فهرست مطالب

معرفت ادیان - سال یازدهم شماره 4 (پیاپی 45، زمستان 1399)

نشریه معرفت ادیان
سال یازدهم شماره 4 (پیاپی 45، زمستان 1399)

  • تاریخ انتشار: 1400/01/10
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سیده فاطمه موسوی *، سید اکبر حسینی قلعه بهمن صفحه 7

    از دیرباز، زنان در جوامع مختلف با دیدگاه‌های متفاوت، از جایگاه مختلفی برخوردار بوده‌اند. در این مقاله با روش توصیفی‌تحلیلی و مقایسه‌ای، به بررسی نگاه آیین هندو و اسلام به زنان پرداخته می‌شود تا موقعیت و جایگاه زنان در این دو آیین شناسانده شود. حاصل کلام چنین به‌دست آمد که در نگاه اسلام، خداوند متعال مقام زن و مرد را بدون هیچ تفاوتی در کنار هم قرار داده است؛ اما در آیین هندو جایگاه و ارزش زن نسبت‌به مرد، بسیار پایین‌تر است و زنان از ارج و قرب کمتری برخوردارند. با این مقایسه می‌توان چنین تحلیل کرد که زن در نگاه اسلام، همانند مرد، از ارج و قربی بسیار بالا برخوردار است و صرف زن بودن نمی‌تواند عاملی بر خوب نبودن او و خوب بودن مرد باشد؛ بلکه عامل برتری در اسلام، تقواست، نه جنسیت؛ اما در آیین هندو زن تا زمانی می‌تواند زندگی کند که شوهرش زنده است و با رفتن شوهرش،‌ او هم از ازرش و اعتبار ساقط می‌شود.

    کلیدواژگان: زن، ساتی، ازدواج، آیین هندو، اسلام
  • محمدعلی دیانی *، رضا اسدپور، محمدعلی یوسفی صفحه 25

    قونوی با نگاهی وحدت‌ وجودی، در رساله «مرآهالعارفین»، انسان کامل را به‌مثابه آینه‌ای برای حق و حق را نیز به منزله آینه‌ای برای انسان کامل معرفی می‌کند. بوناونتوره نیز با دیدگاهی وحدت شهودی، در رساله «سیر نفس به‌سوی خدا»، طرحی برای نایل.شدن به مقام انسان روحانی از طریق صلح و نقش قوای طبیعی انسان در ظهور تامل روحانی خداوند ترسیم می‌کند. پرسش‌ این است که مبانی انسان‌شناسی عرفانی قونوی و بوناونتوره بر پایه رساله‌های یادشده چیست؟ مصادیق انسان کامل و انسان روحانی در همان رساله‌ها چه کسانی‌اند؟ نتیجه این پژوهش توصیفی‌تحلیلی این است که از دیدگاه قونوی، عصاره انسانی، همان انسان کامل است و او حلقه واسط میان ظهور وجود واحد و بطون وجود واحد است و از همین حیث، آینه هر دو به‌شمار می‌آید؛ و نیز انسان روحانی در اندیشه بوناونتوره کسی است که در مراتب سلوک عرفانی خود، خداوند را از طریق طبیعت، نفس خویش و لطف حق، به تامل بنشیند و به صلح روحانی دست یابد. مصادیق انسان کامل قونوی حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم و امام علی علیه السلام و مصادیق انسان روحانی بوناونتوره، حضرت مسیح علیه السلام، پولس رسول و فرانسیس قدیس هستند.

    کلیدواژگان: قونوی، بوناونتوره، انسان کامل، انسان روحانی، مرآهالعارفین، سیر نفس به سوی خد، انسان شناسی عرفانی
  • یاسر ابوزاده گتابی *، محمدحسین طاهری آکردی صفحه 45

    جنبش آخرالزمانی پنطیکاستی پس از شکل‌گیری در ابتدای قرن بیستم، به‌امید بازگشت قریب‌الوقوع مسیح، به امر تبشیر در میان پیروان ادیان مختلف روی آورد. پنطیکاستی‌ها در مواجهه با برخی از ادیان، همچون یهودیت، با توجه به اشتراکاتی که میان آنها در بحث ماشیح و عهد عتیق وجود دارد، سیاست تعامل و دوستی را در پیش گرفتند و در مواجهه با ادیانی همچون اسلام، که سیاست‌های تعاملی در میان پیروان آن ادیان اثرگذار نبود، از رویکرد تهاجمی و تخاصمی استفاده کردند. در دنیای مسیحیت نیز با توجه به کشمکش‌ها و اختلافاتی که میان پنطیکاستی‌ها و سایر فرقه‌های مسیحی به‌ویژه کاتولیک‌ها وجود داشت، در نهایت پس از برگزاری چندین دوره نشست، در زمینه تاسیس کلیسای جامع مسیحی قبل از ظهور مجدد مسیح، به تعاملاتی دست یافتند. این پژوهش با بررسی منابع معتبر پنطیکاستی و با روش توصیفی‌تحلیلی به بررسی مهم‌ترین رویکردهای بین‌الادیانی پنطیکاستی‌ها در حوزه تبشیر می‌پردازد.

    کلیدواژگان: جنبش پنطیکاستی، تبشیر، رویکردهای بین الادیانی، تعامل، تخاصم
  • محمدرضا اسدی *، سیدعلی حسنی صفحه 63

    کلیسای کاتولیک با ادعای اصالت، جامعیت و مرجعیت، توانسته است قلمرو اجتماعی وسیعی در جهان امروز برای خود تدارک ببیند. روش این کلیسا برای بسط عدالت اجتماعی چیست و این روش تا چه اندازه می‌تواند کارآمد تلقی شود؟ هدف این مقاله، یافتن ابعاد مثبت و منفی روش کلیسای کاتولیک در زمینه بسط عدالت اجتماعی از راه ارزیابی تحلیلی آن است. مقاله پیش‌رو با معرفی و ارزیابی روش کاتولیک در این زمینه، با شیوه توصیفی‌تحلیلی نشان خواهد داد که اگرچه ضرورت بسط عدالت اجتماعی در مسیحیت کاتولیک مورد توجه قرار گرفته و سنت کاتولیک، به‌ویژه از شورای واتیکانی دوم، گام‌های مثبتی برای کمک به برقراری عدالت اجتماعی برداشته است، اما وجود برخی چالش‌ها و فقدان دستوراتی مشخص در این فرقه مسیحی برای مبارزه عملی با ظلم‌های اجتماعی، ارایه نظامی منسجم و موفق برای اجرای عدالت اجتماعی را با مشکل مواجه کرده است.

    کلیدواژگان: ظلم، عدالت، عدالت اجتماعی، مسیحیت، کلیسای کاتولیک، بسط، روش
  • سجاد دهقان زاده *، عظیمه احسانی قزلجه مروان، نیر شیرمحمدیان صفحه 81

    به‌استناد شواهد کافی، آیین بودا جنبشی ساختارشکن در برابر آیین هندو بود. گرچه این آیین موجودیت خود را مرهون دستگاه فکری برهمنی است و اساسا در هند سربرآورد، لیکن بیشترین شکوفایی آن در کشورهای خاور دور اتفاق افتاده است. کشور چین از این حیث در خور توجه ویژه‌ای است؛ زیرا اولا مدخل اصلی ورود آیین بودا به خاور دور بوده و ثانیا آیین بودا در این کشور منشا آثار برجسته‌ای شده است و فرآورده‌های فکری ایجادشده، به‌تدریج به کشورهای دیگر شرق دور صادر شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاضر که با هدف تبیین عوامل و آثار نفوذ آیین بودا در چین به‌روش توصیفی‌تحلیلی صورت گرفته است، نشان می‌دهد که یکی از موجبات اصلی نفوذ آیین بودا در چین، رهیافت شمول‌گرا و آموزه‌های نظام‌مند آیین بودای مهایانه است. همچنین شباهت ادیان بومی چین با آیین بودا را می‌توان دومین عامل اثربخش این نفوذ در نظر گرفت. بدین‌سان، آیین بودا نه به‌مثابه یک دین بیگانه، بلکه به‌عنوان دینی منطبق با ادیان بومی خاور دور عرضه شد و آثار متعددی را در عرصه‌های فرهنگ و هنر، نظیر شمایل‌نگاری، زبان، الهیات، اخلاق، شعایر دینی و ظهور ادیان تلفیقی موجب شد.

    کلیدواژگان: آیین بودا، مهایانه، ادیان چین، ادیان خاور دور، فرقه های بودایی
  • حمید کاویانی پویا *، طیبه خواجه صفحه 97

    اینکه در ورای این زندگی و پس از مرگ چه عقوبت و سرانجامی برای انسان تدارک دیده شده، مسیله‌ای است که از دیرباز و دوران کهن تا امروز ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول داشته است. در این میان، در تمدن‌های کهن ایرانی، میان‌رودانی و یونانی که به‌نوعی در بارانداز اساطیری، بر تمدن‌های هم‌عصر و پس از خود نیز اثر گذاشتند، اندیشیدن به چیستی و ماهیت مرگ و اینکه چه سرانجامی برای آدمی و غایت او در نظر داشتند، از مسایل مهمی است که در این پژوهش بر اساس بررسی اسناد و شواهد تاریخی و دینی و با رویکردی توصیفی‌تحلیلی درصدد پاسخگویی بدان هستیم. بدین‌سان با واکاوی منابع حماسی و اساطیری و متون دینی چنین برمی‌آید که در برخی تمدن‌ها، همچون میانرودان و یونان، اندیشیدن درباره مسئله مرگ و غایت آدمی با گذر زمان و برخورد با تمدن‌ها و دستاوردهای فرهنگی سایر ملل موجب پیدایش افکار منسجم و گاه متناقضی شد که در برخی موارد مشابه با یکدیگر بودند. بدین‌سان، اهالی دو تمدن یادشده با نگرش منفی به مرگ، جهان پس از مرگ را غالبا در زیر زمین و در جایی تاریک قلمداد کردند؛ اما در ایران با وجود برخی تشابهات جزیی با تمدن‌های یادشده، از ابتدا به‌دلیل ظهور دین زرتشت، کماکان مسئله مرگ و حیات پس از مرگ، ماهیت و کیفیتی یکسان و منطقی و امیدوارنه را دارا بود. همچنین افزون بر برخورد تمدن‌ها که موجب تشابهات در نگرش به غایت زندگی می‌شود برخورد با زیستگاه، اقلیم و ساختار سیاسی مدنی متفاوت، عامل مهمی است که در کل، جهان‌بینی انسان به فلسفه آفرینش، زندگی و دنیای پس از مرگ را شکل می‌دهد.

    کلیدواژگان: دنیای اخروی، مرگ، ایران، یونان، میان رودان