مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی
پیاپی 20 (زمستان 1399)

نظام اسلامی در حدوث و بقای خویش تا رسیدن به تمدن اسلامی، نیازمند نظریه ای است که بتواند استقلال فکری، اقتصادی و فرهنگی جامعه را تامین نماید. جریان روشنفکری دینی به رهبری امام خمینی و اجتهادات شهیدمطهری که به تعبیر رهبر انقلاب، موسس آن جریان در حوزه های علمیه بوده است، نظریه نظام انقلابی تولید گردیده و حرکت انقلابی مردم نیز بر اساس آن رقم خورده است. مخالفان این نظام، برای جلوگیری از بقا و رشد انقلاب، به نفی و تحریف نظریه نظام انقلابی پرداخته اند و آن را نظریه انحطاط نامیده و نجات را در نظام فکری غربی جستجو می کنند. بیانیه گام دوم به مثابه روش شناسی تقابل دو نظریه، سازوکاری است تا ضمن دفاع از نظریه نظام انقلابی و نقد نظریه انحطاط، به نقد مدیریت منابع انسانی نیز بپردازد و بیان دارد که خودسازی و نیروسازی، در گروی فهم و عمل به نسخه ی فکری امام جامعه است؛ زیرا چه بسا انقلابیونی که عملکردشان به نصرت ولی نیانجامیده و باعث تقویت دشمن شده است. کما اینکه غفلت مسیولین از ظرفیت های انسانی، ما را به رتبه اول جهان در عدم بهره برداری رسانده است. این نگارش با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و دیجیتال سامان یافته است.

اخلاق از مسایل بنیادی در تربیت انسان است و شناسایی مفاهیم اخلاقی از اهمیت به سزایی برخوردار است. یکی از مهم ترین سازمان هایی که می تواند برای رشد اخلاق قدم های مهمی بردارد، سازمان آموزش و پرورش است که می بایست اخلاق را در دانش آموزان نهادینه سازد. در نتیجه پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل محتوای کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی انجام شده است تا میزان پرداخته شدن به مولفه های اخلاقی مشخص گردد. جامعه آماری شامل محتوای کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی است که با روش کیفی قیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان دهنده آن است که در کتب درسی مورد بررسی، اخلاق سیاسی از بیشترین میزان و اخلاق اجتماعی ازکمترین میزان توجه برخوردار می باشد. و مولفان کتب درسی باید در امر تعلیم و تربیت و تدوین نظام آموزشی بر اساس آموزه های اخلاقی مذکور اهتمام بیشتری ورزند.

طبق آیات قرآن و احادیث اهل البیت علیه السلام و سایر ادله، زن حق ندارد از منزل خارج شود بدون اذن شوهر خود؛ در واقع در اینجا شارع برای شوهر یک نوع حق از جهت اذن خروج دادن به همسر خود قایل شده است و وقتی شوهر از این حق متمتع شد و در صورت اذن دادن درباره چیزی به زن « اذن در شی»، به حکم عقل به لوازم آن هم اذن داده است؛ به دلیل حاکم بودن دلیل قاعده ملازمه اذن در شی با اذن در لوازم آن، در عقد نکاح و این امری بدیهی و عقلی است؛ حال سوال اصلی این است که قاعده ملازمه اذن در شی با اذن در لوازم آن در عقد نکاح، اعتبار و کاربرد دارد؟ و در این تحقیق سعی شده است که به این سوال پاسخ داده بشود و نظر موافقین و مخالفین آن مطرح و بررسی بشود و در نهایت جمع بندی و نتیجه گیری صورت بگیرد.

هر انسانی برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی نیازبه الگو دارد. بعد از معصومین علیهم السلام ،علما و دانشمندان از بهترین الگوها برای طالبان علم و طلاب حوزه های علمیه محسوب می شوند .بنابراین یکی از موثر ترین کارها در حوزه های علمیه ،خواندن سیره علمای پیشین است . آیت الله شاه آبادی یکی از بهترین الگوهای علمی اخلاقی و سیاسی در حوز های علمیه محسوب می شود. ایشان در اصفهان چشم به جهان گشود. مقدمات علوم را نزد پدر و برادر بزرگشان اموخت . بعد از تلاش فراوانی در 18سالگی به اجتهاد رسیدند بعد از اجتهاد نیز ایشان دست از اموختن علوم برنداشته به نجف رفته و در درس علمای مشهور زمان علم اموختند .ایشان شاگردان زیادی از جمله امام راحل (رحمه الله علیه)و ایت الله مرعشی نجفی تربیت کردند. ایشان اثار زیادی برجای گذاشته اند از جمله شذرات المعارف ورشحات البحار و سرانجام 1328شمسی در تهران در گذشتند.ایت الله شاه ابادی از جمله علمای اخلاق بودند که از مسایل علمی روز غافل نبودند و همواره در مسایل سیاسی اجتماعی در کنار مردم بودند و با حکومت های مستبد مبارزه می کردند و در مبارزه سردمدار محسوب می شدند.

دیپلماسی روشی برای حل مسایل مربوط به روابط خارجی یک گروه یا جامعه به‌وسیله گفتگو یا هر روش مسالمت‌آمیز دیگر است. از دیرباز تاکنون عمل دیپلماسی برای حفظ ارتباط مسالمت‌آمیز در میان ملل معروف بوده است. ازاین‌رو، مسئله دیپلماسی هم برای شخص و هم برای اجتماع از اهم موضوعات بوده و در تعالیم اسلامی اهمیت زیادی داده‌شده است. پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که اسلام در حوزه دیپلماسی نظامی مطلوب چه راهبردهایی معرفی می‌نماید و هر یک از این راهبردها چه گستره‌ای دارند. بدین ترتیب، پژوهش حاضر به دنبال استخراج راهبردهای تقویت دیپلماسی نظامی جهت ثبات امنیت است. این پژوهش از نوع نظری است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام‌گرفته‌ و از نوع تحقیقات میان‌رشته‌ای یا اندر رشته‌ای در جهت توسعه علوم انسانی است. در یک نگاه کلی، اسلام برای سفیر و دیپلمات ویژگی هایی چون «آراستگی ظاهری، ذکاوت و هوشمندی، کنترل بردباری و احساسات، آشنایی با کشور محل ماموریت، توانمند و کاردان بودن دیپلمات» معرفی می نماید. از طرفی هم ویژگی هایی جهت مذاکره مطلوب معرفی می کند تا انسان ها در ادوار مختلف بتوانند از این تیوری مطلوب استفاده ببرند. دین مبین اسلام برای تقویت دیپلماسی نظامی راهبردهایی را معرفی می نماید؛ ازجمله؛ «اعتزال، ارسال پیام کتبی و شفاهی به سران دولت‌ها، اعزام نماینده و مذاکرات، مذاکره پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) با سفیران و نمایندگان، کنگره‌ها و بحث‌های آزاد، وفای به تعهدات نظامی، از بین بردن زمینه‌های مخاصمات، مذاکره برای انصراف از درگیری مسلحانه و میانجی‌گری».

ایالات متحده امریکا در طول تاریخ در بسیاری از معاهدات بین المللی عضو اصلی مذاکره کننده و تدوین کننده بوده است ولی از بسیاری از آن ها تخلف کرده یا از آن ها خارج شده است.دراین مقاله یک معاهده داخلی و چندین معاهده بین المللی که این کشور بعد از امضا،آن را نقض کرده یا از آن ها خارج شده،مورد بررسی قرار گرفته است. این دیدگاه همیشه در کشور ایران وجود داشته که میتوان با مذاکره با امریکا و اعتماد به وعده هایش مشکلات اقتصادی کشور را حل کرد و همچنین این تفکر هم همیشه بوده است که مگر میشود یک کشوری که ادعای همیشگیش حمایت از قوانین سازمان ملل است از معاهدات بزگ و چند جانبه بین المللی و حتی در معاهدات داخلی خودش تخلف داشته باشد؟ در این مقاله روشن میشود که عملکرد امریکا در معاهدات بزگ بین المللی و معاهداتی که خود امضا کرده چگونه بوده است.روشن میشود که هدف امریکا از معاهدات بین المللی به کشور های مختلف چه بوده است.

مدیریت منابع انسانی از ضروریات مدیریت کلان اجتماعی جهت تحقق استقلال فکری، استقلال اقتصادی و استقلال فرهنگی است. مدیریت منابع انسانی، فتح الفتوحی است که همه در آرزوی تحقق صحیح آن، نظریه پردازی می نمایند. انقلاب اسلامی ایران به دلیل انسان شناسی دینی ویژه ای که برخوردار است طبیعی است که نظریه ای خاص برای مدیریت منابع انسانی در جهان داشته باشد. این انسان شناسی ریشه در فطرت دارد و لذا جهانشمولی و گستره ی گسترده ی آن اقتضاء می کند که نظریه ی جهان شمول ارایه نماید و از این خاستگاه با همه ی جهان وارد تعاملات فکری و روحی و تاثیر و تاثر منطقی و منصفانه شود. از منظر رهبر انقلاب و استاد ایشان شهیدمطهری، نظریه ی تشکیلات ولایی و مردم سالاری دینی، بیانگر شیوه ای نوین و منحصر به فرد و جهان شمول برای مدیریت سرمایه ی انسانی است. شهیدمطهری در کتاب آینده ی انقلاب اسلامی با محوریت مدیریت منابع انسانی، به تبیین این نظریه می پردازند و تنها راه رسیدن به استقلال فکری را مدیریت منابع انسانی به شیوه ای که به وحدت شخصیت بیانجامد می دانند. و تنها راه رسیدن به این وحدت شخصیت را حضور در تشکیلات ولایی به معنای ارتباط منظم و پیوند مستحکم با امام جامعه در همه ی ابعاد زندگی می دانند. این نگارش بر اساس روش توصیفی تحلیلی سامان یافته است.

آرزوی ظهور یک مصلح، در همه مذاهب، امری مشترک و از اصول مسلم اعتقادی ادیان به شمار می‏رود. انتظار موعود، نه تنها در ادیان زرتشتی، یهودی، مسیحی و اسلام وجود دارد، بلکه در کتب یونان قدیم، افسانه‏های میترا، کتب قدیم چینیان، عقاید هندیان و در بین اهالی اسکاندیناوی و حتی در مصریان قدیم و بومیان وحشی مکزیک و نظایر آنها نیز می‏توان یافت. علایم و مشخصاتی که در سایر ادیان برای آن نجات‏دهنده بزرگ ذکر شده، در مورد مهدی(عج)، موعود اسلام نیز قابل انطباق است. در این جستار با رویکرد تاریخی، توصیفی و تحلیلی نظرات آیین یهود و نه همه ادیان آسمانی در باره انتظار موعود و مصلح کل، مورد بررسی قرار می‏گیرد که مهم ترین منابع، تورات و تلمود، شرح و تفسیر قوانین یهود، خواهد بود. ابتدا به واکاوی واژه «وعده» پرداخته خواهد شد و در ادامه به انتظار و علایم ظهور در سنت یهود اشاره می شود. همچنین کیفیت ظهور مصلح یهود یکی از بخش‌های اصلی این جستار به حساب می آید؛ یهود منتظرند که قایمی از اولاد داوود پیغمبر(ع) ظهور کند؛ به طوری که اگر لب‌هایش به دعا حرکت کند، تمام امت ها نابود شوند. در تاریخ یهود، همیشه وجود آشوب‌ها و جنگ‌های بزرگ، اندیشه انتظار موعود را تقویت نکرده است، بلکه در مواردی که با یهودیان خوش رفتاری شده و پست‌های مهم را اشغال کرده‏اند، این آرمان تقویت شده است. در ارتباط با جهان آینده، به برخی از آیات تورات استناد شده است؛ از مجموع عبارات، این نکته استفاده می‏شود که از نظر یهود، جنگ‌ها و سختی‌های فراوانی فرا روی بشر است.

تقاص و تهاتر به معنای توصل به حق است که به نوعی در آن اسقاط، انقضاء و ادای همزمان تعهدات صورت می پذیرد، که با وجود شباهت های معنایی، با یکدیگر متفاوتند. اعمال تقاص سبب تسریع امور مالی گشته، از هزینه ی زمان و انتقال دیون کاسته و مخاطرات انتقال وجوه را به حداقل می رساند. لازم به ذکر است که این قاعده در گرو تحقق شرایطی از قبیل: وجود حق یا تعهد، اتحاد دو تعهد، تقابل دو تعهد و همچنین گذر از برخی موانع مانند مرافعه ی قبلی و قسم مدیون و ورشکستگی وی است که اجرایی نمودن آن را محدود خواهد کرد تا از هرج و مرج و آشفتگی نظم عمومی پرهیز شود.

بشر در طول تاریخ، خصوصا از زمانی که توانایی های خود را کشف کرد، همواره برای دستیابی به پیشرفت و گسترش دامنه ارتباطات و نفوذ خود در تلاش و تکاپو بوده است؛ پدیده جهانی سازی، که دارای جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و... است، در انتهای قرن بیستم ظهور یافت و هم اکنون به یکی از بزرگ ترین چالش های فکری بشر تبدیل شده است. جهانی سازی در همه ابعاد و حوزه ها، فرصت ها، محدودیت ها و تهدیداتی را به دنبال دارد. سوال اساسی این است که چگونه می توان با پدیده جهانی سازی برخورد یا تعامل داشت؟ آیا جهانی‌شدن به تولید و استقرار یک فرهنگ عام سیر می کند؟ یا با حفظ و حتی تقویت لایه‌های پیشین، به تولید هویت جدیدی متناسب با اوضاع جدید می پردازد؟ همزمان با پیشرفت جوامع، ارتباطات روند پیچیده تری یافته است، در این میان برخی کشورها تلاش دارند تا دیگر جوامع را تحت کنترل و هدایت خود در آورند و در موضع ضعف نگه دارند. به تبع این خصوصیات، از نتایج چندوجهی جهانی‌شدن، برانگیخته شدن دیدگاه‌ها و داوری‌های بعضا متناقض در میان تحلیلگران است.