فهرست مطالب

مطالعات تفسیر تطبیقی - پیاپی 7 (بهار و تابستان 1398)

نشریه مطالعات تفسیر تطبیقی
پیاپی 7 (بهار و تابستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1399/10/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • ام البنین کریمی*، مهدی مهریزی صفحات 5-29
    آیه قوامیت؛ (نساء/ 34)، از جمله آیات چالشی در حوزه زنان به شمار می رود که مفسران در مورد آن، اختلاف نظر د ارند. محورهای اختلافی آیه قوامیت در تحقیق حاضر، عبارت اند از؛ ماهیت و گستره قوامیت و مفهوم فضل، نشوز و تنبیه بدنی زن که در تفاسیر المیزان، مخزن العرفان، الفرقان، تسنیم به صورت تطبیقی مورد بررسی و مداقه قرار داده و وجوه افتراق و اشتراک آن ها را پیش رو نهاده است. یافته ها نشاگر آن است که تفاسیری مانند المیزان، مخزن العرفان و الفرقان، گستره شمول قوامیت را به امور اجتماعی تعمیم داده و قایل به اطلاق قوامیت نوع مردان بر نوع زنان هستند ولی برخی همانند تسنیم آن را منحصر در احکام روابط خانوادگی زن و شوهر می دانند. در مورد مفهوم "فضل" نیز که مفسران آن را «فزونی» معنا کرده اند، تفسیر تسنیم آن را ناظر به امور اجرایی می داند ولی الفرقان  تاکید می کند که افضلیت، برتری و مسوولیت بیشتر نسبت به تکالیف فزون تر است. در مورد معنای نشوز، نیز غالب مفسران آن را سرپیچی نسبت به وظایف همسری معنا نموده اند ولی الفرقان علاوه بر آن، نوامیس پنج گانه (عقیده، عقل، جان، عرض و مال) را نیز در محدوده وظایف همسری ذکر می کند؛ بدان رو که وی نشوز را سرپیچی از آن دانسته که موجب ترس مردان بر سازمان زندگی زناشویی باشد و این خوف، در کل نوامیس پنج گانه است. همچنین تفاسیر پیش گفته، "ضرب" را در آیه به معنای زدن گرفته اند که تنبه آور بوده و به قصد اصلاح صورت می گیرد، به گونه ای که موجب دیه نگردد ولی مخزن العرفان حکم تادیب زن ناشزه را ارشادی می داند نه مولوی، در صورتی که الفرقان و تسنیم، آن را از مراتب نهی از منکر می دانند که واجب است.
    کلیدواژگان: قوامیت، فضل، نشوز، تنبیه بدنی، المیزان، تسنیم، مخزن العرفان، الفرقان
  • زهره اخوان مقدم*، عاطفه ایزدپناهی صفحات 31-56
    از جمله مسایلی که بین اندیشمندان محل مناقشه است، تمایز یا هم سانی «نفس» و «روح» است که؛ «آیا «نفس» همان «روح» است یا این که دو حقیقت هستند و با هم تفاوت دارند ؟» در قرآن کریم، «روح» از عالم امر و محصول نفخ و دمش الهی است و «نفس» به عنوان موجودی سیال، زنده و پویا در حرکت به سوی کمال، به میزان وسع خود مکلف بوده و هموست که چشنده ی مرگ و مرهون اعمال خود بوده و پاداش و کیفر داده می شود؛ پس این «نفس» است که پاسخگوی همه ی امورات است، نه روح. در کتاب الهی، حدود 300 بار واژه ی «نفس» و 60 بار واژه ی «روح» به کار رفته است. در پژوهش پیش رو، آثار دو اندیشمند و قرآن پژوه بزرگ معاصر، امام خمینی و آیت الله جوادی آملی درباره ی این دو لفظ و حقیقت آن ها واکاوی شده و دستاورد آن، مبتنی بر این مطلب است که این دو حکیم نیز مانند بسیاری از حکمای متاخر و متقدم، در اکثر آثار خود، میان «نفس» و «روح» تفاوتی قایل نشده و این دو واژه را مشترک معنوی محسوب کرده اند؛ زیرا انسان را موجودی دو وجهی، فرض کرده اند که دارای دو بعد ماده یا جسم و «نفس» یا «روح» می باشد؛ ولی آیت الله جوادی آملی در بیانات نهایی خود از انسان، او را موجودی چهار وجهی لحاظ کرده اند که در قوس نزول آفرینش از «روح»، «نفس»، ذهن و جسم تنزل یافته و در قوس صعودی خود، این مراتب را به نحو کمالی می پیماید؛ پس ایشان در نهایت، مراتب «روح» و «نفس» را از یکدیگر تفکیک کرده و «نفس» را رتبه ی میانی و «روح» را مرحله ی اعلای آدمی برمی شمارند.
    کلیدواژگان: «نفس»، «روح»، عالم امر، مرگ، اما م خمینی، آیت الله جوادی آملی
  • سید محمد حسین میری*، فضل الله خادمی افضل صفحات 57-78
    آبراهام مزلو (1970 - 1908) از پیشگامان حوزه روان شناسی انسان گرا یا نیروی سوم روان شناسی است که با نقد و خرده گیری بر نظام روان شناسانه فروید پی ریزی شده است. از مهم ترین دیدگاه های مزلو که در دانش روان شناسی و نیز نزد محققان علوم تربیتی جایگاه ویژه ای یافته است، هرم نیاز است که براساس آن پنج دسته از نیازها از پایین به بالا یا از نیازهای فروتر به نیازهای فراتر ترسیم شده که در اوج آن نیاز به خود شکوفایی قرار دارد. این مقاله می کوشد؛ با مطالعه ای تطبیقی درباره مفهوم خودشکوفایی از دیدگاه مزلو و متون اسلامی، به روش کتابخانه ای و به شیوه تحلیل محتوا، خودشکوفایی انسان از منظر مزلو را با تاکید بر آیات و روایات اسلامی نقد نماید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که مفهوم خودشکوفایی از نظر آبراهام مزلو بیشتر بر جنبه های مادی انسان استوار است، اما آموزه های اسلامی این مفهوم را در سطحی بالاتر از آن مطرح کرده و خودشکوفایی را علاوه بر جنبه های مادی انسان به جنبه های متعالی مرتبط می سازد.
    کلیدواژگان: نیاز، خودشکوفایی، روانشناسی، روان شناسی انسان گرا، مزلو، آموزه های اسلامی
  • زهره نریمانی*، جعفر فیروزمندی بندپی صفحات 79-100
    یکی از مهم ترین روش های قرآن در بیان عقاید و معارف الهی، روش قصه گویی است. این روش می تواند توجه همگان را به خود جلب کرده و آن ها را مجذوب مفاهیم خود کند. قصه های قرآن فقط داستان و سرگرمی نیستند، بلکه معارفی انسان ساز و عبرت آموز در قالب قصه هستند که ما را به سوی هدایت راهنمایی می کنند و صد البته زیبا و جذاب هستند؛ چرا که در آن ها همه نوع داستانی اعم از خانوادگی، مبارزه و پیروزی، عاطفی و . . . وجود دارند. داستان حضرت یوسف هم یکی از داستان های زیبا و جذاب قرآن است که بین قرآن و تورات مشترک است. البته بین نوع داستان گویی و شخصیت های این داستان در قرآن و تورات اختلاف فراوان است و نوع نگاه قرآن به این داستان نشان از حقانیت این کتاب آسمانی دارد؛ زیرا بدون هیچ گونه صحنه ی زشت یا تهمت به پیامبران و بد گفتن از آنان، داستان را بیان می کند. در این مقاله با بررسی تطبیقی میان قرآن وتورات در این قصه و با استفاده از کتب تفاسیر و... به مشابهت و تفاوت های دو کتاب در نقل ماجرا دست یافتیم که هر کدام در نوع خود پرده از حقایق بزرگی درباره قرآن برمی دارد که تامل در آن بر حقیقت ایمان به قرآن تاثیر بسزا دارد.
    کلیدواژگان: حضرت یوسف، قرآن، تورات کریم، بررسی تطبیقی
  • زهرا دیانی دردشتی، سیده فاطمه حسینی میر صفی* صفحات 101-130
    یکی از مسایل جدید در جامعه اسلامی، فعالیت اقتصادی و اشتغال زنان در مناصب گوناگون است و در حالی که می تواند مفید و اثر بخش باشد، مورد اختلاف عالمان دینی و مفسران است. این پژوهش با روش تحلیلی- تطبیقی، ضمن گزارش آرای مفسران، به ویژه سید قطب در تفسیر «فی ظلال القرآن» و آیت الله جوادی آملی در «تفسیر تسنیم»، به مقایسه نظرات آن ها، پرداخته است. نتایج بحث نشانگر آن است که؛ هر دو دیدگاه، اعطاء حقوق مالی و استقلال زن بر مدیریت اموال خویش را از آموزه های قرآن می دانند، ولی سید قطب با توجه به آیات (الاحزاب/33) و (النساء/34) معتقد است که: زنان باید در خانه های خود قرار بگیرند و نباید نقش اصلی خود را در خانه، کم رنگ کنند و هرگونه فعالیت اقتصادی در محیط خانه و بیرون از آن که موجب تضییع حقوق شوهر شود، جایز نمی باشد و با اشتغال آنان به علت داشتن حق نفقه و مسوولیت همسری و مادری، به جز در موارد ضروری همچون ناتوانی یا بیکاری همسر و لزوم امرار معاش، موافق نیست؛ در حالی که اغلب مفسران شیعی به ویژه آیت الله جوادی آملی، اشتغال زنان را در صورت عدم تداخل با مسوولیت همسری و مادری و با رعایت ضوابط شرعی، بلامانع دانسته ولی در انجام امور پزشکی، آموزش و خدمات بانوان، برای پیشگیری از مراجعه زنان به نامحرم، ضروری می داند.
    کلیدواژگان: فعالیت اقتصادی زنان، اشتغال، تفسیر فی ظلال القرآن، تفسیر تسنیم
  • سید محمد اسماعیلی*، زیبا بیاتی صفحات 131-156
    دین اسلام به دلیل خویشاوندی که با ادیان سامی پیش از خود، از جمله مسیحیت دارد؛ در منابع خود به برخی از شخصیت های این دین، همچون پطرس و پولس اشاره کرده است. پطرس در زمره ی برترین شاگردان عیسی(ع) و پولس علی رغم عدم درک عیسی مسیح(ع) از جمله رسولانی معرفی شده اند که تاثیر زیادی در گسترش مسیحیت در جهان غرب داشته اند. این مقاله با روش تطبیقی- تحلیلی، به بررسی و تطبیق جایگاه دینی و اجتماعی پولس و پطرس در تفاسیر قرآن کریم می پردازد. نتایج این بررسی ها نشان داد که؛ پطرس به جهت راست کیشی و تاکید بر شریعت مداری به عنوان وصی و جانشین حضرت عیسی(ع) معرفی و از جایگاه ویژه ای برخوردار است، اما پولس در تفاسیر اسلامی، مسبب انحراف و رواج اباحه گری در مسیحیت شناخته شده و هم ردیف با یهودا از دوزخیان دانسته شده است.
    کلیدواژگان: پطرس، پولس، مسیحیت، اسلام، تفسیر تطبیقی
|
  • Omolbanin Karimi *, Mahdi Mehrizi Pages 5-29
    Verse 34 of Surah An-Nisa 'is one of the most challenging topics in the field of women, which the commentators have sometimes commented on, sometimes in line with each other.The present study examines the differences in the verse of consistency, which are the nature and scope of consistency, the concept of grace, inviolability and corporal punishment of women in the interpretations of Al-Mizan,Makhzan Al-Irfan , Al-Furqan, Tasnim in a comparative manner .In this way, the differences and commonalities of the selected interpretations have been identified, which pave the way for solving the challenges in the verses.Among the special approaches in the verse of consistency, we can mention the scope of consistency that interpretations such as Al-Mizan, Al-Irfan and Al-Farqan reservoirs have been generalized to social affairs and believe in the application of men's consistency to women's type and some such as Tasnim have limited it. In the rulings, the couple knows.
    Keywords: consistency, Excellence, corporal punishment, interpretations
  • Zohre Akhavan *, Atefe Izadpanahi Pages 31-56
    The deference of between self and soul is chalenge of present search. The word of self was foregoing about Three hundred degree and the word of soul was stated about sixty degree in quran.. The self limited to that it is beholden with uses and acts- it is charger and self is taster of death in quran, but soul is resulted from command of Allah and producted with flatulence.The most of philosophers use the words for replacement. we understand that Emam Khomeini and Ayatollah Javadi Amoli were applied self and soul abreast too, and they are posited their for synonymous, because they are known human for one that he has two versions. one of the versions is physical and material then, another layer is otherworldly.opinions of the twin hakims are alike but finally, ayatollah javadi states that human is compound in the four degree and level and this levels consist physical, mind, self and soul. Basic word: self, Soul, Heaven,Emam Khomein,Ayatollah Javadi Amoli.
    Keywords: self, soul, emam Khomeini, Ayatollah Javadi Amoli
  • Seyyed Mohammad Hossein Miri *, Fazlollah Khademi Afzal Pages 57-78
    Abraham Maslow (1908-1970) is one of the pioneers in Humanistic psychology or the Third Force in psychology, which is based on critique of Freud's psychological system. One of the most important theories of Maslow, which has gained a special position in both psychology and educational sciences, is the Hierarchy of Needs. According to Maslow’s Hierarchy of Needs, there are five categories of needs from the bottom to the top or from basic needs to meta-needs and Self-actualization is at the top of this pyramid. This article tries to analyze and critique the concept of Maslow’s human self-actualization through a comparative study of the concept of self-actualization in Islamic sources – with emphasis on the holy Qur’an and Hadiths – and in Maslow’s viewpoint, by library research and data analysis method. The outcome of this study shows that according to Abraham Maslow, the concept of Self-actualization is based more on human material aspects, but Islamic teachings have viewed this concept in a higher level and connected self-actualization, in addition to material aspects, to transcendent aspects of human life.
    Keywords: Need, self-actualization, psychology, Humanistic Psychology, Maslow, Islamic teachings
  • Zohreh Narimani *, Jaffar Firoozmandi Band Pay Pages 79-100
  • Zahra Dayani Nardashti Pages 101-130
    Economic activity and employment of women in various position, which is one of the issues in today’s Islamic society, while it can be useful and effective, however it is disputed by some religious scholars and is the contemporary commentators of the sects. This study, while reporting the interpretive views of sayyid qutb from Sunni commentators and Allameh Tabatabai in Al-Mizan from Shiite commentators in the contemporary period, will pay. He compares their views on the issue of women's employment from the perspective of the Qur'an with a descriptive, analytical, comparative method, in line with this research, it was concluded that both views of granting women financial rights and independence over property are considered as progressive laws of Islam; But seyyed Qutb according to verse (Al-Ahzab/33) believes that women should be in their homes and should not diminish their main role in the home and any activity in the home environment and outside that causes the violation of the husband's rights is not permissible and with the employment of women according to verse (Al-Nisa/34) due to having the right to alimony and responsibility of wife and mother, except in necessary cases( incapacity or unemployment of spouse and livelihood assistant) and without interference disagrees with responsibilities. While Ayatollah Javadi Amoly he Shiite commentator considers their employment necessary in case of non-interference with the responsibility of wife and mother and in compliance without hindrance and in women's affairs (medicione,education and sercices) is considered necessary due to not referring to non-mahrams.
    Keywords: Women's Employment Economic Activity, Holy Quran, Tfsir F Zell AL-Quran, Tfsir Tasni m
  • Sayed Mohammad Esmaeili *, Ziba Bayati Pages 131-156
    The religion of Islam, due to its kinship with the Semitic religions before it, including Christianity, has mentioned some figures of this religion in its sources. Among them are Peter and Paul. Peter is one of the greatest disciples of Jesus (pbuh) and Paul, despite not understanding Jesus Christ (pbuh), is one of the apostles who had a great impact on the spread of Christianity in the Western world. This article examines and adapts the religious and social position of Paul and Peter in the interpretations of the Holy Quran through a comparative, descriptive, analytical method.The results of these studies show that Peter is introduced as a guardian and successor of Jesus (pbuh) due to his orthodoxy and emphasis on Shari'a orientation and has a special position. But Paul caused the perversion and perversion of debauchery in Christianity, and in Islamic interpretations he is equated with the inmates of hell and the arrogant as Nimrod, Pharaoh, and Judas.
    Keywords: Peter, Paul, Christianity, Islam, comparative interpretation