فصلنامه آزمایشگاه و تشخیص
پیاپی 47 (بهار 1399)

همه گیری جهانی بیماری کرونا ویروس 2019 (کووید-19) بیشتر کشورهای جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است. اطلاعات ما از آزمایش های تشخیصی سندرم تنفسی حاد شدید کروناویروس- 2 (SARS-CoV-2) در حال تحول بوده و مهم است که درک روشنی از ماهیت آزمون ها و تفسیر یافته های آن ها داشته باشیم. در اینجا چگونگی تفسیر دو نوع آزمایش تشخیصی که معمولا جهت عفونت های SARS-CoV-2 استفاده می شود، را بررسی می کنیم. میزان مثبت شدن آنتی بادی به طور معمول بعد از علایم اولیه و به طور کلی 10 روز است و 80 درصد بیماران آنتی بادی را ده روز بعد از شروع علایم بالینی در سرم خود خواهند داشت. سرولوژی با حساسیت و ویژگی مناسب که بتواند تعداد زیادی از بیماران با علایم خفیف و ناقلین بدون علامت را برای قرنطینه سریع و درمان به موقع شناسایی کند، ضروری است. ‎ براساس اطلاعاتی که از سایر بیماری های عفونی شناخته شده داریم، این احتمال وجود دارد که افراد مبتلا حداقل نوعی مصونیت کوتاه مدت نسبت به کووید-19 به دست آورند. از آنجا که دولت ها به دنبال برداشتن اقدامات محدود کننده اعمال شده برای کرونا ویروس هستند، یکی از ژانرهای پیشنهادی این است که به افرادی که از کووید-19 بهبود یافته اند گذرنامه ایمنی و یا گواهی ایمنی دیجیتال داده شود.که به ما می گوید مصون هستید و دیگر ویروس را گسترش نمی دهید.

تشخیص بیماری های قارچی همانند سایر بیماری های میکروبی بر پایه مشاهدات بالینی و بررسی های آزمایشگاهی استوار است. شکل ظاهری ضایعات قارچی تا حدودی می تواند در تشخیص بیماری کمک کننده باشد ولی امکان دارد که در اثر درمان های ناقص چنین ضایعاتی تغییر یافته و شکل تیپیک خود را از دست داده باشند. در بیماری های قارچی عمقی، یافته های بالینی کمتر اختصاصی بوده و مشابه سایر بیماری های میکروبی است و این امر تشخیص علت بیماری و نیز درمان مناسب را با مشکل مواجه می کند. برای تشخیص و تمایز بیماری های قارچی از سایر عوامل بیماریزا، تکنیک های رادیولوژی و پرتونگاری ابزار قابل اعتمادی می باشند. تست های آزمایشگاهی در تشخیص بیماری، ارزیابی تاثیر فرآیند درمانی و تعقیب روند بهبود بیماری مورد استفاده قرار می گیرند. تشخیص آزمایشگاهی موفق بیش از همه به جمع آوری با کفایت نمونه های بالینی و انتخاب روش تشخیصی مناسب وابسته است. نوع نمونه و روش آزمایشگاهی بستگی به جایگاه عفونت و نیز علایم بالینی بیماری دارد و از عفونتی به عفونت دیگر متفاوت و متغیر است. نتایج آزمایشگاهی می تواند کاملا واضح و قاطع باشد ولی گاهی یافته ها بی نتیجه و حتی گمراه کننده هستند. در چنین مواقعی ارتباط نزدیک بین بخش بالینی و آزمایشگاه بسیار مهم و تعیین کننده است.

LOX-1 جزو رسپتورهای شکارگر (scavenger) کلاس E است که واسطه جذب ox-LDL توسط سلول های عروقی است. LOX-1 باعث اختلال عملکرد اندوتلیال، چسبندگی مونوسیت، تکثیر و مهاجرت و آپوپتوز سلول های ماهیچه ای صاف، تشکیل سلول های کفی، فعال شدن پلاکت و همچنین ناپایداری پلاک می شود که همه این موارد به عنوان بحرانی در آترواسکلروز مطرح هستند. همه این فرآیند های بیولوژیکی وابسته به LOX-1، در ناپایداری پلاک و عواقب بالینی نهایی پارگی پلاک و ایسکمی بافتی مشارکت دارند. تجویز آنتی بادی بر ضد LOX-1 با کاهش این رویداد های سلولی، آترواسکلروز را مهار می کند. طی یک دهه گذشته، چندین دارو شامل آنتی اکسیدان های طبیعی، استاتین ها، عوامل ضد التهابی، داروهای ضد فشار خون و داروهای ضد هیپرگلیسمی برای مهار بیان و فعالیت LOX-1 عروقی مطرح شده است. از این رو، این پروتئین بیانگر یک هدف درمانی برای درمان بیماری های آترواسکلروتیک انسانی است. LOX-1 که به عنوان رسپتور اولیه برای ox-LDL جذب شده توسط سلول های اندوتلیال شناسایی شده است، توسط مونوسیت/ماکروفاژ، سلول های ماهیچه ای صاف، سلول های عضله ای قلب، فیبروبلاست، سلول های چربی، سلول های اپیتلیال، راه های هوایی و پلاکت ها بیان می شود و مانند CD36 به عنوان رسپتور گیرنده سطح سلول عمل می کند و در اتصال، آندوسیتوز و تخریب پروتیولیتیک ox-LDL مشارکت می کند (1). LOX-1 محلول1 (s-LOX-1)، قطعه ای از مولکول LOX-1 اصلی است که به عنوان مارکر شناسایی در حال بررسی است، زیرا به مقدار زیادی در بیماران با فشار خون، دیابت، سندرم متابولیک و بیماران مبتلا به عارضه عروق کرونری دیده می شود.

امروزه ارتقاء کیفیت زندگی و توجه بیشتر به نوع تغذیه و سلامتی از مسائل عمده بحث های بین المللی و استراتژی دولت ها جهت بهبود وضعیت زندگی مردم در جوامع مختلف می باشد. همچنین مطالعات گسترده ای تاکنون جهت بهبود وضعیت تغذیه و ارتباط آن با سلامتی صورت گرفته است. در بیشتر کشورها، طبقات اجتماعی و فرهنگ های گوناگون الگوی مصرف غذایی با هم متفاوت است. بنابراین تعیین الگوی مفید و مناسب مصرف غذایی و ارتقاء سواد غذایی اهمیت فراوانی دارد. از آنجا که اهمیت مواد معدنی در بدن و مکمل های غذایی بر کسی پوشیده نیست، در این مطالعه مروری به اهمیت کلسیم در بدن و در رژیم غذایی، سازوکار آن، کلسیم ذخیره ای در استخوان ها و بیماری های مربوط به آن پرداخته شده است. این مطالعه با جستجو در منابع انگلیسی در پایگاه های اطلاعاتی معتبر و با کلید واژه های مرتبط انجام شده است. بیماری های مربوط به استخوان و کمر درد از شایع ترین دردهایی هستند که افراد درگیر آن می شوند و خطرناک ترین نوع آن معضل درد در ستون فقرات و پوکی استخوان است که در سنین سالمندی بسیار شایع است. بنابراین طبق مطالعات توصیه می شود که در رژیم غذایی افراد مصرف لبنیات گنجانده شود. لبنیات و منابع دیگر غنی از کلسیم در سالمندان، زنان در سنین بارداری و شیردهی و کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان ها همان تعهد مدیریت به انجام کارهایی است که موجب ارتقای رفاه سلامت جامعه می شود. در حال حاضر ارتباط مثبت بین رهبری اخلاقی رهبران و مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان ها به عنوان یک فرضیه مطرح شده است. اگر چه اعتماد سازمانی نیز به عنوان زیر بنای همه تعاملات انسانی که بر اساس فرهنگ سازمانی پی ریزی شده است تحت تاثیر رهبری اخلاقی مدیران و مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان قرار دارد. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین و تبیین تاثیر مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان و رهبری اخلاقی مدیران بر اعتماد سازمانی کارکنان در آزمایشگاه های بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد.

مطالعه حاضر به صورت توصیفی - تحلیلی بود که به صورت مقطعی در سال 1398-1397 انجام شد. جامعه پژوهش در این مطالعه کلیه کارکنان آزمایشگاه های بالینی تعداد شش بیمارستان عمومی و تک تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 118 نفر به عنوان نمونه پژوهش تعیین شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این مطالعه، پرسشنامه رهبری اخلاقی کارلسون و همکاران، پرسشنامه کارول برای سنجش مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان ها و برای ارزیابی اعتماد سازمانی کارکنان آزمایشگاه های مورد مطالعه نیز مربوط به رودر و همکاران بود که روایی و پایایی این پرسشنامه ها به تایید رسید. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار SPSS نسخه 23 مورد تحلیل قرار گرفت و برای ارایه نتایج توصیفی از میانگین و انحراف استاندارد و برای بیان نتایج تحلیلی از آزمون های استنباطی مانند آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد.

نتایج به دست آمده نشان داد وضعیت مسئولیت پذیری اجتماعی، رهبری اخلاقی و اعتماد سازمانی در میان کارکنان آزمایشگاه های بالینی مورد مطالعه در سطح مناسب قرار داشت. همچنین ارتباط مثبت و معنی داری بین مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان با رهبری اخلاقی مدیران (000/0=P) و با اعتماد سازمانی کارکنان (000/0=P) مشاهده شد. اگرچه بین رهبری اخلاقی مدیران با اعتماد سازمانی کارکنان نیز ارتباط معنی داری مشاهده شد (000/0=P).

ادراک مشترک کارکنان آزمایشگاه های مورد مطالعه از مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان ها در سطح گروه و اعتماد سازمانی در سطح فردی به وسیله به کارگیری روش رهبری اخلاقی رهبران در تغییر رفتار کارکنان موثر است. لذا پیشنهاد می شود سبک رهبری اخلاقی و آزمایشگاه های بالینی برای ارتقاء مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان و اعتماد سازمانی کارکنان توسعه یابد.

خاموشی ژن ها با استفاده از (RNA interference) RNAi، اخیرا به عنوان یک تکنیک آزمایشگاهی موفق در تعیین عملکرد و کنترل بیان ژن ها به کار می رود و طیف وسیعی از کاربردها را در بیولوژی مولکولی و ژن درمانی فراهم کرده است. RNAi یک روش سرکوب بیان ژن می باشد که در این راستا از یک RNA دو رشته ای 23-21 نوکلیوتیدی به نام siRNA (Small Interfering RNA)، استفاده می شود. این RNA ها با اثر گذاری بر روی mRNA هدف، نقش مهمی در تنظیم رونویسی، خاموشی ژن ها و دمتیلاسیون DNA دارند و mRNA رونویسی شده از این هدف را با کمک کمپلکس آنزیم (RNA-induced silencing complex) RISC تجزیه می کنند. به کارگیری این RNA ها از تکثیر و پیشرفت انواع عفونت های ویروسی، باکتریایی، انگلی و... جلوگیری کرده است. اگر چه استفاده از تکنیک RNAi، به عنوان یک روش قدرتمند درمانی مطرح می باشد، ولی انتقال siRNA به درون سلول با محدودیت های بسیاری مواجه است. طراحی انواع متعدد حامل ها از جمله نانوپارتیکل ها انقلابی را در انتقال siRNA به پا کرده است. این نانوپارتیکل ها برای غلبه بر یک یا چند سد درون سلولی و خارج سلولی طراحی شده اند. تکنیک RNAi با مطالعات گسترده ای در سراسر دنیا رو به تکامل است. در این مقاله مروری، با استفاده از منابع معتبر علمی، به بررسی استراتژی های اخیر در انتقال siRNA و چالش های بر سر راه و همچنین پیشرفت هایی در زمینه درمان بیماری ها به واسطه siRNA پرداخته می شود.