فهرست مطالب
نشریه مطالعات راهبردی جهان اسلام
سال بیست و یکم شماره 1 (پیاپی 81، بهار 1399)
- بهای روی جلد: 300,000ريال
- تاریخ انتشار: 1399/09/25
- تعداد عناوین: 7
-
صفحه 5
اشغال عراق در سال 2003 توسط ایالات متحده آمریکا فضای سیاست خارجی این کشور در منطقه غرب آسیا را تغییر داد. سرنگونی رژیم صدام، بحران و چالش تروریسم در عراق و نفوذ گسترده اقتصادی، فرهنگی و نظامی آمریکا در این کشور زمینههای تقابل میان ایران و آمریکا را در عراق فراهم آورد. موازنه نرم جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با نفوذ ایالات متحده در عراق بعد از شهادت «سپهبد قاسم سلیمانی» در بغداد و با تاکید مقام معظم رهبری بر تغییر راهبرد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقه مبنی بر اخراج نیروهای نظامی آمریکا بهتدریج به سمت موازنه سخت میان این دو کشور در منطقه انجامیده است. در این نوشتار تلاش میشود با نگاه به ابزارها و اهداف نفوذ آمریکا در عراق، به شرایط و عوامل منجر به خروج نیروهای نظامی آمریکا از این کشور پرداخته شود. سوال این مقاله آن است که نیروهای نظامی آمریکایی تحت چه شرایطی از عراق خارج میشوند؟ فرضیهای که با استفاده از روش نوواقعگرایی تهاجمی مورد بررسی قرار میگیرد این است که «جمهوری اسلامی ایران در یک راهبرد چند وجهی مبتنی بر کاهش منافع اقتصادی آمریکا، ایجاد مطالبه اجتماعی و تشدید شرایط ناامنی برای نیروهای نظامی آمریکایی در عراق، میتواند آمریکا را از این کشور بیرون براند».
کلیدواژگان: ایالات متحده آمریکا، عراق، امنیت، نفت، حشد شعبی -
صفحه 27
سرانجام پس از فراز و نشیب و انجام چندین دور مذاکره، در فوریه 2020 توافقی تاریخی میان طالبان و ایالات متحده در دوحه قطر به امضا رسید که در ظاهر به منازعه 18 ساله بین دو طرف پایان داد و افق روشنی را پیش روی آینده افغانستان گشوده است. محور اصلی این توافقنامه که مقدمهای بر مذاکرات بینالافغانی است، برنامه زمانبندی خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان و تضمین طالبان مبنی بر تبدیل نکردن افغانستان به پایگاهی برای تروریسم بینالمللی است. اما مسایل و مشکلات ایجادشده پس از امضای توافق، ابهاماتی را درباره چشمانداز و آینده آن به وجود آورده است.
در این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، بنا داریم ماهیت این توافق و اهداف و رویکردهای طرفین به آن را بررسی کنیم. علاوه بر این، تاثیرات منطقهای توافقنامه صلح و نگاه به آن از منظر همسایگان، ذینفعان و بازیگران بانفوذ در افغانستان را نیز تحلیل میکنیم.کلیدواژگان: توافق نامه صلح، آمریکا، طالبان -
صفحه 61
سالهای پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که آمریکا را به تنها ابرقدرت یکهتاز در عرصههای جهانی تبدیل کرده بود، رو به پایان است. در سالهای گذشته، هر چه از میزان قدرت آمریکا در سطح بینالمللی کاسته شده، نقش کشورهایی که به دنبال پر کردن جای خالی واشنگتن در مقام به اصطلاح رهبری دنیا هستند، پررنگتر شده است. در این بین کشوری همچون چین تلاش میکند به طرز ماهرانهای از اشتباههای ایالات متحده استفاده و در خلا به وجودآمده، موقعیت خود را برای پر کردن جای خالی رهبری جهان تقویت کند. موقعیت و قدرت فزاینده چین در سالهای اخیر از لحاظ مناسبات راهبردی و فرایندهای ژیوپلیتیکی همواره بااهمیت بوده است؛ به نحوی که قدرت گرفتن چین در حوزههای اقتصادی موجب طرح این مسئله شده است که این کشور تا چه حد تمایل به ایفای نقش در روندهای سیاسی و امنیتی در سطح بینالمللی دارد؟ سطح و اندازه مقاومت چین در نظام بینالملل به رغم همه پیشرفتهایی که این کشور کرده، تا حد زیادی به تعامل و تقابل با ایالات متحده آمریکا وابسته است. شواهد و قراین نشان میدهند روابط پکن و واشنگتن در کوتاهمدت و میانمدت بین تنش و آرامش در نوسان خواهد بود.
کلیدواژگان: چین، آمریکا، ایران، جنگ تجاری، هژمونی -
صفحه 81
از بدو تاسیس جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی، مفهوم مقاومت در سیاست خارجی ایران جایگاه مهمی یافته است. به باور ناظران بینالمللی، ایران با صرف هزینه های سیاسی، انسانی، اقتصادی و نظامی، این مفهوم را عملیاتیسازی کرده و با بسط ایدیولوژیک آن در منطقه، رهبری معنوی مجموعه انسانی، سازمانی و عقیدتی را در اختیار گرفته است که از آن به عنوان محور مقاومت یاد می شود. بنابراین همانطور که در دو دهه اخیر محور مقاومت از ارکان قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران بوده است، در آینده نیز ممکن است این وضعیت تداوم یابد. یکی از گمانه زنی ها درباره پیامدهای قرارداد 25 ساله ایران و چین، تقویت محور مقاومت در آینده است. در این پژوهش تلاش می شود با بررسی سناریوهای متنوع درباره آینده محور مقاومت در پرتو همکاری های راهبردی ایران و چین، این گمانه زنی راستآزمایی شود. بنای مقاله حاضر این است که با به کارگیری ترکیب روش های تحلیلی و آیندهپژوهشی شامل تحلیل روندها، پس نگری و سناریونویسی، راهبردهای ساخت آینده مطلوب تبیین شود. مفروض این مقاله همبستگی متغیرهای مستقل و وابسته موضوع مورد پژوهش است.
کلیدواژگان: ایران، چین، همکاری های راهبردی، مقاومت، آینده -
بحرانی در کنار، بحرانی بر کنار / بحران یمن و بحران لیبی از منظر بین المللیصفحه 99
لیبی و یمن از جمله مهمترین کشورهایی بودند که در نتیجه انقلابهای مردمی در سال 2011 با سطحی گسترده از بحرانهای سیاسی و اجتماعی مواجه شدهاند که تا کنون نیز ادامه دارد. با این وجود، یکی از نکات قابل توجه این است که بحران در کشور لیبی به مراتب بیشتر از کشور یمن مورد توجه بینالمللی قرار گرفته و حتی وضعیت بهگونهای است که میتوان گفت جامعه جهانی چشمان خود را به روی وقوع فجایع انسانی در یمن بسته است. اکنون این سوال مطرح میشود که «چرا در سالهای بعد از 2011 بحران و تحولات کشور لیبی، بیش از بحران یمن مورد توجه قرار گرفته است؟» در یافتههای پژوهش حاضر چهار مولفه کلیدی از اهمیتی فوقالعاده برخوردار هستند. نخست اینکه، رسانههای غربی و عربی استاندارد متفاوتی را در نگاه به مساله حقوق بشر نسبت به بحران یمن در پیش گرفتهاند. دوم اینکه، از منظر جامعه جهانی کشور لیبی از اهمیت ژیوپلیتیک بیشتری نسبت به یمن برخوردار است. سوم اینکه، سطح بازیگران دخیل در بحران لیبی نسبت به بحران یمن به مراتب گستردهتر است. و در نهایت بحران لیبی بهعنوان چالشی بزرگ برای ایجاد بحران مهاجرت به اروپا محسوب میشود که یمن فاقد این بحرانسازی برای دنیای غرب است؛ در نتیجه کمتر مورد توجه بینالمللی قرار میگیرد.
کلیدواژگان: یمن، لیبی، جامعه جهانی، نظام بین الملل، ژئوپلیتیک، رسانه -
صفحه 121
کوزوو به عنوان تنها کشور اروپایی که 90 درصد جمعیت آن را مسلمانان تشکیل میدهند، همچنان بر سر استقلال خود با صربستان مناقشه دارد. بعد از سالها مذاکره، سرانجام توافقنامه واشنگتن در شهریور 1399 میان صربستان و کوزوو به امضا رسید تا گامی برای حل این مناقشه باشد. آمریکا پس از مسئله کره شمالی، توافق با گروه شبهنظامی طالبان، ادعای پایان بحران سوریه، ارایه طرح معامله قرن، خروج از برجام، انتقال سفارتها به بیتالمقدس و عادیسازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، وارد مناقشه قدیمی بالکان شد تا ترامپ در آستانه انتخابات ریاستجمهوری، توافق صلح دیگری را به کارنامه دستاوردهای سیاست خارجی خود اضافه کند. اما این توافقنامه ابعاد دیگری نیز دارد؛ دولت کوزوو و رژیم صهیونیستی یکدیگر را به رسمیت میشناسند و صربستان نیز سفارت خود را به بیتالمقدس منتقل میکند. واکاوی عوامل تاثیرگذار در استقلال کوزوو، همچنین انعقاد این توافقنامه و آثار و نتایج آن از موضوعات مهم روز در جهان سیاست به شمار میآید. از این رو مقاله حاضر ابعاد و زوایای پیدا و پنهان توافقنامه صربستان و کوزوو را مورد موشکافی و تجزیه و تحلیل قرار میدهد. به نظر میرسد توافقنامه واشنگتن بیش از حل و فصل یکی از قدیمیترین منازعات منطقه بالکان، منافع ترامپ و رژیم صهیونیستی را تعقیب کرده است.
کلیدواژگان: کوزوو، بالکان، صربستان، آمریکا، رژیم صهیونیستی، توافق نامه واشنگتن -
صفحه 143
-
Page 5
The US occupation of Iraq in 2003 changed the country's foreign policy environment in the West Asian region. The overthrow of Saddam Hussein's regime, the crisis and the challenge of terrorism in Iraq, and the widespread economic, cultural, and military influence of the United States in Iraq paved the way for a confrontation between Iran and the United States in Iraq. The soft-balance of the Islamic Republic of Iran against the U.S influence in Iraq after the martyrdom of General Qassem Suleiman in Baghdad and the Supreme Leader's emphasis on changing the national security strategy of the Islamic Republic of Iran in the region to withdraw US troops gradually towards a tough balance between these Leading two countries in the region. This article tries to look at the tools and goals of US influence in Iraq and the conditions that lead to the expulsion of Iraqi troops from Iraq. The question in this article is under what conditions do US troops leave Iraq? The hypothesis that is used in this article is using the new method of aggressive realism in a multifaceted strategy based on reducing U.S economic interests, creating social demand, and escalating insecurity for US troops in Iraq to make the US leave Iraq.
Keywords: USA, Iraq, security, oil, Hashd Alshabi -
Page 27
A historic agreement between the Taliban and the United States in Doha, Qatar after many difficulties and several rounds of negotiations in February 2020 was signed. The agreement ended an 18-year conflict between the two sides and provided a bright horizon for Afghanistan's future. The main focus of the agreement, which is the prelude to the Afghan-Afghan talks, is to schedule the withdrawal of U.S troops from Afghanistan and to ensure that the Taliban do not turn Afghanistan into a base for international terrorism. The issues and problems created after the signing of the agreement have created ambiguities about its prospects and future. In this descriptive-analytical article, we intend to examine the nature of this agreement and the goals and approaches of the parties to it. Besides, the regional implications of the peace agreement and its perspective from the perspective of Afghanistan's neighbors, stakeholders, and influential actors will be analyzed.
Keywords: Peace Agreement, US, Taliban -
Page 61
The years after the collapse of the Soviet Union, which made the United States the only superpower of the world is about to finish. In recent years, as the power of the U.S has diminished internationally, the role of countries seeking to fill Washington's vacancy has grown. Meanwhile, a country like China is trying to use the mistakes of the United States quickly, and in the vacuum created, to strengthen its position to fill the vacancy of world leadership. In terms of strategic relations and geopolitical processes, China's growing position and power in recent years has been very important. China's rise to power in the economic sphere has raised the question of to what extent does it want to play a role in political and security processes at the international level? The extent of China's resistance in the international system, despite all the progress it has made, largely depends on its interaction with the United States. Evidence shows that Beijing-Washington relations will fluctuate between tension and calm in the short and medium-term.
Keywords: China, U.S.A, Iran, trade war, hegemony -
Page 81
Since the establishment of the Islamic Republic of Iran after the Islamic Revolution, the concept of resistance has played an important role in Iran's foreign policy. According to international observers, Iran has implemented this concept at the expense of political, human, economic, and military costs, and with its ideological expansion in the region, has assumed the spiritual leadership of a human, organizational and ideological set from which it is called the axis of resistance. Therefore, if in the last two decades, the axis of resistance has been one of the pillars of power in the regions of the Islamic Republic of Iran. this situation can continue in the future. One of the speculations about the consequences of the 25-year Iran-China agreement is to strengthen the axis of resistance in the future. Therefore, this study attempts to verify this speculation by examining various scenarios about the future of the resistance in the light of strategic cooperation between Iran and China. In this article, by using a combination of analytical methods and future research, including trend analysis, retrospective and scenario writing, strategies for building a favorable future are explained. The hypothesis of this paper is the correlation between the independent and dependent variables of the subject under study.
Keywords: Iran, China, Strategic Cooperation, Resistance, Future -
Page 99
Because of the popular revolutions of 2011, which continues until today, Libya and Yemen are among important countries facing a wide range of political and social crises. However, the remarkable point is that the crisis in Libya has received more international attention than Yemen, and even the international community has avoided seeing the occurrence of humanitarian catastrophes in Yemen. The question is, "Why the crisis and developments in Libya have received more attention in the years since 2011 than the crisis in Yemen?" The findings of this study in answering this question have four key components. First, the Western and Arab media have adopted different standards in dealing with the issue of human rights concerning the Yemeni crisis. Second, from the perspective of the international community, Libya is geopolitically more important than Yemen. Third, the level of actors involved in the Libyan crisis is much broader than in Yemen. Finally, the Libyan crisis is seen as a major challenge to the migration crisis to Europe, which Yemen does not seem to be, so it receives less international attention.
Keywords: Yemen, Libya, the international community, international system, geopolitics, media -
Page 121
Kosovo is the only European country that 90% of its population is Muslim, but the country's independence is still in dispute with Serbia. After years of negotiations, in September 2020, the Washington Agreement was finally signed between Serbia and Kosovo as a step towards resolving this conflict. The United States after the North Korean issue, agreement with Taliban, claiming the end of the Syrian crisis, presenting the deal of the century, withdrawing from JCPOA and moving embassies to Jerusalem and normalizing relations of some Arab countries with the Zionist regime, entered the old Balkan dispute. This agreement has other dimensions too, The Kosovo government and the Israeli regime recognize each other, and Serbia moves its embassy to Jerusalem. Analysis of the factors involved in Kosovo's independence, as well as the results of the agreement and its effects, is one of the most important issues in the world of politics. Therefore, the present article examines the visible and invisible dimensions of the Serbia-Kosovo agreement. It seems that the Washington agreement has pursued the interests of Trump and the Zionist regime more than resolving one of the oldest conflicts in the Balkans.
Keywords: Kosovo, Balkan, Serbia, Occupying regime of Israel, the Washington agreement