نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی
پیاپی 48 (زمستان 1399)

عمده تحقیقاتیکه به بررسی روابط بین اطلاعات حسابداری و متغیرهای بازار پرداخته اند، به کاهش ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری و به خصوص سود تاکید داشته اند. در واکاوی این پژوهش ها، پیش فرضی وجود دارد مبنی بر اینکه قیمت بازار، جایگزین مناسبی برای ارزش سهام محسوب می شود؛ ادعایی که به عقیده بسیاری از محققان، ممکن است موجب ایجاد استنباط های اشتباه در نتیجه گیری بر اساس این نوع تحقیقات شود. انبوهی از شواهد در پژوهش های قبلی گزارش شده است که نشان می دهند، واکنش بازارها به اطلاعات گزارش شده و از جمله اطلاعات حسابداری مقتضی نیست و بازار، حداقل در کوتاه مدت، اثرات اطلاعات جدید را به درستی منعکس نمی کند و این موضوع، خود ممکن است عاملی تاثیرگذار بر استنباط ها در خصوص کاهش سودمندی اطلاعات حسابداری باشد.برای آزمون محرک های کاهش همبستگی سود حسابداری با بازده سهام، در این پژوهش، ابتدا روند زمانی تغییرات در همبستگی سود حسابداری با بازده سهام بررسی شده و سهم هر یک از این دو متغیر در تغییرات این رابطه آزمون شد. نتایج تجربی به دست آمده از بررسی دوره 15 ساله پژوهش حاکی از آن است که توان توضیح دهندگی سود حسابداری در طول زمان کاهش معناداری داشته است اما این کاهش، به دلیل نوفه در بازده سهام بوده که این ویژگی بازده سهام، در طول دوره تحقیق افزایش یافته است. نوفه در سود سهام، اگرچه عاملی برای کاهش همبستگی بین دو متغیر به شمار می آید، اما اثرات آن از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد و روند اثرات نیز در طول زمان کاهش پیدا کرده است.

توانایی های مدیریت می تواند دستیابی به اهداف کلی شرکت را تسریع نماید.مدیران شرکت ها همواره به دنبال اتخاذ تصمیماتی هستند که بالاترین میزان بازده را برای ذینفعان خود کسب نمایند. با افزایش ریسک میزان بازده مورد انتظار نیز در بازار کارا نیز افزایش می یابد. مدیران توانمند می توانند ریسک های موجود را شناسایی و آن ها را به فرصت های برای سازمان تبدیل نمایند. لذا هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین توانایی مدیریت با اجزاء مدیریت ریسکیکپارچه و اجزای آن است. برای این منظور، با توجه به اطلاعات 78 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، اقدام به برآورد الگو شد. نتایج آزمون فرضیات پژوهش نشان داد که تاثیر توانایی مدیریت بر مدیریت ریسکیکپارچه مثبت و معنادار بوده است. ولی تاثیر توانایی مدیریت بر اجزاء مدیریت ریسک، ریسک استراتژی، قوانین و مقررات، عملیاتی و گزارشگری به تنهایی تاثیرگذار نبوده و تنها بر مدیریت ریسک عملیاتی تاثیر مثبت و معنادار داشته است.

هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین رفتارهای فرصت طلبانه (جریان نقدی آزاد و نسبت سودآوری)، مکانیزم نظارت (نسبت اهرمی) و رفتارهای تحت فشار (درماندگی مالی) و مدیریت سود می باشد. بدین منظور اطلاعات 124 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون تلفیقی چند متغیره و روش حداقل مربعات معمولی (OLS) استفاده شده است. مدیریت سود از طریق مدل تعدیل شده جونز (1991) و درماندگی مالی از مدل Z آلتمن (1983) اندازه گیری شده است. یافته ها حاکی از وجود رابطه مثبت و معنی دار بین مدیریت سود و درماندگی مالی می باشد. همچنین بین نسبت بدهی (که متغیری برای اندازه گیری مکانیزم های نظارتی است) و مدیریت سود رابطه منفی و معنادار وجود دارد. از طرف دیگر بین هر دو پروکسی رفتارهای فرصت طلبانه (جریان نقد آزاد و نسبت سود آوری) و مدیریت سود رابطه معنادار یافت شد.نتایج این تحقیق می تواند به قانون گذاران در تدوین قوانین سخت گیرانه ای که به گسترش اعتماد عمومی نسبت به قابلیت اتکای گزارشگری مالی می انجامد، کمک نماید.

خودشیفتگی یک ویژگی شخصیتی است که فرد در آن تمایل دارد مورد تحسین واقع شده و در مورد خود اغراق و بزرگنمایی نماید. مدیران خودشیفتهبیشتر قادر خواهند بود تا از قدرت و عدم تقارن اطلاعات به منظور مداخله در گزارشگری مالی نادرست استفاده کنند. در این تحقیق به بررسی تاثیر خودشیفتگی مدیران عامل بر شفافیت گزارشگری مالی پرداخته شده است. با توجه به محدودیت های تحقیق، 110 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. برای اندازه گیری متغیر خودشیفتگی از اندازه امضاء مدیران عاملو جهت سنجش شفافیت گزارشگری مالی از معیار چندبعدی که دامنه وسیعی از مفاهیم مرتبط با شفافیت را پوشش می دهد، استفاده گردیده است.مفهوم شفافیت بیان شده، مشتمل بر هر دو مجرای انتشار اطلاعات عمومی و خصوصی شرکت بوده و هر دو بعد مقدار و کیفیت اطلاعات را در نظر می گیرد.نتایج تحقیق نشان می دهد که خودشیفتگی مدیران عامل اثر منفی بر شفافیت گزارشگری مالی دارد، اما این تاثیر معنادار نشده است. همچنین بین دیگر ویژگی رفتاری مدیران یعنی متغیر اطمینان بیش از حد و شفافیت گزارشگری مالی رابطه منفی و معناداری مشاهده گردیده است.

هدف از مقاله حاضر ارایه الگوی مدیریت سود با توجه به شرایط کشور ایران می باشد. در این رابطه پژوهش حاضر به کمک روش کیفی نظریه داده بنیاد چند وجهی و از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 14 نفر از خبرگان حرفه حسابداری ایران که به روش نمونه گیری نظری انتخاب شده است، موفق به ارایه الگوی مدیریت سود که در برگیرنده شرایط علی، مداخله گر، بسترساز و راهبردهای مربوط به مدیریت سود و پیامدهای آن گردید. پیش از این تحقیقات برای مدل سازی مدیریت سود با روش های مقداری انجام گرفته است و استفاده از روش های کیفی در معرفی عوامل موثر و انگیزه های مدیران در مدیریت سود در ایران مورد توجه واقع نگردیده است؛و این مورد هم از نظر دانش افزایی و هم توسعه نظریه ای موجود در حوزه مدیریت سود بی تاثیر نیست.

هدف این مقاله بررسی رفتار اختلاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش سهام و عوامل تاثیرگذار بر آن، بر مبنای یک مدل هوشمند است. اختلاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش سهام یکی از معیارهای ارزیابی ریسک نقدشوندگی سهام و انتخاب سهام در پرتفولیوی سرمایه ‏گذاری است. لذا این پژوهش با برآورد اثر متغیرهای مالی شرکت‏ها بر مقدار اختلاف قیمت پیشنهادی خریدو فروش سهام در قالب مدل غیرخطی و هوشمند کلونی زنبورعسل مصنوعی (ABC) و مقایسه آن با مدل های خطی مرسوم، درصدد ارایه راهکاری جهت کاهش اختلاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش سهام پرتفولیوی سرمایه ‏گذاری است. بر این اساس، از میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، 129 شرکت انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان‏ دهنده آن است که نتایج برآوردی و تحلیلی مدل غیرخطی مبتنی بر الگوریتم ABC بهتر از مدل خطی مبتنی بر داده ‏های پانل می‏باشد.

ارایه اطلاعات منصفانه حسابداری مستلزم تهیه اطلاعاتی است که مطابق با واقعیت های اقتصادی باشد و آثار ناشی از تغییر عوامل تاثیرگذار را منعکس کند. یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر منصفانه بودن اطلاعات حسابداری، تغییر سطح قیمت ها و تورم است که الگوی حسابداری بهای تاریخی (به عنوان پارادایم فعلی حسابداری) را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. بنابراین،در این پژوهش، تدوین الگوی اندازه گیری ارزش های جاری متناسب با شرایط اقتصادی ایران (به عنوان جایگزین الگوی حسابداری بهای تاریخی) بررسی شده است. روش پژوهش مورد استفاده توسعه ایپیمایشی از نوع نظرسنجی استکه از لحاظ زمانی، پژوهشی مقطعی به حساب می آید. ابزار اندازه گیری استفاده شده در این مطالعه، پرسش نامه پژوهشگرساخته است.بر اساس نتایج پژوهش، برای گزارشگری حسابداری در ایران، الگوی ارزش های جاری نسبت به بهای تاریخی الگوی مناسب تری است و برای اندازه گیری ارزش های جاری در ایران، رویکرد ارزش خروجی در اولویت اول قرار دارد. ضرورت گزارش ارزش جاری اقلام صورت وضعیت مالی از دیگر موضوعات مورد بررسی بود که بر اساس نتایج آن، اقلام ماشین آلات و تجهیزات، ابزارهای مالی، زمین، ساختمان و دارایی نامشهود، به ترتیب، دارای بیشترین امتیاز است. افزون بر این، نتایج پژوهش نشان داد که سود و زیان نگهداشت سرمایه باید شناسایی و در صورت سود و زیان جامع ارایه شود. هم چنین، یافته های پژوهش در رابطه با ارایه اطلاعات ارزش های جاری بیانگر این است که ارایه به عنوان اطلاعات مکمل بهای تاریخی مناسب ترین روش است.

به اعتقاد متخصصان، پاسخ تعداد زیادی از موضوعات و ابهامات که زاییده ماهیت حسابرسی است تنها با اتکای به قضاوت حرفهای مقدور است. عوامل متعدد فردی، محیطی و حرفهای بر فرایند قضاوت حرفهای حسابرسان تاثیر میگذارد که تعیین روابط این عوامل، سهم و میزان تاثیرگذاری هر کدام از آنها و ارایه یک الگو برای پیشبینی قضاوت حرفه ای حسابرسان هدف این پژوهش است.ابتدا با استفاده از مبانی نظری، ابعاد، مولفه ها و شاخصهای پیشبینی قضاوت حرفهای حسابرسان استخراج گردید و به روش دلفی سه بعد، 71 مولفه و 58 شاخص شناسایی و مورد اجماع قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش حسابرسان شریک موسسات، حسابرسان شاغل انفرادی، حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی، حسابرسان غیر شاغل هستند؛ که داده های مورد نیاز با پرسشنامه ای محقق ساخته از بین 337 به عنوان نمونه آماری جمع آوری گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار استنباطی نظیر آزمون t و مدل یابی معادالت ساختاری به روش PLS استفاده شده است.اولین نتیجه این پژوهش شناسایی ابعاد و مولفه های پیشبینی قضاوت حرفهای حسابرسان است که با استفاده از مطالعات نظری، جمعبندی نظرات خبرگان حوزه حسابداری و حسابرسی، تجزیه و تحلیل نظرات جامعه آماری و دریافت نظرات متخصصان حوزه های مرتبط با پژوهش است، ارایه یک الگو برای پیشبینی قضاوت حرفهای حسابرسان میباشد. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد که بعد حرفهای و شغلی، بیشترین تاثیر را بر پیشبینی قضاوت حرفه ای حسابرسان دارد. بعد فردی در جایگاه دوم قرار دارد و بعد محیطی نسبت به دو بعد دیگر کمترین تاثیر بر پیشبینی قضاوت حرفهای حسابرسان دارد.

چکیدهاطلاعات مربوط به متغیرهای مالی و همچنین گزارشات حسابداری، در طول زمان، به یکدیگر سرایت می کنند، این موضوع با گسترش سیستم های ارتباطی و وابستگی بیش ازپیش بازارهای مالی به یکدیگر، اهمیت بیشتری یافته است. با توجه به اینکه بازارهای مالی با یکدیگر مرتبط هستند، اطلاعات ایجاد شده در یک بازار، می تواند سایر بازارها را متاثر سازد. برخی معتقدند که یکی از مهمترین عوامل افزایش قیمت فلزات گرانبها من جمله طلا در بازارهای جهانی، افزایش و تلاطم قیمت نفت است. هدف این مقاله بررسی روابط پویای حسابداری و مالی بین بازارهای کامودیتی، بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال با رویکرد مدل خود همبسته با وقفه های با فراوانی داده های روزانه بوده است. ساختار طراحی شده در این مطالعه نشان دهنده این موضوع است که سرایت پذیری نوسانات بین بازارهای مالی وجود داشته است. در نتایج به دست آمده مشاهده گردید که شاخص کل بازار سهام رابطه ی مستقیم با تمامی بازارهای دارایی های دیگر داشته است. قیمت نفت خام با تمام دارایی ها دارای رابطه معکوس است و نرخ ارز نیز تحت تاثیر مستقیم دارایی های مالی دیگر قرار گرفته و رابطه معکوسی با قیمت نفت داشته است.

نوع و کیفیت ارتباط بین حسابرس و واحد مورد رسیدگی از جمله عواملی هستند که در موفقیت حسابرسی عملکرد مدیریت اثرگذار هستند. از سوی دیگر، فرهنگ سازمانی از طریق اثری که بر الگوی رفتاری کارکنان دارد، تعاملات حسابرسان عملکرد با واحد مورد رسیدگی را تحت الشعاع قرار می دهد. هدف این پژوهش، بررسی اثر فرهنگ سازمانی بر اثربخشی حسابرسی عملکرد مدیریت می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ ماهیتجزء تحقیقات توصیفیو از لحاظ روش تحلیل داده از جمله تحقیقات همبستگی می باشد. گردآوری داده ها از طریق روش های کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل مدیران ارشد، مدیران میانی و کارشناسانی است که شرکت های آن ها از خدمت حسابرسی عملکرد استفاده نموده اند. بهدلیل کمبود داده، نمونه آماری برابر با جامعه آماری فرض شده که پس از حذف موارد ناقص برابر با تعداد 212 پرسشنامه بوده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های کولموگروف-اسمیرنوف، کی.ام.او و بارتلت، تحلیل عاملی و معادلات ساختاری استفاده شده است. مناسب بودن شاخص های برازش در معادلات ساختاری نشان می دهد فرضیه اصلی تحقیق شامل تاثیر فرهنگ سازمانی واحد مورد رسیدگی بر اثربخشی حسابرسی عملکرد مدیریت مورد تایید است، بدین معنی که فرهنگ سازمانی بر اثربخشی حسابرسی عملکرد اثر معنی داری دارد. همچنین نتایج حاصل تاثیر معنی دار ویژگی های مختلف فرهنگ سازمانی از قبیل تعهد به مشارکت، سازگاری، انطباق پذیری و رسالت نیز بر اثربخشی حسابرسی عملکرد مدیریت را نشان می دهد.