فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام
پیاپی 48 (بهار 1400)
- تاریخ انتشار: 1400/04/08
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 11-38
سفرهای مذهبی یا زیارت که همواره مورد توجه ایرانیان بوده است، در دوره قاجار افزایش یافت و زنان نیز در آن سفر ها حضور بیشتری یافتند. این سفرها اغلب سختی هایی به دنبال داشت که برای زنان بیشتر از دیگران بود. می توان احتمال داد بخشی از این مشکلات ناشی از ویژگی های جسمانی و یا شرایط سفر بوده است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از اسناد دولتی و منابع کتابخانه ای به بازنمایی مسایل سفرهای زیارتی زنان به کربلا در دوره دوم قاجار پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مشکلات در سطح نخست ناشی از شرایط اقلیمی، حمل‌ونقل و امنیت بود و به‌طور عموم شامل مردان و زنان می شد. در سطح دوم شامل بیماری ها، مرگ و میر، نبود پزشک مخصوص زنان، مشکلات بهداشتی نظیر نبود حمام و سختی امکان استحمام، مسایل خانوادگی، ازدواج موقت و بارداری های ناخواسته بوده است.
کلیدواژگان: زیارت، سفرهای مذهبی، زنان، کربلا، قاجار، مشکلات سفر -
صفحات 39-60
اندیشه به عنوان زبانی مشترک از ابتدا در پس معماری این سرزمین دیده می شود، از این رو صاحب نظران بسیاری در پی تبیین و تجلی زبان مشترک در آثار معماری بوده اند. در هر دوره از تاریخ شاهد ظهور بناهای جدیدی هستیم، که با حفظ الگوهای دوره های قبلی سعی بر تداوم اندیشه، به شکلی مناسب تر از قبل می باشند. در این میان، مجموعه های مذهبی بیشترین سهم از معماری این سرزمین رابه خود اختصاص داده اند. این پژوهش برآن است تا با بررسی مجموعه های مذهبی قرن 7- 9 ه. ق. شهر تبریز،اندیشه و زبان مشترک معماری ایرانی اسلامی را تبیین نماید. تحقیق بر اساس روشی ترکیبی شامل تاریخی تفسیری وراهبرد کلی توصیفی تحلیلی پیش رفته و نتایج حاکی از آن است که معماری ایرانی اسلامی بر اساس تداوم اندیشه شکل گرفته که این اندیشه بشکل زبان مشترک و الگو در آثار دیده می شوند که نشات گرفته از مفاهیم معنایی- انتزاعی و عملکردی- ظاهری می باشند.
کلیدواژگان: تداوم معماری، زبان مشترک، اندیشه، مجموعه های مذهبی، تبریز، قرن7- 9 ه. ق -
صفحات 61-86
پس از فتح ایران به دست اعراب و تغییر نظام سیاسی این سرزمین، ایران توانست درون مایه فرهنگی و اصالت تاریخی، هنری و ادبی خود را حفظ کند. اگرچه باید اسلام پذیری ایرانیان را نقطه عطفی در تاریخ این کشور دانست که موجب دگرگونی های عمیقی در جامعه ایران گردید، اما شکست از اعراب و گرویدن به اسلام به معنای اتمام قدرت فرهنگی ایران نبود. زیرا عناصر فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در سده های نخستین اسلامی چنان نیرومند بود که نه تنها هویتی نوین و ممتاز را در درون جهان اسلام آفرید، بلکه ملل همجوار را نیز تحت تاثیر قرار داد. یافته های این پژوهش نشان می دهد عواملی چون عرب گرایی امویان، قدرت یابی عباسیان، ظهور سلسله های محلی، نهضت شعوبیه، تعامل جامعه ایرانی و اسلامی و تحولات ادبی-هنری زمینه های پایداری و پیوستگی فرهنگی ایران را در سده های نخستین اسلامی فراهم ساخت. مقاله حاضر، کوشیده است علل و زمینه های پایداری فرهنگ ایرانی را پس از ورود اسلام به ایران با مطالعه تاریخی و روش توصیفی-تحلیلی بررسی نماید.
کلیدواژگان: زمینه های پیوستگی فرهنگی، ایرانیان، نهضت شعوبیه، زبان فارسی، سلسله های ملی و محلی -
صفحات 87-106
انسان ذاتا زیباجوست و گرایش به زیبایی دارد و از زیبایی ها لذت می برد.قرآن نیز زیباجویی انسان را تایید می کند و آن را بر دو گونه معقول و محسوس می داند که هر کدام باعث تاثیری بر معماری درطول تاریخ اسلام شده است. به نظر می رسد هنر و معماری اسلامی دارای دو بعد کالبدی و محتوایی است. در بعد کالبدی معماری تابع اقتضایات زمان و تجربیات بشری است، اما بعد محتوایی آن کاملا وابسته به باورها و ارزش های حاکم برهنرمند و معمار است. براین اساس پژوهش حاضر، به روش تحلیلی و تفسیری در پی پاسخ به این پرسش است که دیدگاه قرآن درباره زیباجویی و تاثیر آن بر معماری اسلامی چیست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که از دیدگاه قرآن ، زیباجویی معقول در انعکاس جلوه الهی در هنر اسلامی طریقی برای وحدت بخشیدن به زندگی انسان و زیباجویی محسوس ،مستلزم حاکم شدن ارزش های اسلامی بر معمار است.
کلیدواژگان: ارزش های اسلامی، زیبائی جویی، قرآن، معماری اسلامی، هنر اسلامی -
صفحات 107-130
امور حسبیه، یکی از قدیمی ترین مباحث فقهی است که از نخستین روزهای تدوین فقه، مسایل آن به صورت پراکنده در منابع فقهی، متداول بوده و به امور فردی و اجتماعی اطلاق می شود که انتظام زندگی فرد، جامعه و سامان اجتماعی از هر نظر به آن بستگی دارد و بر سه عنصر اصلی عدم رضایت شارع مقدس به ترک و اهمال در آن امور، نداشتن متولی و عدم توقف بر ترافع قضایی و رجوع به محکمه استوار است. اجازه در تصدی امور حسبیه، به معنای اذنی است که فقیه جامع الشرایط به افرادی می دهد تا بتوانند با اجازه او، به مشکلات مردم (تطبیق رفتار های شخصی و اجتماعی مردم با قوانین شریعت اسلامی) رسیدگی کنند. مسئولیت های شرعی بر اساس قواعد کلی موجود در فقه شیعه، باید از قدرت اجتهاد سرچشمه گیرد؛ از این رو، تایید صلاحیت تصدی امور حسبیه توسط مجتهدی برجسته، سبب مشروعیت آنان نزد مردم می شد و ابزار مناسبی بود تا مردم به ایشان اعتماد کنند. این مقاله، به لحاظ ماهیت تاریخی، پژوهشی توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اسناد
کلیدواژگان: سند، شرع، فقه، حقوق، اجازه، اجازه نامه، امور حسبیه -
صفحات 132-156
تشیع از بدو خلافت عباسیان با چالش های فکری گوناگونی از سوی حکومت و برخی جریان های فکری مواجه بوده است. پژوهش حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای،گزارش و شواهد تاریخی، در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که موضع شیعه امامیه در مقابل صف آرایی هایی که از سوی جریان ها صورت می گرفت چه بود و اساسا چگونه توانست هویت خود را در مقابل آنان حفظ نماید؟با تسلط ترکان بر خلافت اسلامی و سلطه عقیدتی سلفیه، شیعیان در تنگناهای سیاسی، اجتماعی بیشتری قرار گرفتند. در این دوره،امامان(ع) توانستند متناسب با مقتضیات زمان و مکان، راهکارهای ویژه ای چون مناظره، طرد، تکفیر، مکاتبه و... استراتژی حفاظت از جریان فکری شیعه و رشد تمدنی امامیه را دنبال نمایند. بر اساس یافته های این تحقیق که به روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته؛ابناءالرضا(ع) با معرفی معارف توحیدی و آموزه های مکتب تشیع؛ همواره در مبارزات، مکاتبات و مناطرات خود، تنها راه حل ریشه ای برای نجات جامعه و هدایت جریان های فکری را توجه و تمسک به ثقلین مطرح می کنند و سایر جریان های فکری را عاری از انحراف ندانسته اند.
کلیدواژگان: ابناءالرضا(ع)، خلافت عباسی، امامیه، معتزله، اهل حدیث، واقفیه، غلو -
صفحات 158-178
با یورش مغولان ، جزایر خلیج فارس اهمیت یافتند. بحرین از مراکز مهم اقتصادی وتجاری بود که مورد توجه قدرتهای آن روز قرار گرفت. اتابک ابوبکر سلغری(623-658)ه.ق، باتصرف جزیره کیش وبا استفاده از ضعف دولت عیونی بحرین(469-636)ه.ق با یورش بحرین را تصاحب کرد. سلغریان نهیاتا زیر فشار قبایل بنی عامر وظهور محمود قلهاتی (641-676)ه.ق وتهدیدهای مغولان ، از بحرین عقب نشسته و حکومت آنجا را به سران بنی عامر سپردند(654ق). نوشته پیش رو با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی ومنابع کتابخانه ای در پی توصیف شیوه فتح بحرین توسط سلغریان ودلایل عقب نشینی آنها از آن سرزمین است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شبکه ای شامل سطوح مختلف از دلایل ، در سطح محلی وقایعی چون رقابت بنی عامر ودر سطح منطقه ای برآمدن ملوک جدید هرموز ودر سطح بین المللی ناامنی بوم وبر ایران بر اثر حملات مغول، عقب نشینی سلغریان از بحرین ضرورت یابد.
کلیدواژگان: اتابک ابوبکر سلغری، جزیره اوال، قطیف، قبایل بنی عامر، حکومت عیونی بحرین
-
Pages 11-38
Religious travels has been interest for Iranians. During the Qajar period, travels increased and women were more present in them.travels was difficulties and everyone accompanied by for but women problems were more than others. It is possible Part of the problems were due to physical characteristics or travel conditions. The present study with an approach Using descriptive-analytical qualitative method and use of documents and library resources Reveals the problems of womenchr(chr('39')39chr('39'))s pilgrimage to Karbala in the second Qajar period. Research results show، Problems at the first level Due to climatic conditions transportation and security Which can be considered as obvious problems of travel Which can be considered as obvious problems of travel and in the second level of diseases death and lack of a gynecologist up to health issues like the impossibility of bathing family issues temporary marriage and includes unwanted pregnancies.
Keywords: Pilgrimage, Religious travel, women, karbala, Qajar, Travel problems -
Pages 39-60
Thought has been seen as a common language behind the architecture of this land from the beginning, therefore, many experts have sought to explain and manifest a common language in architectural works. In each period of history, the development of new buildings can be witnessed maintaining the patterns of the previous periods while trying the continuity of thought in a more appropriate way than before. Meanwhile, religious complexes have the largest portion of the architecture of this land. This research aims to study the religious complexes of the 7th-9th centuries A.H. Tabriz city to clarify the thought and common language of Iranian Islamic architecture. The research is based on a compound method including historical interpretive and general descriptive-analytical strategy, and the obtained results indicate that Iranian-Islamic architecture is based on the continuity of thought, which can be seen as a common language and pattern in works derived from abstract, cultural, and social concepts.
Keywords: continuity in Architecture, common language, thought, religious complexes, Tabriz, and 7th -9th centuries AH -
Pages 61-86
after the conquest of Iran by the Arabs and then the change of political system of the country, Iran was able to keep its own cultural content and historical, literary and artistic authenticity. Although, the Islamization of Iran can be considered a turning point in the history of this country which led to profound changes in Iranian society, but, military defeat by Arabs and conversion to Islam didnchr('39')t mean the end of Iranchr('39')s cultural power. Because the cultural elements of Iran and the presence of Iranians in the early Islamic centuries was so powerful that they not only created a new privileged identity within the Muslim world, but also affected on neighboring nations. The findings of this research shows that the factors such as Umayyad Arabism, Abbasid empowerment, the stablishment of native dynasties, the movement of Shoobieh, interaction of Iranian society with Islamic culture and literary artistic transitions provided the context for Iranian cultural resistance and continuity in the early Islamic centuries. This research paper, investigating the continuity of Iranian culture, is trying to explain the causes of this continuity after arrival of Islam in aa historical studying through the descriptive-analytical method.
Keywords: contexts of Cultural continuity, Iranians, Sho'ubiyah Movement, Persian Language, native national governments -
Pages 107-130
Hassabiyyah affaires is one of the oldest jurisprudential debates that has been widespread in the jurisprudence since the earliest days of compilation of jurisprudence, referring to personal and social affairs which depend on the order of a human life, community and social order. It is based on the three main elements of the Holy Quranchr('39')s reluctance to leave and neglect in those matters, lack of trustee, and non-suspension of judicial adherence and recourse to the court. Permission to take over the affairs of the Hassabiyyah means that the jurisprudence of the Comprehensive Jurisprudence permits individuals to deal with the problems of the people (conforming to the personal and social behavior of the people with Islamic Sharichr('39')a laws). Sharichr('39')a responsibilities must derive from the power of ijtihad according to the general rules of Shichr('39')a jurisprudence. Permission to take over the affairs of the Hassbiyah means that the jurisprudence of the Comprehensive Jurisprudence allows individuals to deal with the problems of the people (conforming to the personal and social behavior of the people with the laws of the Islamic Sharia) with his permission. Sharichr('39')a responsibilities under the general rules of Shichr('39')a jurisprudence must originate from the power of ijtihad; hence, the approval
Keywords: Document, Shari'a, Jurisprudence, Rights, law, Permission, Legal Affairs, Hassabiyyah -
Pages 158-178
After the Mongol invasion, the islands of the Persian Gulf became more important. One of these islands was Bahrain, which was considered as one of the important economic and commercial centers by powerful countries. Atabak Abu Bakr Salghari (623-658) AH, was able to invade and capture Bahrain, after capturing the Kish Island. using the weakness of the Oyuni government of Bahrain (469-636) AH.In the end, the Salgharian left Bahrain under the force of the tribes of BaniAmer and Mahmud Qalahati (641-676) AH and the threats of the Mongols. then the tribe of BaniAmer (654 AH) became the rulers of this land. This article intends to describe the conquest of Bahrain by the Salgharian using library sources and descriptive-analytical research methods and explains the reasons for their retreat.Studies show that different reasons, at different levels, have led to the departure of the Salgaryan from Bahrain. At the local level: reasons such as the BaniAmercompetition,At the regional level: the emergence of the king of Hormuz,And finally, at the international level: the insecurity of Iran after the Mongol invasions.
Keywords: Atabak Abu Bakr Salghari, Oval Island, Qatif, BaniAmer Tribes, Bahraini Ionian Government
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.