فهرست مطالب
پژوهش نامه معارف حسینی
سال ششم شماره 21 (بهار 1400)
- بهای روی جلد: 400,000ريال
- تاریخ انتشار: 1399/12/01
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 7
قاسم یکی از فرزندان امام حسن مجتبی است که در کربلا به شهادت رسید. این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت آن حضرت را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دست‌یافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سنی کوچک بوه و نوجوان توصیف شده است. قاسم برای مبارزه با دشمن از امام حسین اجازه خواست ولی امام نخست امتناع‌ورزید تا با اصرار وی مواجه شد و سرانجام اجازه داد. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد ازدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارش‌های بی‌سند نیز شهرت یافته است مانند این‌که 1- وی درباره مرگ گفت: «احلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسب‌ها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین می‌کرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارش‌ها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکر تاریخی است.
کلیدواژگان: قاسم بن الحسن، احلی من العسل، سم اسب ها -
صفحه 19
بازتاب مقتل الحسین(ع) در کتاب قمقام زخار و صمصام بتار با وجود مشابهت‌هایی که با دیگر گزارش‌های عاشورایی دارد، دارای تفاوت‌هایی با دیگر مقتل‌ها است که واکاوی و بازخوانی آن را ضروری می‌سازد. از آنجا که قمقام زخار از سوی چهره‌ای سیاسی در عهد قاجار نگارش شده است، می‌تواند منشا اثر برای جامعه علمی و عمومی تلقی شود. اخبار منفرد این کتاب درباره عاشورا، در برخی موارد با وقایع حتمی و گزارش‌های تاریخی ناسازگار است و در مواردی می‌تواند اساسی برای سخن علمای شیعی و یا سنی در قرن‌های بعد شده است. در این مقاله تلاش می‌شود با روش کتا‌بخانه‌ای و رویکردی تحلیلی، پس از ارزیابی شخصیت نویسنده و توضیحاتی درباره کتاب وی، گزارش‌های قابل توجهی که نخستین بار در این کتاب آمده است، واکاوی شوند.
کلیدواژگان: فرهادمیرزا، معتمد الدوله، قمقام زخار و صمصام بتار، امام حسین(ع)، روایات عاشورایی، تحریف -
صفحه 47
اعجاز ادبی قرآن کریم، این کتاب آسمانی را منبع اصلی فصاحت و بلاغت شعر عرب قرار داده است، تا جایی‌که رفعت کلام ادبای عرب به میزان بهره‌مندی از قرآن بستگی دارد و آیات الهی از گسترده‌ترین بسامد در صنعت بدیعی اقتباس برخوردار است؛ در این میان سخن معصومان (ع)، به‌واسطه اتصال لدنی به خزانه علم الهی، آینه تمام‌نمای قرآن کریم در متون ادبی به شمار می‌رود؛ لذا می‌توان اقتباس از قرآن را از ویژگی‌های اشعار امام حسین (ع) دانست که این پژوهش به مصادیق آن در گونه‌های کامل، جزیی، متغیر، اشاره‌ای و استنباطی می‌پردازد.
کلیدواژگان: اقتباس، اقتباس های قرآنی، امام حسین(ع)، اشعار منسوب به امام حسین(ع) -
صفحه 77
دانستن«علت»یک چیز، و«سوال»کردن و«فهمیدن»عمق آن، سبب افزایش اشتیاق انسان می‌شود. و با عشق، علاقه و اعتقاد کامل، قدم به میدان عمل میگذارد. گریه بر امام حسین (ع) «ریشه» در«اعتقادات»شیعه، و نیز«احساسات»و «عواطف» شیعیان و غیر شیعیان دارد. و اینجاست که نکته«مهم»و «اساسی»تشویق اهل بیت: به گریه و عزاداری فهمیده می‌شود و آن اصل و ریشه، «سوال» از «چرایی» گریه بر امام حسین (ع) است که رهنمون انسانها به خیر و صلاح خواهد بود.
ما در این نوشتار در پی آن هستیم تا با تکیه بر روایات اهل بیت:، «فلسفه»و «علت»تشویق اهل بیت: به«عزاداری» را بررسی کنیم. و این موضوع را با روایاتی در مورد فضلیت گریه برای امام حسین (ع) و واژه شناسی کلمات«عبره»و «قتیل»، و«علل» تشویق ایمه: را دنبال کردیم.کلیدواژگان: امام حسین (ع)، سیره معصومین (ع)، فلسفه گریه، چرایی عزاداری -
صفحه 95
بعد از واقعه جانگداز کربلا، کاروان اسراء وارد شهر کوفه شد، امام سجاد (ع) باتوجه به شناخت خویش از موقعیت، فضای جامعه و عقاید کوفیان؛ خطبه‌ای قرایت فرمود. یکی دیگر از حساس‌ترین سخنان امام (ع)، خطبه‌ای است که در میان رجال سیاسی و دینی شام بیان شده است؛ زیرا امام (ع) وارد شهری شدند که مردم نسبت به اهل بیت (ع) شناخت کمتری داشتند و از واقعه کربلا بی‌خبر بودند. بدین جهت خطبه حضرت (ع) در دو شهر شام و کوفه متفاوت است. لذا امام (ع) براساس مخاطب شناسی خویش باید تحولی عظیم و بنیادین در بینش مردم نسبت به چرایی نهضت حسینی و تبلیغ پیام‌های عاشورا و اهداف شوم امویان ایجاد کند.
کلیدواژگان: امام سجاد (ع)، خطبه، کوفه، شام، مخاطب شناسی -
صفحه 113
حضرت زینب کبری سلام‌الله‌علیها از بانوان اثرگذار در تاریخ اسلام به شمار می‌رود که نقش مهمی در ثمربخشی قیام امام حسین علیه‌السلام داشته است. از آنجا که بیشترین توجه محققان معطوف به حضور حضرت در کربلا بوده و از برخی ابعاد دیگر مانند شخصیت علمی ایشان غفلت شده است، نوشتار پیش‌رو می‌کوشد تا با روشی توصیفی-تحلیلی ابعاد مختلف شخصیت علمی ایشان و ظهور آن‌ها در واقعه‌ی عاشورا و پس از آن را بررسی نماید. جایگاه علمی این بانوی بزرگ را می‌توان در اموری چون اندیشه‌ورزی، آگاهی به معارف قرآنی، روایت حدیث، تفقه در دین و نیابت خاصه از سوی معصوم، فصاحت و بلاغت، آگاهی روزآمد سیاسی و بهره‌گیری درست از فنون روان‌شناسی و مخاطب‌شناسی پی‌جویی کرد.
کلیدواژگان: زینب سلام الله علیها، مقام علمی، عاشورا، فصاحت و بلاغت، بینش سیاسی، مخاطب شناسی -
صفحه 141
-
صفحه 145
-
Page 7
The Ashura martyr Qasim was a son of the second Infallible Imam al-Hasan al-Mujtaba. This paper suggests that he was the second and younger son of his father. To join the battlefield, he sought permission from his paternal uncle, Imam al-Husayn. His request was first rejected, followed by a consent at last. His slayer was Umar b. Sa`d al-Azdi. There are some accounts and quotes ascribed to him, eg, his remark that death was sweeter than honey to him, that his body was trampled, and he had had his wedding on the eve of Ashura.
Keywords: Qasim b. al-Hasan, sweeter than honey, trampling -
Page 19
The Ashura-themed accounts in the book Qamqaam Zakhkhaar va Samsaam Battaar have many things in common with other texts in the same genre, hence its maqtal accounts deserve special attention. As the book was written by Farhad Mirza, a Qajar-era socio-political figure, it was expected of it to exert its own influence, too. Some of its peculiar and eccentric accounts caused certain feedbacks and consequences in the audience. This paper provides both a critical account of the book and an outlook of its author.
Keywords: Farhad Mirza, Qamqaam Zakhkhaar, Imam al-Husayn, Ashura-oriented accounts, falsifications -
Page 47
The literary merits of the Holy Quran are so high and sublime that it has since been recognized as the unparalleled literary canon of Arabic literature such that all other works are compared with it. The Infallibles' discourses do contain such high literary merits that make them as mirrors of the Divine discourse in both form and content. The present paper focuses on the Quranic traits in the Arabic poms ascribed to Imam al-Husayn.
Keywords: Quranic appropriation, Imam al-Husayn, Arabic poems of Imam al-Husayn -
Page 77
Cognizance of the cause of an event and its aftermath play a key role in appreciating it. By the same token, shedding tears over and for Imam al-Husayn emanate from the afflictions imposed on him. It has been the significance and Imam al-Husayn's martyrdom for which the Infallibles always insisted on lamenting Imam al-Husayn's tragic martyrdom.
Keywords: Imam al-Husayn, the Infallibles' conduct, the philosophy of shedding tears, lamentation -
Page 95
After the tragedy of Karbala, Imam Ali b. al-Husayn "al-Sajjad" gave two harangues, one at Kufa and the other one at Damascus. As the Kufans were already familiar with Islam, and the Damascenes were not so informed, he gave two different harangues at these two places, all due to the different types of audience to communicate with.
Keywords: Imam al-Sajjad, harangues, Kufa, Damascus, Ashura -
Page 113
Hz. Zaynab was an influential lady in the early Islamic history, for she exerted a profound influence on Ashura and the events that followed. As a great majority of authors have focused on the socio-political aspects of her character, the present paper is concerned with her intellection, profound knowledge of Quranic scholarship, hadith, rhetoric, and so forth. She knew well how to drive the audience to the same effects.
Keywords: Hz. Zaynab, Ashura, post-Ashura events, Arabic rhetoric
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.