مجله پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات
پیاپی 22 (اردیبهشت 1400)

از آنجا که میدانیم معماری ایرانی همواره از اولین و کامل ترین نوع معماری از ابتدا تا به حال بوده است و در بعضی منابع ایران را به عنوان اولین سکونتگاه بشر می‌دانند. کشور ایران به لحاظ موقعیت استراتژیکی خاورمیانه و منابع طبیعی فراوان، همواره مورد تهاجم دیگر کشورها قرار گرفته است. از این رو معماری ایرانی مملو از انواع مختلفی قلعه می‌باشد، که به چند مدل دشتی و کوهستانی، و به منظورهای حکومتی، نظامی، دفاعی، امنیتی، کاخ و سکونتی احداث شده‌اند. مطالعه سازماندهی فضایی عناصر معماری و شهری بافت های تاریخی، حکایت از نظم دقیق و حساب شده در این عناصر می باشد. نظمی که در طی سالیان و بر اساس تجارب گذشته، نسل به نسل منتقل شده و به دوره ی قاجاریه رسیده است که این نشان دهنده هماهنگی بافت تاریخی در عناصر و تشکیلات ساخت و ساز بناها و به خصوص قلعه‌ها است. معماری دوره قاجار، هم به لحاظ عملکردی و هم به لحاظ زیباشناسی، از غنای اصیل معماری ایرانی برخوردار بوده است. معماری قلعه والی در استان ایلام از عوامل فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و هنری عصر خود بی‌نصیب نبوده و نمود عینی این اثرگذاری، در تاروپود معماری قلعه از جمله در طراحی، پلان، تزیینات هنری و... قابل مشاهده است. به طور کلی تحقیقات نشان می‌دهد که با وجود برخی تاثیرگذاری معماری غرب در دوره قاجاریه، کماکان معماری این عمارت بر پایه اصول بنیادین معماری ایرانی مانند اصل درونگرایی، محرمیت و توجه به هنرهای اصیل ایرانی مانند تزیینات آجرکاری، کاشی کاری و نیز ساخت و احداث حوض خانه‌ها و ارسی‌ها و... استوار بوده است.

قرآن کریم آخرین و معتبرترین کتاب الهی خدای سبحان و مهمترین منبع برای استخراج قوانین الهی برای انسان ها است. این کتاب به خاطر آنکه از تحریف دور مانده است، امتیازات مختلفی دارد. یکی از امتیازات این کتاب الهی، اعجاز آن در ابعاد مختلف است. یعنی خداوند چیزهایی را در این کتاب آورده که انسان ها از آوردن آن ناتوان باشد، پژوهش حاضر با تمرکز بر اعجاز تشریعی به مقوله اعجاز می پردازد؛ تشریع از ماده «شرع» به معنای نشان دادن راه مادی یا معنوی است؛ از این رو، بر احکام و قوانینی که راهنما و طریق معنوی انسان برای زندگی او هستند نیز تشریع اطلاق می شود؛ لذا تشریع را به معنای قانون گذاری گرفته اند. قرآن کریم در جهات مختلف تشریعی نکات نابی را یادآور شده است که در این پژوهش به آن خواهیم پرداخت.

رفاه و امنیت اجتماعی جزء کارکردهای اصلی حکومت‌ها هستند و به ‌همین دلیل است که آن‌ها را غالبا دولت‌های رفاه می‌خوانند. دولت رفاه دولتی است که نهادهای قدرت از طریق قانون، وظیفه‌ی تهیه‌‌ و بهبود رفاه عمومی را وظیفه‌ی مقدم خود می‌شمارند. در این مقاله نگارنده به تاریخچه تشکیل دولت رفاه در ایران پرداخته و با ذکر شواهد تاریخی توجه به این موضوع را در ادوار مختلف دولت هخامنشی تبیین کرده است. لذا دولت همه‌ی کسانی که به نحوی از انحاء و بنابر هر دلیلی قادر به تامین هزینه‌های خود نیستند، کمک‌های نقدی می‌کند. بدین ترتیب دولت از طریق تضمین یک حداقل درآمد ثابت به عنوان مثال حقوق بیکاری، بیمه‌ی سالخوردگی) و یا از طریق کمک‌های نقدی دیگر، در هنگام سوانح کاری، ناتوانی جسمی و روحی، بیماری، سالخوردگی و فشارهای اقتصادی و ناتوانی در امرار معاش موقعیت افراد را تضمین کند. چنین دولتی وظیفه دارد برای همگان، زگهواره تا گور، امکانات پرستاری درمانی، بیمه‌ی بیماری و بیکاری، بازنشستگی، اعانه‌ی خانوادگی و مسکن با توجه به ایده‌ی دولت رفاه را فرام سازد. این پژوهش راه را برای استفاده از ایده های مدیریت شهری ایران باستان در عصر کنونی را پیشنهاد می کند.

احسان (نیکوکاری) یکی از آموزه‌های وحیانی و از مفاهیم پردامنه قرآنی است. احسان در قرآن کریم علاوه بر معنای نیکی کردن معانی دیگری نیز دارد. پژوهش حاضر با اشاره گذرا به معانی و مصادیق احسان، به آثار آن از دیدگاه قرآن می پردازد. سر ایمان، احسان به مردم است؛ سر مهم ترین عضو بدن است، بسیاری از اعضای بدن ما مثل چشم و گوش و زبان در سر قرار دارد. اگر سر از بدن جدا شود، بدن هیچ ارزشی ندارد. اگر ایمان را که ریشه همه خوبی‌هاست، به یک جسم و جسد تشبیه کنیم. سر، ایمان است که مدیریت کل ایمان، احسان به بندگان خداست. احسان تنها مربوط به مسایل مادی نیست، بلکه بخشی از آن مادی یا مالی است و بخش دیگرش غیر مادی است. در واقع هر قدم و فعل خیری، احسان به شمار می آید. از دیگر چیزهایی که خداوند اثر وضعی در آن قرار داده است، احسان و نیکی به بندگان خدا است، هرچند احسان‌کننده کافر باشد، لکن قطعا نتیجه وضعی آن را می‌بیند. چنان که در قرآن می‌خوانیم: آیا جزای نیکی جز نیکی است! و برای کسانی که در این دنیا نیکی کرده‌اند، خداوند حسنه و پاداش نیکوی بزرگ دنیوی و اخروی که فراگیرنده فرد و اجتماع است را در نظر گرفته است و عدم احسان نیز موجب به وجود آمدن جامعه ای خشک و بی روح می شود. رواج احسان در جامعه، از مهم ترین عواملی است که مردم را به بهره‌وری از نعمت‌ها و استفاده از فرصت‌ها هدایت می‌کند و آنان را به سوی مساوات و نزدیک سازی سطح زندگی‌ها به یکدیگر سوق می‌دهد. بدین رو، روح احسان و نیکوکاری‏ بایستی در جامعه رواج داشته باشد. از سویی دیگر، بررسی آثار احسان با توجه به آیات قرآن جهت تشویق افراد و اجتماع که شامل آثار دنیوی و اخروی می باشد، ضروری است. پژوهش حاضر برای رسیدن به این هدف با گردآوری، طبقه بندی و تحلیل آیات با کمک منابع کتابخانه‌ای حدیثی، تفسیری به دنبال یافتن آثار احسان از دیدگاه قرآن کریم می باشد. از این رو، با تبیین لغوی- قرآنی مفاهیم احسان، و برخی معانی دیگر در راستای احسان به ذکر آثار احسان از دیدگاه قرآن پرداخته است.

پیشینه تزیین شیشه را می توان هم زمان با ساخت اولین آثار شیشه ای در نظر گرفت. آثار شیشه ای برجای مانده از سرزمین ایران با استفاده از ابزار های مختلف، ذوق و خلاقیت هنرمندان شیشه گر با روش های متنوعی تزیین شده اند. تزیین شیشه، روشی تکمیلی در تولید آثار شیشه ای است که با هدف افزایش جلوه و زیبایی آن به کار برده شده و جزو مهم ترین مراحلی است که در فرآیند ساخت آثار شیشه ای در نظر گرفته می شود. تزیین شیشه شامل دو نوع سرد و گرم است. بنابراین پرسش مطرح شده در پژوهش حاضر این است که تکنیک سرد تزیین شیشه چیست و تکنیک های سرد تزیین شیشه کدام است؟ در راستای پاسخ به این پرسش، اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای گردآوری شده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است . نتایج پژوهش نشان می دهد تکنیک های سرد تزیین، پس از ساخت اثر شیشه ای و سرد شدن کامل آن انجام می شود. تراش، حکاکی، نقاشی با رنگ های سرد و شیوه های مات کردن شیشه اعم از سندبلاست و اسیدکاری از جمله تکنیک های سرد تزیین شیشه است که هر کدام بنابر نوع شیشه و طرح مورد نظر قابلیت اجرا دارند.

یایسگی را می‌توان واقعه زیستی و فرهنگی دانست که زنان میان‌سال را تحت‌الشعاع خود قرار داده و هرچه نشانه‌های جسمانی و هیجانی آن بیش‌تر باشد، نگرش منفی را در زنان ایجاد می‌کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش امید درمانی بر رضایت از زندگی و بهزیستی روانشناختی زنان در شرف یایسگی خمینی شهر بود.

روش‌کار:

 طرح پژوهش حاضر نیمه تجربی، با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل بود و جامعه آن شامل کلیه زنان در حیطه یایسگی تحت پوشش مرکز سلامت خمینی شهر بودند. نمونه ی تحقیق نیز تعداد 60 نفر از زنان گروه سنی 49 تا 59 سال بودند که به طور تصادفی درگروه امیددرمانی و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش تحت آموزش امید به مدت 8 جلسه 5/1 ساعته قرار گرفتند و داده‌های پژوهش با استفاده از مقیاس های 18 سوالی بهزیستی روانشناختی ریف و مقیاس 5 سوالی دینر گردآوری و به وسیله آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (تحلیل کواریانس چند متغیره) و به کمک نرم افزار تحلیل آماری SPSS v. 22 تجزیه و تحلیل گردید. 

یافته‌ها:

نتایج پژوهش نشان داد که آموزش امید اسنایدر به طور معناداری موجب افزایش نمرات مولفه های بهزیستی روانشناختی (پذیرش خود، توانایی تسلط محیطی، روابط گرم و صمیمانه با دیگران، هدفمندی در زندگی، رشد و شکوفایی فردی، استقلال و خودمختاری) و رضایت از زندگی در زنان در حیطه یایسگی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل گردیده است (001/0 < P).

نتیجه‌گیری:

 امید درمانی به فرد امکان می‌دهد تا همواره درصدد بهبود زندگی شخصی خویش از طریق یادگیری و تجربه باشد. افرادی که از امید بالاتری برخوردارند، در زندگی خود شکست‌هایی را تجربه می‌کنند، اما معتقدند که می‌توانند تنش‌ها و چالش‌های زندگی را حل کنند و با آن سازگار شوند.

هدف تحقیق بررسی اعتیاد به اینترنت با شیوه های فرزند پروری و الگوی ارتباطی خانواده دانش آموزان متوسطه دوم شهر خرم آباد بود.تحقیق حاضربه لحاظ هدف ، کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- همبستگی است ، جامعه آماری تحقیق شامل دانش آموزان متوسطه دوم شهر خرم آباد بود که از تعداد 800 نفر دانش آموز ،بر اساس جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان ، 302 نفر (151 نفر پسر ، و 151 نفر دختر) به‌عنوان نمونه مورد مطالعه و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شدند. پرسشنامه اعتیاد به اینترنت کیمبرلی یانگ (1988) ،پرسشنامه الگوهای ارتباطی خانواده (2000) و پرسشنامه شیوه های فرزند پروری بامریند (1973) به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات در نظر گرفته شدند، تجزیه و تحلیل داده ها در بخش تحلیل توصیفی « میانگین ، انحراف معیار و درصد نمرات و رسم نمودار» ، در بخش تحلیل استنباطی « آزمون کولموگروف اسمیرنف ، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیلی رگرسیون به شیوه گام به گام » محاسبه شد. نتایج نشان داد، بین اعتیاد به اینترنت با شیوه های فرزند پروری و الگوهای ارتباطی خانواده در خانواده دانش آموزان متوسطه دوم شهر خرم آباد رابطه معناداری وجود دارد. که در گام سوم فرزند پروری سهل گیرانه – فرزند پروری استبدادی - فرزند پروری سهل گیرانه – فرزند پروری قاطع و اطمینان بخش در تحلیل باقی ماندند و 1 درصد از واریانس اعتیاد به اینترنت دانش آموزان متوسطه دوم شهر خرم آباد را پیش بینی نمودند.

در تحقیق حاضر با عنوان: "بازکاوی ارکان تمدن اسلامی" به بررسی برخی آموزه های دین که نقش اساسی در ایجاد تمدن بشری دارند پرداخته شده است. از آنجا که دین، برنامه ی زندگی و تمدن، نمود زندگی بشر است. بر آن شدیم که جنبه های تطابق این دو را بررسی کنیم. زیرا زمانی که تمدن مبتنی و منطبق بر دین باشد منشاء خیر و تعالی، و سعادت دنیوی و اخروی بشر خواهد بود. در این مجال سعی شده است دستاوردهای دین خاتم و نقش بی بدیل پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)، در شکوفایی و اشاعه ی فرهنگ و نمدن اسلامی، به عنوان برنامه و راهکاری ابدی برای زندگی مادی و معنوی بشر بررسی شود.