فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی
پیاپی 31 (پاییز 1399)

هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی و کشف الگوها و روابط ناشناخته و شناسایی موارد خارج از الگوها، از حجم عظیم داده های سامانه آموزشی دانشگاه جامع علمی کاربردی بود. بدین منظور نمره های 19207 دانشجو/ درس در 8 درس، 6 استان و 120 مرکز آموزشی که به صورت متمرکز در سراسر کشور در نیم سال دوم تحصیلی98-1397 برگزار شده است، مطالعه و بررسی شد. تحلیل های آماری و داده کاوی با نرم افزار SPSS Modeler انجام گرفت. ابتدا آمارها محاسبه و رابطه ویژگی ها و درس های مختلف بررسی شد. سپس با خوشه بندی K-means، پنج خوشه حاصل شد. خوشه1، مربوط به دانشجویان ضعیف است، این دانشجویان نمره آزمون پایینی دارند. خوشه 2، مربوط به دانشجویان ممتاز است که تعداد واحد بالا گرفتند و نمره آزمون بالایی دارند. خوشه 4، مربوط به دانشجویان ممتازی است که تعداد واحد کمتری گرفته اند، این دانشجویان حتی از دانشجویان خوشه 2 نیز نمره های آزمون بالاتری دارند. خوشه 5، مربوط به تعداد واحد اخذ شده کم است که دانشجویان مشروط را دربردارد. دانشجویان این خوشه نسبت به دانشجویان ضعیف (خوشه 1) نمره آزمون بهتری دارند. سپس رابطه متغیرهای مختلف بررسی شد. از بین متغیرها، بین نمره آزمون و معدل رابطه مستقیم وجود دارد. نتایج این پژوهش می تواند در پیشبرد هدف های آموزشی دانشگاه موثر باشد.

مهارت پژوهشی از مهارت ها و توانمندی های کلیدی معلمان قرن بیست ویکم است. دانشگاه فرهنگیان که نهاد کلیدی تربیت معلم در کشور هست، باید در تربیت معلم با قابلیت های پژوهشی برنامه مشخصی داشته باشد. هدف از اجرای پژوهش حاضر، ارایه چارچوب توسعه فرهنگ پژوهش در مراکز دانشگاه فرهنگیان است. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از منظر روش از نوع پژوهش کیفی است. جامعه پژوهش، خبرگان کلیدی حوزه پژوهشگری با رویکرد توسعه فرهنگ پژوهش بود و از این جامعه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد20 نفر نمونه انتخاب شد. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته است. تحلیل داده ها با استفاده از روش کد گذاری باز و محوری و به کمک نرم افزار MAXQDA انجام گرفت. مقبولیت یافته ها بر مبنای نظر خبرگان حاصل شد. نتایج پژوهش در چهار بعد عوامل مدیریتی، عوامل ساختاری- سازمانی، عوامل برنامه درسی و عوامل فردی ارایه شد. در بعد عوامل مدیریتی، 21 شاخص شناسایی شد که نقش توسعه ای در فرهنگ پژوهش در دانشگاه فرهنگیان داشت. در بعد عوامل ساختاری، شاخص های تاثیر گذار در توسعه فرهنگ پژوهش 25 مورد، شاخص های موثر در حوزه برنامه درسی، 22 مورد و در نهایت در بعد عوامل فردی شاخص های کلیدی توسعه فرهنگ پژوهش در دانشگاه فرهنگیان 28 مورد شناسایی شدند.

در چند سال اخیر، نحوه پذیرش دانشجویان دوره دکتری موضوع قابل بحث در جامعه دانشگاهی بوده و به عنوان یک عامل اصلی در تضمین کیفیت دوره دکتری توجه زیادی را به خود جلب کرده است. در پژوهش حاضر، تجارب زیسته شرکت کنندگان در آزمون دوره دکتری از چالش های شیوه آزمون نیمه متمرکز دکتری واکاوی شده است. بدین منظور از روش تحقیق کیفی پدیدارشناسی استفاده شد. همچنین با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند- ملاک مدار، 25 نفر از داوطلبان و دانشجویانی که تجربه شرکت در آزمون نیمه متمرکز دکتری و مصاحبه تخصصی را داشتند به عنوان مشارکت کننده انتخاب شدند. پس از انجام مصاحبه ها، داده ها با استفاده از روش پدیدارشناسی مبتنی بر مدل گرانهایم (2004) تحلیل و تجارب آنها در 6 مضمون اصلی و بر اساس اهمیت شان دسته بندی شدند. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها، نشان می دهد که مواردی همچون؛ کم توجهی به مقوله عدالت در مصاحبه تخصصی، رویکرد متفاوت دانشگاه ها در مصاحبه، تخصصی نبودن آزمون کتبی دوره دکتری، شرایط آزمون نیمه متمرکز دوره دکتری، درک متفاوت داوطلبان از مجموعه سوال های عمومی آزمون کتبی، سیاست گذاری و اجرای نامناسب، چالش هایی برای سیاست فعلی پذیرش دانشجویان دوره دکتری به دنبال داشته و برگزاری آزمون نیمه متمرکز دوره دکتری را با تنگناها و نقاط ضعفی مواجه ساخته است.

یکی از مهم ترین معیارهای برتری دانشگاه ها در نظام های ارزیابی و رتبه بندی، کیفیت آموزش های ارایه شده به وسیله آنان است. هدف از اجرای پژوهش حاضر، شناسایی سازه های بهبود کیفیت خدمات آموزشی و بررسی اولویت هر یک از معیارها بر کیفیت خدمات آموزشی دانشگاه لرستان است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش همه اعضای هییت علمی دانشگاه لرستان به تعداد 321 نفر بوده که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 175 نفر از آنان به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از دو پرسشنامه برای رتبه بندی و سطح بندی سازه های موثر بر کیفیت خدمات آموزشی استفاده شده است. در پژوهش حاضر با توجه به مطالعات انجام گرفته و ادبیات پژوهش، 30 عامل موثر بر بهبود کیفیت خدمات آموزشی شناسایی شدند. عوامل موثر بر بهبود کیفیت خدمات آموزشی با استفاده از تکنیک ویکور فازی، رتبه بندی و سپس مهم ترین عوامل با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) سطح بندی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که سازه های «وضعیت دانشجو (مکان، زمان، استعداد فردی)، تامین منابع مالی دوره های آموزشی و استفاده از مدرسان باتجربه» از اساسی ترین عوامل موثر بر بهبود کیفیت خدمات آموزشی هستند که باید در وهله اول بر آنها تاکید شود.

هدف از اجرای این پژوهش، ارزیابی میزان فرسودگی شغلی کارکنان سازمان سنجش آموزش کشور و شناسایی عوامل موثر بر آن بود. پژوهش از حیث هدف، از نوع کاربردی و از جنبه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل همه مدیران و کارکنان سازمان سنجش آموزش کشور به تعداد 579 نفر بود که از بین آنها 231 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های استانداردشده فرسودگی شغلی مسلاچ و عوامل موثر بر فرسودگی شغلی ساعتچی و هومن استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها توسط متخصصان تایید شد و پایایی آن نیز بر اساس روش آلفای کرونباخ برای پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلاچ 922/0، برای پرسشنامه عوامل موثر بر فرسودگی شغلی 988/0 برآورد شد. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش در قالب تحلیل توصیفی داده ها، آزمونt-test ، رگرسیون چندمتغیره، فریدمن برای آزمون پرسش های اصلی و از آزمون های تحلیل واریانس یک راهه و t برای دو گروه مستقل جهت تحلیل های تکمیلی انجام گرفت. یافته های پژوهش، نشان دهنده آن است که ابعاد تحلیل عاطفی و مسخ شخصیت کارکنان سازمان سنجش آموزش کشور از نظر فراوانی و شدت در سطح کم/پایین و بعد عدم موفقیت فردی از نظر فراوانی و شدت در سطح زیاد/بالا قرار دارد. به طور کلی، فرسودگی شغلی کارکنان از نظر فراوانی و شدت در سطح کم/پایین قرار دارد. همچنین یافته ها نشان داد عوامل مدیریت سنتی، غیرخلاق و کم توجه نسبت به کارکنان، ناکفایتی در راهبری واحد سازمانی، اجبار برای کار با همکاران نامناسب، نارضایتی از شغل، نارضایتی از نظام حقوق و دستمزد، نارضایتی از محیط کار و آسیب زا بودن آن، نارضایتی نسبت به آموزش و بهسازی کارکنان بر فرسودگی شغلی موثر هستند.

هدف از اجرای پژوهش حاضر، تعیین ویژگی‏های روان سنجی و ساختار عاملی ابزار رشد اوایل زندگی در کودکان پیش‏دبستانی مشهد بود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی مقطعی بود. نمونه ای به حجم 456 کودک (226 دختر و 230 پسر) از کودکان پیش دبستانی (4 تا 6 ساله) در سال تحصیلی 97-98 به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و مربیان این افراد به گویه‏ های ابزار رشد اوایل زندگی پاسخ دادند. ابتدا با استفاده از نرم ‏افزار R تحلیل عاملی تاییدی اجرا شد. مدل پنج عاملی اولیه با داده ‏ها برازش کافی نداشت، بنابراین نمونه‏ به دو زیرنمونه 228 نفری تقسیم شد. در زیرنمونه‏ اول، تحلیل عاملی اکتشافی اجرا شد و 2 گویه‏ از ابزار کنار گذاشته شد. در زیرنمونه‏ دوم، تحلیل عاملی تاییدی اجرا شد، مدل پنج عاملی حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی با داده ‏ها برازش داشت. پارامترهای گویه‏ ها با استفاده از نظریه کلاسیک آزمون برآورد شد و تمامی خرده مقیاس ها از اعتبار مناسب برخوردار بودند. سپس برازش گویه ‏ها با مدل امتیاز پاره‏ای (PCM) بررسی شد. پس از حذف گویه ‏های نامناسب، اعتبار ابزار 97/0 و شاخص PSI 95/0 به دست آمد. بین میانگین دختران و پسران در تمامی خرده مقیاس ها تفاوت وجود داشت. کارکرد افتراقی گویه‏ ها نشان داد 26 گویه در بین گروه دختران و پسران از کارکرد افتراقی مناسب برخوردارند. درنهایت، ابزاری با 93 گویه با ویژگی‏های روان‏سجی مطلوب برای کودکان پیش دبستانی تهیه شد.