فهرست مطالب

نشریه پاسخ
پیاپی 15-16 (پاییز و زمستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/12/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • دکتر حسین صمصامی صفحات 7-20

    جناب آقای دکتر حسین صمصامی، متولد نجف اشرف در سال 1346 می باشد و دوره کودکی تا تحصیلات دیپلم را در قم گذراندند. ایشان در سال 1364در مقطع لیسانس وارد دانشگاه شهید بهشتی تهران و سپس تحصیلات دانشگاهی خود را در همان دانشگاه ادامه داده و در رشته علوم اقتصادی موفق به اخذ مدرک دکتری شدند و همچنین از سال 1380 تاکنون عضو هییت علمی و استادیار دانشگاه شهید بهشتی می باشند. وی همزمان با تدریس در دانشگاه ها و موسسات، مسیولیت های مختلفی از جمله دبیر کمیسیون اقتصادی هیات دولت در سال 1384تا سال1387؛ سرپرست وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال 1387؛ رییس «مرکز پیشگیری از جرایم اقتصادی» معاونت بررسی امور اقتصادی قوه قضاییه؛ رییس مرکز تحقیقات اقتصاد اسلامی و موارد دیگر، که به عهده داشتند، ایشان تاکنون موفق به ترجمه و تالیف چندین جلد کتاب از جمله تالیف کتاب«اقتصاد پول و بانکداری»، کتاب «به سوی حذف ربا از نظام بانکی» و «تدوین دوره چهار جلدی» ماخذشناسی اقتصاد اسلامی و ده ها مقاله علمی دیگر می باشند.

  • ابراهیم باقری صفحات 21-58

    «محاربه» و «افساد فی الارض»، از جمله جرایم امنیتی است که براساس مستندات متقن دینی از جمله آیات و روایات، مجازات های سختی دارند؛ چرا که حفظ کیان جامعه و وجود امنیت در قلمرو حکومت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. مجازات این دو جرم، نیز به دلیل داشتن مصادیق گوناگون و گاه مشترک، ممکن است مشترک و یا متفاوت باشد. قانون مجازات اسلامی نیز مبتنی بر مستندات قرآنی و روایی و فتاوای فقیهانی که با دلایل قوی، که برگرفته از آموزه های وحیانی استوار است؛ تدوین و تصویب گردیده است؛ برای این دو جرم، مجازات هایی در نظر گرفته که در تحقق پیش رو به این مقوله اشاره شده است.

    کلیدواژگان: محاربه، افساد فی الارض، امنیت، قانون اساسی
  • حمیدالله رفیعی زابلی صفحات 59-72

    بنابر نقل اناجیل، حضرت مسیح(علیه السلام) بر شریعت حضرت موسی (علیه السلام) تاکید داشته؛ اما پولس یهودی، مسیحیت را از مسیر اصلی اش منحرف و شریعت را از آیین مسیحیت، وفق مراد بت پرستان رومی نفی کرده است. «نهضت لوتری» در مقابل کلیسای کاتولیک به وجود آمد و خشونت و تعصب این مذهب، اگر از مذهب، کاتولیک بیشتر نباشد، کم تر نیست. اعتقاد به گناه ذاتی و نیز بخشوده شدن انسان ها از این گناه (با قربانی شدن حضرت مسیح (علیه السلام)) افزون بر اینکه جامعه را گناه آلود می کند، دارای اشکالات عقلی غیر قابل توجیهی است. در دین اسلام نیز گناه ذاتی وجود ندارد تا بشر همیشه گناه آلود باشد؛ زیرا تقوا و پایبندی به شریعت، انسان را از گناه دورنگه می دارد و با نبود شریعت است که انسان نسبت به ارتکاب گناه بی قید و بند می شود.

    کلیدواژگان: اسلام، مسیحیت، لوتر، آزادی، بندگی، پولس
  • سید مصطفی سجادی صفحات 73-96

    هر کدام از دو مذهب شیعه و اهل سنت، براساس منابع علمی خود تلاش می ورزند، آیه وضو را مطابق دیدگاه خود تفسیر کنند و شیوه متفاوت وضو را بر اساس آن توضیح دهند. سه عبارت مهم، محل اختلاف در آیه مربوط (مایده: 6)، یکی «الی المرافق» است که جهت شستن دست ها (از پایین به بالا یا از بالا به پایین) را مشخص می‎کند. دوم «‎ارجلکم»‎ است که بر این اساس عده ای شستن پاها را و عده دیگر مسح کشیدن را در معنای آن بیان می‎کنند. سوم «‎الکعبین»‎ است که برخی آن را قوزک های پا و عده دیگر برآمدگی روی پاها می‎دانند. در این مقاله، تفاوت تفسیر اهل سنت و شیعه از آیه، به اختصار مورد بحث قرار گرفته و با رد برخی اشکالات اهل سنت در هر کدام از این سه مورد؛ شیوه وضو گرفتن شیعه را با آیه شریفه تطبیق داده شد.

    کلیدواژگان: وضو، آیه وضو، شیعه، اهل سنت، فقه
  • محمدرضا پیری، محمدابراهیم ایزدخواه صفحات 97-112

    مفسران شیعی و بسیاری از مفسران اهل سنت، در تفسیر آیه مباهله، امام علی (علیه السلام) را نفس پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) شمرده اند. البیته این که امام علی (علیه السلام) نفس پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) است؛ به معنای حقیقی عینیت ذاتی دو نفس نیست، بلکه مراد از نفسیت امام علی (علیه السلام)، مساوات آن حضرت با پیامبر در فضایل و کمالات است. از این تساوی، عصمت امام علی (علیه السلام)، نیز استفاده می شود. به زعم برخی از علمای اهل سنت در تفسیر آیه، واژه «انفسنا» به شخص رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) منحصر است و شامل امام علی (علیه السلام) نخواهد شد. نگارنده با روش توصیفی تحلیلی، بعد از نقد این دیدگاه، نظریه اطلاق «انفسنا» نسبت به امام علی (علیه السلام) را اثبات می کند.

    کلیدواژگان: عصمت، ولایت، خلافت، مباهله، انفسنا، امام علی (ع)
  • فرج الله عباسی صفحات 113-134

    قرآن کتابی است جهانی و همه انسان ها مخاطب آن است. نداها و خطاب هایش، هیچ‏گونه رنگ و بوی نژادی، منطقه‏ای و طبقاتی ندارد. قرآن از همان آغاز، جهانی بودن رسالت رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) را اعلام کرد؛ رسالتی که همه مکان ها را در برمی‏گیرد و در همه زمان ها ماندگار می‏ماند و همه امور انسان ها را شامل می‏شود. با توجه به کتاب «مفاهیم القرآن» و «منشور جاوید» که از اولین تفسیرهای موضوعی قرآن کریم به زبان فارسی است و تفسیر ترتیبی «منیه الطالبین فی تفسیر القرآن المبین» و کتاب های دیگر قرآنی؛ می توان به اهمیت بررسی دیدگاه مفسر گرانقدر آیت الله جعفر سبحانی در خصوص جهانی بودن قرآن و پاسخ به پندارهای منطقه ای بودن این کتاب الهی پی برد. نوشتار پیش رو، پندارهای منطقه ای بودن قرآن کریم و جهان شمول نبودن معارف آن را با نگاهی به پاسخ های آیت الله سبحانی و با رویکرد تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و دکتر طنطاوی که بر تفسیر اثرگذار بودند؛ بررسی می شود تا این حقیقت بر همگان روشن گردد که آیات قرآن کریم و سیره رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) در رساندن معارف قرآنی به ایران، روم، حبشه و غیره، گویاترین دلیل بر فراگیری و جهانی بودن قرآن است.

    کلیدواژگان: قرآن، جهانی بودن، منطقه ای بودن، سبحانی، طباطبایی، طنطاوی
  • احسان فدایی صفحات 135-160

    «طلاق» به عنوان مسیله ای اجتماعی، به لحاظ تاثیرات گسترده بر دگرگونی ساختار خانواده، حایز اهمیت بسزایی می باشد. قرآن کریم زوجین متقاضی طلاق را به رعایت آداب آن ملزم می کند و «احسان» در طلاق و جدایی همراه با حسن معاشرت را از لوازم آن می داند. با این توضیح، هر چند طلاق در اختیار زوج است؛ به این نکته مشروط است که مرد باید حقوق زن را به خوبی ادا کند: «فامساک بمعروف» و یا او را به احسان و نیکی طلاق دهد «تسریح باحسان». این نوشتار که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده به منظور دستیابی به دیدگاه قرآن کریم به بایسته های طلاق و چگونگی ایجاد سازگاری و تفاهم در فرایند این موضوع به سامان رسیده است. بدین منظور ابتدا با تحلیل محتوایی، ساختاری کلی موضوع مورد مطالعه مشخص شده و سپس داده ها جمع اوری و مویدات فقهی، تفسیری، روان شناختی و حقوقی گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد که هیچ راه حل اساسی و قابل اطمینانی برای رفع مشکلات جدایی از همسر، به جز توافق، همدلی و همکاری زن و شوهر طلاق گرفته، وجود ندارد و ناگفته پیداست که تنها با برخورداری دو همسر از سطح بالایی از پایبندی به موازین اخلاقی، از جمله بخشایش، انعطاف و مواسات می توان سازگاری را از آنان انتظار داشت و تاکید قرآن در چندین آیه بر طلاق توام با نیکوکاری یا طلاق شایسته، از شواهد این مدعاست.

    کلیدواژگان: سراح جمیل، طلاق شایسته، تسریح به احسان، امسا ک ب ه معروف، انعطاف، مواسات