نشریه مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار
سال سوم شماره 2 (پیاپی 8، پاییز و زمستان 1398)

ناتوانان جسمی ،معلولان و جانبازان ،بخشی از افراد جامعه اند که همچون سایرین ،نیازمند استفاده از امکانات و خدمات عمومی هستند . هدف از تحقیق بررسی شاخص های توسعه پایدار در پارک خیام برای رفاه معلولین می باشد . روش تحقیق بصورت مشاهدات میدانی بوده و پرسشنامه ها توسط معلولان و جانبازان پارک خیام به عنوان نمونه پاسخ داده شده و نتایج مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است . نتایج تحقیق نشان می دهد با توجه به رویکرد سیستمی به موضوع اکوسیستم ها لازم است تحولی در اکوتوریسم پایدار صورت بگیرد به همین منظور ابتدا شناسایی نقاط قوت و ضعف با طرح پرسش هایی در مورد طبیعی ، تاریخی و مذهبی و فرهنگی ، انسان ساخت ، زیر ساخت ها در منطقه بررسی شده اند. سپس شاخص های مربوط به توسعه پایداراز جمله شاخص های حفظ منابع طبیعی ، درآمد زایی رشد اقتصادی ، امکان بهره برداری افراد از منابع ، اکوتوریسم پایدار ، وضعیت جغرافیایی ، امکانات برای معلولین ، امکانات برای عامه مردم در پارک خیام بررسی شده است. نتایج  نشان می دهد که 33.3 درصد از پاسخ دهندگان ابراز کرده اند که طبیعت منطقه دست نخورده نیست  و نظر منفی داشته اند درحالیکه 66.7 درصد بیان کرده اند که طبیعت منطقه دارای مناظر طبیعی و گونه های گیاهی و جانوری خوبی می باشد.همچنین کلیه پاسخ دهندگان (100 درصد) ابراز کرده اند که منطقه از نظر تاریخی و مذهبی و فرهنگی  ، انسان ساخت و زیر ساخت ها مناسب می باشد . همچنین 50 درصد پاسخ دهندگان ابراز کرده اند که از امکانات موجود برای معلولین امکانات رفاهی مانند سرویس بهداشتی مناسب نمی باشد و 50 درصد دیگر بیان کرده اند که امکانات ورزشی خوبی ایجاد شده است . کلیه پاسخ دهندگان (100 درصد) ابراز کرده اند که شاخص های توسعه پایدار مناسب بوده است .جهت بهسازی فضاهای عمومی برای توانمندسازی معلولان در بهره گیری بیشتر و بهتر از پارکها و فضاهای سبز شهر، و سازگار ساختن این کاربریهای شهری با نیازهای این اقشار، باید بیش از پیش توجه داشت.
 

مدیریت منابع آب از جمله آب زیرزمینی اهمیت فراوانی دارد. در این میان، بررسی تغییرات مکانی و تخمین درست آب زیرزمینی نقش کلیدی در مدیریت بهتر این منابع دارد. روش های میان یابی زمین آماری که در دهه های اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته اند، قابلیت تخمین پارامترهای فیزیکی و هیدرولیکی خاک در نقاط نامعلوم با در نظر گرفتن همبستگی مکانی مقادیر پارامتر موردنظر را دارند. در این مطالعه، روش زمین آماری کریجینگ معمولی و روش آماری وزن دهی عکس فاصله (IDW) با توان یک تا توان پنج برای میانیابی عمق آب زیرزمینی در مساحت 38 کیلومتر مربع شهرستان ایذه مورد استفاده و مقایسه قرار گرفت. تعداد مشاهدات عمق سطح آب 36 عدد می باشد. برای ارزیابی روش های فوق الذکر از تکنیک اعتبارسنجی متقابل(cross-validation) و برای مقایسه ها از معیارهای میانگین قدر مطلق خطا و جذر میانگین مربعات خطا استفاده گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عمق سطح ایستابی دارای همبستگی مکانی بالایی در این منطقه می باشد. نتایج اعتبارسنجی متقابل نیز حاکی از این بود که در بین روش های استفاده شده، روش کریجینگ با داشتن حداقل جذر میانگین مربعات خطا، از دقت بالاتری برخوردار میباشد. روش وزن دهی عکس فاصله با توان پنج کمترین دقت را در برآورد عمق سطح ایستابی داشته است.

امروزه فرسایش خاک یک خطر بسیار جدی به شمار رفته و به همین دلیل مطالعات فرسایش و رسوب در زمینه پدیده فرسایش خاک ضروری بنظر می رسد. جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب، روش های متعددی با در نظر گرفتن فاکتورهای موثر در فرسایش خاک وجود دارد. از اینرو این تحقیق بمنظور مقایسه برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب دو مدلEPM  وMPSIAC در حوزه آبخیز کوه بازو با مساحت 7/5537 هکتار در فاصله 69 کیلومتری شمال غرب شهرستان اردکان انجام گرفته است. بخشی از داده های مورد نیاز از طریق مطالعات جامع آبخیزداری حوزه که قبلا انجام شده بود، تامین و بخشی دیگر از طریق پردازش تصاویر رقومی، مطالعات و مشاهدات صحرایی تهیه گردید. با محاسبه فاکتورهای مورد نیاز برای دو مدلEPM وMPSIAC میزان فرسایش در سطح حوزه آبخیز کوه بازو برآورد گردید. با تهیه جدول های مربوطه برای محاسبه کمی هر یک از عوامل موثر در فرسایش، مقایسه نتایج دو مدل مذکور با مشاهدات صحرایی نشان داد اگرچه نتایج دو مدل در اکثر مناطق موجود انطباق زیادی با هم دارند، ولی مدل MPSIAC برای شناسایی مناطق با فرسایش بالا از مدلEPM اطمینان بیشتری دارد.

موقعیت جغرافیایی ویژه و تنوع پدیده های طبیعی باعث شده تا ایران به عنوان پنجمین کشور دارای تنوع طبیعی جهان شناخته شود. این در حالی است که علی رغم برخورداری از جاذبه های طبیعی فراوان، اکوتوریسم کشور با مشکلات و موانع گوناگونی در جذب طبیعت گرد مواجه بوده که مانع از گسترش آن شده است.توسعه گردشگری جهت پیشرفت منطقه و منافع اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی امری ضروری است، بدون آنکه به تخریب محیط و فرهنگ منطقه منجر شود.در بسیاری از جاها بین توسعه جهانگردی و محیط فیزیکی تناقض ایجاد می شود. نمونه های بسیاری را می توان ارایه داد که توسعه صنعت جهانگردی بر محیط فیزیکی اثراتی ناگوار گذاشته است. در صورت عدم رعایت و مدیریت کافی، جهانگردان می توانند موجب آلودگی محیط زیست شوند و بر منابع موجود در یک مکان فشار های غیر قابل تحملی ایجاد کنند.جهانگردی بدون برنامه و بدون اعمال کنترل،موجب از بین رفتن دارایی های خود می شود و از سوی دیگر خراب شدن محیط موجب کاهش جهانگرد خواهد شد.در این پژوهش با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای و پرسشنامه میدانی ضمن درنظر گرفتن امکانات، سعی بر این داریم تا راهکارها و برنامه های راهبردی جهت جلوگیری از اثرات منفی و آسیب های توریسم و گردشگری بر محیط زیست ارایه دهیم.

ضایعات روغن‌موتور یک ماده بسیار آلاینده است که نیازمند مدیریت مسیولانه می‌باشد. هدف تحقیق بررسی سیستم مدیریت پسماند روغن‌موتور مستعمل و تاثیرات انتشار و نشت روغن‌موتور در خاک و محیط‌های آبی، و اهمیت زیست‌محیطی احتراق سوخت اضافی می‌باشد. روش تحقیق مروری بوده و از ادبیات موضوع جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است . نتایج تحقیق نشان می دهد این سیستم شامل اجزاء جمع آوری ، استفاده مجدد ، بازیافت ، حمل ، سوزاندن و دفع می باشد . پس از مصرف قسمتی از روغن‌های کارکرده، این روغن‌ها دوباره جمع‌آوری و تصفیه می‌شود و درنتیجه به‌عنوان روغن نو، مجددا در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد. در بسیاری از فرایندهای تصفیه ، بازیابی و دفع لجن اسیدی مشکل اصلی انتقال آن می‌باشد. بازیافت یک ‏چنین مواد آلوده‌ای در کاهش تلفات روغن‌موتور مفید خواهد بود علاوه براین، اثر قابل‌توجه مثبتی بر ‏محیط‌زیست خواهد داشت . در استفاده مجدد به‌عنوان سوخت تنها تصفیه فیزیکی لازم است حال‌آنکه بازیافت مستلزم تصفیه مجدد روغن کارکرده با فرآیندهای جامع است. روغن‌موتور زاید زمانی ‏که بر روی زمین دفع می‌شود یا در نهرهای آب از جمله فاضلاب‌ها تخلیه می‌گردد، می‌تواند باعث صدمه ‏به محیط‌زیست گردد این مسئله باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک نیز می‌شود. تولید سوخت‌های جایگزین از ضایعات روغن  سبب کاهش مصرف سوخت‌های مبتنی بر نفت می‌شود. استفاده از پسماند روغن ‌موتور برای تولید سوخت دیزل به نظر می‌رسد یک شیوه خوب برای تولید سوخت‌های جایگزین بشمار می‌آید.