نشریه رویکردهای پژوهشی در علوم زمین
پیاپی 16 (پاییز 1399)

بزرگ‌ترین اجرام آسمانی نزدیک به ما یعنی همان خورشید و ماه، در پی نیروی گرانشی که بر زمین وارد می‌کنند باعث تاثیراتی برآن می‌شوند. در این مقاله تاثیر نیرو‌های جزر و مدی اجرام آسمانی نزدیک بر افزایش شمار زمین ‌لرزه‌‌‌ها بررسی شده است. نیروهای جزر و مدی علاوه بر تاثیر روی آب‌ها بر روی پوسته جامد زمین نیز تاثیر دارند. این مقاله تنها یک بررسی آماری بر روی شمار زمین‌لرزه‌ها و زمان نزدیکی این اجرام آسمانی به زمین است. برای این منظور زمین‌‌لرزه‌‌‌های با بزرگای بیش‌‌تر از 5/0 سال‌‌‌های 2015-2011 از سایت مرکز لرزه‌‌نگاری بین‌‌المللی (ISC) استفاده شده است. ماه و خورشید به‌ویژه تاثیر بیش‌‌تری نسبت به سیارات بر زمین دارند، از آن رو که ماه نزدیک‌‌ترین جرم به زمین و خورشید نیز بزرگ‌‌ترین جرم منظومه شمسی می‌‌باشند. این پژوهش نشان داد که در زمان‌های ماه نو، ماه کامل و ابرماه هم‌‌بستگی زیادی با فزونی زمین‌‌لرزه‌ها مشاهده می‌شود. فاز ماه نو، به‌گمان تاثیر بیش‌تری بر افزایش شمار زمین‌لرزه‌‌های با بزرگای بیش‌تر از 5/0 دارد. فاز ماه کامل نیز در افزایش زمین‌لرزه‌‌ها موثر است، به‌گونه‌ای که بیشینه، یک هفته پس از ماه کامل زمین‌لرزه‌‌ها افزایش می‌یابند. هم‌‌چنین، نیروی جزرومدی خورشید بر زمین و بیشینه فعالیت خورشید دردوره 11 ساله فعالیت خورشیدی نیز تاثیر زیادی بر شمار زمین‌لرزه‌‌‌های بزرگ نشان می‌‌دهد.

این روزها هیدروژل ها در میان محققان جایگاه بسیار مهمی را به خود اختصاص داده اند. هیدروژل ها در حال حاضر در طیف های مختلفی از صنعت، بخصوص صنعت پزشکی دنیا به کار میروند. به این دلیل، محققان به گسترش مدل های مکانیکی پرداخته اند تا بتوانند از زوایای مختلف این مواد را تحت بررسی قرار داده و شناختی مناسب در مورد نحوه رفتار این مواد بدست آورند که با توجه به هدف تحقیق، مدل های ارایه شده متفاوت میباشند. بررسی ساختار و تشخیص رفتار میکروساختار این مواد با استفاده از مدل های تحلیلی آسان تر خواهد شد. پس مطالعه در مورد تیوری های بیان شده در جهت تحلیل رفتار این مواد بسیار با اهمیت است و برای استفاده بهینه از آن ها در صنعت، باید وقت زیادی را صرف کرد تا بتوان رفتار مکانیکی را پیش بینی کرد. این مقاله مروری در نظر دارد تا پیشرفت های صورت گرفته در زمینه بررسی خواص مکانیکی هیدروژل ها را، بخصوص روش ترکیبی پروالاستیسته و ویسکوالاستیسیته که روش اصلی حل این مواد میباشد را، برای خواننده بیان کند تا خواننده بتواند دید کلی و تا حدی کامل از این زمینه تحقیقاتی در اختیار بگیرد. تلاش شده است تا در حین بررسی موضوعات مربوطه، مهمترین مراجع جهت مطالعه بیشتر معرفی شود تا با هزینه کردن وقتی کمتر، سریعتر به شناختی درخور دست یافت.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که تا سال 2050 بر اساس سه سناریوی RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5، سمت وزش باد غالب در کلیه فرودگاه های بین المللی اصلی ایران به استثناء فرودگاه های تبریز و اصفهان (در RCP2.6 فاقد تغییرات است)، تغییر می یابد. همچنین سرعت وزش باد غالب نیز در کلیه فرودگاه های مورد مطالعه بر اساس سه سناریوی مزبور تا سال 2050، دارای تغییراتی خواهد بود و میزان وزش باد غالب در این فرودگاه ها با سرعت بیش از 13 نات به صفر نزدیک می شود. از طرفی میانگین سرعت باد بر اساس سه سناریوی مورد مطالعه، در فرودگاه های تبریز، مشهد و یزد به ترتیب و حداقل 26/0، 07/0 و 09/0 متر بر ثانیه کاهش می یابد و در فرودگاه های مهرآباد، اصفهان، شیراز، زاهدان و بندرعباس به ترتیب و حداقل 25/0، 01/0، 76/0، 15/0 و 56/0 متر بر ثانیه افزایش می یابد. در اثر تغییرات مزبور، ضریب استفاده از باند فعلی فرودگاه های تبریز، اصفهان و شیراز، در سه سناریوی مورد مطالعه با افزایش مواجه شده و در کمترین مقدار خود به ترتیب برابر با 32/97% ، 6/99% و 93/99% می شود. در حالی که این ضریب در فرودگاه های مهرآباد و یزد در سه سناریوی مزبور، با کاهش مواجه شده و در کمترین مقدار خود به ترتیب برابر با 83/97% و 67/98% می شود و در فرودگاه های مشهد، زاهدان و بندر عباس به ترتیب و فقط در سناریوهای RCP2.6، RCP8.5 و RCP2.6، با کاهش مواجه شده و در بقیه سناریوها افزایش می یابد و در کمترین مقدار خود به ترتیب برابر با 23/95% ، 22/93% و 37/93% می شود. باید توجه داشت که ضریب استفاده از باند موجود فرودگاه های زاهدان و بندر عباس به ترتیب در سناریوهای RCP8.5و RCP2.6، از حداقل ضریب استفاده از باند(95%)، کمتر است. بنابراین بر اساس این سناریوها در دو فرودگاه مزبور جهت تامین حداقل ضریب استفاده از باند، نیاز به احداث باند دیگری منطبق با جهت باد نایب غالب شناسایی شده در این سناریوها وجود دارد.

شناسایی کردن معادن اورانیوم از روی تصاویر ماهواره‌ای با تفکیک بالا به علت دغدغه‌های منع تکثیر در طی سالهای اخیر اهمیت چشمگیری یافته است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که شناسایی این معادن با بهره‌گیری از روش‌های سنجش از دوری که تنها از امضای طیفی استفاده می‌کنند کاری دشوار می‌باشد. در این رابطه، رویکردی را پیشنهاد می‌کنیم که صرفا بر امضای فضایی تجهیزات بکار رفته در فرایند استخراج به عنوان یک جایگزین متکی است. با توجه به اینکه استخراج اورانیوم و مس شباهتهای زیادی به همدیگر دارد، بویژه اگر مس از یک کانی درجه پایین و یا از پس‌مانده‌ها استخراج شود، پس احتمال وجود ابهاماتی در شناسایی معادن اورانیوم از روی تصاویر ماهواره‌ای تجاری با تفکیک بالا وجود دارد. روشی را برای متمایز ساختن معادن مس و اورانیوم بر مبنای امضای فضایی تجهیزات که منحصر به فرایند معادن مس بودند پیشنهاد شده است. علاوه بر مشخصه‌هایی که برای تفکیک این معادن از آنها استفاده کردیم. این تکنیک تنها زمانی کاربردی است که استخراج در معادن انجام شود. در صورتیکه اورانیوم با روش‌های لیچینگ (استخراج با حلال) درجا استخراج شود این روش کاربردی ندارد. تصاویر رادار به جهت توانایی نفوذ در عمق قادر به شناسایی ذخایر پنهان هستند. همچنین ترکیب تصاویر رادار و اپتیک به کمک شبکه های عصبی مصنوعی قابلیت شناسایی و تفکیک سازنده های مختلف زمین شناسی از یکدیگر را افزایش می دهد.