فهرست مطالب
نشریه الاهیات قرآنی
پیاپی 8 (بهار و تابستان 1396)
- تاریخ انتشار: 1396/05/17
- تعداد عناوین: 7
-
صفحات 9-29
جهان جهانیشده امروزه نیاز هر چه بیشتر به مدارای فرهنگی میان ملتها و فرهنگهای گوناگون را برجستهتر ساخته است. یکی از مدلهای نوین برای تحقق بخشیدن به این آرمان، مدلی است که توانمندی فرهنگی افراد را متاثر از برخورداری نوع خاصی از هوش میداند با عنوان هوش فرهنگی. هوش فرهنگی مفهومی نسبتا جدید در دانش اجتماعی است، هوش فرهنگی عبارت است از قابلیت شناخت و عکسالعمل مناسب در برابر فرهنگهای متفاوت. به واقع هوش فرهنگی یک توانایی است و از این رو میتوان آن را به افراد یاد داد و به اصطلاح آنها را در این زمینه توانمند ساخت. بیتردید توانمندسازی افراد در این زمینه در سنین کمتر نتیجه بهتری در پی خواهد داشت و احتمال توفیق بیشتری را میتوان برای آن در نظر گرفت. در اینجا این سوال مطرح میشود که آیا اسلام به عنوان یک دین مترقی به این مساله توجه داشته است؟ با مراجعه به منابع دینی میتوان دید که چنین توجه و تاکیدی به مقوله هوش فرهنگی سابقه قابل توجهی در سنت دینی دارد، از این رو برگرفتن مولفههای هوش فرهنگی و الگوبرداری از سیره و سخن پیشوایان دینی برای این مقصود، میتواند نقشه راهی برای تعامل بیشتر میان فرهنگهای گوناگون ترسیم کند، الگویی که غالبا مورد غفلت واقع شده و توجه کافی به آن مبذول نشده است.
کلیدواژگان: تربیت اسلامی، هوش فرهنگی، توانمند سازی -
صفحات 31-48
چگونه بنیان خانواده و سپس جامعه اسلامی تحکیم شود تا از هجوم فرهنگهای منحرف و چالشهای پیش رو مصون بماند؟ پاسخ به پرسش مذکور که هدف اصلی مقاله است در چهار آموزه مکتب اسلام یافت میشود. اول؛ معرفت و تربیت اعضای تشکیل دهنده خانواده است که دین اسلام ناب بدون معرفت صحیح و کامل، جامه عمل نمیپوشد. دوم؛ رابطه صحیح و کافی جنسی بین دو رکن اصلی خانواده یعنی زوجین است که بدون آن در عمل، خانواده با چالش و مشکل مواجه میشود. سوم؛ رابطه صحیح و دقیق اقتصادی در خانواده است که علاوه بر زوجین فرزندان در حال رشد نیز باید جایگاه خود را در روابط اقتصادی بدانند و خود را برای ساختن خانواده جدید و جایگیری در جامعه آماده سازند. چهارم؛ رابطه مقامی بین زوجین و فرزندان است که قوام خانواده بدان بستگی دارد و رعایت ولایت شوهر در پذیرش تصمیم نهایی و در امر اختلافی موجب وحدت رویه و تحکیم بنیان خانواده میشود. در عین پذیرش قدرت پدر در خانواده مسئولیت نیز متوجه او میگردد و حریم و نتایج عملکردها و مدیریت خانواده طی سالهای زندگی مشترک معلوم میشود. روش تحقیق در این مقاله کتابخانهای است اما از تجارب میدانی نیز استفاده شده است.
کلیدواژگان: آموزه های اسلامی خانواده، چالش های نظام خانواده، رابطه اقتصادی، رابطه مقامی، آموزش -
صفحات 49-59
وجود انسان همچون وجود سایر موجودات، غایتمند است. غایت وجود انسان، بر نوع جهان شناختی و انسان شناختی انسان مبتنی است. براساس جهانبینی دینی، غایت انسان، وصول به حد کمال نهایی و همان مقام قرب به حق است. اما انسان دارای وجود دوساحتی جسمانی و روحانی، باید در همین عالم طبیعت، خود را رشد و تعالی دهد تا به کمال نهایی خود برسد. حال تاثیر خانواده در رسیدن انسان به کمال حقیقی چیست؟ هدف از این نوشتار بررسی نقش خانواده در وصول انسان به کمال خود است که به شیوه مروری و تحلیل مفاهیم کلیدی انجام گرفته است. یکی از عوامل تاثیرگذار در رشد انسان، خانواده است. با تامل در فلسفه تشکیل خانواده و تاکید دین اسلام برآن بهعنوان کمالی برای انسان و عامل بازدارنده گناه و مسیر رشد و ترقی بهسوی حق تعالی، میتوان به نقش موثر خانواده در وصول انسان به غایت خود پی برد. خانواده هم بر مبنای تفکر دینی و هم توجه به اخلاقیات و تعلیم و تربیت اسلامی و همچنین با تحکیم پایه های اعتقادی به اصول دین و عمل به احکام شرعی می تواند باعث تکامل افراد خانواده شود.
کلیدواژگان: کمال نهایی، انسان، خانواده -
صفحات 61-72
خانواده به عنوان یکی از مهمترین دغدغهها، ذهن متفکران زیادی را در حوزههای مختلف علمی به خود مشغول نموده است. خانواده مهمترین کانون بشری، عنصر اساسی در تشکیل، پیشرفت و موقعیت یک جامعه و ملت است، لذا سعادت هر جامعه منوط به نیک بختی خانوادههای آن جامعه است، بنابراین، باید هرچه بیشتر در جهت نیل به سعادتمندی آن کوشید. دستیابی به این مهم تنها از طریق تحکیم خانواده امکانپذیر است. تحکیم خانوداده محصول عوامل مختلف است که یکی از این عوامل ناظر به دیدگاههای انسان شناختی است، زیرا اگر آدمی به شناخت کامل و جامع خود برسد و از وظایف و اهداف انسانی خود آگاهی داشته باشد، بسیاری از مشکلات در رابطه با خود او و ارتباطهای او بهوجود نمیآید و یا دست کم برطرف میشود، مقاله حاضر به تحکیم خانواده با توجه به مبانی انسان شناختی فلسفی میپردازد، و تلاش می کند تا پاسخ و تببینی در مورد نقش عامل انسان شناختی در تحکیم خانواده را ارایه نماید. تاکید این پژوهش این است که با تکیه بر انسانشناسی فلسفی که از ساحت های وجودی خاصی سخن می گوید در بیان روابط اجتماعی، اهداف و بقاء اجتماعی انسان و در دیدی جزییتر تحکیم خانواده را تحلیل نماید. این پژوهش ابتدا به معناشناسی، مفاهیم، خانواده، تحکیم خانواده و انسان شناختی میپردازد و بعد از آن با روش توصیفی تحلیلی به تاثیر دیدگاههای انسان شناختی با نظر به اندیشه ابنسینا در تحکیم خانواده میپردازد و مولفههای مرتبط با آن را مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد.
کلیدواژگان: خانواده، تحکیم خانواده، انسان شناختی ابن سینا -
صفحات 73-92
قرآن کریم بهعنوان معجزه علمی جاودان برای هدایت بشر، برای خانواده اهمیت فراوانی قایل است و آن را سنگ بنای مهم حیات اجتماعی و کانون اخلاقی جامعه میشناسد. از اینرو، برای ضابطهمند شدن این نظام و نهایتا نظم یافتن جوامع بشری، توصیهها، دستورالعملها و قوانین ویژهای را در مجرای زبان مفهومسازی میکند. پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد رویکرد سبکشناسی لایهای در کشف آموزههای تربیتی نظام خانواده در آیات نورانی قرآن مجید انجام شده است. سوال اساسی پژوهش این است که قرآن کریم در تبیین اندیشههای تربیتی خانواده از کدامیک از تمهیدات و اختیارات زبانی سود جسته است؟ بررسیها نشان داد که متن بیبدیل قرآن، ترکیب و ساختار زبانی و آرایههای ادبی محض نیست بلکه در این کلام آسمانی، علاوه بر عالیترین مفاهیم حقیقی اخلاقی، ژرفترین آموزههای تربیتی نظام خانواده در لایههای مختلف زبانی به کمک اختیارات زبانی مانند واجآرایی، جایگزینی واژگانی، ذکر و حذف، تقدیم و تاخیر، استعاره و غیره مفهومسازی شده است. گفتنی است این پژوهش، به لحاظ راهبردی توصیفی- تحلیلی بهشمار میرود و به لحاظ راهکاری و روش جمعآوری اطلاعات، کتابخانهای محسوب میشود.
کلیدواژگان: سبک شناسی لایه ای، آموزه های تربیتی، نظام خانواده، گفتمان قرآنی -
صفحات 93-111
حیات طیبه برخاسته از مرتبه بالای روح انسانی است. انسان مومن در سیر متعالی و تعالی معنوی خویش که تولدی بعد از تولد مییابد، به افاضه الهی از دل ایمانش موید به روحی میشود که حیات طیبه ثمره آن است. اگر حیات طیبه حیاتی جدید و برتر از حیات معمولی و منشا آثاری بس ارزشمند برای انسان مومن است، در حقیقت مومن حایز مرتبه جدیدی از روح شده که از پرتو آن روح، این حیات و آثارش پدیدار شده است. البته این مرتبه فایقه روح که استعداد ویژهای بوده و اکنون فعلیت یافته است، ظهور و شکوفاییاش را از ایمان و عمل صالح میگیرد. سعی این پژوهش بر این است که ویژگیهای حیات طیبه راکه جامع خیر دنیا و آخرت و سرشار از آرامش هست را بیان دارد، مقاله حاضر به روش کتابخانهای و شیوهای تحلیلی-توصیفی سامان یافته است که در صدد پاسخگویی به این سوالات است که: حیات طیبه چیست؟ و ویژگیهای آن در قرآن و روایات چه میباشد؟ راههای دستیابی به حیات طیبه چه میباشد؟ در پایان به این نتیجه خواهیم رسید که حیات طیبه در حقیقت پیدایش حیاتی جدید و فوق حیات معمولی و ظاهری است؛ حیاتی برخوردار از نورانیت و ایمان و احسان به خلق، تعامل با دیگران، حیاتی سرشار از معنویت همراه با قناعت و پرهیز از افراط و تفریط ؛ حیاتی به دور از غفلت، سهو و نسیان و توجه به ابعاد مادی و معنوی در زندگی اسلامی که هدف آن رستگاری و فلاح و نجاح است. خداوند سبحان به غیر از زندگی دنیوی، زندگی دیگری را برای انسان مطرح میکند که نتیجه آن کمال وجود آدمی و تحقق بخشیدن اغراض روحی و معنوی انسان است.
کلیدواژگان: حیات، طیبه، ایمان، روح، زندگی -
صفحات 113-132
بیتردید عصر حاضر مولفههای جهانشناختی و انسانشناختی نوینی ارایه نموده است و انسان معاصر را با چالشهای جدی در حوزه معرفت شناسی و خودشناسی مواجه نموده و آسیبهای متعدد و اثرگذاری را در روابط با انسانهای دیگر به ویژه در حوزه خانواده پدید آورده است. از آنجا که رویکرد انسان در عواطف و احساسات و رفتارهای وی، تاثیر فراوان دارد و شخصیت انسانی نیز در سه حوزه بینش، گرایش و روش زندگی وی شکل مییابد و خانواده هر فرد بطور مستقیم بدان تثبیت یا تزلزل مییابد، این نوشتار تلاش دارد تا به عناصر و عوامل موثر در تحکیم خانواده از منظر قرآن کریم بپردازد. انسان معاصر با نگاهی پیشینی به خود و مولفههای اثرگذار بر لذات و عواطف و تبلیغات شوم فضاهای آلوده، آسیبهای جدی را در حوزههای روانی و اجتماعی تجربه کرده و میکند. این نوشتار که به روش تحقیق تحلیلی توصیفی انجام پذیرفته است، نشان داد که اصلاح نگرش به ازدواج و دادن بینش درست به نظام هستی و جهان آخرت و رعایت حریمهای الاهی و بشری در زندگی مشترک و رعایت اعتدال در عواطف و کنترل هیجانات و احساسات در بعد گرایش و گروش و نیز تلاش در جهت بکاربستن مهارتهای رفتاری لازم، در تحکیم پایههای خانواده بسیار موثر است. رعایت حیا و عفت و حفظ پوشش اسلامی و تعامل سازنده با همسر میتواند موجبات تعالی و استواری زندگی مشترک باشد. از آنجا که هر انسان در شکلگیری شخصیت خود تحت تدبیر و تاثیر اندیشه، عواطف و رفتارهای خویش است، عوامل تحکیم را در سه دسته فوق مورد ارزیابی و تحلیل قرار میگیرد.
کلیدواژگان: قرآن، روایات، مولفه ها، تحکیم خانواده
-
Pages 9-29
Today the growing need for cultural tolerance among different nations and cultures, has been highlighted in our globalized world. A new model for achieving this ideal is one that involve a particular type of intelligence, say Cultural Intelligence, a variable that directly affects the cultural competency. Virtually cultural intelligence r is a new concept in social knowledge, an ability to recognize and respond appropriately to different cultures. In fact, cultural intelligence is a skill and hence it can be taught, and people can be empowered. It is clear that empowerment of individuals in childhood will result in better outcomes. question then arises whether Islam as a transcendental religion has paid attention to this issue. Referring to religious sources, it can be seen that such attention and emphasis on cultural intelligence has a significant history in the religious tradition, so with considering the components of cultural intelligence and using the words of the religious leaders we can map the way for more interaction between a variety of cultures, a subject that neglected and is not paid enough attention.
Keywords: Islamic education, cultural intelligence, empowerment -
Pages 31-48
There four major principles in Islamic teachings to substantiate the family fundamentals and then the society, hence the Islamic rules lead to the best family and social system. First, the epistemology and the teaching of the family members would not be fulfilled, unless the accurate and perfect epistemology is taken in the pure religion of Islam. Second, the accurate and adequate intimate relationship is posited between the both main pillars of the family, while if there is any lack of intimacy in practice, the family faces many challenges and problems. Third, the accurate and right economic relationship in the family, in addition to the growth of the children, the couple must recognize their position in the economic relationships and provide the new family and prepare the new status in the society. Fourth, the consistency of the family depends on the status relationship between the spouses and the children and the custodianship of the husband to adopt the final decision and, in any dispute, would unify the procedure and fortify the foundation of the family. Due to the adoption of the authority of the father in the family and the privacy and the results of the activities and the management of the family will be clarified during the mutual partnership.
Keywords: intimacy in the family, economic relationship in the family, status relationship in the family, Teaching in the family -
Pages 49-59
The human existence is teleological as other creatures. End of human existence is based on cosmological and anthropological type of man. Human purpose, According to the religious worldview, to achieve the ultimate perfection and the position of closeness to God. But human beings is which physical and spiritual, there must be in the same universe of nature, its growth and excellence to reach their ultimate perfection. Now What is the impact of the family on achieving human perfection? The purpose of this paper is to examine the role of the family in reaching its very end, in terms of reviewing and analyzing key concepts. Family is one of the influential factors in the development of the human being. With thinking in philosophy of formation of the family and emphasis of the religion of Islam on that as e perfection for human and Deterrent from sin and The path of growth and progress toward the right Elevation, it possible to find out an effective role of the family in receipt to his end. The family, based on religious thought and attention to ethics and Islamic education, as well as the consolidation of the principles of religious beliefs and the practice of religious law, can lead to the development of family members.
Keywords: End, The ultimate perfection, human, family -
Pages 61-72
The issue of family as the significant concern has been preoccupied by the mind of many scholars in many areas such as religious studies, psychology, and education. Family is considered as the most significant and secured basis for all human beings playing the most serious and affective role on human societies. Therefore one can say that human happiness is based on the quality of family. This point makes it necessary that to reach and fulfill human happiness the strength of family should be at agenda. The aim in this paper is to deal with the strength of family and the write will display the basic foundations that are necessary to build a proper basis for family securing all its members. The assumption defended by the writer that is taken behind any view regarding the quality and strength of family inevitably is based on how one is considering human beings in advance. Is man like an animal? or human being is different in its nature than animal and therefore man`s life is different? Such questions are necessary to reach any view regarding the quality of family.
Keywords: family, strength of family, human being, society -
Educational teachings of the Family system in the Qur'anic discourse by the stylistic layer approachPages 73-92
The Holy Quran, as the miraculous science of eternity to guide the humans, gives importance to family and defines it as the foundation of society. Therefore, to adjust the family and human societies, Imposes special rules through language. So, current study With the aim of reviewing Application of stylistic layer Educational teachings of the Family system was carry out, and the basic questions of this study was, can the Holy Quran get benefit from witch of the linguistic tools in explained the teachings of family upbringing? Results showed that the Quran is not only the composition and structure of pure language, but in addition to the excellent genuine moral concepts, Has been conceptualized the deepest teachings of education related to family in the different layers of language using the power of language diversity like Phonotactics, Lexical replacement, Mention and deletions, transposition, Metaphor and other. So, this article Strategically counted as a descriptive and analytical method and in terms of the solution and Information Collection Method, Is considered Library.
Keywords: stylistic layer, Educational teachings, Family system, Qur'anic discourse -
Pages 93-111
Life of Taiebeh is in fact the creation of a new life and it is beyond the ordinary and surface life. it is the kind of life which includes brightness, belief, being nice to people, interaction with others and a kind of life which is full of spirituality and contentment and avoidance of extremes, life away from greatness, oversight, forgetfulness and attention to the spiritual and material dimensions of life that aims to redemption. God designs another life other than our daily life, which result in perfection of human existence and realize human spiritual purposes. The human possessing of such a life is living immersed in God’s love and intimacy and won’t find anything but welfare in his life. God considers this life as “He will live in a pure life. ” and prove this to the people with spirit of belief. God sends the spirit of faith, the spirit of peace upon the hearts of those who acknowledge him to thus support his faithful servants.
Keywords: life, Taiba, the faith, the ghost -
Pages 113-132
Undoubtedly, the current era has offered new cosmological and anthropological components which caused the contemporary man facing with serious challenges in the field of epistemology and self-knowledge and brought multiple harms and negative effects in relations with other people, especially in families. Since the human approach significantly influences his emotions, feelings and behaviors and human character is formed in three areas of his insight, attitude and lifestyle by which the family of each person is stabilized or destabilized, this article attempts to address these factors and elements from the perspective of Holy Quran. The contemporary man has experienced serious harms in psychological and social fields and will again experience them in future by a priori look at himself and effective factors on pleasures, emotions and ominous advertisements of corrupted areas. This article showed that the correction of attitude towards marriage, giving right insights to the universe and afterlife, observance of divine and human privacy in the married life, moderation in emotions and control of feelings in orientation and conversion dimensions as well as making attempts to apply necessary behavioral skills are very effective in family consolidation. The observance of modesty and chastity, maintenance of hijab and constructive interaction with your spouse can create a strong and excellent marriage. Since every man is under the influence and management of his thoughts, emotions and behaviors, the consolidation factors will be evaluated and analyzed in the three above-mentioned categories. Family system is a fundamental and central entity of the society and considered as an initial core for other social institutions.
Keywords: The Qur'an, hadiths, components, family consolidation