نشریه آفاق علوم انسانی
سال چهارم شماره 44 (آذر 1399)

سید اشرف الدین حسینی، شاعر نامآور عصر مشروطیت بلکه یکی از پر آوازهترین شعرای طنزسرای تاریخ ادب فارسی میباشد که اشعار وی سرشار از مضامین سیاسی و اجتماعی است که با زبانی عامیانه بیان شده است و به دلیل استفاده از عنصر طنز باعث شده است که مضامین اشعار وی تا عصر حاضر تازگی و ماندگاری خود را حفظ کنند و مورد استقبال مردم قرار بگیرند و ما در این پژوهش کوشیدهایم با روش توصیفی-تحلیلی و با اتکا به منابع کتابخانه ای، تصویری از زندگی و آثار وی ارایه کنیم. به همین منظور ابتدا به بحث درباره زندگی این شاعر ملی، از والدت تا وفات وی پرداختیم و سپس گزارشی از آثار و تالیفات وی بیان کرده و در نهایت مضامین و محتوای اشعار سید اشرفالدین را که به صورت طنز انتقادی با مضامین سیاسی و اجتماعی نظیر نهضت مشروطه، سران کشور، بیگانگان، زمزمه های جمهوری، فقر و فاصله طبقاتی، وطن، جهل و خرافات، زن و نقش اجتماعی او که در روزنامه نسیم شمال منتشر میساخت، بررسی شده است

شاید شاخصه مهم یک حیات اجتماعی سالم در هر جامعهای وجود میزان قابل قبولی از امنیت در آن برای کلیه شهروندان باشد که در پرتو آن میتوانند به فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی روزمرهشان بپردازند. دقیقا به همین خاطر است که هم محققان و هم دولتمردان و هم عامه مردم به آن عطف توجه دارند. امنیت یکی از مواهب الهی است که بشر همواره خواستار آن بوده و تمام جوامع انسانی تالش داشتهاند با شناخت آسیبپذیریها به این خواست دست یافته و از آن پاسداری و حراست نمایند. مناطق مرزی بخصوص شهرهای مرزی از نقاط حساس و استراتژیک بوده و مرزنشینان ساکن در این مناطق نقش مهمی در توسعه و امنیت کشور داشته و کمبودهای بالقوه در تولید فقدان اشتغال ناامنی و نازل بودن درامد و عدم دسترسی به نیازهای اولیه عمدهترین مشخصهی اقتصادی اجتماعی این مناطق است که زمینه را برای معضالت و نابسامانیهای چون قاچاق مهاجرت شورش و ناامنی در این مناطق دور از انتظار نیست. کشور ایران دارای مرزهای زیادی با همسایگان خود است که ناامنی آنها نگرانیهایی را برای مرزنشینان و دولت مرکزی به وجود آورده است در همین راستا اهمیت نقش امنیت مرزی درروند توسعه کشور و همچنین رعایت اصول قانون اساسی از جمله اصل 22 قانون اساسی که بیان میدارد »حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند« بیش از پیش نمایان میگردد. از این رو نگارنده در این تحقیق به نقش امنیت خطوط مرزی در تامین اصل 22 ق.ا.ج.ا پرداخته است.

فرهنگ یکی از عناصر مهم اجتماعی و شهری است به طوری که همه عناصر شهری به طور مستقیم و غیر مستقیم از فرهنگ متاثر می شوند.از طرفی توسعه شهرنشینی عالوه بر فواید آن چالش های فرهنگی بسیاری را با خود به همراه دارد که شناخت این چالش ها راهی مناسب در جهت رفع نقایص و بهبود ساختارهای شهری محسوب می شود. در این راستا پژوهش حاضر تالش می کند از منظر جامعه شناختی به بررسی چالشهای موجود در فرهنگ شهری بپردازد. روش تحقیق این پژوهش به صورت اسنادی و اطالعات آن از طریق فیش برداری گردآوری شده است. در این مقاله مولفه هایی چون: تغییر در سبک مصرف، فرهنگ مصرف گرایی، ناهمخوانی فضای شهر با فرهنگ بومی، تاخر فرهنگی شهرنشینان، بیگانگی و انزوا در شهر، تراکم جمعیت شهرها و بروز فرهنگ نامتجانس، ظهور طبقات جدید، کمرنگ شدن فرهنگ دینی و مسئله بی هویتی شهرنشینان به عنوان چالش های فرهنگی موجود در فضا شهری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد: بررسی چالش های فرهنگی شهرنشینان و اصالح آن موجب باال رفتن کیفیت زندگی در فضای شهری خواهد شد.

در حال حاضر جریانات افراط گرا با در هم تنیدگی بنیادهای فکری و اعتقادی بر اساس طراحی های پایگاه های اطالعاتی– امنیتی قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای، افغانستان را در شکنندگی کامل فرو برده اند. افغانستان و مناطق قبیله ای هم مرز با پاکستان از گروه های قومی مختلف تشکیل شدند که تنها به فرهنگ و سنن قبیله خود پایبندند و این مزیت بزرگ برای تثبیت هژمون گروه هایی است که با استفاده از آن بحران هویت ملی که سرآغازی بر نفوذ و حضور گروه های افراطی است را تشدید کنند. از کلیدی ترین گروه های افراطی که در مناطق قبیله ای کشورهای افغانستان و پاکستان فعال اند، شبکه حقانی است. هدف اصلی این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی انجام شده، بررسی ماهیت شبکه حقانی در قبال تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از فرایندهای بیرونی قدرت در سطح منطقه ای و بین المللی، ضمن پاسخ به این فرضیه که فعالیت این شبکه برای استمرار بحران و خشونت در افغانستان و کشورهای منطقه صرفا تضمینی در جهت حفظ امنیت پاکستان و عمق استراتژیک بخشیدن به قدرتهای فرامنطقه ای برای کنترل خاورمیانه بزرگ و جنوب آسیا است، خالصه می شود و در نهایت ظرفیت سنجی تولید صلح و ثبات با توجه به فعالیت این شبکه در منطقه، مورد بررسی قرار می گیرد.

ابن خلدون به عنوان یکی از متفکران برجسته درجهان اسالم در حوزه اندیشه اجتماعی تاثیرات بسیار جدی داشته است لذا هدف محقق از انجام این پژوهش بررسی مبانی اندیشه اجتماعی ابن خلدون می باشد. در این پژوهش به روش کتابخانه ای و با ابتناء بر روش شناسی بنیادین مشخصا به شرایط زیست اجتماعی، مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی این متفکر پرداختیم.

سهروردی از فلاسفه اسلامی مهم به شمار می آید او به شیخ اشراق معروف است. وی معتقد است راه رسیدن به حقیقت علاوه بر استدلال و برهان از طریق تزکیه نفس میسر میشود. تزکیه نفس از نگاه او دارای سه مرحله است که به محبت، قهر و غلبه و آگاهی تقسیم میشود. شخص عارف باید به شهود رسیده باشد. سهروردی شهود را به پنج مرحله ی تجربه حسی، علم حضوری، شهود عقلی، شهود قلبی و شهود روحی تقسیم میکند. هدف این مقاله بررسی این پرسش است که شخص عارف از نگاه سهروردی کیست و دارای چه ویژگیهای است. سهروردی معتقد است باید اعمال حکیم 2 متاله مبتنی بر کتاب خدا و سنت رسول الله باشد، اما عارف شدن به معنی به تکامل رسیدن نفس و عقل است. عرفان باید دارای دو جنبهی عملی یعنی حکمت مشاء و جنبه ی نظری یعنی حکمت اشراق باشد.