نشریه پژوهش ملل
پیاپی 55 (امرداد 1399)

دونالد ترامپ از حزب جمهوری‌خواه در 8 نوامبر 2016 با کسب 306 رای الکترال در برابر 232 رای هیلاری کلینتون از حزب دموکرات پیروز شد و بعنوان چهل و پنجمین رییس‌جمهور آمریکا وارد کاخ سفید گردید. اظهارنظر‌های انتخاباتی ترامپ در زمینه افزایش بودجه نظامی، تاکید بر کاستن هزینه کردهای آمریکا در ناتو و منطقه اقیانوس آرام و حتی طرح خروج از ناتو، در کنار حمایت کامل از اسراییل و اصلاح توافقنامه هسته‌ای با ایران و نفی بین‌الملل‌گرایی دوران اوباما ترسیم کننده یک جهان‌بینی سیاسی انزواگرایانه و در عین حال سلحشورانه برای آینده آمریکاست که تنها در جهت تحکیم قدرت امر و نهی این کشور حرکت خواهد کرد. سیاستی که بیشتر ریشه در جهان‌بینی سیاسی- میهنی اندرو جکسون (هفتمین رییس‌جمهور آمریکا) داشته و در تاریخ آمریکا بارها از سوی روسای جمهوری نظیر رونالد ریگان مورد استفاده قرار گرفته است. حال سوال اصلی مقاله آن است که جهان‌بینی سیاسی دونالد ترامپ بخصوص در زمینه سیاست خارجی که برپایه اندیشه‌های اندرو جکسون شکل گرفته است چیست؟ فرض اصلی مقاله آن است که مرکزیت سیاست خارجی ترامپ برپایه مقابله با ظهور قدرت‌های جدید همچون روسیه، چین و ایران و به اصطلاح محور ضد هژمون بعنوان «دیگری» جدید آمریکا قرار خواهد گرفت و دولت او نیز به دنبال تحقق آنچه جکسون «رویای آمریکایی» می‌خواند، خواهد بود.

سیاست خارجی ابزاری راهبردی جهت تامین اهداف ملی کشورها در محیط بین‌المللی به‌شمار می‌آید، و از منظر کلاسیک در راستای تامین اهدف پیوسته امنیتی و اقتصادی گام بر می‌دارد. حفظ بقاء راهبردی کشور بدلایل وجود تهدیدات موجود نسبت به توسعه اقتصادی همواره هدفی سهل‌تر برای نخبگان سیاست خارجی کشورها بوده است. تهدیدات گسترده محیطی اصلی‌ترین ضرورتی است که امنیت‌سازی و امنیت-محوری را در صدر اهداف سیاست خارجی کشورها قرار داده است. پیچیدگی و معمای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ناشی از حجم تهدیداتی است که در تعارض با امنیت ملی عمل می‌کنند. موازنه-سازی در برابر تهدیدات نشان از گرایش بیشتر سیاست خارجی بر امنیت‌محوری است. یافته‌های مقاله بر این مبناست، در شرایطی که تهدیدات امنیتی دایما علیه ج.ا.ایران افزیش می‌یابد حساسیت مسایل امنیتی به شکلی فزاینده در سیاست خارجی پررنگ‌تر شده و ضرورتا سمت و سوی سیاست خارجی ماهیت امنیت محوری پیدا کرده است. باتوجه به تهدیدات سه سطحی «ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی» که در تعارض شدید با امنیت ملی کشور قرار دارند، سیاست خارجی کشور اجباری راهبردی در مقابل دفع این تهدیدات فوری دارد. سیاست خارجی ایران در راستای تامین دو هدف اقتصادی و امنیتی به اجبار ارتقا ضریب توان دفاعی-امنیتی را هدف اصلی و فوری قرار داده است. این پدیده به معنای اهمیت فزاینده امنیت نسبت به توسعه در شرایط خاص سیاست خارجی است و به معنای نادیده انگاشتن رشد اقتصادی و توسعه نیست. تمرکز مقاله حاضر بر شناسایی تهدیدات سه سطحی بعنوان عوامل اصلی گرایش سیاست خارجی بر امنیت‌جویی راهبردی است

جعاله در همه بخش‌های اقتصادی کاربرد دارد و از این‌رو می‌تواند بعنوان مکمل برای عقد مضاربه (که صرفا مربوط به بخش تجاری است قرار گیرد) کاربرد جعاله در بانکداری اسلامی به حدی است که آن را ام‌العقود می‌نامند. دلیل این گستردگی کاربرد از سویی به علت سهولت شرایط این عقد نسبت به سایر عقود و همچنین گستره موضوعات قابل انجام به وسیله آن است. در بانکداری اسلامی روابط اقتصادی مردم براساس قراردادهای اسلامی است از جمله روابط اقتصادی دوجانبه همین جعاله می‌باشد اعطای تسهیلات بانکی با رعایت حدود و مقررات اسلامی امری واجب و در خور توجه است. بنابراین بانک می‌تواند بعنوان هریک از طرف‌های عقد جعاله (بانک عامل جعاله است و مواردی که بعنوان جاعل ظاهر می‌شود) و قرارداد جعاله منعقد کند. احکام موضوع‌های بحث شده در جعاله بانکی با وجود اختلاف‌های جزیی تقریبا مطابق با قواعد و احکام عمومی جعاله در قانون مدنی است. در این مقاله تحقیقی سعی شده است تا به بررسی جعاله بانکی پرداخته شود.

کارگروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی موسوم به FATF یک نهاد سیاستگذاری بین‌دولتی است که در سال 1989 توسط گروه هفت (G-7) در پاریس تاسیس شد. پیوستن ایران به این سازمان دارای پیامدهای مثبت و منفی می‌باشد. در این مقاله نگارندگان به دنبال آن هستند تا ضمن توصیف گروه ویژه اقدام مالی و بیان نمودن تاریخچه، وظایف و اعضاء آن به تجزیه و تحلیل مهمترین پیامدهای مثبت و منفی عضویت ایران در آن بپردازند. بحث تروریسم که در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است از دیر ایام وجود داشته، اما امروزه نگرش‌ها و تعاریف متفاوتی از نوع و چگونگی تروریسم وجود دارد. تروریسم با وجود کنوانسیون‌های تدوین شده و حتی جرم‌انگاری‌های انجام شده در قوانین اکثر کشورها، به دلیل متفاوت بودن نوع دیدگاه‌ها نسبت به تعریف تروریسم و حتی مشخص کردن گروه‌ها در این قسم، باعث اختلاف‌نظرهای بسیاری در تعریف و مصادیق آن شده است. ناگفته نماند که یک عملیات تروریستی بدون داشتن منابع مالی قابل توجه امکان حیات خود را از دست می‌دهد و امروزه از طریق مستقیم یا غیرمستقیم چه در قالب قانونی یا غیرقانونی سعی در برطرف کردن نیازهای خود کرده‌اند. در این مقاله سعی شده که در جهت پاسخ به پرسش چگونگی جلوگیری از تامین مالی تروریسم برآییم و مصادیق آن را بیابیم.

پیشگیری را می‌توان یکی از راهبردهای اساسی در حوزه کنترل اجتماعی برشمرد که در بردارنده مجموعه راهکارهای مستقیم و غیرمستقیم با هدف ایجاد امکانات و موقعیت‌های بازدارنده از وقوع جرم و کجروی طراحی و تدوین می‌شود. پیشگیری وضعی یکی از اقسام پیشگیری است که هدف آن اتخاذ ترتیبی است که بهای ارتکاب عمل مجرمانه را برای مرتکب بیش از سود حاصل از آن گرداند، چراکه انسان موجودی حسابگر است و سود و زیان عملش را می‌سنجد. در این دیدگاه جرم قابل پیش‌بینی بوده و صرف‌نظر از اینکه مرتکب تحت تاثیر چه عامل بوده، از طریق کاهش فرصت‌های ارتکاب و آماج‌های آن، با اعمال روش-های فیزیکی (مادی) یا تغییر و کنترل موقعیت‌های مناسب برای ارتکاب جرم می‌توان وقوع آن را ممتنع و خنثی ساخت. بدین طریق از ورود به وادی پیچیده سلسله عوامل متعدد انسانی و اجتماعی جرم و تحلیل و برخورد با آنها احتراز می‌گردد. خلاصه اینکه این نوع پیشگیری، هزینه فرایند گذر از اندیشه به عمل را با مانع مواجه می‌کند، اما خود با موانع و محدودیت‌هایی همراه است.

بروز حوادث و سوانح در جریان رویدادهای ورزشی امری اجتناب‌ناپذیر است. برخی از این حوادث باعث ایجاد آسیب‌دیدگی جدی ورزشکاران یا تماشاچیان و حتی در برخی موارد فوت آنان می‌شود. در بسیاری از موارد علت وقوع حادثه کوتاهی مربیان و یا مدیران ورزش در انجام وظیفه‌ای است که از نظر حقوق ورزشی می‌تواند مسئولیت زیادی برای آنها ایجاد کند. مربیان ورزش تعلیم و تمرین دادن ورزشکاران را بعهده دارند و به‌حسب وظیفه با گونه‌هایی از مسئولیت‌های حقوقی در حیطه ورزش روبرو هستند ولی امروزه این نظر پذیرفته نیست که هرشخص در ورزش شرکت می‌کند باید خطرات ناشی از آن را بپذیرد، البته برخی ورزش‌ها فی‌نفسه آسیب‌زا هستند. اما سوال این است که آیا ورزشکاران و تماشاچیان به ورزشگاه می‌آیند تا آسیب‌دیدیگی و یا اینکه فوت کنند؟ پاسخ سوال مشخص است، در صورتی که ورزشکار در اثر قصور و کوتاهی یک فرد مسیول آسیب ببیند، مشارالیه باید پاسخگو باشد که در بسیاری از کشورها اقدام به برنامه‌ریزی و گردآوری قوانین و مقرراتی در این زمینه کرده‌اند. یافته‌های حاکی است به‌رغم اینکه بند ث ماده (158) قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، مسئولیت کیفری را در مورد حوادث ناشی از عملیات ورزشی منتفی دانسته است، لیکن وضعیت مسئولیت مدنی ناشی از آن چندان روشن نیست. باتوجه به نظام حقوقی و فرایند تقنین ایران که برپایه موازین و احکام فقه اسلامی است، بایسته این است که مطالعه‌ای جامع در مبانی عدم مسئولیت مدنی ورزشکاران صورت پذیرد تا بر این پایه بستر و مبنای شایسته جهت شکل‌گیری مقررات فراهم گردد.

استثناء در زبان‎ عربی، کاربردهای ویژه‎ و خصوصیات مختص به‎ خود را داراست. مانع اصلی یادگیری، عدم توانایی دانش‌آموزان و عدم توانایی در درک و تعمیم مفاهیم و خلط مبحث با مباحث در دستور زبان‌های عربی و فارسی دری برخی اوقات منجر به ضعف دانش‌آموزان می‌گردد. استثناء در دستور زبان‌های عربی و فارسی دری از جمله مباحثی است که مورد عنایت نویسنده‌های فروان در فراوردهای ذهنی‌شان قرار گرفته است، ولی پیرامون این موضوع مقالات تحقیقی یافت نشد که شمول پیرامون استثناء در زبان عربی و فارسی دری کار شده باشد، بدین ملحوظ هدف این مقاله تسهیل در امر آموزش استثناء و راه‌های تشخیص آن در زبان‌های مزبور است. همچنین در دستور زبان عربی مخصوصا در بخش نحو زبان عربی کاربرد خاص دارد، از همین‌رو داشمندان علم نحو و دستورنگاران زبان عربی لازم دیده‌اند که به بحث درباره این قاعده نحوی بپردازند. و این نشانگر نقش مهم و ارزنده اسلوب استثناء در زبان عربی است. در این خصوص، یافته‌ها و نتایج دربردارنده مواردی است: استثناء در زبان عربی تحت اسلوب مورد کاوش قرار گرفته که شامل حروف انواع و حکم اعربی آن می‌گردد، ولی برعکس در زبان فارسی نیز حروف استثناء نه تنها به غرض استثناء بلکه به اهداف دیگری نیز مورد بررسی قرار گرفته است.