نشریه تدبیر
پیاپی 318 (بهمن و اسفند 1398)

قدمت توجه به مقوله انرژی، قدمتی به اندازه طول عمر بشر دارد. از زمانی که تنها منبع انرژی در دسترس انسان، زور بازوی او بوده و انرژی ماهیچه‌های او تنها کمک برای انجام کارها محسوب می‌شده است.
در طول تاریخ و با پیشرفت تمدن بشری، منابع مختلفی از انرژی توسط انسان کشف، مهار و به کار گرفته شده است و این فرایند کماکان نیز ادامه دارد. شاید انرژی هایی مانند انرژی باد و آب و آتش از اولین منابعی بودند که توسط انسان به کار گرفته شدند. در ادامه، نیز کشف نفت به عنوان اصلی‌ترین منبع انرژی صورت گرفت. انرژی‌هایی که با عنوان کمی نامناسب تحت عنوان انرژی‌های نو معرفی می‌گردند نیز همچون انرژی خورشیدی و یا انرژی زمین گرمایی و موارد مشابه آن نیز البته جای خود را دارند. این انرژی‌ها در واقع انرژی نو نیستند، بلکه انرژی‌هایی هستند که وجود داشته‌اند و انسان از ابتدا با آنها آشنا بوده است، اما آنچه که نو است، تکنولوژی مهار این نوع انرژی‌ها و کنترل و مدیریت آن‌ها و استفاده اقتصادی از این نوع منابع انرژی است.
همراه با توسعه تمدن بشری، استفاده از منابع انرژی به صورتی فزاینده رو به افزایش نهاده است. از دیدگاهی دیگر، شاید بتوان گفت، مهار منابع انرژی و استفاده از آنها، همان نیروی محرک تمدن بشری بوده است. همین استفاده روز افزون از منابع انرژی به مرور زمان مشخص نمود که نمی‌توان به منابع آن به عنوان منابع نامحدود نگاه کرد. به مرور زمان این مطلب در مورد انرژی حاصل از نفت و گاز و مشتقات آن به صورتی مشهود تبدیل به یک عامل تهدید‌کننده رشد و توسعه تمدن نیز محسوب گردید، به نحوی که دسترسی و کنترل این منابع به عنوان اصلی‌ترین موضوع در مدیریت کشورها به شمار می‌آید.

یکی از روش‌های کاهش هزینه، در یک فرایند تولیدی، کنترل مصارف انرژی در بازه زمانی تولید، هدف‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت می‌باشد، به عبارتی با در نظر گرفتن میزان تولید در طول سال می‌توان رنجی از ‌تامین منابع در بازه‌های مختلف زمانی در نظر گرفت و با سابقه کنترل آن مصارف و هدف‌گذاری آن به جایگاهی رسید که هم مصرف انرژی و هم هزینه تمام شده محصول کاهش یابند. نگاه به ‌فرایند تولید‌، ذهن مدیران تولیدی را با این سوالات درگیر ‌می‌کند که بهترین بهره‌برداری با کمترین هزینه با سنجش مقدار تولید به صورت لحظه‌ای چه می‌تواند باشد و هر روز روندی در اجرای بهره‌برداری مناسب با کمترین هزینه ‌برنامه‌ریزی می‌گردد. این روش به صورت روزانه در شرکت سیمان گیلان سبز با پایش و کنترل سیستم‌های مدیریت انرژی و اطلاع‌رسانی‌های مناسب مورد بازبینی قرار می‌گیرد. روش ساختاری که در چند سال اخیر عاملی ‌موثر در کاهش هزینه و مدیریت مصرف انرژی در این شرکت بوده است و درگیر نمودن مداوم مدیران شرکت با هزینه‌ها و مصرف صحیح انرژی حتی به صورت زمان‌بندی کوتاه روندی را در این سازمان شکل داده است که پایش‌های کنترلی، نوید ظهور مدیریت علمی را در این شرکت نشان می‌دهند. از آنجای که هزینه‌های الکتریکی صنایع دارای مانور بیشتری نسبت به هزینه‌های حرارتی ‌می‌باشند، در این مقاله به صورت تخصصی روی هدف‌گذاری شرایط مصرف الکتریکی صنایع در بازه‌های زمانی اعلامی وزارت نیرو می‌پردازیم.

از حدود 250 سال پیش و آغاز انقلاب صنعتی در جهان و دگرگونی شیوه‌های زندگی بشری، انسان‌ها اعمال‌نظرها و تاثیرات متفاوتی در محیط‌زیست پیرامون خود، مصرف مواد اولیه و نهایی و در نهایت نشر آلودگی‌های مختلف در زیست‌بوم خود بر جای گذاشته‌اند. درگذشته، آثار فعالیت‌های انسان منطقه‌ای و دارای بازخورد محدود بود، ولی با گسترش صنعت، افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه مفاهیم عام همچون دهکده جهانی، این‏ آثار فرامنطقه‌ای و بلکه جهانی شده است و به همین دلیل کل مردم جهان نگران آثار و تبعات زیست‌محیطی در کل زیست بوم جهان، می‌باشند. شاید در روزهای نخستین پذیرفتن این ایده برای سرمایه‌گذاران اقتصادی و افرادی که صرفا به دنبال منافع مادی و پولی بودند بسیار سخت و مشکل می‌نمود؛ اما با گذشت زمان و بروز آثار جهانی مصرف بی‌رویه مواد و انرژی و فشارهای بین‌المللی این موضوع تبدیل به یک مطالبه عمومی شده است. شرایط کنونی جهانی در میزان نشر آلودگی‌های زیست‌محیطی در طول تاریخ بشری کاملا بی‌سابقه می‌باشد و تقریبا شاید هرگز جوامع جهانی بدین‌صورت مورد تهدید میزان نشر آلاینده‌های مختلف محیط‌زیست که هریک می‌تواند خطرات و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به جای گذارد، نبوده است.

یک روز صبح زود، هنگامی که ویلهلم شونگن استاد برجسته دانشکده کشاورزی دانشگاه و مرکز تحقیقات واژنینگن در هلند، تازه وارد اتاقش شده بود و در حال کلنجار رفتن با قهوه‌جوش خودش بود، یک تماس تلفنی از پیرابیل وایت دریافت کرد. وایت ادعا می‎کرد که از یک مرکز مهم دولتی در ایالات متحده با او تماس گرفته و به ایمیل چند روز قبلش اشاره کرد که در آن، پرسش‎هایی را درباره کاشت و پرورش نوعی گوجه فرنگی تیره مطرح کرده بود. شونگن احتمال می‎داد که شاید کل این ماجرا نوعی شوخی باشد که توسط دوستانش سازماندهی شده است. آیا یک مشاور کشاورزی معمولی در سرزمین پیدا نمی‎شود که روش پرورش گوجه فرنگی را به این کارآموز تلفنی بیاموزد؟ بعید نیست که در آن سوی خط دوستان شونگن بابت این مضحکه به او می‎خندیدند و دستش می‏انداختند. اما شونگن جانب احتیاط را رعایت کرد، محترمانه سخن را کوتاه کرد و از وایت خواست تا برای تداوم این گفت‎وگو، نامه‎ای رسمی به دانشگاه واژنینگن نوشته شود تا او نیز پاسخ رسمی و جدی‎ به این درخواست بدهد. اما با کمال تعجب، بیست و چهار ساعت بعد، نامه رسمی وایت، همراه با تاییدیه دانشکده درکارتابل الکترونیکی او بود. شونگن با خواندن نامه، به دلایل مراجعه وایت به او و پرسش‌های عجیب و غریبش پی برد. «گوجه فرنگی تیره» قرار بود تا در سیاره مریخ کاشته و نگهداری شود! در واقع این بخشی از پروژه ناسا برای ایجاد یک پایگاه اقامت در مریخ بود و گروهی از دانشمندان ناسا مشغول مطالعه امکان توسعه کشاورزی بر روی آن سیاره در پروژه «مارس 2023» بودند. این پیش‎فرض عجیب‎وغریب، یعنی کاشتن گوجه فرنگی در «محیط» پیچیده‎ای مانند مریخ، همه مبانی ذهنی شونگن را به هم می‎ریخت. دشواری‏های «انتقال بذر» از زمین به مریخ، دگرگونی‏های مربوط به «تفاوت در گرانش» دو سیاره، «چرخه اکوسیستمی» جدید و خیلی چیزهای دیگر باید فهرست می‏شد و مورد بررسی قرار می‎گرفت. شونگن دریافت که پیچیدگی موضوع در «محیط» کار نهفته است.
هنگامی که از بهینه‎سازی انرژی سخن می‎گوییم یا به موضوع اعطای یارانه‏های انرژی می‎پردازیم، پا به عرصه‎ی اقتصاد و سیاست گذاشته‎ایم و تردیدی نیست که توجه همه‎جانبه‎ به این مقولات، بدون وساطت مفاهیم سیاسی و اقتصادی امکان‏پذیر نیست. در بسیاری از کتب، مقالات و دوره آموزشی مدیریتی، و از جمله مدیریت انرژی، اغلب با دستورعمل‎ها، تجویزها و توصیه‎هایی مواجه می‏شویم که پیش‎فرض آن‎ها نادیده‎انگاشتن یا دست ‎کم سکوت درباره‎ «محیط» است.
در این‎جا، صیانت از منابع گران‎بهای انرژی و مراقبت از مصرف صحیح آن در چرخه تولید، توزیع تا مصرف، را «مدیریت انرژی» می‎نامیم. از این منظر، مدیریت انرژی و تمامی زیرمجموعه‎های وابسته به آن، مانند ممیزی انرژی، بهینه‎سازی انرژی، برنامه‎ریزی انرژی و نظایر آن، در درون یک «محیط اقتصادی و سیاسی» در حال تحقق است و از این رو، بررسی چند عامل اقتصادی و سیاسی به‎عنوان نمونه‎هایی از این عوامل محیطی در دستور کار این گزارش است و می‏تواند راهگشای ما در درک «محیط» باشد. این عوامل عبارت است از: 1. یارانه انرژی، 2. تورم، 3. نرخ غیر واقعی ارز، 4. قیمت‏های تصنعی، 5. کیفیت تنظیم‎گری (رگولاتوری)، 6. هزینه مبادله و 7. فضای کسب‌وکار.

یکی از واژه‌های آشنا در کشور ما از گذشته‌های دور انرژی بوده است. اهمیت این واژه تا قبل از دهه 70 صرفا به عنوان تولیدکننده نفت خام و قیمت آن بوده و از اوایل دهه 70، واژه‌هایی چون مصرف داخلی و بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز به آن اضافه شده است. البته این موضوع 20 سال بعد از شروع این مباحث در دنیا بوده و با وجود پیشرفت‌های بسیار هنوز تا متوسط‌های جهانی فاصله بسیاری دارد. شاخص‌های بسیاری برای سنجش کیفیت مصرف انرژی در سطح کلان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به شدت مصرف انرژی (مصرف انرژی به ازای تولید ناخالص داخلی) و شاخص بهره‌وری انرژی (عکس شدت انرژی) اشاره کرد. در سطح کلان، افزایش شاخص بهره‌وری انرژی سبب افزایش شاخص کل بهره‌وری اقتصاد می‌شود، لذا مصرف انرژی همانند تولید انرژی به اقتصاد گره خورده است. طی سال‌های 1387 تا 1395 (آخرین اطلاعات موجود) با وجود اینکه تغییر زیادی در سطح رفاه از نقطه نظر مصرف انرژی ایجاد نشده است، شدت مصرف انرژی 19.87 درصد رشد داشته است.

رهبران دانشگاهی، راهبران عالی‌ترین سازمان‌های بشری هستند که جوامع را از طریق علم، دانش و فناوری، راهبری می‌کنند. این نقش خطیر نیازمند توسعه و تعالی حداکثری آن‌هاست. "رهبری دانشگاهی" از یکسو و "انسان دانشگاهی" از سوی دیگر، رویکردی را برای توسعه و تعالی طلب می‌کند که ضمن کارآمدی، مناسب این ‌دو نیز باشد.
رویکرد خودتوسعه‌ای با ایجاد قلمرو گفتگویی خودگردان، خودراهبر، خودارزیاب و خودانگیخته، چارچوب نظری و عملی به‌ خصوصی را فراهم می‌کند که، رهبران دانشگاهی با استفاده از آن می‌توانند به شکل اثربخش و کارآمدی خود را توسعه دهند. به علاوه سبب انتشار این رویکرد در بدنه جامعه شده تا آحاد افراد جامعه برای توسعه خویشتن احساس آگاهی، ارزش، مسئولیت، عاملیت و انگیزش نمایند و به این ترتیب، چرخ محرک توسعه انسانی جامعه، با قوت و سرعت بیشتری به حرکت درآید.
تحقق چنین امری نیازمند مطالعه عمیق، دقیق و مستمر رویکرد خودتوسعه‌ای و شناسایی ابعاد نظری و عملی آن است تا بتوان کاربست این رویکرد را ساده و امکان‌پذیر نمود. این کتاب تلاشی علمی-فنی در تحقق چنین هدفی بوده و کوشیده است ضمن اتکا به تجارب ملی و بین‌المللی، نسخه‌ای قابل استفاده از رویکرد خودتوسعه‌ای را برای رهبران دانشگاهی فراهم نماید. در این کتاب، خودتوسعه‌ای رهبران دانشگاهی در قالب چند بعد کلیدی تشریح شده که در کنار یکدیگر مدلی کارآمد و موثر را به دست می‌دهد.

تدوین یک استراتژی کارآمد با تغییر آنچه در اتاق استراتژی روی می‌دهد آغاز می‌شود.
بسیاری از جلسات تدوین استراتژی با یک فراخوان آغاز می‌شوند. این فراخوان سرآغاز صرف ماه‌ها وقت مدیران برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، مطالعه بازار برای شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها و طراحی پاسخ‌های مناسب است. طی جلساتی که به دنبال این اقدامات برگزار می‌شود، مدیرعامل سکان هدایت گفتگوها را در دست می‌گیرد، مدیران واحدها برای کسب منابع با یکدیگر به رقابت می‌پردازند و سرانجام از خلال بحث‌ها استراتژی ظهور می‌کند که با قطعیت میزانی از رشد را پیش‌بینی می‌کند و برای اجرای آن بودجه‌ای تنظیم می‌شود، اما سپس در ادامه هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
حال سوال این است که در راستای تسهیل انجام اقدامات موثر و تعیین‌کننده، تیم مدیریت چه گام‌هایی می‌تواند بردارد و در عین حال چگونه می‌تواند از مسایل حاشیه‌ای، انگیزه‌های شخصی و سوگیری‌های ذهنی بکاهد. تحقیقات و تجربیات نشان می‌دهد که هشت تغییر مشخص می‌تواند کیفیت گفتگو درباره استراتژی، گزینه‌ها و نتایج حاصله را به میزان قابل ملاحظه‌ای بهبود دهد. برای اعمال این هشت تغییر می‌توانید از روز اول هفته دست به کار شوید. این هشت تغییر، همراه با هم، به شما این امکان را می‌دهند تا آنچه در اتاق استراتژی‌تان روی می‌دهد را تغییر دهید و نامه‌نگاری‌ها و کاغذبازی‌های تشریفاتی و بی‌حاصل را حذف کنید.

بررسی ساختار صندوق‌ها‌‌ی سرمایه‌‌گذاری سهامی خصوصی اشاره به نقش حساس و حیاتی مدیران این صندوق‌ها‌‌ دارد. به همین منظور سرمایه‌‌گذاران این نوع صندوق‌ها‌‌ که به دنبال افزایش بازدهی ‌سرمایه‌گذاری خود در راستای اهداف استراتژیک صندوق تشکیل شده می‌‌باشند، می‌‌توانند با بررسی ‌فرایندمحور پارامترهای تاثیرگذار از جمله تیم مدیریت، از ابتدای امر به موفقیت نهایی صندوق کمک کنند. همانطور که میدانیم اعضای صندوق‌ها‌‌ی سرمایه‌‌گذاری سهامی خصوصی به عنوان بخش اصلی بازار این نوع از سرمایه‌‌گذاری شامل صندوق‌‌های بازنشستگی، صندوق‌‌های سرمایه‌‌گذاری، صندوق‌‌های اوقاف، شرکت‌ها‌‌ی بیمه، بانک‌ها‌‌، افراد ثروتمند و همچنین خود مدیران صندوق‌ها‌‌ می‌‌شوند. هدف اصلی صندوق‌ها‌‌ی سرمایه‌‌گذاری سهامی خصوصی، سرمایه‌‌گذاری بر‌‌ روی اهداف شرکت‌ها‌‌ و ایجاد پورتفو بر مبنای فرصت‌ها‌‌ی شناسایی شده توسط مدیران است. بخش اصلی درآمد این نوع صندوق‌‌ها از محل فروش ‌سرمایه‌گذاری بوده تا درآمد ایجاد شده از طریق کارمزد، تقسیم سود سهام یا بهره . از دغدغه‌ها‌‌ی اصلی سرمایه‌‌گذاران این صندوق‌ها‌‌ ارزیابی فرصت‌ها‌‌ و عملکرد صندوق است و به همین جهت در این مقاله تلاش کرده‌ایم ضمن معرفی ساختار صندوق‌‌های سرمایه‌‌گذاری سهامی خصوصی و نحوه عملکرد آن‌ها‌‌ تمرکز را بر روش بهینه ارزیابی فرصت‌ها‌‌ و معیارهای بررسی عملکرد صندوق قرار دهیم. معیارهای ارایه شده با سیستماتیک‌تر کردن ‌فرایند ارزیابی به سرمایه‌‌گذاران این اجازه را می‌دهند که دید پراگماتیک نسبت به عملکرد واقعی مدیران صندوق و آینده ‌سرمایه‌گذاری خود داشته باشند.

در شماره پیشین مجله تدبیر، سخنرانی های چهلمین همایش MITM، از بازارهای واقعی تا بازارهای مجازی به چاپ رسید. در ادامه، گزیده ای از پنل گفتگوی آرش برهمند، مسیول پنل با پشوتن پورپزشک، مدیرعامل اسبق بامیلو را می‌خوانید. 
پشوتن پورپزشک هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل اسبق بامیلو است که از سال 1393حدود پنج سال در بامیلو بوده و تجربیات موفقی را در بامیلو کسب کرده است. همچنین در سال 1392 از نفرات اصلی و اولیه تیم موسس گروه اینترنتی ایران (IIG) بوده و هم‌اکنون بنیانگذار و مدیرعامل استارتاپ پادرو می‌باشد. وی جز معدود مدیرهای اکوسیستم است که از شکست هاش بیش از موفقیت‌هاش می‌گوید.
بامیلو یکی از فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی و از شرکت های فعال در پرتفولیو گروه اینترنتی ایران بوده است. گروه اینترنتی ایران مجموعه ای فعال در اکوسیستم کسب‌وکار آنلاین ایران است که کسب‌و‌کارهایی از قبیل اسنپ، اسنپ فود، اسنپ تریپ، اسنپ مارکت، اسنپ روم و بامیلو در سبد سرمایه گذاری آن می باشد. این مجموعه را با نام "گروه اسنپ" نیز می شناسند. بامیلو در یک بازه زمانی خیلی از مفاهیم رو در بازار آنلاین ایران را عوض کرده است، اما بالاخره در سال 1397 به کار خودش پایان داد. در این گفتگو پورپزشک از تجربیات خود در اکوسیستم استارتاپی ایران و همچنین اتفاقات به وقوع پیوسته در بامیلو می‌گوید و دلایل شکست بامیلو مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

اگرچه به‌اشتراک‌گذاری یک شکل قدیمی مبادله است، اما توسعه سریع تکنولوژی در دهه اخیر باعث ظهور شکل جدیدی از آن گردیده که بر اقتصاد و به خصوص در تعدیل روش‌های مصرف موثر بوده است. امروزه به‌اشتراک‌گذاری از مشابه قدیمی آن متمایز می‌سازد، به‌اشتراک‌گذاری نوآورانه به شکلی از بازار و یا نوع جدید اقتصاد اطلاق می‌شود که در آن به جای خویشاوندان و آشنایان، غریبه‌ها به مبادله کالاها و خدمات می‌پردازند.
تکنولوژی دیجیتال علاوه بر رشد قدرتمندانه تجارت الکترونیک باعث شده کانال‌های دیجیتال به بخش جدایی‌ناپذیر از زنجیره توزیع تبدیل شوند. علاوه بر این، تکنولوژی دیجیتال ظهور پلتفرم‌های الکترونیک و ارتباط افراد با یکدیگر و در نتیجه به‌اشتراک‌گذاری کالاها و دارایی‌هایی که به طور کامل استفاده نمی‌شوند، بدون انتقال مالکیت، و مبادله خدمات را فراهم ساخته است.
برای این‌گونه مصرف جدید در اقتصاد، اسامی متفاوتی پیشنهاد شده که شناخته‌شده‌ترین آنها عبارت‌اند از: اقتصاد به‌اشتراک‌گذاری، اقتصاد دیجیتالی، اقتصاد هم‌ترازها  peer-to-peer economy و اقتصاد دسته‌جمعی collaborative economy.
در این مقاله از میان اسامی متعددی که برای نامگذاری این شکل جدید اقتصاد مطرح گردیده ما به «اقتصاد به‌اشتراک‌گذاری» می پردازیم. بدین جهت بعد از تعریف اقتصاد به‌اشتراک‌گذاری و ویژگی‌های آن به بررسی شرایطی می‌پردازیم که ظهور و رشد آن را تسهیل نموده‌اند.

این مقاله به تشریح مدیریت تداوم کسب‌و‌کار‌‌ با تمرکز ویژه بر روی متدولوژی و فرایند برنامه‌‌ریزی BCM می‌‌پردازد. قبل از ورود به مرحله نگهداری از هر برنامه مدیریت تداوم کسب‌و‌کار‌‌، مسیول مدیریت تداوم کسب‌و‌کار‌‌ در سازمان باید از مراحل پروژه متدولوژی برنامه‌‌ریزی مدیریت تداوم کسب‌و‌کار‌‌ به طور دقیق و به منظور دستیابی به اهداف آن در سازمان اطمینان حاصل کند. این مقاله به‌‌روزرسانی مقاله قبلی در سال 1996 است و شامل تجربیات تیوری و اجرای در حوزه‌‌ای که نویسنده در آن مشغول به کار است (حوزه مالی) می‌‌باشد. متدولوژی ارایه شده در این مقاله مطابق با استاندارد BCM ISO22301 می‌‌باشد. هدف از این مقاله توضیح فرایند برنامه‌‌ریزی مدیریت تداوم کسب‌و‌کار‌‌ به طور خلاصه می‌‌باشد.

گفتگوهای مدیران با کارکنان همیشه توصیه شده و همواره مفید و راهگشاست، اما در دو مقطع، بیشتر به آن اشاره و بر آن تاکید شده است. اول، گفتگو در ابتدای دوره/سال/فصل/ماه که می‌تواند اهداف را روشن کند، به برنامه‌‌ها وضوح ببخشد‌، به اتخاذ تصمیمات بهتری بینجامد و توافق بیشتری را موجب شود و دوم در انتهای دوره که به جمع‌بندی اقدامات و ارزیابی عملکردها و رفتارهای گذشته کمک می‌کند و راه را برای عملکردهای بهتر در آینده نشان می‌دهد. گفتگوی اول آینده‌نگر و آینده‌ساز و دومی گذشته‌نگر و تجربه‌اندوز است.
این دو موقعیت زمانی را نقاط تماس استراتژیک می‌نامند و به مدیران توصیه می‌کنند که از این فرصت‌های سرنوشت‌ساز برای ارزیابی گذشته و طراحی آینده مطلوب استفاده کنند.
به پایان سالی و آغاز سالی دیگر نزدیک می‌شویم و به نظر می‌رسد فرصت مغتنمی در اختیار مدیران سازمان‌هاست تا با استفاده از آن، سال دشوار جاری را نقادانه ارزیابی کنند و سال دشوارتر پیش رو را با تدبیر و سیاست‌های مدیریتی موثرتری آغاز نمایند.

پس از معرفی تاریخچه مدارس کسب‌وکار (Business Schools ) در جهان و ایران؛ بیان تفاوت‌های اصلی دانشگاه با مدارس کسب‌وکار و همچنین معرفی دوره‌های آموزشی مجازی مدرسه کسب‌وکار هاروارد در شماره‌های قبلی؛ در این شماره بر آنیم که با توجه به حضور گسترده و رشد بالای صنعت خرده‌فروشی در کشور در قالب مال‌ها؛ فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هایپرمارکت‌ها یکی از مدارس کسب‌وکار اروپایی موفق در مدیریت خرده‌فروشی ( Retail Management) را به خوانندگان و علاقه‌مندان این حوزه معرفی نماییم. این مدرسه کسب‌وکار یکی از دانشکده‌های دانشگاه صنعتی دوبلینTechnological University Dublin (معروف به TU Dublin) می‌باشد و در کشور جمهوری ایرلند قراردارد.

مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت  CSR برای اولین بار در دهه‌ بیست میلادی مطرح شد، ولی به ‌دلیل رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم، نتوانست به ‌عنوان یک موضوع جدی تا دهه‌ی 1950میان رهبران کسب‌وکار جایگاهی بیابد. در سال 1951 مسئولیت اجتماعی شرکت زمانی که فرانک آبرامز، رییس هییت مدیره شرکت استاندارد اویل نیو جرسی، مقاله‌ای در هاروارد بیزنس ریوییو با عنوان "تعهد/ الزام کسب‌وکار" منتشر نمود، دوباره در کانون توجه قرار گرفت. آبرامز معتقد بود برای آنکه کسب‌و‌کار به‌صورتی منصفانه با محیطی عادلانه اداره شود، لازم است در میان سهامداران، کارکنان، مشتریان، و جامعه در مقیاسی وسیع تعادلی سازگار ایجاد کند. اولین کتاب علمی با نام مسئولیت اجتماعی بازرگان/تاجر در سال 1953را هووارد بوون به‌ نگارش درآورد. او مسئولیت اجتماعی شرکت را به ‌عنوان "تعهدات و الزامات کسب‌وکار در اعمال  سیاست‌ها، اتخاذ تصمیمات، پیگیری اقداماتی که در راستای اهداف و ارزش‌ها و نیز مطلوب جامعه باشد" تعریف کرده است. در دهه‌های بعد، تعاریف، اقدامات و پذیرش مسئولیت اجتماعی شرکت به سرعت اشاعه یافت و نظریه‌هایی مانند مدیران به ‌عنوان متولیان، توجه به اصول اخلاقی مسیحیت، و تعادل قدرت میان کسب‌و‌کار و جامعه مورد توجه قرار گرفت. تا سال 1979 که کارول مدل عملکرد اجتماعی شرکت   CSP را ارایه داد، هیچ مدل نظری‌ دیگری مورد قبول واقع نشده بود که به استناد آن، مسئولیت اجتماعی شرکت، موضوعات اجتماعی و پاسخگو بودن اجتماعی شرکت را به ‌عنوان فلسفه‌ای پیشتاز برای رفتار مسیولانه شرکت‌ها مد نظر قرار دهد. اگرچه مدل CSP سبب پیشرفت فلسفه‌ CSR شد، اما از نظر کاربردی موفقیتی به دست نیاورد، زیرا فاقد معیارهای اندازه‌گیری و آزمون مدل بود.

حقیقت آن است که "سلسله مراتب" با تمام دستاوردهایی که برای کسب‌وکارها داشته، تمام قد در برابر شکوه و عظمت ارتباطات انسانی و خلاقیت ایستاده و ویژگی‌هایی نظیر انعطاف، واکنش سریع به تغییرات و پویایی که لازمه بقا در دنیای به شدت متغیر و پرتلاطم امروزی است را از آنان سلب کرده است. در این بین کسب‌وکارهایی نام آشنا با استفاده از رویکردی جالب و تا حدودی عجیب، سد سلسه مراتب را کنار زدند و افقی بسیار وسیع برای کسب‌وکار خود آفریدند و برخی از آنها نظیر اسکایپ، رشدهای 100 برابری را در سایه این تفکر جالب  تجربه کردند. این شرکت‌‌‌ها، همواره از رقیبانشان جلوتر هستند و مانند"جیوه" به راحتی نمی‌‌‌توان آن‌‌‌ها را به چنگ آورد. کتاب "عنکبوت و ستاره دریایی"، داستان این سدشکنی و نقدی است بی‌‌‌سابقه و تا حدودی بی‌‌‌رحمانه به سلسله مراتب.
شاید برای ما که تاکنون چنین سازمان‌‌‌هایی را تجربه نکرده‌‌‌ایم، جوابمان این باشد: "غیرممکن است. همه چیز بهم می‌‌‌خورد و آن سازمان به زودی شکست می‌‌‌خورد". اما عجله نکنید. به این آمار و ارقام دقت کنید: "اسکایپ"، در سال 2004، 15 میلیون کاربر داشت و در سال2020، 1.5 میلیارد نفر، این یعنی 100 برابر پیشرفت! از این دست پیشرفت‌‌‌های عجیب و باورنکردنی باز هم می‌‌‌توان مثال زد. اما داستان چیست و ما چکار می‌‌‌توانیم برای کسب‌وکار خود کنیم؟
طبیعتا عوامل مختلفی در پیشرفت و رشد یک کسب‌‌‌وکار سهیم هستند؛ اما نکته مهم در خصوص این‌‌‌گونه رشدها، بحث ساختار است. بستری که چنین پیشرفتی در آن اتفاق افتاده، مسیری متفاوت از قالب ساختارهای سلسله مراتبی است. برای پی بردن به این راز، باید با عنکبوت و ستاره دریایی بیشتر آشنا شویم.
علاقمندان برای تهیه کتاب می توانند به آدرس http://brainyness.com  مراجعه نمایند.

دکتر مرتضی ایمانی‌راد، اقتصاددان، در نشست بهمن‌ماه خانه مدیران سازمان مدیریت صنعتی، به تحلیل محیط اقتصادی ایران و جهان در سال 99 پرداخت و راهکارهایی در مواجه با سال 99 ارایه نمود. ایمانی‌راد معتقد است اقتصاد ایران یک سیستم است که توسط دو عامل برونزا شدید تحت تاثیر قرار می گیرد: 1. اقتصاد جهانی، 2. شرایط سیاسی ایران و جهان. برای پیش بینی و برآورد متغیرها در سال 99 نیاز به پیش‌بینی این دو عامل داریم که از عوامل برون‌زا هستند. وی در خصوص تاثیر اقتصاد جهان بر اقتصاد ایران بر کاهش نرخ رشد اقتصادی در اثر کاهش حجم دریافتی‌های ارزی، کاهش شدید در درآمدهای ارزی-ریالی دولت و ایجاد کسر بودجه و افزایش بیش از بیست و پنج درصد حجم نقدینگی و احتمال دخالت بیشتر بانک مرکزی در بازار پول فشار بر افزایش قیمت‌ها و بالا رفتن شاخص تورم را پیش‌بینی می‌کند. همچنین در خصوص شرایط عمومی اقتصاد ایران در سال 99، شکاف رکود تورمی (شکاف بین درصد نرخ تورم و درصد نرخ رشد اقتصادی) را در سال آینده فاکتور بسیار مهمی پیش‌بینی‌کند.‌
در ادامه گزیده‌ای از سخنان این اقتصاددان از نظرتان می‌گذرد.

بیست و دومین همایش شرکت‌های برتر ایران IMI100، 29 دی ماه در محل مرکز همایش‌های بین المللی صداوسیما با حضور محمد باقر عالی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت؛ رییس ‌هییت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و ابوالفضل کیانی بختیاری، مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی و مدیران ارشد بنگاه‌های برتر کشور در مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما برگزار شد. از اهداف برگزاری این همایش و رتبه‌بندی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، شفاف‌سازی فضای کسب‌وکار است که با کمک اطلاعات تولید شده انجام می‌شود، چرا که امروزه ایران، به سمت اقتصاد غیر نفتی در حال حرکت است و بررسی شرایط بنگاه‌های اقتصادی در کشور و سیاستگذاری در جهت تسهیل در روند فعالیت آنها می‌تواند زمینه را برای رسیدن به این هدف یاری رساند.
به گزارش روابط عمومی سازمان مدیریت صنعتی 500 شرکت برتر کشور در این همایش، بر پایه شاخص اصلی میزان فروش شرکت‌ها و 32 شاخص دیگر معرفی و تقدیر شدند. در این رتبه‌بندی، هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت پالایش نفت اصفهان، شرکت پالایش نفت بندرعباس، هلدینگ بانک ملت و هلدینگ فولاد مبارکه اصفهان به ترتیب پنج شرکت برتر کشور شناخته شدند. انتخاب شرکت‌های برتر از سوی سازمان مدیریت صنعتی به این ترتیب بود که ابتدا 500 شرکت برتر کشور براساس میزان فروش به پنج دسته 100 تایی تقسیم و شرکت‌های هر دسته برپایه 32 شاخص دیگر با هم مقایسه و رتبه‌بندی شدند. شاخص‌های رتبه‌بندی، شاخص‌های کمی (مقداری) بوده و مقادیر آنها از صورت‌های مالی حسابرسی و تایید شده شرکت‌ها استخراج شد.
در ادامه گزیده‌ای از سخنرانی‌های این همایش را می‌خوانید.