فهرست مطالب

فصلنامه سیاستهای مالی و اقتصادی
سال هشتم شماره 31 (پاییز 1399)

  • تاریخ انتشار: 1399/12/19
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمد غفاری فرد*، مرتضی کاظمی صفحات 7-41

    جهان به سرعت از اقتصاد منبع پایه فاصله گرفته و در جهت توسعه اقتصاد دانش بنیان حرکت میکند. با توجه به اینکه محور اصلی اقتصاد دانش بنیان استفاده مطلوب از سرمایه انسانی همراه با ارتقای مهارت ان ها است. بررسی این موضوع با مباحث کلیدی مهم دیگری چون نقش مشوق های اقتصادی و انگیزشی، زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات مرتبط است. از طرف دیگر پژوهش ها نشان می دهد کشورهایی که دراین حوزه موفق درخشیدند استفاده از ظرفیت های منطقه ای را در دستور کار قرار داده و به خاطر ظرفیت سازی منطقه ای سیاستهای تراکم زدایی را در دستور کار خود قرار داده اند. بنابراین تمرکز مقاله حاضر بر رتبه بندی مناطق نه گانه آمایش سرزمین ایران و شناسایی شاخص های این حوزه با استفاده از روش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی -تاپسیس مباشد. نتایج نشان میدهد که منطقه6 آمایش سرزمین ایران که متشکل از استان های تهران ، قم و البرز می باشد، از لحاظ اقتصاد دانش بنیان در رتبه اول و منطقه8 آمایش که متشکل از استان های یزد، کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان می باشد، در رتبه آخر و نهم قرار دارند. بنابراین سیاستگذاران توسعه منطقه ای جهت ارتقای شاخص های دانش بنیان در مناطق کمتر توسعه یافته می بایست جهت ارتقای دوره های تحصیلات تکمیلی، ایجاد و توسعه مراکز علمی و شرکت های دانش بنیان در این مناطق گام های اساسی بردارند.

    کلیدواژگان: اقتصاد دانش بنیان، آمایش سرزمین، تحلیل سلسله مراتبی، تاپسیس
  • محمد مهدی برقی اسگویی، محمدعلی متفکرآزاد، محمدرضا سلمانی بیشک، مصطفی شکری* صفحات 43-75

    در شرایط نوین اقتصاد جهانی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) نقش بسیار مهمی بازی می کند. کندوکاو مطالعات تجربی نشان می دهد بررسی همزمان تاثیر مالیات بر سود شرکت ها و نااطمینانی نرخ ارز بر جذب FDI چندان مورد توجه قرار نگرفته است. لذا در این مقاله به بررسی اثر تقاطعی مالیات بر سود شرکت ها و نااطمینانی نرخ ارز بر جذب FDI در ایران طی سال های 1397-1360پرداخته شده است. از دیگر نوآوری های تحقیق حاضر می توان به لحاظ دو متغیر مجازی تحریم با شدت کم و شدت زیاد و همچنین استفاده از مفاهیم منطق فازی در برآورد ضرایب متغیرها اشاره کرد. نتایج نشان داد که اثر تقاطعی مالیات بر سود شرکت-ها و نااطمینانی نرخ ارز که به ترتیب نشانگر عامل سود و عامل ریسک بر جذب FDI هستند، با ضریب فازی (4043/0، 9081/0-) تاثیری منفی بر جذب FDI ایران دارد. همچنین در مقایسه ضریب این متغیر با سایر عوامل نرخ تورم، نرخ ارز و تحریم، می توان نتیجه گرفت که اثر تقاطعی مالیات بر سود شرکت ها و نااطمینانی نرخ ارز بعد از عامل تحریم ، مهمترین مانع جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی کشور ایران به شمار می رود.

    کلیدواژگان: سرمایه گذاری مستقیم خارجی، اثر تقاطعی، مالیات بر سود شرکت ها، نااطمینانی نرخ ارز، رگرسیون فازی
  • سید عبدالمجید جلایی، مصطفی گرگینی* صفحات 77-112

    توزیع درآمد یکی از موضوعات مهم و مورد توجه در هر اقتصادی به شمار می آید. با گسترش تولیدات ملی و ایجاد موسسات تجاری بین المللی، در سال های اخیر تجارت خارجی روندی رو به رشد در جهان نشان میدهد. عدالت اقتصادی و توزیع عادلانه درآمد در کنار مباحث مهمی چون رشد و توسعه ی اقتصادی، کاهش نرخ تورم و بیکاری، همواره مورد دغدغه ی غالب اقتصاددانان بوده است. توزیع عادلانه درآمد و کاهش نابرابری درآمدی در هر کشور و همچنین شناسایی عوامل موثر بر نابرابری درآمدی به منظور اعمال سیاست های صحیح یک امر ضروری و بدیهی است. با توجه به اهمیت توزیع درآمد در اقتصاد ملی، بررسی اثر تجارت خارجی بر توزیع درآمد در هر اقتصادی دارای اهمیت میباشد. با علم به این موضوع، مطالعه حاضر به بررسی تاثیر تجارت خارجی بر ضریب جینی هر دهک درآمدی روستایی در ایران با استفاده از تکنیک های خودرگرسیون برداری و مدل تصحیح خطای برداری با استفاده از داده های سری زمانی سال 1369-1394 پرداخته است نتایج این مطالعه نشان می دهد در کوتاه مدت، افزایش تجارت خارجی ضریب جینی را در تمام دهک ها کاهش و توزیع درآمد روستایی را عادلانه تر می کند. اما شدت اثرگذاری تجارت خارخی بر ضریب جینی در کوتاه مدت بر دهک های پایینی بیشتر است. در بلند مدت، بین تجارت خارجی و ضریب جینی در پنج دهک پایینی رابطه مستقیم وجود دارد و در پنج دهک بالایی این رابطه غیرمستقیم است. به عبارت دیگر در بلندمدت با افزایش تجارت خارجی شکاف طبقاتی درآمدی در روستا ها افزایش می یابد این نتایج می تواند به برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلندمدت افزایش تجارت خارجی در راستای رسیدن به توزیع عادلانه درآمد در روستا ها کمک فراوانی داشته باشد.

    کلیدواژگان: تجارت خارجی، توزیع درآمد، ضریب جینی، دهک های درآمدی، شکاف درآمدی
  • مهشید شاهچرا*، فاطمه نوربخش صفحات 113-137

    پس از بحران مالی اخیر بیشتر توجه ها به مسئله بزرگ بودن برای ورشکستگی در بانک ها بوده است و نقش این موضوع در ایجاد بحران بسیار زیاد ارزیابی شده است. مساله نظارت و قانونگذاری بانکی نشان دهنده این واقعیت است که اندازه بانک و پیچیدگی های ساختار سازمانی نقش اساسی در بروز بحران های بانکی دارد. البته بروز ورشکستگی یا احتمال رخداد آن در بانک های بزرگ می تواند به مثابه یک شوک در بازارهای مالی محسوب شده و رقابت در میان بانک ها برای عدم پیروی از ساختارهای مناسب مدیریت ریسک و حاکمیت شرکتی افزایش دهد. این مقاله به بررسی اندازه گیری تاثیرات ورشکستگی غیر ممکن بر سپرده گذاران بانکی می پردازد.از آنجایی که مقررات نظارتی مالی جدید قصد دارد با اصطلاح ورشکستگی غیر ممکن مقابله کند، بررسی های مداوم مزایای هزینه تامین مالی ورشکستگی غیر ممکن می تواند به عنوان امتیازی به منظور اعمال تلاش های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.این مقاله به بررسی و تعریف اصطلاح ورشکستگی غیر ممکن در میان بانک های کشور پرداخته و رابطه آن را با سپرده در هر بانک مورد بررسی قرار می دهد. مطابق با نتایج تحقیق، بانکهای بزرگ بیشتر از بانک های کوچک توانسته اند بر سپرده گذاران و جذب منابع مالی از طریق سپرده ها در شبکه بانکی کشور اقدام نمایند. برای بررسی مساله ورشکستگی غیرممکن بانک ها از متغیر دامی بانک های بزرگ نیز استفاده شده است. این متغیر کیفی نشان دهنده پنج بانک بزرگ کشور از نظر دارایی ها در سیستم بانکی کشور است. مطابق با نتایج بدست آمده این متغیر دارای تاثیر مثبت و معنی دار بر سپرده گذاران بانکی بوده و دارای ارتباط مستقیم بر رشد سپرده ها خواهد داشت.

    کلیدواژگان: اندازه بانک، بانک های بزرگ، نرخ سپرده، سپرده گذاران
  • مهرداد رضایی، جواد صلاحی*، مرجان دامن کشیده، حسین میرزایی، مجید افشاری راد صفحات 139-170

    بحث نظارت و قانونگذاری بانکی نشان دهنده این واقعیت است که اندازه بانک و پیچیدگی های ساختار سازمانی نقش اساسی در بروز بحران های بانکی دارد. البته بروز ورشکستگی یا احتمال رخداد آن در بانک های بزرگ می تواند مانند یک شوک در بازارهای مالی محسوب شده و رقابت در میان بانک ها برای عدم پیروی از ساختارهای مناسب مدیریت ریسک و حاکمیت شرکتی افزایش دهد. برای این منظور این مطالعه با بهره گیری از رهیافت مدل های دوره ای و الگوی ریسک تناسبی کاکس و روش های پارامتریک با توزیع های ویبول و لگاریتم نرمال به برآورد طول دوره  مصونیت از ورشکستگی غیر ممکن بانک ها در بانک های خصوصی و دولتی ایران طی سال های 1397-1387 می پردازد. نتایج برآورد مدل نشان می دهد متغیرهای میزان سرمایه و بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر مثبت و معنی دار بر طول دوره مصونیت از ورشکستگی بانک های خصوصی و دولتی داشته و مدت زمان خروج از ریسک ورشکستگی غیرممکن بانک های خصوصی و دولتی 68/2 دوره می باشد.

    کلیدواژگان: دوره مصونیت از ورشکستگی غیر ممکن بانک ها، بانک های خصوصی و دولتی، رهیافت مدل های دوره ای
  • علیرضا برهانی پور*، غلامرضا گرائی نژاد، علیرضا دقیقی اصلی، منیژه هادی نژاد صفحات 171-209

    داشتن رشد اقتصادی مطلوب همواره یکی از اولویت های هر نظام اقتصادی بوده است. در این میان، اقتصاددانان سعی نموده اند با تعیین عوامل موثر بر رشد اقتصادی، این هدف را محقق سازند. در ابتدا بیشترین تاکید بر سرمایه فیزیکی و نیروی کار و فراوانی منابع طبیعی بود. اما بتدریج عوامل نهادی از جمله مدیریت منابع طبیعی نیز به عنوان تعیین کننده رشد اقتصادی مطرح شدند. در همین راستا در این مطالعه تاثیر نهادها و بهبود مدیریت منابع طبیعی اقتصادی بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا طی سال های 1996-2018 با بهره گیری از الگوهای رگرسیون فضایی بررسی شد. نتایج تخمین مدل بیانگر تاثیر مثبت و معنی دار متغیر بهبود مدیریت منابع طبیعی بر رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی است. همچنین تاثیر متغیرهای انباشت سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی، انباشت سرمایه گذاری خارجی و ثروت های طبیعی بر رشد اقتصادی، مثبت و معنی دار است. علاوه بر این، اثر مجاورت و همسایگی نیز در خصوص تاثیر نهادها بر رشد اقتصادی کشورهای مورد مطالعه تایید شد.

    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، نهادها، بهبود مدیریت منابع طبیعی، کشورهای منطقه منا، رهیافت الگوهای فضایی در داده های تابلویی
|
  • Mohammad Ghaffary Fard*, Morteza Kazemi Pages 7-41

    The world is rapidly moving away from the base resource economy and moving towards the development of a knowledge-based economy. Considering that the main axis of knowledge-based economy is the optimal use of human capital and skill-building of this capital. This phenomenon occurs at a time when developing countries are facing various problems in this area. This issue is related to other important key issues such as the role of economic and incentive incentives, information and communication technology infrastructure. On the other hand, research shows that the countries that have succeeded in this field have put the use of regional capacities on the agenda and have put decongestion policies on their agenda due to regional capacity building. Therefore, the focus of the present article is on ranking the nine land management areas of Iran and identifying the indicators in this area using the combined method of hierarchical analysis - TAPSIS. The results show that Zone 6 of Iran, which consists of the provinces of Tehran, Qom and Alborz, in terms of knowledge-based economy in the first place and Zone 8, which consists of the provinces of Yazd, Kerman, Sistan and Baluchestan and Hormozgan, in They are ranked last and ninth. Therefore, regional development policy makers to improve knowledge-based indicators in less developed areas should take basic steps to promote postgraduate courses, establish and develop science centers and knowledge-based companies in these areas.

    Keywords: Knowledge Based Economy, Land Management, Hierarchical Analysis, TOPSIS
  • MohamadMehdi Barghi Osgoi, MohamadAli Motefakerazad, MohamadReza Salmani Bishak, Mostafa Shokri* Pages 43-75

    In the modern world economy, foreign direct investment plays a very important role. Empirical studies show that the simultaneous study of the impact of corporate tax and exchange rate uncertainty on FDI absorption has not received much attention. In this article, we refer to the tax on corporate profits and exchange rate uncertainty on attracting FDI in Iran during 1981 to 2018 were studied. Other innovations of the present study can be described in terms of two virtual variables of low intensity and high intensity sanctions as well as the use of fuzzy logic concepts in estimating the coefficients of variables. The results showed that the intersecting effect of corporate income tax and exchange rate uncertainty, which represent profit and risk factors on FDI absorption, respectively, had a negative effect on FDI absorption. Also, comparing the coefficient of this variable with other factors of inflation rate, exchange rate and sanctions, it can be concluded that the intersecting effect of corporate tax and exchange rate uncertainty after the sanctions factor is the most important obstacle to attracting foreign direct investment in Iran.

    Keywords: Foreign Direct Investment, Cross Effect, Corporate Profit Tax, Currency Rate Uncertainty, Fuzzy Regression
  • Sayyed Abdolmajid Jalaee, Mostafa Gorgini* Pages 77-112

    This paper investigated the foreign trade effect on Gini coefficient in each income deciles based on VAR and VCEM models. In connection with this, the time series data over the period 1369-1394 are employed. The results indicate that, in short –term, rising in foreign trade volume rising causes the Gini coefficient lessen in all income deciles; consequently, the income disturbance will be more equality. Of course, in short –term, the intensity of foreign trade effect on the Gini coefficient in lower income deciles is more than in higher income deciles. Our results revealed that, in long-run, there is positive relationship between the Gini coefficients and the five lower - income deciles while it is negative in the top five income deciles. Thus, rising in foreign trade improve the income disturbance in the top five income deciles, in log-run. These results can help to officials in long and short term foreign trade planning so as to achieve income disturbance equality.

    Keywords: Foreign trade, Income disturbance, Gini coefficient, Income deciles, Income gap
  • Mahshid Shahchera*, Fatemeh Noorbakhsh Pages 113-137

    In the wake of recent financial crisis, large banks have been considered as important factors in financial markets in the world, since these bankschr(chr('39')39chr('39')) failure could affect the whole economy by extending systemic risk. With regard to this issue, when large banks face insolvency or bankruptcy, larger part of economy would be affected, and with the interconnectedness between banks and financial institutions, the effects of large bankschr(chr('39')39chr('39')) bankruptcy will have greater impact on the real economy. After financial crisis, many studies have concentrated on the failure of TBTF banks, and the role of these banks in the incident of financial crisis. Number of specialists emphasize on bank size and Basel Committee on Banking Supervision regulated by the classification of banks and their systemically important banks. The study of risk among systemically important banks is important to Basel Committee on Banking Supervision. Many studies confirm that larger banks tend to have less capital, less stability and sustainability of resources, and higher risk-taking activities, therefore, larger banks have become fragile in financial markets.

    Keywords: size of banking, deposits, big banks
  • Mehrdad Rezaei, Javad Salahi*, Marjan Damankeshideh, Hossein Mirzaei, Majid Afsharirad Pages 139-170

    In the wake of recent financial crisis, large banks have been considered as important factors in financial markets in the world, since these bankschr (chr (chr (chr('39')39chr('39'))39chr(chr('39') 39chr ('39')))39chr(chr(chr('39')3 9chr('39')) 39chr (chr ('39') 39chr ('39')))) failure could affect the whole economy by extending systemic risk. With regard to this issue, when large banks face insolvency or bankruptcy, larger part of economy would be affected, and with the interconnectedness between banks and financial institutions, the effects of large bankschr(chr(chr(chr ('39')39chr('39'))39chr(chr('39')39chr('39'))) 39chr (chr(chr ('39') 39chr ('39'))39chr(chr('39') 39chr ('39')))) bankruptcy will have greater impact on the real economy. After financial crisis, many studies have concentrated on the failure of TBTF banks, and the role of these banks in the incident of financial crisis. Number of specialists emphasize on bank size and Basel Committee on Banking Supervision regulated by the classification of banks and their systemically important banks. In this paper, the bankruptcy immunity Period has been estimated for 25 government and private banks of iran by applying duration model approach. The empirical findings showed that the return on equity and banks capital have positive and significant effects on the bankruptcy immunity Period and the period of  bankruptcy immunity is 2.68.

    Keywords: Bankruptcy Immunity Periods, Duration Model Approach, Government, Private Banks
  • Alireza Borhanipour*, Gholamreza Geraeinejad, Alireza Daghighi Asli, Manijeh Hadinejad Pages 171-209

    The relationship between institutions and economic growth is one of the main issues in economic development debates and has been considered empirically in recent years. Hence, the main purpose of this paper is to investigate the effects of institutions and recourses management improvement on economic growth in MENA countries during the period of 1996-2018. For achieving this, the econometric model has been estimated by applying spatial models in panel data approach. The empirical findings of this article revealed that the neighborhood effect has been confirmed for countries. Moreover, the institutions and recourses management improvement have positive and significant impacts on economic growth in MENA countries during the period of study.

    Keywords: Institutions, Recourses Management Improvement, Economic Growth, MENA Countries, Spatial Panel Data