نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی
پیاپی 47 (پاییز 1399)

صندوق های بازنشستگی از اصلی ترین بازیگران حوزه تامین اجتماعی بشمار رفته و اهمیت اقتصادی واجتماعی دارند؛ با وجود اهمیت گزارشگریمالی صندوق های بازنشستگی و انتقادات وارد شده بر استاندارد حسابداری این نهادها، تاکنون چالش های بکارگیری الزامات استاندارد حسابداری مربوط به این واحدها مورد بررسی دقیق قرار نگرفته است. این پژوهش با هدف بررسی عملیاتی بودن الزامات استاندارد 27 با استفاده از روش پژوهش ترکیبی دو رویکرد کیفی و کمی صورت پذیرفته است؛ بدین صورت که داده های پژوهش با استفاده از دو ابراز پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شده است: 64 پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از تکنیک دلفی فازی تحلیل گردید؛ برای تجزیه وتحلیل مصاحبه ها نیز از روش تحلیل محتوا استفاده شد.
یافته های پژوهش بیانگر این است که تمام الزامات اندازه گیری و افشای استاندارد 27 عملیاتی هستند و تنها محاسبه ارزش منصفانه سرمایه گذاری درشرکت های غیربورسی دشوار است که دلیل آن نبود زیرساخت ها و بسترهای لازم در کشور است. همچنین تمامی الزامات قابل فهم بوده و به جز الزامات محاسبه ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنیبر اکچواری برای مقاصد مورد نظر از کارایی لازم برخوردار هستند. از سوی دیگر محاسبه ارزش منصفانه خالص دارایی ها و نحوه طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها منجر به بازنمایی درست اطلاعات مربوطه نمی شود. همچنین در تمامی جنبه های مورد بررسی، الزامات استاندارد 27 کافی نیست.

بر اساس نظریه اقتضایی سیستم های اطلاعات حسابداری منجر به دستیابی به عملکرد بهینه در سازمان می گردد و نقش سیستم های اطلاعات حسابداری به عنوان ارتباطی پویا میان استراتژی های سازمان و معیارهای متداول حسابداری ایجاد می نماید؛بنابراین خصوصیات سیستم های اطلاعات حسابداری می تواند بر عملکرد سیستم مبتنی بر الگوی فرآیند گرا در شرایط عدم اطمینان کاری اثرگذار باشد. لذا بر پایه این استدلال، هدف از پژوهش حاضر طراحی و ارزیابی نقش تعدیلی عدم اطمینان کاری بر رابطه بین ویژگی های سیستم های اطلاعاتی حسابداری با عملکرد سیستم است. نتایج مصاحبه با مدیران مالی و کارشناسان حسابداری 60 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و تجزیه وتحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد ویژگی های سیستم اطلاعات حسابداری بر عملکرد سیستم تاثیر دارد. همچنین مطابق با نتیجه به دست آمده از فرضیه دوم عدم اطمینان کاری،تاثیر ویژگی های سیستم اطلاعات حسابداری بر عملکرد سیستم راتعدیلمی کند.

امروزه با توجه به اهمیت وجه نقد در تداوم فعالیت شرکت و تاثیر خاص مسئله نمایندگی بر سهامداران، شرکت ها توجه ویژه ای بر عوامل موثر بر نگهداشت وجه نقد دارند. مسئولیت پذیری اجتماعی و ریسک سیستماتیک را می توان از جمله این عوامل دانست. در این پژوهش رابطه مسئولیت پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد از طریق واسطه گری ریسک سیستماتیک مورد بررسی قرار گرفته است؛بنابراین با استفاده از داده هایترکیبی، به بررسی170 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شد . نتایج حاصل از آزمون فرضیات بیان گر تایید نقش میانجی ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد می باشد. به این صورت که با افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی، ریسک سیستماتیک کاهش یافته و در نتیجه منجر به نگهداری وجه نقد کمتری خواهد شد.

در عصر حاضر مدیران، عامل کلیدی در جهت ارتقای عملکرد هر سازمان به شمار می آیند و تصمیماتی که آنان اتخاذ می نمایند، در شکست با موفقیت سازمان تاثیرگذار است. در این راستا پژوهش حاضر، به تاثیر سبک های تصمیم گیری بر گزارشگری متقلبانه از طریق پیش بینی روابط علی میان ابعاد سبک های تصمیم گیری (شهودی، وابستگی، عقلایی، آنی و اجتنابی) و گزارشگری متقلبانه پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش، حسابرسان مستقلبوده وجهت گردآوری داده ها از پرسش نامه استاندارداستفاده شده است.برای اندازه گیری تمایل پاسخ دهندگان به مدیریت سود و همچنین برای اندازه گیری سبک های تصمیم گیری مدیران از پرسش نامه های استاندارد استفاده گردید. پس از انجام آزمون های پایایی و روایی داده های نمونه، تحلیل های مربوط بر اساس رویکرد مدل یابی ساختاریصورت گرفت.نتایج پژوهش نشان می دهد سبک های تصمیم گیری (وابستگی، عقلایی، آنی و اجتنابی) بر گزارشگری متقلبانه تاثیری معنی داری دارد. از این رو تاثیر مولفه سبک شهودی تصمیم گیری بر گزارشگری متقلبانه مشاهده نگردیدManagers are pivotal element of organization evolvement nowadays and sucees or failure of the organization is a function of decisions made by them. This research will study the impact of decision making methods on fraudulent financial reporting by forecasting causal relationship between decision making dimensions (intuitive, dependent, rational, spontaneous and avoidant) and fraudulent reporting. Statistical population of this research is independent auditors and standard questionnaire is used to gather data. Analysis were based on structural modeling approach. Results of the research presents a meaningful effect of decision making methods (dependent, rational, spontaneous and avoidant) on fraudulent financial reporting and no any meaningful effect of intuitive decision making method on fraudulent financial reporting was observed.

واحدهای تجاری برای انجام فعالیت های خود به منابع مالی نیاز دارند. یکی از راه هایی که واحدهای تجاری از طریق آن به تامین منابع مالی مورد نیاز خود مبادرت می ورزند، استفاده از تسهیلات بانکی است. در این پژوهش به بررسی تاثیر ارتباطات سیاسی بر تامین مالی واحدهای تجاری از طریق تسهیلات بانکی پرداخته شده است. همچنین از متغیر استقلال هییت مدیره به عنوان متغیر تعدیلگر استفاده شده است. اینپژوهشبه لحاظهدف،کاربردیوازنظرماهیتوروش،توصیفی-همبستگیاست. به منظور نیل به اهداف پژوهش، نمونه ای شامل 128 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به روش حذف سیستماتیک انتخاب و با استفاده از رگرسیون چند متغیره بررسی گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که ارتباطات سیاسی بر تامین مالی کوتاه مدت و بلندمدت واحدهای تجاری از طریق تسهیلات بانکی تاثیر مثبت و معناداری دارد.همچنین نتایج پژوهش نشان داد که حضور اعضای غیرموظف در ترکیب هییت مدیره شرکت ها باعث تقویت تاثیر ارتباطات سیاسی بر تامین مالی کوتاه مدت و بلندمدت واحدهای تجاری از طریق تسهیلات بانکی خواهد شد. نتایج پژوهش حاکی آز آن است که شرکت های بورس اوراق بهادار تهران از حضور افراد سیاسی در ترکیب هییت مدیره خود به منظور راهی برای دسترسی آسان تر به تسهیلات بانکی بهره می جویند. همچنین حضور افراد غیرموظف در ترکیب هییت مدیره نیز به عنوان راهی برای جلب اعتماد بانک ها موجب تقویت تسهیل تامین مالی شرکت ها خواهد شد.

یکی از علت های ایجادکننده ی نابهنجاری اقلام تعهدی، قیمت گذاری نادرست سهام شرکت ها توسط سرمایه گذاران است. در این پژوهش اثر اخبار مرتبط با اعلان سود و همچنین تاثیر عامل مومنتوم قیمت سهام بر اصلاح قیمت گذاری نادرست سهام شرکت ها و در نتیجه اصلاح نابهنجاری اقلام تعهدی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در این راستا، دو فرضیه تدوین گردید و از طریق مدل های رگرسیونی چند متغیره و با استفاده از داده های ترکیبی مورد آزمون آماری قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش، تعداد 105 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش حذف سامانمند به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند. یافته های پژوهش نشان داد که اخبار مرتبط با اعلان سود بر اصلاح نابهنجاری اقلام تعهدی دارای تاثیر مثبت و معناداری است. به علاوه اینکه، عامل مومنتوم قیمت سهام نیز منجر به تشدید این تاثیر می شود و بر کاهش نابهنجاری اقلام تعهدی تاثیر مثبت دارد.
 

هدف این پژوهش تبیین و الگوبندی عوامل موثر بر محافظه کاری با مطالعه ادبیات و استخراج عوامل موثر در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهراناست. برای این پژوهش از صورت های مالی 154 شرکت گردآوری شده است. برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون چندمتغیره باداده های تابلویی استفاده شده است. در راستای اهداف پژوهش متغیر محافظه کاری با استفاده از معیار گیولی و هاین (2000) استفاده گردید. عوامل موثر بر محافظه کاری با مراجعه به پژوهش های پیشین و استفاده از مبانی نظری شناسایی و انتخاب شدند. یافته های حاصل از پژوهش بیان گر آن است که معیارهای جریان های نقدی آزاد، اهرم مالی، مدیریت سود، هزینه سرمایه، استقلال هییت مدیره، بیش اطمینانی مدیریت، پاداش هییت مدیره، اندازه شرکت و کیفیت افشا به ترتیب اولویت از عوامل تاثیرگذار بر معیار محافظه کاری حسابداری هستند. به عبارتی ویژگی های شرکتی و تفکرات مدیریتی حاکم بر رویه های اتخاذ شده در شرکت از تاثیرگذاری بیشتری نسبت به سایر عوامل برخوردار هستند. همچنین نتایج حاصله تاییدی بر مرتبط بودن محافظه کاری با تیوری قراردادها است.

با توجه به این که مدیریت سود واقعی آثار مخرب بیشتری نسبت به مدیریت سود از طریق اقلام تعهدیدارد، مطالعه حاضر به بررسی تاثیر مدیریت سود واقعی بر عملکرد آتی شرکت ها و پایداری مالکیت نهادی به عنوان راهکاری جهت کنترل مدیریت سود واقعی در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. در این پژوهش ابتدا مدیریت سود واقعی بر اساس مدل رویچادهری (2006) اندازه گیری می شود. سپس متغیر پایداری مالکیت نهادی بر اساس مدل الیاسیانی و همکاران (2010) برای 90 شرکتمحاسبه می شود. به منظور بررسی فرضیه های پژوهش از رگرسیون داده های ترکیبی و نرم افزارهای EViews9.5 استفاده شده است. نتایج پژوهش در فرضیه اول نشان داد که مدیریت سود واقعی تاثیر مخربی بر عملکرد دوره آتی شرکت ها داشته است؛ و همچنین متغیرهای مدل ورشکستگیz، شرکت های زیان ده و نسبت اهرم مالی تاثیر معناداری بر عملکرد آتی شرکت ها دارند. نتایج یافته ها در فرضیه دوم پژوهش نشان از آن دارد که پایداری مالکیت نهادی می تواند راهکار مناسبی برای کنترل اعمال مدیریت سود واقعی شرکت ها باشد. همچنین متغیرهای توان عملیاتی، نرخ رشد فروش، اندازه شرکت و نرخ بازده کل دارایی ها تاثیر معناداری بر مدیریت سود واقعی شرکت ها دارد.

در این تحقیق به بررسی تاثیربدبینی مدیریت بر کفایت وجه نقدو دفعات پوشش هزینه بهره با توجه به میزان سود انباشته شرکت ها پرداخته شد برای رسیدن به این هدف چهار فرضیه مطرح گردیدند و برای آزمون فرضیات تحقیق داده های 93 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش نمونه گیری حذف سیستماتیک برگزیده شد. برای انجام آزمون آماری فرضیه های تحقیق رگرسیون چند متغیره مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصله نشان می دهد بدبینی مدیریت بر کفایت وجه نقد و دفعات پوشش هزینه بهره در شرکت های با سود انباشته پایین تاثیر معنی داری معکوس دارد؛ اما بدبینی مدیریت بر کفایت وجه نقد و دفعات پوشش هزینه بهره در شرکت های با سود انباشته بالا تاثیر معنی داری ندارد.
 

این پژوهش با هدف بررسی تاثیرات رقابت در سطح صنعت و شرکت بر ریسک سقوط قیمت آتی سهام صورت پذیرفته است. بدین منظور دو فرضیه اصلی تدوین و نمونه ای متشکل از 67 شرکت به روش حذفی- سیستماتیک از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب شد. برای اندازه گیری شاخص رقابت در صنعت از شاخص هیرفیندال- هیرشمن و تعداد شرکت های فعال در صنعت استفاده شد و برای سنجش رقابت در سطح شرکت از شاخص لرنر تعدیل شده بهره برده شده است. ریسک سقوط قیمت سهام با استفاده از دو معیار و با افق زمانی یک سال آتی محاسبه شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل های پژوهش نشان داد که تمرکز بالای صنعت، ریسک سقوط قیمت آتی سهام را برای شرکت های آن صنعت افزایش می دهد. همچنین قدرتبازارواندازهبیشازحدازشرکت،یکاثرتعاملیبرریسک سقوط قیمتآتی سهامدارد؛ بدان معنی کهاندازهبیشازحد شرکتتاثیرقدرتبازاربرریسک ریزش قیمتی سهام را تشدید می کند