مجله موعود پژوهی
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1398)

کمال خواهی و سعادت جویی، از مشترکات فطری همه انسان هاست. با وجود تعبیرهای مختلف افراد از کمال، همه انسان ها به دنبال دست یابی به تکامل و سعادت فردی و اجتماعی هستند. مقاله حاضر با محوریت اعتقاد به مهدویت، به واکاوی تاثیر این عقیده بر تکامل اجتماعی بشر می پردازد. این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی و باهدف تبیین اثر اعتقاد مهدویت بر تکامل جامعه بشری نوشته شده است. از نتایج به دست آمده در این تحقیق، بررسی نشانه های تکامل اجتماعی در جهان کنونی، تبیین عوامل تکامل در جامعه منتظر و ترسیم تکامل نهایی جامعه بشری در عصر ظهور امام مهدی (عج) است.

این مقاله، در راستای بررسی نقش محبت امام زمان (عج) در رسیدن به کمال نوشته شده و هدف آن، بررسی نقش امام زمان (عج) در رسیدن به کمال است. این موضوع از نظر زمانی مربوط به دوران ایمه (عج) به بعد بوده است. دامنه این موضوع با علم های کلام و اخلاق مرتبط است. ابزار گردآوری و جمع آوری مطالب این تحقیق به صورت کتاب خانه ای و به صورت توصیفی-تحلیلی است. در این مقاله، نتیجه گرفته شد که انسان برای اینکه به کمال معنوی برسد، به واسطه هایی مانند ایمه اطهار (ع) و محبت ایشان نیاز دارد که مصداق بارز آن در عصر حاضر، امام زمان (عج) است. این محبت نیز باید هم به صورت قلبی، هم زبانی و هم عملی باشد.

در اندیشه ناب و اصیل اسلامی، یکی از باورها، ایمان به ظهور منجی است. اثبات مصداق اصلی منجیکه طبق عقیده عموم مسلمانان اعم از شیعه و اهل سنت، سراسر روی زمین را پر از عدل و داد می‏کند، بعد از آنکه ظلم و جور همه جا را گرفته باشد، دلایل متفاوتی دارد. نخستین نکته ای که پس از این نظریات و آراء برای کارهای علمی راه گشاست، معارف عمیقی است که درباره ادله انسان کامل مطرح شده است. یکی از این ادله، آیه 41 سوره حج است. درباره مصداق آیه 41 سوره حج در تفاسیر، نظرات مختلفی وجود دارد. نوشتار حاضر با شیوه عقلی و نقلی و با گردآوری داده ها، از راه جمع آوری کتاب خانه ای، درصدد تبیین مصداق اصلی آیه شریف مذکور با نگاهی تطبیقی است. بعد از گردآوری اطلاعات، آنها را با روش توصیفی-تحلیلی نوشته است. آنچه از سیر در روایات پیرامون این آیه و نظرات مفسران شیعه و سنی و احتمالاتی که مطرح است، به دست می آید، این مطلب روشن می شود که با وجود برخی روایات که ظهور بدوی در تطبیق آیه بر حضرت حجت (ع) را دارد، نمی توان ایشان را مصداق منحصر به فرد آیه دانست؛ زیرا تمامی روایات، از باب جری و تطبیق است. بنابراین، مفهوم وسیع آیه، همه افراد با ایمان و مجاهد را در برمی گیرد، اما بارزترین و کامل ترین مصداق آن در عصر حاضر، حضرت مهدی (عج) است.

اندیشه مهدویت و نظریه سکولاریسم با عقبه تاریخی،از دیرباز در عرصه فکری و ایدیولوژی بشر مطرح بوده اند.این دو مقوله شاخصه هایی دارند که به واسطه آنها از یکدیگر متمایز می شوند. یکی از این تمایزات، زمینه سازی دینی آنهاست که با این نگرش، خاستگاهی آسمانی و رویکردی الهی داشته و دیگری خاستگاه زمینی دارد. یکی ورود دین را در عرصه اجتماعی بشر جایز می شمارد، دیگری ممنوعیت آن را اعلان می دارد. با این تمایزات این سوال مطرح می شود که اندیشه مهدویت و نظریه سکولاریسم از نظر خواستگاه و ماهیت، چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند. دوم اینکه این دو از نظر زمینه سازی دینی چه تمایزاتی دارند. این نوشتار با عنوان نفی عواملدینی زمینه سازی سکولاریسم از اندیشه مهدویت و با استفاده از منابع مهدوی و کلامی، ضمن بیان مفهوم شناسی و مقایسه اندیشه مهدویت و تیوری سکولاریسم، به عوامل دینی مانند آیات عهدین محرف، فقدان قوانین اجتماعی و حکومیت و تاکید بر تفکیک دین از حکومت و وجود باورهای عقل گریز و پدید آورنده سکولاریسم اشاره دارد و با ارایه دلیل و برهان، همه آن موارد، زمینه سازی دینی سکولاریسم را از ساحت مهدویت نفی کرده و اثبات می کند که هیچ یک از آن عوامل با اندیشه مهدویت سازگاری ندارند.

در تفکر شیعی، انتظار موعود، یک اصل مسلم اعتقادی است. در بسیاری از روایات، بر ضرورت انتظار قایم آل محمد (عج) به روشنی تصریح شده است. تبیین انتظار، رویکرد های متفاوت و کارکردهای مربوط به آن، مسئله ای حیاتی است که تبیین صحیح آن از آسیب ها، خرافه ها و تحریف ها در مقوله انتظار کاسته و با مفهوم ژرف خود، کارکردهای عملی فراوانی دارد. مهدویت و مقوله انتظار در جامعه امروز، مورد اقبال عمومی مردم قرار گرفته و در نتیجه نحله ها و مکاتب فراوانی بر اساس برداشت های شخصی که منحرف هستند، شکل گرفته است. مقاله حاضر، مفهوم انتظار، انتظار فرج، تنوع انتظار و فضیلت انتظار در روایات را بررسی می کند. این مقاله از طریق جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است.