فهرست مطالب

فصلنامه فرهنگ پویا
پیاپی 46 (بهار 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/04/12
  • تعداد عناوین: 32
|
  • غلامعلی عزیزی کیا صفحه 4

    یکی از بارزترین ابعاد دین مبین اسلام، توجه به امور اجتماعی است. این دین الهی اگرچه در ظاهر وظایف و تکالیف فردی را نیز بیان می کند اما همه آن ها با اجتماع پیوند داشته و رد پای ارتباط با جامعه در همه ابعاد و زوایای آن دیده می شود به گونه ای که علامه طباطبایی همه شوون اسلام را اجتماعی می داند (المیزان، ج4، ص126) فردی ترین عبادات مثل نماز و روزه نیز آثار اجتماعی دارد مثلا نماز هم در ظرف اجتماع تشریع شده و برگزاری آن به صورت جماعت مطلوب است و فرد در نماز خود به صورت جمعی خدا را می خواند ایاک نعبد و ایاک نستعین...

  • عدم حضور، گناهی بزرگ / نگاهی به انتخابات از منظر امام خمینی
    صفحه 8
  • حضور خون تازه در کالبد جامعه / نگاهی به انتخابات از منظر امام خامنه ای
    صفحه 10
  • شناخت، اولین شاخصه ی شناخت مدیران / نگاهی به معیارهای گزینش دولتمردان اسلامی از منظر علامه مصباح یزدی
    صفحه 13
  • صفحه 15

    یکی از قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران قوه مجریه است که زیر نظر ولایت مطلقه‌ی امر و امامت امت بر طبق اصولی و مستقل از قوه مقننه و قضاییه اداره می شود قوه مجریه در قانون اساسی به عنوان رکنی مهم و حیاتی معرفی شده است و به دلیل اهمیت ویژه ای که در رابطه‌ی با اجرای احکام و مقررات اسلامی به منظور رسیدن به روابط و مناسبات عادلانه حاکم بر جامعه دارد و نیز ضرورتی که این رکن حیاتی در زمینه سازی وصول به هدف نهایی حیات خواهد داشت، باید ..

  • مهدی رشید صفحه 17

    سرمایه اجتماعی (social capital) مفهومی است که به دلیل تاکید بر ارتباطات انسان‌ها و شبکه روابط بین افراد، قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد اما در ادبیات علوم اجتماعی مفهوم نوینی به شمار می‌رود که از علوم اجتماعی وارد عرصه علوم سیاسی گردیده و در کنار سرمایه‌های انسانی، اقتصادی و فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. سرمایه اجتماعی، یا بعد معنوی یک اجتماع، میراثی تاریخی است که از طریق تشویق افراد به «همکاری» و «مشارکت» در تعاملات اجتماعی، قادر است به حل میزان بیشتری از معضلات موجود در آن اجتماع، فایق آید و حرکت به سوی رشد و توسعه شتابان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... را امکان‌پذیر سازد. در واقع، سرمایه اجتماعی را می‌توان در کنار سرمایه‌های اقتصادی و انسانی، بخشی از ثروت ملی به حساب آورد که بستر مناسبی برای بهره‌برداری از سرمایه انسانی و فیزیکی (مادی) و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد ...

  • م. واشان صفحه 23

    نظام‌های سیاسی همواره بقا و تقویت خویش را در پشتوانه مردمی و مشارکت سیاسی مردم در اعمال حاکمیت تعریف می‌کنند. بارزترین و گویاترین وجه مشارکت سیاسی مردم، شرکت در انتخابات است که در عرف سیاسی هر چه میزان مشارکت عمومی در انتخابات، گسترده‌تر باشد، مقبولیت و به تعبیر (غیر توحیدی) مشروعیت حکومت و هییت حاکمه در سطح ملی و جهانی، افزون خواهد شد. اساسا پشتوانه مردمی به عنوان بالاترین عنصر اقتدار ملی و بازدارندگی بین‌المللی همواره مورد توجه حاکمان بوده است و به همین جهت نظام‌های سیاسی با به کارگیری تمام ظرفیت‌ها و امکانات خود، سعی می‌کنند مردم را به مشارکت اجتماعی کشانده و اقتدار حکومت را عیان سازند. این نکته راهبردی همواره مورد تاکید امامین انقلاب در هدایت سکان این کشتی بوده است. مقام معظم رهبری می‌فرمایند: ...

  • محسن هنرجو صفحه 27

    مقام معظم رهبری (دامت‌برکاته): «در اسلام به نظر مردم اعتبار داده شده؛ رای مردم در انتخاب حاکم و در کاری که حاکم انجام می‌دهد، مورد قبول و پذیرش قرار گرفته؛ لذا شما می‌بینید که امیرالمومنین (علیه الصلاه والسلام) با این‌که خود را از لحاظ واقع منسوب پیغمبر و صاحب حق واقعی برای زمامداری می‌داند، آن‌وقتی که کار به رای مردم و انتخاب مردم می‌کشد، روی نظر مردم و رای مردم تکیه می‌کند، یعنی آن را معتبر می‌شمارد و بیعت در نظام اسلامی یک شرط برای حقانیت زمامداری، زمامدار است. اگر یک زمامداری بود که مردم با او بیعت نکردند، یعنی آن را قبول نکردند، آن زمامدار خانه‌نشین خواهد شد و مشروعیت ولایت و حکومت به بیعت مردم وابسته است یا بگوییم فعلیت زمامداری و حکومت به بیعت مردم وابسته ...

  • صفحه 33

    مردم ایران زمانی که در سال58، به نظام جمهوری اسلامی رای دادند. قطعا هر نظامی دارای ارکان و سازکار خاص خود است که برای این ارکان وظایف و ارتباط با سایر نهادها  تعریف شده است. نظام جمهوری اسلامی یک هویت بسیط است که دارای دو جز  جمهوریت و اسلامیت  است و این اجزا قابل تفکیک نیستند، به‌گونه‌ای این نظام مقدس  با یک هویت بسیط دیده می‌شود. در قانون اساسی جمهوری اسلامی برای صیانت از این هویت نهادی به نام شورای نگهبان تعریف شده است. شورای نگهبان هر جا که از قوانین اسلامی دفاع می‏ کند، از رای جمهور هم دفاع می‏کند. لکن، بعضی ‏ها به نحوی با این مرکب برخورد می‏کنند که انگار مردم ما در دوازده فروردین، دو برگ رای به صندوق انداخته‏ اند: یکی ...

  • صفحه 36

    هیچ گاه نظام سیاسی جمهوری اسلامی، قابل تجزیه به دو رکن جمهوری و اسلامی نیست. جمهوری اسلامی، یک هویت واحد است و تجزیه آن مشکل‏ساز است. درباره نقش و جایگاه مردم در نظام دینی، در اصل ششم قانون اساسی و اصول متعدد دیگر که بر مبنای اصل ششم تدوین شده، تعابیری مانند مردم‏سالاری و جمهوری، تعابیری ذوقی محسوب می‏شوند. اصل ششم و اصول مبتنی بر آن، که دارای اعتبار محکم حقوقی است، یک نظام اسلامی تخطیه‏ناپذیر حاکم را تعریف می‌کند که در عداد مقدمات و مقومات آن نظام، مردم هستند که در اداره امور کشور مشارکت...

  • هادی قطبی صفحه 39

    جمهوری اسلامی نظامی است که حضرت امام خمینی(ره) در کشور ایران به پشتوانه مردم، بنا نهاد. این نظام، دارای ساختاری نوین و کارآمد از مبانی اسلام اصیل است که بر مبنای باورها، داده‏ها و آموزه‏های آن دین مبین اسلام استوار است. بنابر آن داده‌ها و آموزه‌ها، ولی‏فقیه در راس نظام جمهوری اسلامی قرار داد و از مشروعیت الهی برخوردار است و هر نوع اعمال حاکمیت بدون اذن او فاقد مشروعیت است. یکی از مناصب خطیر در جمهوری اسلامی، منصب ریاست جمهوری است و مشروعیت آن بعد از احراز صلاحیت‌ها توسط نهادهای ذی‌ربط و رای مردم، برآمده از تجویز و تنفیذ ولی فقیه و...

  • صفحه 43

    طبق اصل نود و نهم قانون اساسی، شورای نگهبان، به صورت استصوابی و در تمام مراحل، نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری، مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را برعهده دارد. شورای نگهبان درصورت احراز شرایط لازم برای تصدی مناصب فوق، نامزد مورد نظر تایید می‌کند؛ همچنین در صورت احراز عدم صلاحیت هر یک از نامزدها، آن‌ها رد صلاحیت خواهند شد. اما سوالی که وجود دارد، در موارد شک و تردید بین احراز و عدم‌احراز صلاحیت است؛ اگر اعضای شورای نگهبان بعد از بررسی و ارزیابی نامزد انتخاباتی، نتوانست دلیلی بر تایید یا..

  • هادی یزدان پرست صفحه 46

    هدف اولی و اصلی نظام مقدس جمهوری اسلامی در همه انتخابات، حضور و مشارکت حداکثری مردم پای صندوق‌های رای، و هدف ثانوی رای‌آوری فرد اصلح برای مسئولیت ریاست جمهوری و سایر مناصب است. با توجه به عملکرد برخی دولت‌های گذشته، و احساس ناامیدی و یاس مردم از اصلاح وضع موجود، و در نتیجه خوف عدم‌مشارکت حداکثری، ضروری است اقدامات و راهکارهای تحقق مشارکت حداکثری توسط دلسوزان انقلاب اسلامی تبیین گردد. از همین‌رو در این نوشتار ابتدا به مساله چگونگی مشارکت حداکثری و سپس به معیارهای اصلح می‌پردازیم...

  • مهدی حسن زاده صفحه 49

    یکی از مراحل تحقق اهداف نظام اسلامی و رسیدن به تمدن نوین اسلامی که رهبر معظم انقلاب(دام عزه) سال ها پیش بر آن تاکید کرده اند، تشکیل دولت اسلامی است. دولت اسلامی به معنای اسلامی شدن روش و منش دولتمردان و طراحی سازوکارها و نهادهای دولت و نظام بر اساس مبانی و معارف اسلام است که نتیجه‌ی آن حاکمیت ارزش ها، اصول، مبانی، احکام و همچنین قوانین و مقررات اسلام در جامعه اسلامی  می باشد. از مهم ترین شاخصه های دولت اسلامی، اقتدار و ...

  • مهدی حسن زاده صفحه 53

    دولت در جمهوری اسلامی ایران یکی از ارکان بسیار مهم و حیاتی برای کشور است. مسئولیت های این نهاد، بسیار بیشتر و گسترده تر از نهادهای دیگر در کشور می باشد و در این مسئله شکی نیست که انتخاب دولتی مقتدر و کارآمد علاوه بر اینکه باعث نوسازی و تحول در کشور خواهد شد، اقتدار نظام اسلامی را چه در داخل کشور و چه در میادین بین المللی به همراه خواهد داشت. امروزه رفع مشکلات و...

  • تقوا، مانع فساد فردی و ساختاری / چرایی قرار دادن صفت تقوا در معیارهای گزینش رئیس جمهور در قانون اساسی
    صفحه 57

    انسان فطرتا خودش را دوست می‏دارد و حب نفس، یکی از گرایش‏های مهم فطری انسان است که منشا بسیاری از اقدام‏های بشر را تشکیل می‏دهد. بر همین اساس، انسان به‏گونه‏ای است که می‏خواهد منافع را ابتدا به خود و سپس به وابستگان نزدیک خود مانند خانواده، دوستان، و هم‌حزبی‏هایش اختصاص دهد. عقل و دین به این گرایش طبیعی انسان جهت می‏دهند و مسیر صحیحی را برای ارضای این گرایش انسان ترسیم می‏کنند تا موجب مفسده و ظلم به دیگران نشود. طبق عقل و سیره‌ی عقلا، اختصاص منافع به خود و وابستگان به خود، اگر به قیمت تجاوز به حقوق الهی و...

  • فرهنگ، پرچم سرافرازی یا سرافکندگی / نگاهی به ضرورت محوریت فرهنگ اسالمی در رویکرد و عملکرد مدیران
    صفحه 59

    ازآن‌جا که رفتار انسان‏ها از آرمان‌ها و اهدافشان سرچشمه می‏گیرد و آرمان‌ها و اهداف نیز از باورها، ‌ارزش‌ها، اخلاق و آداب انسان‏ها نشیت می‏گیرند، می‏توان گفت فرهنگ، منشا تکوین رفتارهای آحاد جامعه است. ‌به‌طوری انسان‏ها بر اساس فرهنگ خود، آرمان‌های خود را تعیین، و برای نیل به آن اهداف و آرمان‌ها تلاش می‏کنند. بنابراین فرهنگ سرچشمه‌ی همه‌ی فعالیت‏های فردی و اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و مجموعه‌ی فعالیت‏های مذکور در یک جامعه موجب پیدایش تمدن آن جامعه می‏گردد. پس فرهنگ موجب رویش تمدن در جامعه است. در نتیجه فرهنگ جوهر تمدن، و تمدن نمود فرهنگ جامعه است...

  • امانت، حق الله و حق الناس / نگاهی به اهمیت نگرش امانی به مناصب دوستی
    صفحه 70

    امانت در لغت به معنی ودیعه است. امانت (هرچه باشد)، به معنای چیزی است که نزد غیر، ودیعه بسپارند، تا او آن را برای سپارنده حفظ کند و سپس به وی برگرداند. لذا در مفهوم امانت، حق دیگران لحاظ شده است؛ یعنی امانت بر چیزی دلالت می‏کند که از آن غیر دارنده‌ی امانت است، ولی موقتا به شخص دارنده‌ی امانت سپرده شده است...

  • صفحه 75

    یکی از مسایل اساسی در بحث کارگزاران و صاحب‌منصبان دولتی، مسیله‌ی سطح معیشت آنان است؛ یعنی دولتمردان از حیث امکانات و رفاه و بهره‌وری از مواهب دنیوی، در چه سطحی باید باشند؟ اگر طبقات جامعه را از جهت زندگی مادی به چهار طبقه‌ی عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم کنیم، سطح زندگی مطلوب دولتمردان چیست؟ آیا آنها می‏توانند مانند طبقه‌ی مرفه زندگی کنند؟ آیا می‏توانند در سطح طبقه‌ی خوب یا متوسط جامعه امکانات مادی برای خود در نظر بگیرند ...

  • صفحه 81

    اشرافیت، چه در قالب نگرش اشرافی و چه در قالب رفتار اشرافی و اشراف‌سالاری، با برپایی عدالت که از رسالت‏های اساسی دولتمردان در حکومت محسوب می‏شود، سازگار نیست. لذا پرهیز از اشرافیت، یکی دیگر از ویژگی‏های دولتمردان اسلامی است...

  • صفحه 87

    یکی از معیارهای مهم مدیریتی برای گزینش دولتمرد اسلامی برخورداری توان اداره امور است، برای اداره‌ی امور جامعه، صرف آشنایی با قوانین کشور و قواعد تامین مصالح جامعه کفایت نمی‏کند؛ زیرا گاه افرادی هستند که در شناخت قوانین و انتخاب دیدگاه‏های برتر قدرت خوبی دارند؛ در میان طرح‏ها و نقشه‏های متفاوت برای تامین مصالح جامعه طرح برتر را تشخیص می دهند، ولی در مقام اجرای آن طرح مشکل دارند؛ یعنی با بسترها و زمینه‏های اجرای آن آشنا نیستند. ازاین‏رو بدون لحاظ کردن مقدمات لازم برای اجرای یک برنامه، وارد فاز اجرای آن می‏شوند و...

  • صفحه 91

    یکی از معیارهای مدیریتی و عملی گزینش کارگزار دولت اسلامی، ولایت‌مداری است؛ زیرا قایمه و عمود خیمه‌ی حکومت اسلامی، ولی یا حاکم اسلامی است که در عصر حضور، امام معصوم و در عصر غیبت، ولی فقیه، مصداق آن است؛ به‏گونه‏ای که در عصر غیبت، حکومت غیر ولی فقیه مشروعیت ندارد و سایر مناصب حکومتی مشروعیتشان را با اذن ولی فقیه جامع‏الشرایط می‏گیرند. بر این اساس، اطاعت از ولی فقیه از شروط لازم کارگزاران نظام اسلامی در عصر غیبت است؛ لکن در مفهوم و نصاب ولایت‌مداری اختلاف نظرهایی وجود دارد که ابتدا مفهوم ولایت‌مداری، سپس نصاب ولایت‌مداری ...

  • سید عبدالمجید اشکوری صفحه 97

    از جمله موضوعاتی که در ایام انتخابات توسط اصلاح‌طلبان مطرح می‌شود عدم‌اختیار داشتن رییس جمهور برای انجام مسولیت‌های وی است. به رغم تلاش‌های بسیار جدی برای به‌دست گرفتن کرسی ریاست جمهوری، عنوان می‌کنند که رییس جمهور نقشی در حد یک تدارک‌چی دارد. این سخن پایه و اساسی ندارد و فقط سرپوشی برای توجیه ناکارآمدی‌های تیوریکی و عملی این جریان است. این‌جا نکته‌ی جالبی است که هر رییس جمهوری به هنگام موفقیت در کسب کرسی ریاست جمهوری در پیشگاه ملت برای انجام همان مسولیت‌ها قسم یاد کرده و می‌کند! از آن جالب‌تر این که اقدامات بسیاری بر خلاف آن‌چه برای آن قسم یاد کرده انجام داده و می‌دهند...

  • حجت السلام دکتر قاسم روانبخش صفحه 101

    این روزها سردمداران مدعیان اصلاحات در سایت‌ها و کانال‌های خودشان تهدید می‌کنند که اگر شورای نگهبان در انتخابات ریاست جمهوری، عناصر اصلی ما را از گردونه رقابت حذف کند از انتخابات خداحافظی کرده، زنگ تحریم انتخابات خاموش را به صدا در خواهیم آورد. آن‌ها این‌گونه وانمود  می‌کنند که نظام در انتخابات1400 با مشارکت حداقلی مواجه خواهد شد و این کاهش مشارکت، معلول قهر آن‌ها است. چنان که در انتخابات مجلس در سال98 که این جریان از رقابت‌های انتخاباتی کنار گذاشته شد، مشارکت کاهشی شد و به پایین‌ترین میزان مشارکت در ده دوره انتخابات مجلس(42درصد)رسید. پیش‌بینی آن‌ها در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، نیز به مراتب کمتر از...

  • صفحه 103

    مردم‌سالاری در انقلاب اسلامی، مبتنی بر اصول مترقی توحید و ولایت، امری جدی، واقعی و زیربنایی است. چراکه چرخش قدرت در ایران متکی به آرای عمومی است و کشور بر اساس خواست مردم اداره شده و عبور از بحران‌ها و فتنه‌ها، با حضور مردم و به دست مردم تحقق میابد و همین امر موجب استمرار نظام اسلامی و پیشرفت و بالندگی آن شده است. چراکه بر اساس آموزه‌ها و سنت‌های الهی، هیچ تغییر و تحولی بدون خواست عمومی مردم رخ نمی‌دهد:...

  • سید علی حسنی آملی صفحه 107

    گفته می‌شود، زندگی سیاسی در هر کشوری به شیوه‌های گوناگون، تحت تاثیر گسست‌های اجتماعی خاص آن کشور و نحوه صورت‌بندی آن شکاف‌‌ها قرار می‌گیرد. تنوع جامعه‌شناسی سیاسی کشورهای گوناگون،  ناشی از نوع و تعداد این گسست‌ها و نحوه آرایش و یا ترکیب آن‌هاست...

  • هادی قطبی صفحه 109

    دولت جوان انقلابی با اشارت مقام معظم رهبری به عنوان راه‌کار برون رفت کشور از مشکلات و بحران‌ها معرفی شد. تحقق این دولت نیازمند لوازمی است که غفلت از آن‌ها، شکل‌گیری چنین دولتی را با چالش‌هایی روبه‌رو می‌سازد."کارآمدی" و "تاثیرگذاری بر افکار عمومی"، دو عامل مهم در تحقق دولت جوان انقلابی عنوان است و از همین‌رو "ناکارآمدی" و "عدم مقبولیت" می‌تواند دو چالش مهم در مقابل تحقق دولت جوان انقلابی باشد. این نوشتار در پی تبیین این دو عامل است. هر چند ما به دنبال ...

  • صفحه 111

    از جمله موضوعاتی که دستگاه رسانه‌ای غرب و دنباله‌ی داخلی آن‌ها سعی دارند به جامعه ایرانی تلقیق کنند، تصویری بهشت‌گونه‌ی حاصل از رابطه اقتصادی با آمریکا است. و چنین وانمود می‌شود که این ارتباط می‌تواند برطرف کننده بسیاری از معضلات و مشکلات اساسی اقتصادی ایران باشد...

  • عطاءالله رفیعی آتانی صفحه 120

    رفتارشناسی دولت‌ها نسبت به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، یکی از موضوعات مهمی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. قبل از ورود به بحث، بایستی رویکرد رقیب را کاملا شناخت. از آن‌جا که واژه‌ی پیشرفت در ادبیات جمهوری اسلامی جایگزین توسعه است در ابتدا به عنوان مقدمه؛ به تبیین مفهوم توسعه می‌پردازیم...