فهرست مطالب
نشریه معرفت کلامی
سال یازدهم شماره 1 (پیاپی 24، بهار و تابستان 1399)
- تاریخ انتشار: 1399/06/26
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحه 7
بسیاری از دینداران، هرچند بهدلیل فطرت خدادادی، به دین و دینداری گرایش دارند، اما دلیل عقلی و منطقی متقنی برای دیندار بودن خود ندارند. دینی که فاقد پشتوانه عقلی و منطقی است، حضور تاثیرگذار و موثری در زندگی نخواهد داشت و آنگونهکه باید و شاید، بر روابط فردی و اجتماعی انسان حاکم نیست. در این مقاله سعی شده با استفاده از مبانی حکمت متعالیه و با تاکید بر دیدگاه آیتالله جوادی آملی و با روش تحلیلی توصیفی، علل نیاز انسان به دین و دینداری بهطور عمیق و دقیق تحلیل گردد. در همین راستا، ابتدا تعریف دقیقی از انسان به دست داده شده و با تامل و تمرکز بر روی انسانیت انسان و گذار از سایر نیازهای روبنایی، نیاز بنیادین انسان به دین اثبات گردیده است؛ منظری که در تحقیقات مشابه کمتر به آن عنایت شده است. نیاز انسان به دین، در هستی او ریشه دارد و تعالی و کمال حقیقی این موجود، جز در سایه عمل به دین به ثمر نخواهد نشست.
کلیدواژگان: انسان، آیت الله جوادی آملی، دین، حکمت متعالیه، هستی شناختی -
صفحه 23
پرسش درباره اینکه آیا خدای تعالی صفت دارد و اگر آری، دارای چه نسبتی با ذات الهی است، مجموعهای از مباحث را در اندیشه اسلامی فراهم کرده است که معمولا زیرعنوان توحید صفاتی دستهبندی میگردند و امروزه با عنوان «هستیشناسی اوصاف الهی» شناخته میشوند. این مباحث بهلحاظ تاریخی از همان قرن اول هجری در میان اندیشمندان مسلمان مطرح بودهاند و هریک براساس مبانی و پیشفرضهای دستگاه فکری خود، به نظریهپردازی درباره آنها پرداختهاند. یکی از مهمترین نظریهها در این زمینه، نظریه نیابت است که واکنشهای مختلفی را به خود دیده است. در این مقاله با نگاهی تحلیلی تاریخی، به بازخوانی نظریه نیابت و شناخت ارکان آن پرداختهایم و ضمن اثبات وجود چنین نظریهای در میان معتزله، باورمندان به آن را از معتزله و دیگر مذاهب بازشناسی کردهایم. برایناساس به این نتیجه رسیدهایم که این نظریه تبیینی برای نفی صفات است و تحویل آن به نظریه عینیت صدرایی درست نیست.
کلیدواژگان: هستی شناسی اوصاف الهی، نیابت، نفی صفات، عینیت، متکلمان معتزله، متکلمان امامیه -
صفحه 41
نظریه تکامل از زمان طرح آن توسط چارلز رابرت داروین زمینه مساعدی را برای اندیشههای الحادی فراهم کرده و بسیاری از ملحدان، از آن برای دفاع از الحاد با پشتوانه علمی بهره جستهاند. ازجمله استفادههای ضددینی از این نظریه، نفی انسانشناسی دینی با توسل به تبیینهای تکاملی انسان و ویژگیهای او بوده است. یکی از ویژگیهای انسان که برای آن تبیین تکاملی و الحادی ارایهشده، دینداری است. ما در این مقاله، از باب نمونه، به بررسی یکی از جدیدترین و قویترین تبیینهای تکاملی و الحادی از دین که به برجستهترین چهره الحاد مدرن، ریچارد کلینتون داوکینز تعلق دارد خواهیم پرداخت و روشن خواهیم کرد که این تبیین از قوت کافی و شان علمی برخوردار نیست و نمیتواند نگاه دینی به مقوله دین را به چالش بکشد. این داوری، اگر درباره جدیدترین و قویترین این تبیینها صادق باشد، در مورد تبیینهای دیگر نیز صادق است.
کلیدواژگان: الحاد مدرن، دین، ریچارد داوکینز، تکامل، علم تجربی، طبیعت گرایی، روش شناختی، ممتیک -
صفحه 59
یکی از بشارتهای تورات درباره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و حضرت عیسی علیه السلام طبق سخن امام رضا علیه السلام، الاغسوار و راکبالبعیر (شترسوار) است که بهصورت کنایی در رویای اشعیای نبی در عهد عتیق آمده است. غالب مترجمان انگلیسی و فارسیزبان، الاغسوار را که اشاره کنایی به حضرت عیسی است، به الاغسواران، و شترسوار را که اشاره به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم است، به شترسواران ترجمه کردهاند که با حضرت عیسی علیه السلام و حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم مطابقت ندارند. این پژوهش با هدف بررسی علل ترجمههای اشتباه، با روش زبانشناسی تاریخی بر روی نسخه عبری تورات صورت گرفته است. یافتهها حکایت از این دارند که الاغسوار و راکبالبعیر به حضرت عیسی علیه السلام و حضرت محمد علیه السلام اشاره دارند و سخن امام رضا علیه السلام سخنی درست و دقیق بوده است. نتایج بررسیها از این حکایت دارد که اشتباه اولیه از طرف کسانی بوده است که دستاندرکار شکل و نقط متن تورات بودهاند. سپس تعصبات کلامی یهودی مسیحی، بعد از بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم، آن را توسعه داد و بین یهودیان و مسیحیان تثبیت شد.
کلیدواژگان: بشارت، اسب سواران، الاغ سوار، شترسوار، اشعیا -
صفحه 73
رابطه تعبد و عقلانیت از مسایل چالشی و اثرگذار در بسیاری از حوزههای معرفتی و ارزشی بوده و نگاه بسیاری از اندیشمندن را به خود جلب کرده است. یکی از اندیشمندان صاحبنظر در این بحث، مصطفی ملکیان است. ایشان در بعضی عبارات و نوشتههایشان تعبد را جوهره دینداری سنتی دانسته و آن را خلاف عقلانیت مدرن معرفی کردهاند؛ زیرا عقلانیت مدرن اقتضا میکند برای پذیرش هر قضیهای، آن را با ترازوی درونی بسنجیم؛ اما در بخشی دیگر از سخنانشان میگویند: اگر اثبات شود که شخص مورد تعبد در تمام سخنانش یا آن دسته از سخنانش که به مسئله مربوط است، هیچگاه اشتباه نمیکند، تعبد با عقلانیت سازگار است. تقسیمبندی معرفت به دو دسته «معرفت از راه دلیل» و «معرفت از راه گواهی» توسط ایشان نیز در تعارض با بخش اول سخن ایشان درباره عدم عقلانیت تعبد است. ایشان در مواردی دیگر نیز تصریح میکنند که تمام حقایق عالم در حیطه ادراک عقل و سنجش ترازوی درونی قرار ندارد.
کلیدواژگان: تعبد، عقلانیت، دین، ملکیان، تجدد -
صفحه 83
اقبال لاهوری یکی از اندیشمندان دوره معاصر و از پیشگامانی است که با توجه به الزامات عصر جدید، راههای سنتی را در دفاع از دین ناکافی، بلکه مضر میدانست. او تلاش کرد ضرورت و درستی آموزههای دین را به شیوهای نو، موجه و پذیرفتنی کند. این تحقیق که به شیوه توصیفی انتقادی صورتبندی شده است، نخست خردهگیریهای اقبال بر فلسفه، کلام و عرفان اسلامی را تبیین نموده و آنگاه بعد از بیان طرح اقبال، آن را نقد کرده است. در طرح ابداعی اقبال، بهمنظور دفاع از دین، ابتدا باید علوم تجربی را بهکار گرفت. آنگاه «تجربه دینی» را به خدمت درآورد و سپس به مباحث اجتماعی دین توجه کرد. نتایج تحقیق نشان داد که توجه اقبال به دانش تجربی و ضرورت استفاده از آن در کلام، پذیرفتنی و بایسته است؛ اما سخن او درباره کنار نهادن فلسفه و کلام سنتی، صحیح نیست.
کلیدواژگان: اقبال لاهوری، دین، کلام، فلسفه، عرفان، تجربه، تجربه دینی -
صفحه 99
مقاله «بداء» در دایرهالمعارف اسلام چاپ لایدن هلند، به قلم گلدزیهر و تریتون به رشته تحریر درآمده و به معرفی آموزه بداء نزد شیعیان میپردازد. این مقاله مواردی چون تعریف بداء، ادله آن، پیشینه تاریخی و برخی از مصادیق بداء را با استناد به منابع سنی و شیعی مطالعه کرده است. گرچه در این مقاله تلاش بر این بوده که هر دو دیدگاه مخالف و موافق را منعکس سازد، ساختار نامناسب و استفاده بیشتر از منابع اهلسنت (در مقایسه با منابع شیعی) مقاله را از نظر محتوایی دچار اشکالاتی ساخته که بازنویسی مقاله را ضروری میکند. اختلاف نظرات میان متکلمان امامیه در تبیین بداء نیز در ناموفق بودن نویسندگان غیرمسلمان از ارایه تصویری مشترک و بیاشکال از بداء سهم بسزایی داشته است. در این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی، محتوای ارایهشده درباره موضوعاتی چون تعریف بداء و ارتباط آن با علم الهی، تاریخچه پیدایش عقیده به بداء در جامعه اسلامی و بروندادهای اجتماعی تاریخی آن نقادانه ارزیابی میشود. افزون بر این، اشکالات موجود در ساختار فعلی مقاله مطرح و ساختار مناسبی برای اصلاح پیشنهاد میشود.
کلیدواژگان: دیدگاه افراطی در تعریف بداء، دیدگاه اعتدالی در تعریف بداء، علم ذاتی و فعلی، بداء در امامت، دایره المعارف اسلام لایدن هلند -
صفحه 115
از پرسشهای مهم مرتبط با حوزه علم کلام و مباحث معرفتشناسانه در موضوع عدالت، آن است که چگونه میتوان بر حسن، عدالت معرفت یافت؟ نوشتار حاضر درصدد است با استفاده از روش کتابخانهای در گردآوری اطلاعات و همچنین بهکارگیری روش توصیفی تحلیلی در پردازش اطلاعات به این پرسش پاسخ گوید. دستاورد پژوهش را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد که اولا ادراک حسن عدالت و قبح ظلم امری بدیهی است؛ ثانیا رای بر بداهت آن منوط به درک صحیح از مفهوم عدالت و همچنین جایگاه آنها در هندسه نظام ارزشهاست؛ با این توضیح که با تبیین صحیح مفهوم عدالت بهمثابه «وضع بایسته و مطلوب» و جایگاه عدالت بهعنوان نظام چینش مطلوب ارزشها در کنار هم (نه در کنار عدالت)، حسن آن بالبداهه و بدون نیاز به هیچ استدلال مکمل نتیجه خواهد شد.
کلیدواژگان: حسن و قبح، حسن بدیهی عدالت، نظام ارزش های اخلاقی -
صفحه 133
اراده تام انسانی در اسلام با فرقه کلامی معتزله، شناخته میشود. قاضی عبدالجبار، متفکر برجسته اعتزال، با هدف دفاع از عدل الهی و تبیین سازگاری آن با مسئله تکلیف و نیز مسئولیت اخلاقی، افعال انسان را مستقل از اراده الهی میداند. از سوی دیگر، در فلسفه معاصر غرب، رودریک چیزم به هدف تبیین سازگاری میان علیت انسان و اصل ضرورت علی و معلولی، خود شخص را مبدا نهایی عمل معرفی میکند. در این مقاله با روش تحلیلی توصیفی ضمن بیان آرای هر دو متفکر در باب مسئولیت اخلاقی انسان، بیان خواهد شد که با وجود اختلاف مبنایی در جهانبینی چیزم و قاضی عبدالجبار درباره اموری چون ماهیت انسانی و اقسام علیت موجود در عالم، در خصوص مسئله اختیار انسان، گونهای همداستانی و قرابت برقرار است؛ هرچند هر دو متفکر با پذیرش اراده استقلالی تام انسان، ضمن گرفتار شدن به نگاهی غیرتوحیدی، به نتایجی نادرست در باب فاعلیت انسانی دست یافتهاند.
کلیدواژگان: اراده آزاد، مسئولیت اخلاقی، علیت فاعلی، علیت رویدادی، رودریک چیزم، قاضی عبدالجبار -
صفحه 147
تاکنون مسئله تعارض علم و دین رویکردهای گوناگونی به خود دیده است. در این میان پوزیتیویستها و تحلیلگران زبانی توجه به مسئله زبان را مسیری مناسب برای رسیدن به حل این مسئله دانستهاند. «المنار» و «المیزان» رویکرد پوزیتیویستی را یکسره انکار میکنند. همچنین اگرچه در برخی عبارات «المنار» و «المیزان» شایبه استفاده از راهحل تحلیلگران زبانی وجود دارد، ولی آنان را نمیتوان از هواداران این رویکرد برشمرد. عبارات «المنار» و «المیزان» ابزارانگاری علمی را نیز برنمیتابد و ایشان را باید در زمره واقعگرایان علمی قلمداد کرد. مواجهه «المنار» با راهحل تاویل نیز با «المیزان» متفاوت است. رشیدرضا این راهحل را راهحلی مناسب برای ترسیم رابطه علم و دین نمیداند؛ اما در مقابل علامه طباطبایی فیالجمله از این رویکرد به صورت روشمند بهره میگیرد.
کلیدواژگان: علم، دین، پوزیتیویسم، فلسفه تحلیل زبانی، ابزارانگاری، واقعگرایی، تاویل، المنار، المیزان، علامه طباطبائی -
صفحه 161
حیات پس از مرگ و کیفیت آن، در همه ادیان مسیلهای جدی و مهم بهشمار میآید. اندیشمندان اسلامی به برکت قرآن و سنت، به تبیین و تحلیل این مسئله پرداخته و اندیشه ناب اسلامی را بازگو کردهاند. ایشان هرچند معاد روحانی را پذیرفتهاند، درباره معاد جسمانی و کیفیت آن اختلافنظر دارند. براساس عقیده صحیح و نیز براساس ظاهر آیات و روایات، معاد جسمانی در روز قیامت با جسم و بدنی عنصری محقق میشود، نه با بدن مثالی. بااینحال، بر نظریه معاد جسمانی با جسم عنصری، شبههها و اشکالهایی از سوی برخی اندیشمندان مطرح شده است. در این نوشتار، پنج شبهه از شبهات مهم معاد جسمانی با جسم عنصری، نقد و بررسی میگردد و نشان داده میشود که هیچیک از آنها نمیتوانند ظهور آیات و روایات در عنصری بودن معاد جسمانی را خدشهدار کنند. این شبهات عبارتاند از ویژگیهای بهشتیان، کم نشدن از درختان بهشتی، ابتلا و امتحان، عدم تزاحم مکانی و زمانی در موجودات اخروی و وصول به کمال. علت انتخاب این شبهات آن است که ازیکسو این شبهات در مقایسه با شبهات دیگر از اهمیت ویژهای برخوردارند؛ و از سوی دیگر، در آثار فلسفی و کلامی کمتر درباره آنها بحث شده است.
کلیدواژگان: معاد، جسم عنصری، جسم مثالی، تزاحم مکانی و زمانی -
صفحه 177
موضوع انتساب اضلال انسان به خداوند، در آیاتی از قرآن کریم مطرح شده است. این امر در نگاه نخست، ناسازگار با عدل الهی و اختیار انسان است؛ ازاینرو اندیشمندان اسلامی با آرای گوناگون در رفع این تعارض کوشیدهاند. در پژوهش پیشرو که به روش تحلیلی و دادهپردازی توصیفی انتقادی و با انگیزه تبیین دقیق ماهیت اضلال الهی انجام یافته، رویکرد عقلی دو مکتب شیعی و معتزلی از نگاه علامه طباطبایی و جارالله زمخشری بررسی و تحلیل شده است. هر دو اندیشمند، اضلال خداوند را عدم ایصال به مطلوب، عدم لطف، واگذاشتن در مسیر گمراهی و مجازات عملکرد سوء و اختیاری انسان بیان کردهاند؛ اما علامه با نگاهی فلسفی و دقیق، این فرایند را تبیین کرده است. علامه در خصوص حوزه اختیار انسان در افعال اختیاری، آموزه «امر بین الامرین» را منطبق بر مبانی هستیشناسی اسلامی میداند و در مقابل، زمخشری «تفویضی» میاندیشد؛ اما در مسئله اضلال الهی که نتیجه قهری سوء اختیار انسان است و حوزه فعل الهی بهشمار میرود، نزاعی نداشته، آن را منافی با اختیار آدمی و عدل الهی نمیدانند. چگونگی استدلال و تطبیق آرای ایشان در این جستار، بهروشنی بررسی شده است.
کلیدواژگان: اضلال الهی، هدایت الهی، اختیار انسان، علامه طباطبائی، زمخشری
-
Page 7
Many religious people have tendency for religion and religiosity, though by divine nature, but they have no sound logical reason for this being religious. A which has no reasonable grounds, will not have effect on life as it ought to be and cannot manage individual and social human relationships. Using a descriptive analytical method, this study tries to analytical in depth the reasons for man’s need for religion and religiosity by referring to the principles of exalted theosophy and emphasizing on the view of Ayatollah Javadi Amoli. To this end, the article first, gives a precise definition of man and then, man's fundamental need for religion by reflecting and focusing on human humanity and transition from other superstructure needs; a perspective that has been given less attention in similar research works. Man's need for religion is rooted in his own existence and the true sublimity and perfection of this being will not be attained except through practicing religion.
Keywords: man, Ayatollah Javadi Amoli, religion, exalted theosophy, ontology -
Page 23
The question whether or notGod Almighty has qualities and if so, how it relates to the divine essence, has provided a set of issues in Islamic thought that it is classified the heading of monotheistic attributes and today are known as the "ontology of divine qualities”. These issues have been historically discussed among Muslim thinkers since the first century AH, and each of them has theorized about them based on the principles and presuppositions of their intellectual system. One of the most important theories in this field is the theory of deputation which has seen various reactions.in this study, we have read the theory of deputation and recognized its pillars by using of analytical-historical view, and while proving the existence of such a theory among the Mu'tazila, we have recognized the believers in it from the Mu'tazila and other religions. We have come to the conclusion that this theory is an explanation for the negation of attributes and its delivery to the theory of Sadra objectivity is not correct.
Keywords: ontology of divine qualities, Deputation, denial of qualities, objectivity, Mu'tazilite theologians, Imami theologians -
Page 41
The theory of evolution has provided good fielded for atheistic ideas by Charles Robert Darwin and many infidels have used it to defend atheism with scientific support. One of the anti-religious uses of this theory has been the negation of religious anthropology by using to human evolutionary explanations and its characteristics. One of the characteristics of man for which a complete and atheistic explanation has been provided is religiosity. For example, we will examine one of the newest and most powerful evolutionary and atheistic explanations of religion, which belongs to the most prominent figure of modern atheism, Rich Clinton Dawkins. And we will determine that this explanation does not have sufficient strength and scientific dignity and cannot challenge the religious view of religion. This examination, if true of the newest and strongest of these explanations, is also true of other explanations.
Keywords: modern atheism, religion, Richard Dawkins, evolution, experimental science, naturalism, methodology, memetic -
Page 59
One of the glad tidings in the Torah about the Prophet of Islam and Jesus Christ, which are related from Imam Reza, such expressions like “donkey rider” and “camel rider” are metaphorically used in the Old Testament. Most English and Persian translators have translated donkey rider which is a metaphor for Jesus and “donkey riders”, and the “camel rider” which refers as Prophet of Islam as “camel riders”, and this their translation do not correspond to Jesus and the Prophet. Making use of historical linguistics, this study seeks to investigate the causes behind the incorrect translations through study of the Hebrew version of the Torah. The study findings show that “donkey rider” and “rider of al-ba'ir” refer to Jesus Christ and Muhammad and Imam Reza's words are correct and accurate. The study results indicate that the initial mistake was first made by those who undertook the task of the punctuation of the text layout of the Torah. Besides the Jewish-Christian theological prejudices after the Prophet mission of Islam made it and established it between Jews and Christians.
Keywords: glad tidings, horse riders, donkey riders, camel riders, Isaiah -
Page 73
The relationship between ta’abud (obedience to divine injunctions) and rationality has been a challenging and influential subject in many epitomical and axiological areas of knowledge and it has been the special concern of many thinkers. Professor Mostafa Malekian an expert in this subject, considers obedience as the essence of traditional religiosity and regard it- in his speech and writings- as contrary to modern rationality, because, to Him, modern rationality requires that a proposition, be measured by an internal scale, in order to be accepted, any but then, he says: If it is proved that the person being obedience to all his words or those words that are related to the issue; never make mistakes, obedience is compatible with rationality. His division of knowledge into two categories, "knowledge through reason" and "knowledge through testimony", is also in conflict with the first part of his speech about the irrationality of obedience. In other cases, he states that not all the truths of the universe are in the realm of understanding the intellect and the internal scale of measurement.
Keywords: ta’abud obedience to divine injunctions, rationality, religion, Malekian, renewal -
Page 83
Iqbal Lahori is one of the thinkers of the contemporary period and one of the pioneers who, considering the requirements of the new era, considered the traditional ways of defending religion to be insufficient, but also harmful. He tried to make the necessity and correctness of the teachings of religion in a new, permit and acceptable way. This study, which is formulated in a descriptive-critical way, first explains Iqbal's critiques of Islamic philosophy, theology and mysticism, and then criticizes it after expressing Iqbal's plan. In Iqbal's innovative design, in order to defend religion, the experimental sciences must first be used. He used "religious experience" and then turned his attention to the social issues of religion. The findings of study show that Iqbal's attention to empirical knowledge and the need to use it in words is acceptable and necessary; But what he says about abandoning traditional philosophy and theology is not true.
Keywords: Iqbal Lahore, religion, theology, philosophy, mysticism, experience, religious experience -
Page 99
The article” abot bada” has written by Goldziher and Triton in the Encyclopedia of Islam is concerned the doctrine of bada' advocated. This article investigates the definition of bada’, the evidence establishing it, its historical development and some examples of bada’ according to Sunni and Shiite sources. Although this article tries to present views of the opponents and the improper framework and the great concentration on Sunni sources (compared to Shiite sources) have made the article suffer from weaknesses in the content, the article need to be revised. The differences of opinion among Imamiyah theologians over the definition of bada’ have greatly contributed to the failure of non-Muslim writers to present a common and unambiguous picture of bada’. Using a descriptive-analytical method this article critically examines the definition of bada’ and its relationship with divine science, the history of the origin of the belief in bada’ Muslim community and its socio-historical outcomes by. A suitable framework is suggested by the article in an attempt to overcome the weaknesses of the current structure.
Keywords: the extremist view of the definition of bada’, the moderate view in the definition of bada’, innate, current science, the bada’ in the Imamate, Leiden, Netherlands Encyclopedia of Islam -
Page 115
One of the important questions related to the field of theology and epistemological discussions in the subject of justice is how to recognize the goodness of justice? This study seeks to answer this question, using a library based method in collecting the information and a descriptive-analytical method in the information processing. The research findings can be summarized as follows: first, the perception of the goodness of justice and ugliness of oppression is a self- evident truth; second, showing one’s opinion on its self-evident depends on a correct understanding of the concept of justice as well as in the geometric design of the value system. With this explanation which correctly defines the concept of justice "as a proper and desirable state" and the position of justice as a system of desirable way of pulling values together (not together with to justice), its goodness will be self- evidence without the need for any evidence to confirm it.
Keywords: goodness, ugliness, the good of self-evidence justice, the system of moral values -
Page 133
The whole human will be known in Islam by the Mu'tazila theologian sect. Judge Abdul Jabbar is a prominent thinker of retreat with the aim of defending divine justice and explaining its compatibility with the issue of duty as well as moral responsibility, considers human actions independent of the Divine Will. On the other hand, in contemporary Western philosophy, Roderick Chizam introduces himself as the ultimate source of action in order to explain the compatibility between human causality and the principle of causal necessity. In this study, by using analytical-descriptive method, while expressing the views of both thinkers on human moral responsibility, will be expressed that despite the fundamental differences in the worldview of Chizam and Judge Abdul Jabbar on matters such as human nature and the types of causality in the world, on the issue of human free will, there is a kind of coherence and closeness, However, by accepting the total independent will of man, both thinkers, while being caught in a non-monotheistic view, have achieved wrong conclusions about human activity.
Keywords: free will, moral responsibility, actual causality, event causation, Roderick Chisham, Judge Abdul Jabbar -
Page 147
Different approaches have been adopted to the question of the conflict between science and religion. for example, positivists and linguistic analysts have consider focusing the paying attention on the issue of language as the appropriate way to settle this issue. Al-Manar and Al-Mizan reject the positivist approach altogether. Besides, although there exists the flaw of the proposing the solution of language analysts in some of expressions in "Al-Manar" and "Al-Mizan", they cannot be considered to be in favors of this approach. The expressions in "Al-Manar" and "Al-Mizan" do not accord with scientific instrumentalism and they should be considered as scientific realists. Al-Manar's encounter with the interpretation solution is also different from Al-Mizan. Rashid Reza does not consider this solution to be suited for showing the relationship between science and religion; but to the contrarry, Allameh Tabatabai generally uses this approach methodically.
Keywords: science, religion, positivism, philosophy of linguistic analysis, instrumentalism, realism, interpretation, Al-Manar, Al-Mizan, Allameh Tabatabai -
Page 161
The belief in the life after death and its quality is one of the important issues in all religions. Muslims thinkers have expounded this issue and recounted the pure of Islam thought in the light of the Qur'an and sunnah. Although they accept idea of the spiritual resurrection, they have a difference of opinion over the idea of corporeal resurrection and its quality. According to the Qur’anic verses and narrations, the corporeal resurrection with an elemental body not with an ideal body on the Day of Judgment in certain. However, some thinkers cast doubt about the theory of corporeal resurrection with elemental body. This study five critically reviews important doubts about the physical resurrection with elemental body and concludes that none of them can undermine the facts reflected by Qur’anic verses and hadiths about the elemental property of physical corporeal resurrection. These doubts include the characteristics of the inhabitants of Paradise, not being deprived of the trees of Paradise, suffering and trial, lack of spatial and temporal interference in the beings of the Hereafter, and failure to attain perfection. The reason for choosing these doubts is that on the one hand, these doubts are of special importance; On the other hand, they are less discussed in philosophical and theological works.
Keywords: resurrection, elemental body, exemplary body, spatial, temporal interference -
Page 177
The subject of attributing of man to God is raised in the verses of the Holy Qur'an. At first glance, this seems to be inconsistent with divine justice and man’s free will; therefore, Muslims thinkers have tried to resolve this conflict presenting various opinions. Using this study which based on descriptive-critical data processing, aims at explaining the exact meaning of divine misguidance and examining, the intellectual approach adopted by Shiite and Mu'tazilite schools in the light of "Allameh Tabatabai" and "Jarullah Zamakhshari’s views". Both thinkers hold that divine misguidance is represented in not on forwarding to the desired objective, lack of grace, one in the wrong way, for punishment man’s misconduct and man’s freedom of choices; but Allameh has explains through process with a precise philosophical and view. Regarding the area of man’s free will in voluntary actions he considers the doctrine that man’s action is something “between determination and free will” to be in agreement with Islamic ontological principles. On the other hand, Zamakhshari thinks man has free will in actions. They, however, do not have difference of opinion over the question of divine misguidance which is inevitable result of man’s bad choice and is considered within the domain of divine action and they do not consider this question to be contrary to human free will and divine justice. This article clearly examines how to prove and compare the views of the two thinkers.
Keywords: divine misguidance, divine guidance, human free will, Allameh Tabatabai, Zamakhshari