فهرست مطالب

پژوهشنامه اندیشه معاصر
پیاپی 3 (تابستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1399/04/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • کامبیز ملائی*، حمیدرضا بابایی، علیرضا محمدعلیزاده صفحات 6-23

    استان کردستان، استانی با داشتن مشابهت های فراوان در زمینه قومیت، زبان، آداب و رسوم، مذهب با اکراد کردستان عراق، یکی از فاکتورهای تشدید واگرایی محسوب میشود که توانسته است همگرایی خود را حفظ نماید. استان کردستان، همیشه در مقابل دولت مرکزی، نقشی حاکی از همگرایی را ایفا نموده است. در این میان وجود حلقهای به نام «روحانیت محلی» توانسته میزان همگرایی را تثبیت نماید.

    هدف

    تبیین میزان همگرایی مردم استان کردستان با حاکمیت از طریق روحانیت.

    روش

    روش مقاله حاضر، پیمایشی با رویکرد همبستگی است از تکنیک پرسشنامه جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری، متشکل از کلیه شهروندان استان کردستان است (n=384, Alpha=.823).

    نتایج

    نتایج پژوهش نشان میدهد که ارتباط چهار متغیر با متغیر وابسته در سطح 95% معنیدار بوده و آن چهار متغیر عبارتند از: متغیر حساسیت، تقارن، آسیبپذیری و هزینه. شایان ذکر است که بین متغیر قدرت و حاکمیت از طریق متغیر روحانیت محلی و بومی، رابطهای به دست نیامده است.

    کلیدواژگان: روحانیت، حاکمیت، همگرایی، استان کردستان
  • رحیم یوسف وند صفحات 24-45

    امنیت یکی از مولفه های مهم و تاثیرگذار در رشد و تعالی نظام اجتماعی می باشد. دین مبین اسلام امنیت در نظام اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را ارج نهاده و اهمیت وافری برای آن قایل است. منابع اصلی فقه، شامل قرآن، سنت، اجماع و عقل، امنیت را مورد تاکید قرارداده و نسبت به وجود آن تاکید نموده اند. قرآن، امنیت را یکی از اهداف استقرار حاکمیت الله و استخلاف صالحان و طرح امامت می شمارد. با عنایت به این مسئله در این پژوهش راهکارهای رسیدن به امنیت مطلوب از منظر قرآن کریم و حدیث معصومین (ع) مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس آیات قرآن و روایات اسلامی ایمان به مبدا هستی، عمل به واجبات و خودداری از انجام محرمات از راه های دستیابی به امنیت فردی، روانی و اجتماعی است و آمادگی همه جانبه در مقابل تهدیدهای دشمن، جهاد و دفاع، سرکوب فتنه ها، امر به معروف و نهی از منکر و اجرای حدود الهی از راهکارهای تامین امنیت مطلوب است و البته حکومت و ولایت، اساس، عمود و بسترساز سایر عوامل امنیت ساز و مهمترین آنها می باشد.

    کلیدواژگان: اسلام، امنیت، قرآن، حدیث، جهاد، حکومت
  • مجید پوررضا * صفحات 46-74

    تحولات انقلابی خاورمیانه تداوم روندی است به سمت فرایندهای مسالمت آمیز انتقال قدرت و برگزاری انتخابات که توسط مردم، احزاب و نخبگان این کشورها صورت گرفته است. در این میان تحولات مصر و تونس به عنوان دو مدل مطالعاتی در زمینه بررسی تحولات سیاسی و گذار به سمت دموکراسی مورد مطالعه پژوهش حاضر است. سوال اصلی این است که چرا تحولات انقلابی تونس به استقرار دموکراسی منتهی شد و تحولات انقلابی مصر در گذار به دموکراسی ناکام ماند؟ در پاسخ باید گفت که انقلاب در این دو کشور به دلیل برخورداری از مختصات و ویژگی های سیاسی و فرهنگی حاکم بر هر کدام، مسیر متفاوتی را بعد از انقلاب و فروپاشی رژیم های اقتدارگرا طی کردهاند. در مصر به دلیل قدرت گیری حزب اخوان المسلمین و افراط دولت مرسی و دخالت ارتش در سیاست، به سمت ابقاء حکومت اقتدارگرا و سلطانی رفت و فرایند دموکراتیزاسیون در مراحل ابتدایی عقیم ماند، اما در تونس به دلیل برخورداری از فرهنگ تساهل و مدارا و پیروزی اولیه حزب النهضه در انتخابات پارلمانی و انتخاب رییس جمهور از این حزب و میانهروی های این حزب، فضای سیاسی و اجتماعی کشور دورهای نسبتا آرام را پشت سرگذارد. در این دوره فضای سیاسی تونس گذار آرام به سمت دموکراسی را تجربه نمود، در ادامه نیز با قدرت گیری حزب النهضه، برای حفظ آرامش جامعه به طور مسالمتآمیز قدرت را واگذار نمود و شرایط را برای حرکت به سمت یک حکومت شبه دموکراتیک مهیا نمود.

    کلیدواژگان: دموکراتیزاسیون، تحولات انقلابی، انقلاب تونس، انقلاب مصر، اقتدارگرایی
  • مجید مرادی*، شهره جلال پور، کیانوش پای فرد صفحات 75-102

    فمینیسم از جنبش های مهم اجتماعی است که در طول دهه های اخیر به پدیده ای جهانی تبدیل شده و مانند گذشته محصور در مرزهای یک یا چند کشور خاص نیست. پرسشی که به ذهن متبادر می شود این است که فمینیسم به عنوان یک حرکت اجتماعی تاکنون از چه مراحلی گذشته است و دستاوردهای آن تاکنون چه بوده است؟ باید گفت گرچه زنان اکنون به طور رسمی حقوق برابری رای دادن و انتخاب شدن را دارند، لیکن میزان ورود زنان به عرصه های سیاسی و اجتماعی نیازمند چالشی بود که در نهایت هویت و خواسته های زنان را در جوامع مختلف به رسمیت شناخت. پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی چگونگی شکل گیری مفهوم فمینیسم به بررسی رویکردها، شرایطی که این مفهوم را به وجود آورد و پیامدهای منفی آن تا تاکنون می پردازید. یافته های پژوهش نشان می دهد در زمینه بین الملل نیز فمینیسم به دنبال بازتعریف حقوق و روابط بین الملل به نفع زنان است و توانسته تا حدودی افکار عمومی را به سمت خود جلب کند و سیاستگذاران جوامع مختلف ناگزیرند سهمی از وظایف و اختیاراتی که تاکنون مختص مردان بوده به زنان واگذار کنند.

    کلیدواژگان: فمینیسم در روابط بین الملل، گرایش های فمینیستی، موج های فمینیستی، جنبش های اجتماعی
  • سلمان انصاری زاده*، علیرضا فتاحی، جمیل میلانی، مهرناز مرزی صفحات 103-117

    پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1990 و تبدیل دو کشور ایران و شوروی به پنج کشور در سواحل دریای خزر، اهمیت استراتژیک این دریاچه بیشتر از گذشته گردید. این تحول مسایل جدیدی همچون، رژیم حقوقی جدید، توجه بیشتر و جدی تر به مسایل زیست محیطی این دریا و نگاه جدید قدرت های بزرگ به این منطقه به وجود آورد. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که، دسترسی به وحدت رویه در خصوص بحران زیست محیطی دریای خزر بین کشورهای حاشیه دریای خزر چگونه محقق خواهد شد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد، فقدان رژیم حقوقی در دریای خزر سبب شد هر یک از دولت های ساحلی به منظور کسب امتیاز بیشتر به طور یکجانبه اقدام به بهرهبرداری از منابع دریا کرده و در این راستا کنسرسیوم های بزرگ نفتی را به منطقه فراخوانده اند. چشم انداز بهره برداری های گسترده از نفت و گاز خزر، صید بیرویه منابع زنده، چالش های جدی را در قبال محیط زیست منطقه توسط جمهوری های تازه استقلال یافته ارایه میدهد. در میان کشورهای ساحلی، آثار زیان بار زیست محیطی بیش از همه متوجه سواحل ایران میشود. کف دریا و جریان آب دریای خزر طوری است که آب های آلوده را به سمت سواحل ایران سوق میدهد. لذا با توجه به وضعیت طبیعی و جغرافیایی دریای خزر، مشکلات زیست محیطی در سواحل ایران طیف گستردهای خواهد داشت و امنیت و منافع ملی ایران را مورد تهدید قرار میدهد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام می شود.

    کلیدواژگان: اکوپلیتیک، دریای خزر، سیاست های زیست محیطی، رژیم حقوقی
  • امین آزادبخت* صفحات 118-150

    منابعی که به عنوان بخشی از مشترکات جهانی محسوب میشوند در طول زمان به طور قابل ملاحظهای متنوع بودهاند. کشورها در زمانهای مختلف برای تخصیص حقوق انحصاری مالکیت و کنترل بر بخشهای مشترکات جهانی در تقلا و کشمکش بودهاند. نمونه های کلیدی آن شامل حقوق مربوط به قاره جنوبگان، حقوق مربوط به ماهیگیری و مواد معدنی اقیانوسها و حقوق مربوط به اشیاء در فضای بیرونی میشود. در هر یک از این نمونه ها، فرایند تخصیص بر اساس شالوده های هنجاری متفاوت به نتایج متفاوتی منجر شده است. منابعی نظیر جو و آب و هوای جهانی، مرز ندارند و در هیچ یک از کشورها قرار ندارند و امکان تخصیص آنها به عنوان حقوق مالی، برای هیچ کشوری وجود ندارد. تمرکز این پژوهش عمدتا بر روی این نوع از مشترکات جهانی میباشد، زیرا هر گونه اثرگذاری سوء بر روی این دسته از مشترکات گریبانگیر تمام بشریت خواهد شد. هدف این مقاله بررسی و شالوده شناسی استدلالات هنجاری مختلف پیرامون تخصیص این دسته از مشترکات جهانی میباشد.

    کلیدواژگان: انقلاب اسلامی ایران، منطقه خاورمیانه، هلال شیعی، انقلاب یمن، شیعیان حوثی