فهرست مطالب
پژوهش نامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)
سال سوم شماره 2 (پیاپی 6، بهار و تابستان 1398)
- تاریخ انتشار: 1399/04/30
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 17-44
این مقاله با استفاده از روش اسنادی-تحلیلی و همچنین آوردن شواهدی قرآنی و روایی از شاخصه ها و اهداف پیشرفت از منظر اسلام، سعی داشته به کشف "منطق" حصول پیشرفت در مبانی علوم اجتماعی اسلامی، نایل آید. نتایج حاصل شده از پژوهش های قرآنی و حدیثی انجام شده، نشان می دهند که برخلاف نظریات غربی که هر «افزایشی» را پیشرفت می دانند، اسلام افزایشی را پیشرفت تلقی می نماید که از بطن تقوا برخاسته است و تقوا در آن هم نقش «اصالی» و هم «آلی» دارد. جامعه ای که ملکه تقوا را به دست آورد، خصلت های اخلاقی زاییده شده از بطن تقوا در آن نمایان خواهند شد و در جای جای آن نمود می یابند و درنهایت این خصلت ها در قالب «ظهورات» تمدنی نمایان می شوند و نظامات موجود در این جامعه، مانند نظام سیاسی و فرهنگی، متولدشده از چنین خصلت هایی هستند. در پایان الگوواره و منطق حرکت به سمت جامعه پیشرفته اسلامی تصویر شده است.
کلیدواژگان: نظریات توسعه، مفهوم پیشرفت در اسلام، شاخصه های پیشرفت در اسلام، اهداف پیشرفت در اسلام، تقوا -
صفحات 45-76
هدف پژوهش حاضر واکاوی مولفه های مربوط به ایثار اجتماعی مبتنی بر آموزه های قرآنی و معارف اسلامی و تعیین جایگاه آن ها در اسناد تحولی آموزش و پرورش ایران بوده است. روش تحقیق در محدوده روش های توصیفی از نوع تحلیل محتوا بود. جامعه آماری در بخش کیفی متون و مطالعات تجربی صورت گرفته در حوزه ایثار و در بخش کمی اسناد تحولی(مبانی نظری تحول بنیادین، برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران) جمعا 507 صفحه بدون مقدمه، صورت جلسات و منابع بودند که تمامی آن ها به عنوان نمونه آماری به روش سرشماری(کامل شماری) انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. جهت سنجش میزان پرداخت و تحلیل سوالات بخش کمی از آمار توصیفی استفاده شد. جهت استخراج مولفه های مربوط به ایثار اجتماعی به منابع و متون اسلامی به ویژه قرآن کریم و نهج البلاغه مراجعه گردید و مولفه های ایثار اجتماعی شناسایی و در قالب چک لیستی مورد بررسی قرار گرفت. روایی سیاهه وارسی یا همان چک لیست توسط جمعی از خبرگان و پایایی آن با استفاده از روش اسکات(5/89) که به روش توافق بین صاحب نظران مشهور است، بدست آمد. یافته های پژوهش در بخش کیفی نشان از شناسایی 10 مولفه کلیدی مربوط به ایثار اجتماعی در متون و منابع اسلامی بود که عبارتند از: شهادت طلبی، مقدم داشتن دیگران بر خود برای رضای خود، گسترش روحیه گذشت و فداکاری در جامعه، دوستی و محبت در جامعه، بذل مال با هدف فقرزدایی در جامعه، ایجاد روحیه اتحاد و همبستگی در جامعه، ترجیح منافع ملی بر منافع فردی و گروهی، عزت طلبی، خدمت گزاری به خلق و گسترش عدالت طلبی در جامعه و در بخش کمی پس از بررسی داده ها مشخص گردید که در اسناد تحولی جمعا 901 مورد به مولفه های ده گانه ایثار اجتماعی اشاره شده است که در این بین گسترش عدالت طلبی در جامعه با 228 مورد و مقدم داشتن دیگران بر خود با 16 مورد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان انعکاس را به خود اختصاص داده اند.
کلیدواژگان: ایثار، ایثار اجتماعی، آموزه های قرآنی، اسناد تحولی آموزش و پرورش -
صفحات 77-104
نیولیبرالیسم ادعا می کند که اگر رفاه عمومی با رهاسازی آزادی ها و مهارت های کارآفرینی فردی در یک چارچوب نهادی که توسط حقوق مالکیت خصوصی مشخص شده، بازارهای آزاد و تجارت آزاد باشد، بهتر به پیش رفته است. سیاست های نوین محافظه کارانه که با نومحافظه کاران ترویج می شوند، با نیولیبرالیسم مرتبط هستند. اساسا، این ها درصدد تضعیف لیبرالیسم تعبیه شده هستند. ابتکارات مبتنی بر ایمان، دولت را قادر می سازد تا با آنچه نیولیبرالیسم در ایجاد آن به وجود آورده، سازگار باشد. یک کشور تضعیف شده قادر به مقاومت در برابر نیولیبرالیسم نیست که به قیمت همبستگی های ملی از بازارهای جهانی حمایت می کند. در آمریکای اولیه، جهت گیری های مذهبی ناشی از یک محیط زندگی نسبتا خودمختار، غالبا ورودی های انگیزشی اساسی و بسیار متعاقب آن را شکل داده است. بخش داوطلبانه در ایالات متحده بیشتر از سقوط است؛ اما هیچ کس شک نمی کند که اشکال بسیاری از مشارکت در موسسات و فعالیت های رسمی سیاسی در دهه های اخیر کاهش یافته است یا اینکه آمریکایی ها تمایل کمتری به ابراز اعتماد به رهبران سیاسی و یکدیگر دارند.
کلیدواژگان: نئولیبرالیسم، آلترگلوبالیسم، معنویت، جهانی شدن -
صفحات 105-132
بسیاری از صاحب نظران، تغییرات سیاسی را پیامد تغییرات فرهنگی می دانند. درواقع مبنای بسیاری از بحران های مشروعیت نظام های سیاسی عمدتا متاثر از تغییراتی هستند که در نظام ارزشی جامعه واقع می شود. پرسش اساسی بر سر چگونگی این تغییرات است؟ به عبارت دیگر مسئله این است که اساسا نسبت تغییرات فرهنگی و تغییرات سیاسی چگونه شکل می گیرد و چگونه در ارتباط با تغییرات فوق، تغییرات اجتماعی حادث می شوند؟ پرسشی که پاسخ آن در سیره امام صادق(ع) قابل تحلیل است. در پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای با بررسی شرایط سیاسی حاکم بر عصر امام صادق(ع) و اقدامات حضرت در حوزه تغییرات فرهنگی و نقش آن در متزلزل کردن بنیان مشروعیت حکومت منصور دوانیقی پرداختیم. در این مقاله درمی یابیم که چگونه امام صادق(ع) به وسیله تغییر نگرش و ادراک عمومی جامعه نسبت به مسئله امامت و همچنین احیای فقه شیعه در کانون توجهات قرار گرفتند و این اقدامات چه تاثیری در فضای اجتماعی آن روز نسبت به مشروعیت حکومت منصور ایجاد کرد. این مطالعه تطبیقی به ما کمک خواهد کرد تصویر روشن تری نسبت به «چگونگی» ارتباط تغییرات فرهنگی و تغییرات سیاسی پیدا کنیم.
کلیدواژگان: تغییرات فرهنگی، تغییرات اجتماعی، تغییرات سیاسی، امام صادق، مدیریت ادراک، جنبش اجتماعی -
صفحات 133-158
یکی از دغدغه های بسیاری از متفکران حوزه اجتماعی، کالاانگاری کنش های دیگرخواهانه است. در اقتصاد متعارف، گاهی به کنش هایی از انسان که جنبه پشتیبانی از هم نوعان دارد، به چشم کالاهای قابل مبادله نگریسته شده و صرفا در قالب یک بده بستان تحلیل می شود. لذا این مقاله به بررسی انتقادات اندیشمندان غربی درباره کالاانگاری دیگر خواهی می پردازد. در پژوهش پیش رو با روش مطالعه کتابخانه ای، نظرات انتقادی متفکرانی چون پولانی، سندل، اسلیتر، تونکیس، فری و هیرشمن بررسی می شود و انتقادات این افراد در دو حوزه فلسفی-بنیادین و اقتصادی-روانشناختی مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت بر پایه جمع بندی نظرات این افراد، سه گزاره استنتاج گردیده: اولا کالاانگاری لفظی باعث تشدید کالاانگاری واقعی می گردد؛ ثانیا ارزش گذاری پولی باعث ظهور اثرات تزاحمی و چارچوب بندی بر کسانی که با آن مرتبطند، می شود؛ ثالثا درباره کنش های دیگرخواهانه، محرک درونی موثرتر از محرک بیرونی است.
کلیدواژگان: بازار، کالاانگاری، دیگرخواهی، اثر تزاحمی، اثر چارچوب بندی -
صفحات 159-198
صنعت جهانگردی در عصر حاضر جزو پرآمدترین ترین صنعت هاست، به گونه ای که بسیاری از کشورها یکی از محورهای اصلی درآمد خود را متوجه این صنعت می کنند و آن را صادرات نامریی می نامند. کشور ما با توجه به جذابیت های مختلف تاریخی-تمدنی و طبیعی جزو کشورهای غنی از حیث ظرفیت های بالقوه جهانگردی محسوب شده و در سال های اخیر، ورود جهانگردان به کشور ما رشد چشمگیری داشته است.این عرصه دارای ظرفیت های فراوان در حوزه های مختلف است، اما غلبه نگاه اقتصادی باعث ناشناخته ماندن و عدم استفاده از فرصت ها و ظرفیت ها در سایر حوزه ها شده است. یکی از این فرصت ها، رویکرد دعوت اسلامی در بستر گردشگری است. بدین معنا که از حضور گردشگران خارجی در کشورمان نهایت استفاده را کرده و پیام اسلام و معارف اسلامی را به دور از هیاهو و هژمونی رسانه های غربی، به آن ها برسانیم و آن ها را با روایت متفاوتی از اسلام و ایران آشنا نماییم. در این پژوهش با ده نفر از فعالان عرصه تبلیغ و دعوت اسلامی ویژه گردشگران خارجی، مصاحبه عمیق صورت گرفته است. روش تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها در این پژوهش، روش تحلیل مضمون(تماتیک) است. یافته های این تحقیق شامل ملاحظات، ضروریات و فرصت های فعالیت در این عرصه است که به تفکیک عناصر اصلی این عرصه یعنی گردشگر (مهمان)، محتوا یا پیام (معارف اسلامی)، مبلغ یا داعی(میزبان)، جذابیت از منظر گردشگر، فضای حضور گردشگر (زمان و مکان)، راهنمای گردشگر، و سازمان ها و ساختارهای مرتبط با فعالیت در این عرصه مقوله بندی شده اند. در پایان نیز پیشنهادهایی برای سیاست گذاران این عرصه و همچنین پیشنهادهایی برای محققان و پژوهشگران در این زمینه بیان شده است.
کلیدواژگان: جهانگردی، گردشگری، تبلیغ، دعوت، تبلیغ اسلامی، دعوت اسلامی
-
Pages 17-44
This article has adopted a documentary- analytical method and used Koranic and Narrative evidence about the specifications and objectives of advancement from the Islamic viewpoint. It tries to obtain the logic behind it in Islamic- social sciences. The results show that contrary to the western tendency to consider any sort of increase as advancement, Islam offers this characteristic to what has arisen from piety (taqwa), a condition that can be both essential and instrumental. Any society that is run on the basis of piety will generate ethical properties that are current in all its domains and ultimately they will be incorporated into civilizational manifestations, hence giving rise to cultural and political systems based on those principles. In the final section, a model example of moving towards a progressed Islamic society is presented.
Keywords: Development theorise, the concept of progress in Islam, the goals ofprogress in Islam, Piety -
Pages 45-76
This article analyzes the indicators of social sacrifice based on the Koranic instructions and provides its place in education development plan. The method of research has been descriptive analytical. The statistical components are qualitatively the literature and studies related to sacrifice and quantitatively the related documents of education development plan consisting of theories , curricula and minutes and resources (106 pages), all of which have been selected and analyzed with statistical methods. The analysis of the quantitative section was done by descriptive statistics, and to extract the indicators of social sacrifice there has been a reference to the Koran and other Islamic texts. The checklist was formed by a number of experts and its continuance was obtained with Scott (9111) method known as consensus method among scholars. Thus 10 key indicators of social sacrifice were extracted from Islamic texts, namely martyrdom-seeking temperament, prioritizing the others to oneself, expanding sacrificial mood in the society, friendship and kindness in society, financial donations for eradicating poverty, boosting unity among people, giving priority to national interests rather than specific groups, seeking dignity, serving the community and propagating justice. It was also estimated that 101 items in the documents referred to social sacrifice, among which seeking justice in the society (229 items) and giving priority to others (17 items) have been given in the order of importance.
Keywords: Sacrifice, Social Sacrifice- Koranic Instructions, EducationDevelopment Plan -
Pages 77-104
Neoliberalism claims a better progression of public welfare if it is carried out through liberating individual entrepreneurship within an institutional framework which observes private property rights as well. Modern conservative policies that are propagated by Neoconservatives are all related to neoliberalism. Essentially, these are to undermine the inbuilt liberalism. Innovations based on religious faith enable the government to conform to what neoliberalism has created. A weakened country cannot resist neoliberalism which supports world market at the cost of national unity. In the first era of American formation, religious inclinations arising from a relatively autonomous life environment almost shaped the fundamental initiatory elements. The voluntary section in the US is far from a fall. But nobody doubts that several forms of voluntary acts in formal political activities and institutions have diminished in recent decades or Americans show less tendency to trusting political leaders
Keywords: Neoliberalism, Alterglobalization, Spirituality, Globalization -
Pages 105-132
Most scholars have recognized political upheavals as the consequence of cultural changes. In fact, the basis of most legitimacy crises in political systems lies in the value system of the society. The major question relates to the nature of these changes. In other words one should explore the proportion of political and cultural changes in relation to each other and then to estimate the ensuing social changes. This article has employed a library study to examine Imam Sadiq's contemporary political conditions and his endeavors to make changes in the existing cultural situation with its role in shaking the foundations of Mansoor Davaniqi's political legitimacy. We also see how Imam Sadiq (pbuh) became the center of attention through setting out to transform the public's view of Imamah and invigorate shia jurisprudence and then we witness their effects on the social conditions of the time in regard to Mansoor's legitimacy. This comparative study can assist us in obtaining a clearer picture of how cultural and political changes are interlinked.
Keywords: Cultural Changes, Social Changes- Political Changes- Imam Sadiq(pbuh), Management of Perceptiveness, Social Movement -
Pages 133-158
One of the concerns of most social scholars is the commodification of altruistic activities. In the conventional economics, it sometimes happens that some human activities that concern supporting others are looked upon as commodities and trade of goods. This article deals with western scholars' view on the mentioned issue. Using a library research, the critical views of scholars such as Polany, Sandel, Slater, Tonkiss, Frey, are reviewed and their criticisms in two philosophical-fundamental and economic-psychological areas are taken into account. The sum of these views ultimately lead to three propositions: 1- literal commodification results in real commodification 2- monetary validation causes the emergence of crowding-out and framing effects among those involved 1- in regard to altruistic functions, internal impetus is more effective than external one.
Keywords: Market, Commodification, Crowding-out Effect, Framing Effect -
Pages 159-198
Tourism is today one of the most lucrative industries. Our country, Iran, enjoys a variety of historical, civilizational and natural attractions and stands next to the countries with high tourism potential. In recent years, Iran has attracted remarkable number of tourists. This domain comprises a multitude of capacities but the dominance of economic concerns has inhibited the recognition of its ensuing opportunities. One opportunity is inviting to Islamic culture through tourism. In other words, one can benefit from the presence of foreign tourists in the country and impart Islam’s messages and Islamic instructions to them far from western hegemonic propaganda and let them get acquainted with a different perspective on Islam and Iran. In this research in-depth interviews have been carried out with ten activists in the field of Islamic propagation. The method of analysis of the data has been a thematic one. The findings consist of considerations, requirements and opportunities for being active in this domain under several categories, namely tourist (guest),message and content (Islamic knowledge), the propagator (host), tourist’s view about attractiveness, places where tourists stay and visit (time and place), tour guides, and related organizations and structures. Finally, some recommendations are given to other researchers in the field
Keywords: Tourism, Propagation, Call, Islamic Propagation, Islamic Call
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.