نشریه مطالعات نقد زبانی و ادبی
پیاپی 16 (بهار 1400)

منیرو روانی‏پور رمان «اهل غرق» را به شیوه ریالیسم جادویی و به تاسی از رمان «صد سال تنهایی» نوشته است. «اهل غرق» با استفاده از ظرفیت ‏های شیوه ریالیسم جادویی، هم جو سیاسی و اجتماعی حاکم بر دهه سی و چهل ایران را نشان داده و هم سعی کرده وضعیت زنان جنوب را در آن برهه از تاریخ نمایش دهد. در واقع یکی از ویژگی‏های داستان‏های روانی‏پور پرداختن به شخصیت زن و دنیای زنان از منظری خاص است. او با دیدی اجتماعی و زنانه، به زنان، تمایلات، رنج‏ها و تقابل آنان با مردان با رویکردی فمنیستی می‏پردازد. همچنین با استفاده از ادبیات فولکوریک جنوب و بهره‏گیری از واژه ‏ها، کنایات، ضرب‏ المثل‏ها، باورها و اصطلاحات بومی جنوب، به اثرش رنگ بومی داده و به این ترتیب به عنوان نویسنده‏ ای اقلیم ‏گرا شناخته می‏شود.

یکی از مشکلات پیچیده زبان، تلاش برای تعریف و بررسی ماهیت آن است. این نکته بیان گر اهمیت پدیده زبان و شاخص های آن نسبت به مسایل دیگر انسانی است. زبان به شکلی گسترده و عمیق توانایی های مختلفی از انسان را به کار می گیرد؛ از این طریق، هر یک از محققان علوم مرتبط با فعالیت های انسانی به بخشی از حوزه زبان توجه می کنند. از کهن ترین دوران، فیلسوفان به مساله زبان توجه داشته اند. روان شناسان، جامعه شناسان و مردم شناسان نیز به این موضوع به شکلی دقیق تر و جزیی تر توجه نموده اند. بحث درباره منشا زبان سده ها ادامه یافته است و نظریات متعددی در این زمینه ارایه گردیده اما ماهیت نامحسوس و ناملموس زبان به گونه ای است که نمی توان هیچ یک از نظریات را به شکل قطعی پذیرفت. در اغلب ادیان و دیدگاه های اسطوره ای به جهت پرسش هایی که ذهن بشر در باب خاستگاه زبان مطرح می نموده، یک منشا الهی برای آن در نظر گرفته شده است. نظریه دیگری نیز درباره خاستگاه زبان وجود دارد که زبان را تقلید از صدای اشیاء و موجودات می داند. دیدگاه دیگر بحث دلالت لفظی را شامل می شود. در واقع از دید منطقی دلیل دلالت لفظ بر معنا پیوندی است که در ذهن میان لفظ و معنا وجود دارد. اما در این میان، درباره ذاتی بودن و یا قراردادی بودن این نوع دلالت بحث مفصلی وجود دارد. بر این اساس در پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از مستندات باستان شناختی و نظریات زبان شناسان، پیشینه خاستگاه زبان بررسی شده و دیدگاه هایی که بر پایه خاستگاه الهی، تقلید از طبیعت، دلالت لفظی و نظریه تکامل هستند، تبیین گردیده و مساله وحدت زبان مورد بحث قرار گرفته است.

در مقاله‌‌ی حاضر در تقسیم بندی خانواده‌ی بزرگ زبان های هند و اروپایی به بحث درباره ی زبان لاتین که یکی از زیرشاخه‌های مهم زبان ایتالی است، می‌پردازد. زبان ایتالی، خود یکی از شاخه‌های اصلی زبان های هند و اروپایی می‌باشد. در این مقاله تلاش بر این است تا سیر تحولات تاریخی زبان لاتین بررسی شود. دیدگاه این مقاله تاریخی است و به روند تحولات زبان لاتین از نظر معناشناسی، واج شناسی، صرف، نحو و دیگر مفاهیم زبان شناختی به صورت جزیی نمی‌نگرد. همچنین به گسترش سلطه‌ی روم و برخورد زبان‌ها در روم سخن می‌رود. سپس از دستورنویسانی که تحولات اساسی در این زبان بوجود آوردند و تاثیرپذیری آنها از زبان یونانی، مطالبی عنوان می‌گردد. اغلب زبان لاتین را زبانی مرده می نامند واقعیت این است که لاتین هرگز نمرده است بلکه با گذشت زمان، این زبان نیز به سرنوشت طبیعی زبان های گسترده مواجه شد و به چندین زبان کاملا متفاوت تبدیل گردیده است. با این دانسته، پیداست که هرگز نمی توان گروهی را به عنوان آخرین کسانی که به زبان لاتین سخن        می گویند، درنظر گرفت. زبان ها پیوسته درتغییرند و در واقع هیچ گونه وقفه ای در پیوستگی آن ها میان یک مقطع زمانی و مقطع زمانی دیگر وجود ندارد.

کلیم کاشانی از برجسته‌ترین شاعران سبک هندی است. کلیم، شاعری مضمون‌ساز و معنی‌آفرین است. تکیه و تاکید او بر مضمون‌سازی و باریک‌اندیشی و ابتذال‌گریزی در اشعارش دیده می‌شود. او با دقت و باریک‌بینی خود در طبیعت، مناسبات انسانی، ویژگی‌ها و عناصر زندگی زمانه‌اش و... مضمون‌های نوی، خلق کرده است. بسیاری از مضمون‌آفرینی های شاعر در قالب صنعت اسلوب معادله خود را نشان داده است و شاعر در چهارچوب این صنعت شعری تلاش کرده مضمون‌آفرینی کند و ایده‌ها و ذهنیات و امور معقول را با ارتباط دادن آن به امور محسوس و خلق اسلوب معادله هر چه بهتر به مخاطب انتقال داده و به کلام خویش وجهه‌ای هنری و ادبی ببخشد. تنوع موضوعی و محتوایی اسلوب معادله‌های کلیم در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است؛ تلاش شد تا موضوعات اصلی و غالب که کلیم آن را مضمون اسلوب معادله‌های خود کرده است، استخراج شده و مورد تبیین قرار گیرد. برای این منظور، اسلوب معادله‌ها مور بررسی قرار گرفت و روشن شد که پند و اندرز و اخلاقیات از موضوعات برجسته‌ای است که مضمون اسلوب معادله‌های کلیم قرار گرفته‌اند. عشق و عرفان نیز سهمی قابل‌توجه در مضامین اسلوب معادله‌های شاعر داشتند. شکوه از روزگار، اجتماعیات و بی‌توجهی به اهل هنر نیز هر چند با بسامدی پایین‌تر، در اسلوب معادله‌های شاعر یده می‌شود. نو بودن اسلوب معادله‌ها و الهام از طبیعت، عناصر فرهنگ هندی و روابط انسانی و ویژگی‌های زندگی زمانه شاعر  ویژگی‌های برجسته در اسلوب معادله‌های کلیم است.

بومی سروده ها از جمله انواع (ژانرها)یی است که بخش عظیمی از هر فرهنگ بومی را تشکیل می دهد. نگارنده در این جستار به طبقه بندی موضوعی دوبیتی های  روستای لای زنگان داراب پرداخته است. روش گردآوری مطالب این پژوهش به دو صورت میدانی و کتاب خانه ای بوده و روش پژوهش نیز تحلیل محتوا با رویکرد تحلیلی-توصیفی بوده است. شاعران لای زنگان از گذشته تاکنون توجه ویژه ای به قالب دوبیتی داشته اند و بخش بسیار زیادی از بومی سروده های لای زنگان در این قالب سروده شده است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که دوبیتی سرایان این روستا در اشعار خود به بیان مضامین بسیاری پرداخته اند. بنابراین جستار، می توانیم دوبیتی های لای زنگان را بهپانزده گروه تقسیم کنیم؛ حوادث و پیشامدهای روزمره، رویدادهای تاریخی، عاشقانه ها، آفرین و نفرین، دین و مذهب و باورهای مربوط آن، پند و اندرز، گلایه ها، شهرآشوب، مرثیه، شوخ طبعی، مدح، وصف طبیعت و لای زنگان و اخوانیات. در میان این پانزده گروه، حجم دوبیتی هایی که در حوادث و پیشامدهای روزمره، گلایه و عاشقانه ها سروده شده بیش تر است.

کهن‌الگو‌ها را می‌توان به صورمثالی، نماد و انگاره‌های کهن‌الگویی تقسیم کرد.انگاره‌های کهن‌الگویی نیز شامل اشخاص، موقعیت‌ها و نمادها هستند. این انگاره در ساقی‌نامه اثر ارزشمند ظهوری‌ترشیزی بسیار دیده می‌شود؛ اما تحقیقات کافی در مورد آن صورت نگرفته و بسیاری از زوایای ارزشمند آن پنهان مانده است. لذا با بررسی این اثر می‌توان کمک شایانی به تفسیر ابیات آن نموده و دریابیم که آیا ظهوری‌ترشیزی شناختی نسبت به انگاره‌های کهن‌الگویی داشته و بسامد کدام یک از انگاره‌های کهن‌الگویی در ساقی‌نامه بیشتر است. به‌نظر می‌رسد ظهوری‌ترشیزی شناخت عمیق و دقیقی از انگاره‌های کهن‌الگویی داشته و آنها را با استفاده از عنصر خیال در ساقی‌نامه خود بهطور ویژه‌ای به‌کار برده‌، همچنین انگاره‌های کهن‌الگویی ملی- مذهبی بر سایر انواع برتری داشته است. نتیجه مطرح شده به روش کتابخانه‌ای به شیوه تحلیلی- توصیفی در نتیجه بیان شده است.