فهرست مطالب
نشریه جغرافیایی سرزمین
پیاپی 20 (زمستان 1387)
- تاریخ انتشار: 1387/11/01
- تعداد عناوین: 8
-
صفحات 1-13
ساختار فشرده شهری منعکس کننده واقعیت پیچیده زندگی روزمره در بسیاری از شهرهای موفق است که می تواند در مورد الگوی شهرهای شعاعی، طولی و نیز ارگانیک که در امتداد مسیرهای ارتباطی شکل می گیرد صادق باشد.اینها الگوهایی از شهرها هستند که در مقابل پخش شدن و گسترش بیش از اندازه،مقاومت کرده اند.لندن مثالی از شهری هماهنگ و یکپارچه در توسعه شهری است که ساکنان آن در مراکز محله ای- فارغ از اینکه در کدام بخش زندگی می کنند- می توانند از تسهیلات محلی در خیابان های اصلی استفاده کنند و در مقیاس کلانشهری در فعالیت هایی که در مرکز شهر رخ می دهد،مشارکت داشته باشند. این الگوی توسعه شهری فشرده سطوح مناسبی از فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را در اطراف مراکز شهری و محلی نگه می دارد و این اطمینان را به وجود می آورد که تمام بخش های شهر- حتی بخش های دور افتاده تر و محله های ساکت تر-در فاصله مناسبی از تسهیلات اصلی حمل ونقل و خدمات شهری قرار دارند.دقیقا چنین سطحی ازتوسعه است که در اکثر نواحی شهری و پراکنده امروز،کمبود آن احساس می شود.شهر فشرده ای که دانش طراحی شهری را به طرز مناسبی به کار گرفته است و بخش های آن به هم مرتبط هستند.منظور از این ارتباط،بخش بندی خوانا از فضاهای عمومی است که نه تنها بخش های مختلف محله ها و واحدهای همسایگی را به هم متصل می کند،بلکه مردم را از درون حیطه خانه ها،مدارس و محل کار و موسسات اجتماعی شان به هم مرتبط می سازد.به تعریف دیگر در فرم شهر فشرده،تاکید بر رشد مراکز شهری موجود و زمین های بازیافتی و در عین حال اجتناب از گسترش و پخش شده شهر در حاشیه هاست. از ویژگی های شهرهای فشرده این است که عموم مردم در فاصله پیاده روی با تسهیلات اجتماعی قرار دارند ویک سرویس حمل ونقل عمومی مناسب اتوبوس می تواند کارا و پاسخگوی نیازها باشد.علاوه بر این،توسعه اصلی بناها، خیابان ها و فضاهای عمومی است که مردم را به مراکز شهری جذب می کند و نیز در خدمت حداکثر کارایی از نظر انرژی است.صرفا تراکم نشان دهنده کیفیت شهری نیست.فرم های مختلف معماری اعم از بلوک های بلند در کنار ساختاری سنتی در خیابان وتعدادی بلوک شهری که یک فضای باز را محصور کرده اند،می توانند با تراکم یکسان ساخته شوند،اما کیفیت های کاملا متنوعی راعرضه کنند.مقاله حاضر با استفاده از روش اسنادی و بهره مندی از کتابخانه دیجیتالی صورت گرفته است
کلیدواژگان: شهر فشرده، توسعه پایدار، تراکم شهری -
صفحات 15-29
مقاله پیش رو تلاش می کند تا جنبشها و احزاب قوم عرب در استان خوزستان را به عنوان یکی از اقوام کهن ایرانی مورد کالبد شکافی قرار دهد. این جنبش ها از لحاظ تعداد کمی جمعیت، پتانسیل جغرافیایی و ژیوپولتیکی، مذهب تشیع و مرزنشین بودن از شرایط ویژه ای برخوردار است. همزیستی و احساس تفاهم با کشورهای همجوار از منظر وابستگی و تعلق اقتضاء می نماید تا راهکارهای علمی مناسب جهت پرهیز از بروز تنش و بحران حاکمیت ملی در منطقه ارایه و تبیین شود که چنین کار ویژه ای را مقاله حاضر پوشش می دهد
کلیدواژگان: : ژئوپولتیک، قومیت، اعراب، احزاب، جنبشهای قومی، قوم شناسی، خوزستان -
صفحات 31-48
توسعه شهری دارای فرایندی است که این فرایند عناصر موثر مختلفی داشته و در نهایت با کیفیت مختلف باعث تولید بافت شهری می گردد. از سوی دیگر، بافت مکانی نه تنها شهرهای گذشته و حال را تحت تاثیر خود داشته و رشد و نمو آن را تحت کنترل خود درآورده، بلکه آرمانشهرهای آینده را نیز متاثر خواهد ساخت. نمونه مورد مطالعه جهت بررسی رابطه بافت مکانی با عوامل طبیعی و انسانی شهر بابل می باشد. این شهر با قرن ها سابقه حضور در دوره های زمانی مختلف؛ و با وجود نوساناتی، روند جمعیت پذیری رو به تزایدی را تجربه کرده و از حیث کالبدی نیز می توان دوره های رشد کالبدی مشخصی را برای آن ترسیم نمود. تحقیقات نشان می دهد در طی دوران مختلف که رشد جمعیتی با گسترش کالبدی همراه بوده، جهت گیری خاص و ویژه ای در گسترش کالبد آن مشاهده می شود، که عمدتا ناشی از محدودیتها و امکانات محیط طبیعی و انسانی است. در این تحقیق دو فرضیه مورد بررسی قرار گرفته، فرضیه اول اینکه بافت مکانی در روند توسعه کالبدی شهر موثر می باشد و فرضیه دوم اینکه برنامه های عمرانی دولت در توسعه بافت مکانی شهر نقش موثردارد. بر اساس نتایج این تحقیق هم فرضیه اول و هم فرضیه دوم با استناد به اطلاعات، آمار و نقشه های موجود مورد ارزیابی و تایید قرار گرفته است.
کلیدواژگان: : بافت مکانی، کنش انسان و طبیعت، توسعه شهری، شهر بابل -
صفحات 49-63
یکی از مسایل و مشکلات اصلی ساختار کالبدی موجود شهرضا، پراکندگی بیش از حد ساخت و سازها و وجوداراضی بدون استفاده قابل توجهی در این ساخت و سازهای موجود است که علاوه بر گستردگی بی حد شهر، کالبدی آشفته و ناپیوسته در اثر ساخت و سازهای بی رویه و غیر قانونی در اراضی کشاورزی را به وجود آورده است و در عوض بافت قدیمی و تاریخی شهرضا حیات حقیقی خود را از دست داده و مخروبه یا متروکه گشته و اصولا ارتباط منظم و منطقی هسته تاریخی با بقیه گستره شهری مخدوش گردیده است.هم اکنون سرعت و شدت روند فرسودگی در بافت های قدیمی به گونه ای است که عدم تطابق و هماهنگی فضای بافت قدیمی با تقاضای شهروندان و نیازمندیهای آنها را باعث گردیده است و همین امر سبب تخلیه جمعیت بومی و ایجاد ناهنجاریهای فرهنگی - اجتماعی - بهداشتی - امنیتی - حقوقی و نهایتا چشم انداز نامطلوبی را در پی داشته است .این تحقیق ضمن بررسی همه جانبه موضوع بافتهای قدیمی شهرضا، علت روند رو به رشد فرسودگی و تخریب در این بافتها را در قالب متغیرهای اصلی به ترتیب اهمیت شامل: (پایین بودن درآمد، پایین بودن اجاره بها، سهولت تهیه مسکن و مهاجرت) آنها را بررسی و نتیجه گیری نموده است .
کلیدواژگان: بافت - قدیمی و فرسودگی - فضای شهری -
صفحات 65-81
در این مقاله با استفاده از داده های بارش ماهانه ایستگاه سینوپتیک اهر در یک بازه بلند مدت 47 ساله از سال 1960 تا 2006 میلادی، نوسانات بارش و روند تغییرات بارش مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج استفاده از آزمون من - کندال حاکی از معنی داری تغییرات بارش ماه های جولای و اگوست ایستگاه اهر است. تحلیل های آماری رابطه بارش های ماهانه ایستگاه اهر با الگوهای پیوند از دور را مورد تایید قرار داد که در این راستا رابطه بارش های پاییزی با الگو جوی- اقیانوسی ال نینو شاخص نوسان جنوبی موسوم به انسو در فاز گرم یا ال نینو موجب افزایش بارش و در فاز سرد یا لانینا موجب خشکسالی می شود. رابطه بارش های زمستانی با الگوهای پیوند از دور نوسانات اطلس شمالی و الگوی نوسانات اقیانوس منجمد شمالی (شمالگان) معنی دار بوده به نحوی که در فاز منفی نوسانات اطلس شمالی کثرت سیکلون های وارد شده به منطقه بارش اهر افزایش و در فاز مثبت به علت غلبه آنتی سیکلون یا پرفشار آزور بارش کاهش می یابد.آزمون مدل نمرات استاندارد شده بارش برای ارزیابی دوره های مرطوب و خشک ماهانه نیز این موضوع را تداعی کرد که وقوع گاه به گاه دوره های خشک در ایستگاه اهر اجتناب ناپذیر است. استقلال دوره های خشک و مرطوب ماهانه از همدیگر از دیگر نتایج این مطالعه می باشد.
کلیدواژگان: بارش ماهانه، دوره های مرطوب و خشک، آزمون من- کندال، پیوند از دور، اهر -
صفحات 83-106
سلیمان کوثری در سال 1365 در مقاله ای تغییر مسیر سفید رود را طی سال های 1982-1955 میلادی مورد بررسی قرار داد و بر اساس شواهد موجود (باند های ماسه ای ساحلی، باتلاقها و...) ثابت کرد که در طول این مدت (حدود 27 سال) رودخانه سفید رود از سمت شرق به غرب تغییر مسیر داده است. در این مقاله تغییر مجدد سفید رود از سوی غرب به شرق (عکس جهت ومسیر قبلی) در طی 1982تا 2008 میلادی (حدود 27 سال) مورد مطالعه قرار گرفته است. این تحقیق بر پایه مشاهدات مستقیم میدانی و بررسی اسناد موجود انجام شده است.بر پایه شواهدی (وجود مآن در های آستانه اشرفیه ،برکه های بجای مانده درمسیر قبلی سفید رود از آستانه به سمت زیبا کنار، مرداب جوچاق و...) که در پیمایش زمینی واستفاده از G.P.S نتایج نشان داد : طی 27 سال گذشته تکامل دلتای سفید رود و تغییر مسیر این رودخانه تحت تاثیر عوامل زیر صورت گرفته است:1- تراکم و انباشت رسوبات رودخانه سفید رود . 2- جریان دریایی خزر و جهت حرکت آن (عکس عقربه های ساعت) امواج دریای خزر 3-حرکت نیو تکتونیکی بویژه بعد از زلزله خرداد 1369 رودبار نتیجه تاثیراین عوامل به دو صورت مشهود است: یکی پیشروی خشکی و عقب نشینی دریا در محل فعلی ورود این رود خانه به دریای خزر (مصب سفید رود)- دومی جابجایی سفید رود از غرب به شرق از طول به طول شرقی (یعنی برعکس مسیر قبلی 1365).
کلیدواژگان: دلتا- سفید رود- گیلان- تغییر مسیر رودخانه -
صفحات 107-115
علم سنجش از دور به صورت های متفاوتی تعبیر شده است ولی با توجه به جمع بندی تعاریف می توان آن را علم و هنر کسب اطلاعات در مورد اجسام، اراضی یا پدیده های مختلف به کمک جمع آوری اطلاعات از آن ها بدون تماس با آن معرفی نمود (زبیری،محمود، 1375).در یک سیستم سنجش از دور، کار دریافت، ثبت و ضبط اطلاعات از طریق سنجده های تعبیه شده در سکوهایی صورت می گیرد که این سکوها ممکن است طیف وسیعی از انواع هواپیما، هلی کوپتر، ماهواره، ایستگاه فضایی و غیره را در برگیرد ولی به لحاظ کمی و کیفی ماهواره ها از اصلی ترین سکوها در سنجش از دور به شمار می روند. یکی از مزایای دور سنجی این است که در برخی از مناطق زمین که امکان دسترسی به آنها دشوار بوده و یا در موقعیت های خطرناک قرار دارند، مورد استفاده هستند، همچنین حسگرهای ماهواره ای و هواپیماها برای تحقیق درباره مناطق قطبی زمین،اتمسفر بالایی، آتش سوزی و جنگل ها و فعالیتهای آتشفشانی، اقیانوس های مناطق دور و بیابان ها که امکان دسترسی انسان به آنها دشوار می باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع دور سنجی علم و هنر بدست آوردن اطلاعات از فاصله دور، یعنی کسب اطلاعات درباره اشیاء و پدیده ها بدون داشتن تماس فیزیکی با آنهاست (سازمان نقشه برداری،ص38). در این مقاله سعی بر آن است پس از مروری بر فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نقش، کاربرد و ارزیابی اثرات این دو را، در امور مطالعاتی مربوط به جغرافیا بکار گرفت
کلیدواژگان: : سیستم اطلاعات جغرافیایی، سنجش از دور، سنجده ها، نقشه برداری تماتیک، نقشه های توپوگرافی -
صفحات 117-130
تاقدیس گزه از جمله تاقدیس های موجود در سیستم چین خورده زاگرس محسوب می شود.این تاقدیس با روندی شرقی-غربی مجموعه ای از رسوبات آهکی دوران دوم تا تشکیلات زمین شناسی نیوژن (سازندهای تبخیری) را دارا می باشد.تاقدیس گزه دردرجه اول تحت تاثیر تحولات تکتونیکی وبه خصوص دیاپریسم گنبد نمکی درجانب شرقی دچار گسستگی درلایه ها گردیده است.عملکرد فرسایش تفریقی منجر به شکل گیری فرم های متعدد منجمله انواع هوازدگی ها، عوارض آبراهه ای،حرکات دامنه ای تیغه های ساختمانی وبالاخره فرم های مرتبط با تحولات کواترنر از قبیل تراس های آبرفتی، پدیمنت ها ومخروط افکنه ها گردیده است.وجود سازنهای کربناته-دولومیته وتوسعه درزوشکافها دراین تشکیلات به دلیل نفوذ رواناب ها وایجاد چشمه ها وتراوشات سطحی از یکسو وتاثیر آن بر منابع آبهای زیرزمینی واستحصال آب به صورت چشمه ها وچاه های عمیق از سویی دیگر نقش تاقدیس فوق الذکر را به جهت تامین آب در منطقه جناح که بعضا تحت تاثیر خشکسالی وکم آبی قرار دارد برجسته می نماید. این تحقیق با بهره گیری از متدهای تجزیه وتحلیل سیستمی وبررسی روابط متقابل اجزاء تاثیر گذار درساخت وپرداخت عوارض و همچنین باترسیم نقشه ژیومورفولوژی تاقدیس ومطالعه عکس های هوایی انجام پذیرفته است.
کلیدواژگان: ژئومورفولوژی، تاقدیس، گزه، کارست، منابع آب
-
Pages 1-13
The pattern of dense urban development creates proper levels of economic andsocial activities around center and locality of city .This ensures all urban sections ,evenremote and quiet areas, main facilities, transportation and urban services. Exactly sucha development is coordinated that most urban areas enjoy a shortage of it . Dense citywhich has proper urban design its sections are connected with together. Connectionmeans appropriate portioning from public places which connect to not only differentsections of localities and neighborhood units but also people to their homes, schools,work offices and social institutes; in other words, dense cities emphasize ondevelopment of urban centers and recoverable lands and at the same time avoidexpansion of city in the suburbs.The features of dense cities are as follows: most people are in the width range ofsocial facilities and suitable public transportations (like bus) supply people'srequirements .Only density per hectare doesn't present urban quality. Different formsof architecture such as tall blocks next to traditional buildings in the streets and someurban blocks which are surrounded in the open spaces should be constructed in thesimilar density but be presented by various qualities .This paper is used bydocumentary sources and digital library.
Keywords: Dense city, Stable development, Urban dencity -
Pages 15-29
The present study tries to analyze movements and Arabian tribal parties ofKhozestan province as an ancient Iranian tribes.These movement have specificsituation from view poin of number of population,geogeraphic and geopoliticalpotenatial,shiett religion being borderer.Coexistence and good understanding withneighbouring countries from view poit of dependence ,necessitate to present anddefine scientific strategies to avoid of causing tension and crisis of national authorityin the region,so the study present the special task.
Keywords: Geopolitic, Nationality, Arabs, Parties, Tribalparties, Tribal Movement, Tribology .* -
Pages 31-48
The main aim of this research is to identify the fundamental elements of thelocational fabric of Babol "a city in the North of Iran", & to show its effects on theurban physical development from the economic, social & cultural point of view.It has studied The composed elements of the location fabric as a permanentenvironmental factor & then it has studied the formation & the economic & socialdevelopment of urban fabric separately.This research is important because by knowing the locational fabric, we can guide& control the economic-social fabrics of a city & finally guide the urban managementthrough it. Because the cultural, social & economic dimensions influence the basicfabric of a city. This research has noticed the formation grounds of a fabric both thesocial & economic fabric & the revival of these fabrics through the basic levers.This research shows that the physical disorganization , unsuitable availability, & theuncoordination of the urban structure of Babol are because of not noticing therecognition, control, & guidance of the physical elements in the development of thiscity ; so the main purpose of this research is to recognize these elements.
Keywords: Fabric locational, Effect of human being & nature, Urban development, Babol City -
Pages 49-63
One of the fundamental problems in Shahreza is the dispersion of constructions andbuildings and the presence of extremely useless lands between the buildings which not onlyspread the city but also make a confusing and inconsistent shape in agricultural fields. In turn,the ancient historical texture of Shahreza lost its real nature and it became ruined andabandoned and basically, the logical relation of historical nucleus with other parts of the townhas been destroyed.Even now the spread and intensity of wear process in ancient textures are in such a waythat is not congruent with dwellers’ needs. So this causes evacuation of native population,creating cultural, social, medical, security and legal abnormalities and finally it bringsundesirable perspective.This study holistically investigates the theme of ancient textures of Shahreza as well as thereasons of increasing wear and demolition in these parts considering major variables such aslow income- low rent- ease of finding dwelling and emigration
Keywords: Textures - Worn-out - Urban space -
Pages 65-81
Authors have studied the precipitation fluctuations and rainfall changes inAhar synoptic station in this paper, applying long term monthly records for the47 year period (1960-2006). Results of using Man-Kendal test indicatesignificant correlation between precipitation changes and tele-connectionpatterns in the study area. With regard to this matter, the relationship of autumnprecipitation with El-Nino atmospheric-oceanic pattern (so-called ENSO) duringwarm phase increases precipitation and the same linkages with La-Nina duringcold phases enhances droughts. The correlation of winter precipitation with teleconnectionpatterns of Northern Atlantic and Arctic Ocean has been alsosignificant in such a way that during the North Atlantic negative phases themagnitude of incoming cyclones to the area creates higher rates and on the otherhand, in positive phase causes a decrease in precipitation due to the dominanceof Azure Anticyclone. Testing of Standardized Precipitation Indexes (SPI) forevaluating monthly wet and dry periods also indicates that the occasionaloccurrence of drought periods in the area is irreversible. The independence ofmonthly wet and dry periods is also one of the main results of this study.
Keywords: Monthly Precipitation, wet, dry periods, Man-Kendal test, TeleconnectionPatterns, Ahar -
Pages 83-106
In 1365, Sefidroud delta diversion during years 1982-1955 was studied bySoleyman Kosari in his essay.Based on available evidence (coastal sandy bands, marshes and etc), he proved thatSefidrood river rerouted from east to west during this period ( 27 years).In this essay Sefidroud river diversion during years 1982-1955 (about 27 years) isstudied. This study is based on direct field observation and available documentsreviews (Geology organization maps (1:100000) and Kiashahr topography map (1:5000) and aerial photos of country surveying organization (1: 10000) ).Results of field and document reviews in this research showed:Sefidrood river delta completion and its diversion was effected of following factorsduring last 27 years:• Agglomeration and accumulation of Sefidrood river sediments.• Caspian sea current and its movement direction ( opposite of clock handles).• Caspian sea wavesNeo technical movement (specially after Roudbar earthquake in 1369).The results of these effects are seen in two shapes: Land advance and sea pull backin current place of Sefidrood river arrival to Khazar sea (Sefidroud river out fall) andsecond one, sediments movements from west to east and east to west.
Keywords: Delta, Sefidroud River, Guilan, River diversion -
Pages 107-115
Different explanations have been provided for remote sensing, but as a summary,one can define it as the science and art of information acquisition about objects,terrains or different phenomena by gathering information from them without anycontact.In a remote sensing system, receiving and recording of information are done bysensors contrived in platforms. These platforms may have a variety such as aircraft,helicopter, satellite and spacecraft, but form both quantitative and qualitative points ofview, satellites play one of the most major roles in remote sensing. One of the mostadvantages of remote sensing is to collect information from hardly accessible areas ordangerous locations. Moreover, sensors aboard satellites and aircrafts can be used inresearches about polar territories, upper atmosphere, forest fires, volcanic activities,faraway oceanic parts and deserts which are difficult to be accessed by humans.Actually, remote sensing is the science and art of acquisition of information remotely,that is, obtaining information about objects and phenomena without any physicalcontact with them.In this article, after a review over the remote sensing technology and geographicinformation system, it is tried to use roles, applications and evaluation of the effects ofthese two subjects, in the geographical studies.
Keywords: Geographic information system, Remote sensing, Sensors, Schematictopography, Topographic maps -
Pages 117-130
The Geza anticline is located in region of Janah in Hormozgan province. Theclimate of this region is hot and dry and this makes is rain little and almost rain inwinter. The annual average raining of the region is about 180 mm and the averagetemperature is about 27C . The annual rate of evaporation is about 3540/5 m3 .Thebasin of the region is a part of Mehran River basin which is one of the big basins insouth of Iran.There are many of geomorphologic landforms in geza anticline ; suchas,slopes,coombs, terrain,alloviall fan and other typical forms.The karst massive of Geza is a type from the semi and arid.The karstic forms thatare made in this anticline are:microcarren,karren,and microdolines. Conclusion According to the passage, because of natural conditions in this region programmingshould agree with capabilities of natural environment and should be prevented frompressure on the water ground . In this regard, the government should try increaseground water by performing landuse projects , restore pastures and encourage peopleto perfor birth control.
Keywords: Geomorphology, Gezeh mountain, Anticlinal, Karst, Janah
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.