فهرست مطالب

ره آورد نور - سال نوزدهم شماره 70 (پیاپی 87، بهار 1399)

فصلنامه ره آورد نور
سال نوزدهم شماره 70 (پیاپی 87، بهار 1399)

  • بهای روی جلد: 40,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1399/05/08
  • تعداد عناوین: 8
|
  • زیست بوم پژوهش های علوم اسلامی را در فضای مجازی ترسیم می کنیم / گفت و گوی اختصاصی ره آورد نور با رییس جدید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
    حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی صفحه 2

    حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی، سال 1354 در تهران متولد شد. ایشان دانش آموخته حوزه علمیه قم و فارغ التحصیل دکترا در رشته علوم قرآن و حدیث از واحد تربیت مدرس دانشگاه قم، بیش از بیست سال است که با مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در رده های مختلف مدیریتی و پژوهشی همکاری می کند و همچنین، دارای کرسی تدریس در دانشگاه و نهادهای حوزوی و سابقه چند سال معاونت فناوری اطلاعات مرکز مدیریت حوزه های علمیه قم است. نگارش مقالات متعدد علمی و پژوهشی، مدیریت و مشارکت فعال در طراحی، تولید و توسعه محصولات فناورانه، از جمله آثار به جای مانده از ایشان است. از جمله مسئولیت های اجرایی و فرهنگی حجت الاسلام بهرامی می توان به این موارد اشاره کرد:مسئولیت هایی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (مانند: قایم مقام ریاست مرکز، قایم مقام معاون پژوهش، معاون پژوهش، معاون شبکه اطلاع رسانی نور، مدیر گروه پژوهشی حدیث، عضو هییت مدیره شرکت نور رایانه سپهر)؛ مدیر پژوهشکده فناوری اطلاعات و علوم اسلامی وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی؛ عضو هییت علمی جامعه المصطفی العالمیه و مدیر گروه علمی تربیتی حدیث؛ عضو هییت مدیره انجمن حدیث حوزه؛ مدیر گروه علمی مرکز تخصصی حدیث حوزه؛ دبیر شورای فضای مجازی حوزه علمیه؛ نماینده مرکز مدیریت حوزه های علمیه در کمیته محتوای مرکز ملی فضای مجازی؛ شرکت در برگزاری نمایشگاه های مختلف داخلی نرم افزارهای علوم اسلامی و نمایشگاه های خارجی فناوری اطلاعات مانند جی تکس دوبی و کتاب فرانکفورت المان.
    دکتر بهرامی اکنون پس از پایان دوره ریاست جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید شهریاری بر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، با حکم مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله العظمی خامنه ‍ای مد ظله العالی به عنوان رییس این مرکز انتخاب شدند و از ابتدای سال 1399 شروع به کار کردند. در این فرصت، گفت وگویی اختصاصی با ایشان انجام شده است که به نظر خوانندگان فرهیخته فصلنامه ره آورد نور می رسد.

  • حجت الاسلام و المسلمین اکبر راشدی نیا صفحه 17

    مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پیشگام در داده پردازی علوم اسلامی است که تاکنون نرم افزارهای بسیاری را در حوزه های مختلف علوم اسلامی تولید کرده است. این مرکز در مسیر سی ساله دیجیتال سازی متون و تولید نرم افزارها، تاکنون مراحل مختلفی را طی نموده که می توان مجموعه فعالیت های گذشته را دو گام اساسی و بنیادی دانست. اینک، گام سوم تولیدات نرم افزاری نور، با ارایه نرم افزار جامع فقه 3 آغاز شده است. این برنامه در راستای ایجاد امکانات و دسترسی های پژوهشی به محقق، ویژگی های برجسته ای دارد. در این نوشتار، ضمن تشریح این گام های سه گانه، مهم ترین ویژگی های پژوهشی جامع فقه 3 معرفی شده است.

    کلیدواژگان: جامع فقه، پژوهش های فقهی، هوشمندسازی متون، نرم افزارهای نور
  • مهندس علیرضا نعمت اللهی صفحه 23

    پیشینه تولید نرم افزارهای کتابخانه ای نور
    از سال های اولیه فعالیت های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (از این به بعد مرکز)، نرم افزارهای بسیار خوبی تحت سیستم عامل داس و ویندوز تولید شد. در آن زمان، ارایه محصول به زبان فارسی در محیط ویندوز بسیار سخت می نمود؛ چراکه مشکل تایپ از راست به چپ و ارایه فونت های فارسی و نمایش گرافیکی اشیا، کار سختی بود. مرکز با ارایه نرم افزاری همچون «نور الانوار»، کاری بی نظیر در کشور انجام داد. این نرم افزار و نرم افزارهای بعدی مشابه آن، علاوه بر رابط کاربری خوب، حجم عظیمی از اطلاعات را نیز عرضه می کرد. این محصول، به ذایقه پژوهشگران علوم اسلامی خوش آمد و رغبت آنان را به برنامه های نور بیشتر نمود و در نتیجه، روند تحقیقات علوم اسلامی در کشور تغییر کرد.
    پس از این مرحله، در حوزه نرم افزارهای رومیزی، مرکز یک نرم افزار کتابخانه ای به نام «نورلایب» آماده کرد. با استفاده از این کتابخانه و کدهای مربوط به آن، تحت قالب نرم افزارهای کتابخانه ای، نرم افزارهای بسیاری تولید شد. بیشتر کدهای این نرم افزارها، دست ساخته برنامه نویسان مرکز بود. در طی این مدت، اجزای نرم افزاری به روز این نرم افزارها که دارای پشتوانه بین المللی نیز بودند، در دیگر کشورها شکل گرفته بود. مرکز از این فرصت استفاده کرد و اجزای مختلفی(1) را که با استاندارهای بسیار خوبی تولید شده بود، به کار گرفت و معماری قدیم نرم افزارهای خود را که در گاهی پاسخگوی نیاز کاربران نبود، تغییر داد. بنابراین، مهاجرت دیتای مرکز به قالب های جدید نرم افزاری شروع شد که با توجه به نیازهای متعدد نرم افزارهای مرکز، کاری سخت بود. این فرایند، حدود 6 سال به طول انجامید.

  • مصطفی علیمرادی صفحه 31

    وجود شبکه ملی اطلاعات، دسترسی امن و پایدار به خدمات ملی را برای کاربران فراهم می نماید و زمینه لازم را برای بهره‏مندی آنها از پهنای باند بسیار مطلوب جهت ارتباط و انتقال اطلاعات ایجاد می‏کند. با راه‏اندازی این شبکه، وابستگی به منابع خارجی اینترنت از بین می‏رود و استقلال در این زمینه برای کشور به دست می‏آید.
    یکی از الزامات شبکه ملی اطلاعات، امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است. از آنجا که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از بزرگ ترین تولیدکنندگان محتوای رقمی در حوزه علوم اسلامی و انسانی است، جایگاهی ویژه در این شبکه خواهد داشت. در این مقاله، با بررسی الزامات محتوایی شبکه ملی اطلاعات، نقش مرکز در ایجاد و پویایی آن تبیین خواهد شد.

    کلیدواژگان: شبکه ملی اطلاعات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، راهبردهای محتوا، مالکیت معنوی، محتوای مجاز، سطح دسترسی
  • صرف و نحو و اعراب گذاری ماشینی متون، نتیجه هوشمندسازی تولیدات نور است / گفت وگو با محمد حبیب زاده بیژنی، پژوهشگر گروه ادبیات و متن کاوی نور
    صفحه 40

    مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی را می توان نهادی دانست که با وارد شدن به مسیری نوین، جایگاهی ویژه در میان پژوهشگران عرصه دین یافته و در اندک زمانی تقریبا تمام آنان را مخاطب خود ساخته است و این، نیست جز با پیوند توانایی های رایانه ای و مجموعه دانش های دینی. بدیهی است که این جایگاه، تنها زمانی حفظ خواهد شد که این نهاد همچنان همگام با پیشرفت ها، به ویژه در عرصه هوشمندسازی گام بردارد؛ وگرنه جایگاه خود را به دیگران خواهد سپرد. در این شماره گفت وگویی با یکی از همکاران پرسابقه مرکز نور انجام دادیم که از پژوهشگران «گروه متن کاوی و ادبیات» معاونت پژوهشی می باشد که به نظرتان می رسد.

  • دکتر علی قنبریان صفحه 50

    ویرایش، به لحاظ های مختلف، دارای اقسامی است. از نظر محیط، ویرایش بر دو نوع کاغذی و رایانه ای است. قبل از اختراع رایانه، انجام ویرایش، منحصر در کاغذ بود؛ اما امروزه با اختراع و پیشرفت روزافزون رایانه و نرم افزارهای جانبی آن، برخی ویراستاران علاقه مند به رایانه، از ویرایش رایانه ای استفاده می کنند. ویرایش رایانه ای، با جود فواید بی شماری که دارد مانند سرعت بالا به دلیل استفاده از دستورات کلی (Find و Replace) دارای معایبی نیز هست. در نوشتار حاضر، برخی از مهم ترین فواید و معایب ویرایش رایانه ای بررسی شده و راهکارهای مناسب نیز ارایه گردیده است. روش پژوهش، کتابخانه ای است و در طرح برخی مباحث، از تجربیات کاربران استفاده شده است.

    کلیدواژگان: اقسام ویرایش، ویرایش رایانه ای، ویرایش کاغذی، پردازش متن
  • مهدی عمروآبادی، محمداسماعیل عبداللهی، محمد کرمی نیا صفحه 57

    تبلیغات گسترده ضد دینی در فضای مجازی، حاکی از آن است که دولت ها و رسانه های غربی، گسترش بیداری اسلام و گرایش به اسلام را تاب نمی آورند و با تبلیغات نادرست، می کوشند چهره اسلام را در جهان، تیره و تار نشان دهند. شناخت روش های جدید و گوناگون در این زمینه، به مسلمانان کمک می کند با آشنایی راهبردی تاکتیک های دشمن، محتوای غنی دینی را متناسب با نیاز مخاطب ارایه نمایند که عمده ترین تاکتیک های دشمن در این زمینه، عبارت است از: نمایش زننده برخی اعتقادات غیردینی به نام دین، پررنگ نمودن عرفان های کاذب و انحرافی به عنوان گرایش های دینی، تولید ابزارهای جدید و متنوع در عرصه فناوری در راستای اشاعه فحشا و دین گریزی کاربران و به ویژه نوجوانان و سوء استفاده از نقاط ضعف حکومت های اسلامی در استفاده ازفناوری های نو در عرصه نظارت و مدیریت.
    پژوهشگران در این مقاله، تلاش کرده اند با گردآوری آرا و نظریات مختلف صاحب نظران، به مطالعه و بررسی راه های متنوع نفوذ دشمن و تبلیغات ضد دینی در فضای مجازی در اذهان کاربران پرداخته، با معرفی این راه ها و ارایه راهکارهای مقابله با تهاجم دشمن در این زمینه، به ایمنی بخشی مخاطبان در فضای مجازی کمک نمایند.

    کلیدواژگان: تبلیغ، تبلیغات ضد دینی، روش شناسی، فضای مجازی، راهکارهای مقابله
  • طیبه قاسمی ورجانی، دکتر علیرضا ابراهیمی صفحه 69

    دین مبین اسلام، آیینی جهانی و جاودانه است و به منظور تبیین و تنظیم رابطه بین خدا، انسان و جهان نازل شده است؛ چنین دینی برای تحقق ویژگی هایی که از خاتمیت آن برخاسته، ماهیتا باید تبلیغی نیز باشد و از همه ظرفیت ها برای گسترش خود بهره ببرد تا مفاهیم و پیامدهای آسمانی آن به همه انسان ها برای همیشه و در همه جا برسد.
    با توجه به اهمیت تبلیغ دین در دنیای امروز، از هر نوع امکانات و ابزار مدرن می توان در راستای تبلیغ استفاده کرد که یکی از این امکانات، فضای مجازی است؛ چه اینکه اهمیت تبلیغ دین در فضای مجازی، به مراتب بیشتر از رسانه منبر و در فضای مسجد است. از مزایای این نوع تبلیغ، دسترسی سریع و آسان، هزینه پایین و بازدهی سریع و بالا نسبت به سایر روش های تبلیغ است .
    از طرف دیگر، در حکومت اسلامی برای نهاد دین، سه نقش اساسی: تحقیق، تبلیغ و تحقق دین متصور شده است که ایجاد فضای سالم برای پرداختن به این نقش ها، از مهم ترین وظایف حوزه های علمیه است. برای تحقق این امر، لازم است به سوی ایجاد رسانه های دینی متعدد و متکثر حرکت کرد و از ظرفیت ویژه این ابزارها در جهت گسترش ارزش های الهی بهره برد.
    در این میان، تلاش سازمان های وابسته مثل سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه و دانشگاه را نمی توان انکار کرد؛ اما این مهم نیاز به توجهات ویژه و گسترده تری دارد. ازاین رو، فرهنگ سازی مناسبی میان همه سطوح همچون حوزه های علمیه، دانشگاه ها و کسانی که دغدغه اسلامی و انقلابی دارند، لازم است.
    به نظر می رسد که در این زمینه، مراجع عظام تقلید و علمای اسلام می توانند گرد هم آیند تا پس از گفت وگو، مسیر را شناسایی نموده، با تشکیل مجموعه های اندیشه ورز در حوزه های علمیه و دانشگاه ها و سایر نهادها، حمایت مادی و معنوی خود را اعلام کنند؛ مطلبی که در این پژوهش تلاش شد با رویکرد توصیفی و تحلیلی به بررسی ابعاد آن پرداخته شود.

    کلیدواژگان: آموزش دینی، تبلیغ دینی، فضای مجازی