر. سوال اصلی مقاله این است که منابع گردشگری در توسعه پایدار گردشگری شهر حیدرآباد چه نقشی دارند؟ فرضیه ای را که برای پاسخ گویی به این سوال اصلی در صدد تحلیل و بررسی آن هستیم این است که منابع گردشگری به مثابه موتورهای توسعه پایدار گردشگری هستند که هر چه فراوانی و تنوع آن ها بیشتر باشد پایداری و سرعت رشد گردشگری بیشتر خواهد بود. در این تحقیق همه منابع گردشگری در شهر مورد مطالعه شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. همه موقعیت ها و مکان های گردشگری شناخته شده بر اساس فاکتورهای مختلف مورد نظر سنجی قرار می گیرند. برحسب اولویت و اهمیت، منابع به پنج دسته ی عالی، بسیار خوب تا عالی، نسبتا خوب تا خیلی خوب، خوب تا نسبتا خوب و خوب طبقه بندی می شوند. روش این مقاله توصیفی - تحلیلی است که در آن سعی خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه های و نیز مقالات علمی و پژوهشی و نیز آمارهای معتبر و رسمی به تحلیل و تبیین موضوع مورد مطالعه پژوهش پرداخته شود.

    کلیدواژگان: گردشگری، توسعه پایدار، حیدر آباد، منابع گردشگری
  • سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی*، آزاده قمری صفحات 475-490

    پژوهش حاضر با استفاده از روش پژوهش آمیخته، به مطالعه سازوکارهای شناسایی استعدادهای نیروی انسانی در شهرداری تهران پرداخته است. در بخش کیفی، با 10 نفر از مدیران، معاونان و کارشناسان‎ارشد شهرداری تهران و 6 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه، به صورت هدفمند، مصاحبه های عمیق بعمل آمد. برای تحلیل داده ها، از تحلیل تفسیری استفاده شد. روایی یافته های بخش کیفی از طریق بررسی توسط مصاحبه شوندگان، تایید گردید و برای محاسبه قابلیت اطمینان کدگذاری های انجام شده، از روش پایایی بازآزمون استفاده شد. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه مدیران، کارشناسان‎ارشد و استعدادهای شهرداری تهران بوده که با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران، 278 نفر با روش خوشه ای انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته 20 سوالی بهره گرفته شد. برای تحلیل داده ها، از مدل یابی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزیی (PLS) استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان دادند که سازوکارهای شناسایی استعدادهای نیروی انسانی در شهرداری تهران؛ شامل چهار مولفه طراحی و استقرار کانون ارزیابی و توسعه، طراحی مدل شایستگی های عمومی استعدادهای نیروی انسانی، طراحی مدل شایستگی های اختصاصی و وجود سیستم ارزیابی عملکرد و استفاده مقتضی از آن می باشند.

    کلیدواژگان: الگو، شناسایی استعدادهای منابع انسانی، شهرداری تهران
  • اکرم سادات خیرسادات*، ابوالفضل داودی رکن آبادی، مرضیه پیراوی ونک صفحات 491-506

    در این مقاله معرفی عوامل خاطره ساز نهفته و آشکار در بستر و زمینه معماری از منظر "نظریه داده بنیاد" مدنظر قرار گرفت؛ در واقع روش تحقیق این پژوهش از نوع تحلیلی- توصیفی در نظر گرفته شد و به منظور نمایش کارایی این روش با اتکاء به نظریه داده بنیاد، دانشکده معماری یزد به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد تا شرح گام به گام مراحل اجرای این پژوهش را تبیین نماید.شرکت کنندگان در این پژوهش با استناد به روش "گلوله برفی" و نمونه گیری نظری انتخاب شدند وتجزیه تحلیل اطلاعات براساس سه روش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی (گزینشی) انجام شد. یافته های حاصل از این پژوهش در مرحله نهایی به 28 کد باز، 16 کد محوری و 6 کدانتخابی رسید و الگوی پارادایمی به شرح زیر سازماندهی شد: 1. متغیرهای علی 2. متغیرهای زمینه ای 3. متغیرهای مداخله گر 4.پدیده یا مقوله محوری 5. راهبردها 6. پیامدها و نتایج .نتایج این پژوهش نشان داد که  ارتباطات درون مجموعه ای و وجود نظام و الگوی پیوسته از شاخص ترین متغیرهای زمینه ای یا نهفته در بستر حاکم قلمداد می شوند.

    کلیدواژگان: بستر معماری، خاطره، کیفیت فضایی، مکان جمعی، نظریه داده بنیاد