فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری
پیاپی 29 (زمستان 1398)

در تامین منابع مالی پروژه های تفریحی علاوه بر ویژگی های هر یک از روش های تامین مالی که بر انتخاب این روش ها از سوی سرمایه‎ گذاران دارای اهمیت است، عوامل محیطی و بیرونی نیز به صورت ریسک های مختلف، تاثیرگذار هستند. هدف این مطالعه، آسیب شناسی تامین منابع مالی برای پروژه های تفریحی بخش گردشگری شهر مشهد مقدس می باشد و به رتبه بندی این ریسک ها برای هر یک از روش های تامین مالی پرداخته شده است. این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و نظرات کارشناسی انجام شده است. جامعه آماری مطالعه تعداد 33 نفر از کارشناسان مالی در شرکت های سرمایه گذاری خصوصی و سازمان های دولتی مرتبط با بخش گردشگری می باشند. شیوه نمونه گیری، از نوع هدفمند یا اشباع نظری می باشد. در این مطالعه به منظور تجمیع نظر کارشناسان، از روش برنامه ریزی چندمعیاره فازی استفاده شد. طبق نتایج، در بین عوامل تاثیرگذار محیطی، ریسک فرایند، بیشترین تاثیر را بر تامین منابع مالی در پروژه های تفریحی شهر مشهد مقدس دارد و ریسک های اقتصادی، قانونی و سیاسی در رتبه های بعدی اهمیت هستند. فرایندهای سازمانی و بوروکراسی اداری (تغییر یا عدم شفافیت در فرایندها و تخصیص مسئولیت ها، تاخیر در اجرای فرایندها، ضعف هماهنگی و سازماندهی و...)، رعایت نشدن حقوق مالکیت، وضعیت فساد اداری، تبعیض و رانت و امتیاز انحصاری در دسترسی به منابع مالی، حقیقی نبودن مناقصات سازمان ها، نحوه مشارکت بانک ها با بخش خصوصی در اجرای پروژه ها و نحوه مشارکت بخش عمومی با بخش خصوصی در تامین مالی پروژه ها؛ از جمله ریسک های فرایندی در تامین مالی پروژه های تفریحی شهر مشهد می باشند.

با توجه به فواید توسعه گردشگری، استان‎ های مختلف کشور در جذب گردشگر با یکدیگر رقابت می کنند، این در حالی است که وجود اثرات سرریز فضایی، امکان افزایش گردشگر در یک استان ناشی از توسعه گردشگری در استان‎ های مجاور را مطرح می‎ نماید. بر این اساس در این مطالعه در کنار عوامل انگیزشی رقابت استان‎ ها برای جذب گردشگر، وجود اثرات سرریز فضایی گردشگری در بین استان‎ های کشور مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور انجام این بررسی پس از آزمون وجود اثر فضایی، الگوی اقتصادسنجی در چارچوب داده‎ های تابلویی پویایی فضایی توسط تخمین زن دوربین فضایی برآورد گردید. براساس نتایج به‎ دست آمده، بهبود حمل ‎و نقل و گسترش راه‎ های مواصلاتی استان ‎ها که موجب دسترسی گردشگران هر استان به استان ‎های مجاور می ‎شود، دارای اثرات سرریز فضایی مثبت بوده و موجب افزایش تعداد گردشگران استان‎ های مجاور می شود، در حالی که تعداد مراکز فرهنگی، تعداد پزشکان متخصص و همچنین ارتقای شاخص فناوری و اطلاعات، از عوامل انگیزشی رقابت بوده و ضمن افزایش تعداد گردشگران هر استان، جذب گردشگر را در استان‎ های مجاور کاهش می دهد. در نهایت براساس نتایج به‎ دست آمده علی‎ رغم اینکه استان ‎ها در رقابت با یکدیگر به دنبال جذب گردشگر بیشتر هستند اما تعداد گردشگران ورودی هر استان، تاثیر مثبت و معنی‏ دار بر تعداد گردشگران ورودی استان ‎های مجاور دارد.

در دنیای پیچیده و متغیر کنونی با توسعه دانش و فناوری از یک سو و تغییر الگوهای نیاز بازار از سوی دیگر، وجود تکنولوژی های پیشرفته به منظور تولید محصولات باکیفیت برای رفع نیاز های مشتریان به شدت مورد نیاز است. در پاسخ به این نیازها شرکت ها با بهره گیری از علوم روز درصدد بهبود کیفیت تولیدات و جلب رضایت هرچه بیشتر مشتریانشان می باشند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر توانایی نوآوری بر عملکرد نوآوری با درنظر گرفتن نقش میانجی نوآوری فرایند و نوآوری محصول می باشد. جامعه آماری پژوهش را 422 شرکت تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل دادند که تعداد 52 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات، میدانی و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه می باشد که روایی محتوایی آن توسط خبرگان و روایی سازه و ساختار با روش تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار Smart-pls بررسی و تایید شد و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرارگرفت. از تحلیل مسیر و مدل سازی معادلات ساختاری جهت برآورد الگو استفاده شد. نتایج نشان دادند که نوآوری فرایند میانجی خوبی جهت تاثیر توانایی نوآوری بر عملکرد نوآوری نمی باشد. همچنین نتایج نشان داد نوآوری محصول میانجی خوبی جهت تاثیر توانایی نوآوری بر عملکرد نوآوری می باشد.

مقاله حاضر بر آن است تا با رویکردی تحلیلی و به کارگیری روش مدل سازی به بررسی عوامل موثر بر مخارج بهداشتی خانوارهای شهری استان های ایران طی دوره زمانی 1396- 1385 پرداخته و با بهره گیری از روش رگرسیون کوانتایل، ضمن بررسی وضعیت مخارج بهداشتی در استان های ایران (شامل 30 استان)، به بررسی عوامل موثر بر این مخارج و چگونگی اثرگذاری این عوامل در کوانتایل های مختلف در خانوارهای شهری بپردازد. نتایج این مطالعه نشان داد که کشش درآمدی مخارج بهداشتی خانوارهای شهری در استان های ایران، کوچک تر از یک بوده است که بیان گر ضروری بودن مخارج بهداشتی در استان های مورد بررسی است. به علاوه، سایر نتایج این مطالعه حاکی از این است که تولید ناخالص داخلی سرانه اثر مثبت و معنی داری بر مخارج بهداشتی خانوار داشته اند. همچنین تورم، نرخ بیکاری و مخارج آموزشی، اثر منفی و معنی داری بر مخارج بهداشتی خانوارهای شهری استان های ایران، داشته است؛ براساس سایر نتایج، شاخص های تولید ناخالص داخلی سرانه، نرخ بیکاری و مخارج آموزشی، در مقادیر بالای مخارج بهداشتی، عملکرد قوی تری داشته اند این در حالی است که اثرات تورم بر مخارج بهداشتی، به تدریج در کوانتایل های بالا، کم تر می شود. این نتایج، بیان گر آن است که در سطوح بالای درآمدی، افراد، بیشتر برای سلامت خود هزینه می کنند. نتایج آزمون تقارن نیز نشان دهنده این است که با افزایش مخارج بهداشتی، به ترتیب اثر مثبت تولید ناخالص داخلی سرانه و اثرات منفی مخارج آموزشی و نرخ بیکاری، افزایش می یابد.

هدف اصلی این پژوهش، مفهوم ‎سازی مجدد بازاریابی اجتماعی در کسب ‎و ‎کار اسلامی با رویکرد امضایی و طراحی مقیاسی برای اندازه‎ گیری آن می‎ باشد. برای این منظور، با استفاده از پارادایم مالهوترا و برکز، سه مرحله کلی گردآوری آیتم‎ ها و اعتبار محتوا، توسعه مقیاس پالایش شده و ارزیابی ابعاد، اعتبار و پایایی، در نظر گرفته شده است. بعد از بررسی اسناد و مدارک در مورد بازاریابی اجتماعی و انجام مصاحبه گروه کانون با صاحب‎ نظران در حوزه پژوهش ‎های اقتصاد اسلامی، تعداد 45 آیتم گردآوری شده و با انجام اعتبار محتوا و نظرسنجی از خبرگان، این تعداد به 30 آیتم کاهش یافت. در ادامه، با انجام تحلیل عاملی اکتشافی داده‎ های حاصل از پیمایش، یک مقیاس سه بعدی با 14 آیتم به عنوان مولفه‎ های بازاریابی احتماعی مبتنی بر آموزه‎ های اقتصاد اسلامی، طراحی و معرفی شده است. ابعاد این مقیاس به ترتیب محیط ‎زیست، امنیت و بهداشت نام‎ گذاری شدند. محیط ‎زیست دربرگیرنده آیتم ‎های از بین بردن زیبایی طبیعت، سوءاستفاده از اموال عمومی و دولتی، افزایش فضای سبز در منطقه، عدم ‎اتلاف منابع طبیعی، عدم‎ آلودگی منابع آبی و خاکی و ایجاد آلودگی صوتی می باشد. امنیت دربرگیرنده آیتم‎ های حفظ اسرار و اطلاعات، عدم ‎ترس از ملامت دیگران، باورهای عمیق دینی و ایجاد صلح در بین مردم بوده و همچنین، بهداشت در برگیرنده آیتم‎ های بهداشت فردی، بهداشت تغذیه، بهداشت پوشاک و پیشگیری از بیماری می باشد. این مقیاس برای اولین ‎بار طراحی شده و پژوهش ‎های متعددی در مورد ارزیابی اعتبار آن در جوامع آماری مختلف مورد نیاز است تا بتوان آن را در حوزه کسب‎ و کار به هنجار تبدیل کرد. طراحی مقیاس بومی برای بازاریابی اجتماعی با استناد به مختصات فرهنگی خاص منطقه، جنبه جدید و نوآورانه این طرح می‎ باشد.

مقاله حاضر به بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در مسکن طی سال های 1375 تا 1396 در شرایط نااطمینانی مدل، با استفاده از رویکرد متوسط گیری مدل بیزینی  و متوسط وزنی حداقل مربعات، در ایران پرداخته است. به این منظور از اطلاعات و داده های آماری 20 متغیر؛ شامل 11 متغیر بیرونی (اقتصادی و اجتماعی) و 9 متغیر (درونی بخش مسکن) که بر اساس مبانی نظری و مطالعات تجربی بر سرمایه گذاری مسکن موثرند، استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در بین متغیرهای بیرونی، نرخ شهرنشینی، نرخ بهره حقیقی، نرخ رشد واقعی نقدینگی، نرخ تورم انتظاری، وقفه رشد درآمدهای نفتی، نرخ رشد واقعی قیمت سکه، نرخ رشد تسهیلات بانکی بخش مسکن، وقفه رشد نرخ ارز واقعی و درجه باز بودن اقتصاد و در بین متغیرهای درونی، نرخ رشد قیمت زمین، وقفه نرخ رشد تعداد پروانه های ساختمانی، نرخ رشد واقعی شاخص بهای مصالح ساختمانی، وقفه نرخ رشد واقعی قیمت مسکن، نرخ رشد تعداد ساختمان های شروع شده و نرخ رشد واحدهای تکمیل شده دوره قبل، موثرترین متغیرها در الگوی سرمایه گذاری بخش خصوصی در مسکن ایران هستند. احتمال شمول سایر متغیرها در الگو کمتر از 50 درصد بوده و شواهد قوی (غیرشکننده) برای موثر بودن آن ها بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در مسکن طی دوره نمونه وجود ندارد. یافته های این مقاله بازگوکننده این واقعیت است که اثرگذاری سیاست های پولی (حجم نقدینگی و نرخ بهره) بر سرمایه گذاری مسکونی قوی تر از سیاست های مالی (مخارج دولت در بخش ساختمان) می باشند.

مقاله حاضر با هدف شناسایی تاثیر مولفه زمینه سازی بر مدیریت استعداد به منظور بهبود عملکرد فردی کارکنان به روش آمیخته اکتشافی انجام شد. پس از کدگذاری و دسته بندی 40 مضمون اولیه، روایی محتوایی آن به دو روش، کیفی و کمی انجام شد. با استفاده از ضریب هولستی، پایایی مضامین، 85/0 برآورد شد. در فاز کمی محیط پژوهش، از 5873 نفر با استفاده از فرمول کوکران، 369 نفر به عنوان حجم نمونه به روش نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب شدند. مقادیر مربوط به برآورد ضریب آلفای کرونباخ برای مضامین بالاتر از 75/0 به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آماری توصیفی در تحلیل داده های کمی شامل جداول توزیع فراوانی و نمودار ها و در بخش استنباطی از روش تحلیل عاملی تاییدی و رویکرد مدل سازی معادله ساختاری کوواریانس‎ محور استفاده شد. نتایج نشان دادند شاخص های قوانین و مقررات، استراتژی سازمان، حمایت مدیران، فرهنگ سازمانی و مدیریت منابع انسانی با بار عاملی 90/0، 85/0، 61/0، 60/0، 59/0، به ترتیب از بیشترین اثر تبیین کنندگی در این الگو برخوردار بوده اند.

حفظ حقوق سپرده‎ گذاران، یکی از موضوعات مهمی است که کشورهای توسعه ‎یافته و به خصوص کشورهای در ‎حال ‎توسعه، به آن توجه کرده ‎اند. در ایران، بحران های مالی و پولی از گذشته تاکنون وجود داشته است. از این رو هدف این پژوهش، تبیین خط مشی ‎گذاری حفظ حقوق شهروندان سپرده ‎گذار در بحران های بانکی کلان‎شهر تهران است. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل مضمون (تم) است. گردآوری داده ها و اطلاعات، طی مصاحبه عمیق و نیمه ‎ساختار یافته با 18 نفر از خبرگان حوزه بانکی و خط ‎مشی ‎گذاران قوه مقننه در شهر تهران انجام شده است.. نتایج نشان می‎ دهند در خط مشی گذاری حفظ حقوق شهروندان سپرده ‎گذار در بحران های بانکی کلان شهر تهران، تقویت مکانیزم حمایتی سپرده‎ گذاران به عنوان راهبرد اصلی، اصلاح یا بهبود قوانین مرتبط با سپرده‎ گذاران به عنوان عامل زمینه ‎ساز شرایط اجرا و تقویت فرایندهای نظارتی هدفمند، همسوسازی کنش‎ های سیاسی، اقتصادی، اداری و شبکه بازیگران، طراحی مجاری ارتباطی بخشی و فرابخشی در بحران های مالی به عنوان عوامل مداخله ‎گر، مورد توجه سیاست‎ گذاران و خط ‎مشی ‎گذاران قرار گیرد. بنابراین به دلیل وسعت موضوع پژوهش و مصاحبه با برخی از خط‎ مشی ‎گذاران این حوزه، نتایج به‎ دست آمده را می توان به کل جامعه پژوهش، تعمیم داد.