فهرست مطالب

نشریه مطالعات منافع ملی
پیاپی 24 (تابستان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/06/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محسن جلیلوند*، صیاد اسلامی صفحات 1-18
    سیاست خارجی هر کشوری نشات گرفته از محیط داخلی و همچنین محیط خارجی اعم از منطقه ای و جهانی است. به عبارت دیگر عناصر تاثیر گذار بر گفتمان های سیاست خارجی هر کشوری در جهت تحقق منافع ملی تحت تاثیر متغیر زمان و مکان است. جهت گیری سیاست خارجی ایران نیز مبتنی بر همین عناصر اعم از ماهیت دولت، نقش ایدیولوژی، متغیر زمان و  رویکرد محیط و بازیگران منطقه ای و جهانی معنا شده است. هدف محوری این پژوهش بررسی تاثیرات محیط داخلی و جهانی بر عنصر آرمان گرایی و واقع گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. در این راستا گفتمان های سیاست خارجی  اعم از لیبرال محور، توسعه محور، تنش زدایی، توسعه محور آرمان گرایی و... با آرمان گرایی و واقع گرایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین در این راستا تاثیرات موضوعاتی از قبیل فقدان استراتژی مشخص، شکاف  و عدم هماهنگی در بین تصمیم گیرندگان، محیط پر آشوب نظام بین الملل و خاورمیانه و... مورد توجه قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: ایران، سیاست خارجی، منافع ملی، واقع گرایی، آرمان گرایی
  • حسن شمسینی غیاثوند*، امیرحسین سلیمان فلاح صفحات 19-39
    یکی از موضوعات چالش برانگیز در جهان کنونی ، تداخل قوا در یکدیگر است، به خصوص اینکه قدرت قوه مجریه نسبت به سایر قوا از جمله قانونگذاری افزایش یافته است. این موضوع  در کشورهایی همانند ایران که از ابتدا با چالش های تاریخی درباره تفکیک قوا مواجه بوده اند با چالش های بیشتری مواجه شد. محور و هدف اساسی این پژوهش پرداختن به چالش های نظام شبه ریاستی- شبه پارلمانی در  جمهوری اسلامی ایران می باشد. این چالش به خصوص در بعد اختیارات ریاست جمهوری بیشتر محسوس بوده است.  در دوره های مختلف ریاست جمهوری افزایش شکاف بین قوا به خصوص بین قوه مجریه و  قوه مقننه باعث ارایه نظریه های مختلف از جمله گذار به نظام پارلمانی، لزوم دگردیسی در نحوه انتخاب  و اختیارات ریاست جمهوری شد. همچنین  این چالش ها از ابعادحقوقی، سیاسی، کارکردی مورد بررسی قرار گرفته است. چنانکه از بعد چالش های حقوقی همچون نوع نظارت رییس جمهور، تعامل مجلس و مجریه و همچنین از بعد کارکردی  بایسته های گذار از نظام شبه ریاستی- شبه پارلمانی مورد بررسی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: ایران، قانون اساسی، ریاستی، پارلمانی، نظارت
  • محسن عبداللهی*، سعید جهانگیری، سیده سمانه غفاراف صفحات 41-59
    حکمرانی خوب به عنوان یک شیوه رایج و مسلط برای اداره جامعه در سطح جهان بوده و متفاوت از دولت و حکومت است. در این نوشتار، ابتدا «حکمرانی خوب و حکمرانی شایسته» و شاخص های آن با روش توصیفی - تحلیلی بررسی و سپس «حکمرانی شایسته» و شاخص های آن در انقلاب اسلامی تجزیه و تحلیل شده و در نهایت، تعدادی از شاخص های حکمرانی شایسته از ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران با شاخص های حکمرانی خوب از دیدگاه دینی و اسلامی، نهادهای بین المللی و اندیشمندان مقایسه تطبیقی گردیده است. بررسی پنج شاخص اصلی و اساسی در حکمرانی که شاخص های یکسانی می باشد که بر حسب معنا و مبنا متفاوت می باشد. محتوای دیدگاه های نظری حکمرانی خوب مبتنی بر انسان محوری، دنیاگرایی و ماده گرایی است، ولی حکمرانی شایسته مبتنی بر خدا محوری است، اگرچه به ماده و معنا و دنیا و آخرت هر دو به صورت همزمان توجه دارد.
    کلیدواژگان: حکومت، سیاست، نظام سیاسی، دولت، اندیشه سیاسی، حکمرانی مطلوب
  • فتحعلی همتی*، محمد بشیری آذر، حمید خدادادبیگی صفحات 61-81
    جهانی شدن همه ابعاد زندگی انسان ها را تغییر داده است به گونه ای که سبک زندگی شهروندان متحول شده است. یکی از مولفه های سبک زندگی مهاجرت نخبگان اعم از شغلی یا گردشگری است. هدف محوری این پژوهش تاثیرات جهانی بر مهاجرت نخبگان شهروندان به خصوص کشورهای در حال توسعه است. در این راستا موضوعات مختلفی در ارتباط با تاثیرات جهانی در مهاجرت مورد بررسی قرار گرفته اند. می توان پدیده فرار مغزها در عصر اطلاعات را با توجه به شغل، رفاه، سبک زندگی نوین، دستیابی به امکانات علمی و... در نظر گرفت. بنابراین مهاجرت نخبگان به کشورهای توسعه یافته را از رویکرد بدبینانه و سیاسی  و همچنین رویکرد جهان شدن مورد بررسی قرار داد. در دیدگاه سیاسی نظریه های، مرکز- پیرامون، استعمار نوین، انتقال معکوس تکنولوژی، وابستگی، تعارضات قومی وامنیتی و بحران هویت ارایه می شود. در نگرش جهان محوری نظریه های فناوری های نوین ارتباطی، تکنولوژی حمل ونقل، زوال پدیده ناسیونالیسم، تخصص گرایی، نابرابری و شکاف های شدید و...ارایه می شود.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، فرار مغزها، نخبگان، مهاجرت، استعمار
  • معزالدین باباخانی تیموری*، اعظم قربان خانی، فرید معتضدی صفحات 83-96
    تاثیر سوسور برتفکر قرن بیستم و روی کنش های نوین در مطالعه زبان، بسیار مهم است. سوسور هم عصر دورکهایم و فروید بود و جریانی هم در زبان شناسی ایجاد نمود و تاثیر زیادی بر روی مکاتب سیاسی از جمله مارکسیسم و روان شناسی اجتماعی، پساساختارگرایی گذاشت. در این مقاله به آراء سوسور و سیر تحول آن از طریق روش ساختارگرایی زبانی پرداخته می شود. سوال اصلی این مقاله عبارت است از اینکه: نسبت زبان و جهان از نظر سوسور چگونه است و از نظر سیاسی سوسور به کدام مکتب سیاسی نزدیک است؟فرضیه این تحقیق آن است که در سوسور ارتباط زبانی مهم است و زبان از نظر درونی مورد نظر است و به بیرون زبان توجه نمی شود و از نظر سیاسی از آنجا که سوسور سوژه و فردیت را قبول ندارد بنابراین اندیشمند فردگرا و لیبرال نیست و اندیشمندی ساختارگرا زبانی اجتماعی است مانند دورکهایم در جامعه شناسی. تاکید سوسور بر نسبت ارتباطات زبانی است با اولویت "دال"نسبت به" مدلول" و سوسور زبان را از نظر درونی مورد بررسی قرار می دهد.
    کلیدواژگان: سوسور، یاخت گرایی، زبان شناسی، روانش
  • محسن صادقی، مسعود مطلبی* صفحات 84-104

    جنبش های اسلامی در طول تاریخ منشا داخلی و خارجی داشته اند. در واقع جنبش های اسلامی به خصوص جنبش های متاخر اسلامی و نوبنیادگرایان با توجه به بحران هایی همانند بحران هویت، عقب ماندگی، جهانی سازی و رسانه ها صورت بندی و معنا شده اند. در نتیجه تا زمانی که این بحران های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی وجود دارند، این جنبش ها هم بازتولید خواهند شد. سوال  و محور اصلی این نوشتار این است که دلایل بازتولید قدرت طالبان در افغانستان و فقدان مقاومت مردمی چیست. در تجزیه و تحلیل این موضوع باید و در چارچوب دلایل داخلی به بحران هویت در افغانستان، تداوم توسعه نیافتگی، تنش های قومی و مذهبی، بحران امنیت، فساد اقتصادی گسترده، فقدان حاکمیت قانون و... اشاره کرد. یکی از دلایل ناکامی کشورهای مداخله گر در افغانستان همچون امریکا را هم باید در همین چالش های داخلی این کشور جستجو کرد.

    کلیدواژگان: افغانستان، جنبش های اسلامی، طالبان، نوبنیادگرایی
|