نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی
پیاپی 50 (تابستان 1400)

امروزه ارتباط میان فعالیتهای تسهیم دانش و ویژگیهای انسانی افراد مورد توجه بسیاری از پژوهشگران در حوزه مدیریت دانش قرار گرفته است. شخصیت افراد به عنوان مهمترین عامل فردی انسانها محسوب میشود. هدف این مقاله بررسی ویژگیهای شخصیتی موثر بر تسهیم دانش در موسسات حسابرسی است. معرفی ویژگیهای شخصیتی با مولفه های پنج عامل بزرگ شخصیت(روان رنجوری، برونگرایی، گشودگی در برابر تجربه، سازگاری و وظیفه شناسی) انجام شده است. با استفاده از پرسشنامه، داده های مورد نیاز از 621 حسابدار رسمی شاغل در موسسات حسابرسی جمعآوری و تجزیه و تحلیل فرضیه ها با استفاده از آزمون معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد، ویژگیهای برونگرایی، سازگاری و وظیفهشناسی بر فرایند تسهیم دانش کارکنان در موسسات حسابرسی تاثیر مثبت و معنادار دارند اما بین ویژگی گشودگی در برابر تجربه و فرایند تسهیم دانش کارکنان رابطه معناداری مشاهده نشد. با توجه به اهمیت ویژگیهای شخصیتی در شکلگیری تسهیم دانش، پیشنهاد میشود موسسات حسابرسی در فرایند کارمندیابی و استخدام حسابرسان و گماردن آنها در ترکیب گروه های کاری توجه ویژه کنند تا افرادی با ویژگیهای شخصیتی برونگرایی، سازگاری و وظیفه شناسی بالا به منظور سهولت در فرایند تسهیم دانش، جذب سازمان شوند.

هدف اصلی این پژوهشبررسی تاثیر جریان نقد آزاد بر کارایی سرمایه گذاری است. جامعه آماری پژوهش، کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برایتعیین و حجم نمونه، ضمن تعریف معیارهایی توسط محقق با روش حذف سیستماتیک تعداد 134 شرکت انتخاب گردید. این پژوهش نیمه تجربی با رویکرد پس رویدادی است و روش بکار گرفته شده، همبستگی-تحلیل رگرسیون از نوع کاربردی و جهت بررسی تاثیر متغیر مستقل (جریان نقد آزاد) بر متغیر وابسته (سرمایه گذاری) از مدل های اقتصادسنجی بهره گرفته شده است. فرضیه ها به روش رگرسیون چند متغیر پانل بررسی و روش تخمین داده مدل پویا با استفاده از رگرسیون گشتاورهای تعمیم یافته است. نتایج حاکی از آن است که جریان نقد آزاد تاثیر مثبت و معنادار بر سرمایه گذاری بیش از حد و ناکافی دارد.

در پژوهش حاضر نقش کیفیت گزارشگری مالی، به عنوان عامل تعدیل عدم تقارن اطلاعاتی، در بهبود تاثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر تصمیمات سرمایه گذاری، با در نظر گرفتن شاخص عمومی قیمت ها، آزمون گردید. در این راستا 107 شرکت به روش حذف سیستماتیک انتخاب و داده ها با هدف تورم زدایی، بر اساس شاخص عمومی قیمت ها تعدیل و از ابزار رگرسیون مرکب جهت ساختاربندی و آزمون فرضیه ها در قالب الگوی داده های ترکیبی استفاده شد. مبانی نظری پیش فرض، مبنی بر اعمال محدودیت از سوی تصمیمات سیاست تقسیم سود بر سرمایه گذاری، در میان شرکت های حاضر در مراحل مختلف چرخه عمر، سطوح مختلف کیفیت و سطوح مختلف اختیار توسعه تایید گردید. با توجه بهتاثیرگذاری چرخه عمر بر ساختار هزینه، فروش و توان سودآوری، شرکت ها به مراحل رشد، بلوغ و افول طبقه بندی که تاثیر کیفیت گزارشگری مالی، در مراحل رشد و بلوغ معنادار ارزیابی که می توان خصوصیات متفاوت شرکت ها در این مراحل را موثر دانست. در ارزیابی تاثیر اختیار توسعه و پتانسیل رشد شرکت ها، نقش کیفیت گزارشگری مالی درشرکت های دارای اختیار توسعه بالا،معنادار ارزیابی، همچنین نقش کیفیت گزارشگری مالی در میان شرکت های دارای کیفیت گزارشگری بالا و پایین نیز معنادار ارزیابی گردید.

با توجه به حرکت جهانی حسابداری بخش عمومی به سمت حسابداری تعهدی و ثبت تمامی عملکردهای مالی و حرکت به سمت پاسخگویی و شفاف سازی مالی دولت ها و بخش عمومی در تمام جهان و ضرورت اجرای آن در ایران با توجه به مصوبات قانونی و اجرای آن توسط تمامی سازمان های دولتی لازم است تا نسبت به نحوه اجرا و تحقق این امر، پژوهش هایی توسط متخصصان صورت گیرد؛بنابراین در این مقاله نسبت به عارضه یابی حسابداری تعهدی در بخش عمومی ایران اقدام شده است. برای اجرای موضوع، جنبه هایمدلسه شاخگی شامل ابعاد محتوایی، زمینه ای و ساختاری جهت عارضه یابیمدنظر قرار گرفته اند.جامعه آماری پژوهش طبق تکنیک دلفی شامل مدیران و کارکنان سازمان امور مالیاتی تهران است. از پرسشنامه محقق ساخته به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات پژوهش استفاده شده است. برای شناسایی و تایید گویه های پرسشنامه با توجه به نظرات خبرگان از تکنیک دلفی استفاده شد. از این رو، با بهره مندی از ادبیات نظری و پیشینه تحقیقات انجام شده، پرسشنامه در سه مرحله بین خبرگان توزیع شد و با توجه به ضریب کندال تصمیم نهایی در رابطه با گویه های پرسشنامه اتخاذ شد.تجزیه وتحلیل آماری پژوهش از طریق نرم افزارهای آماری اس پی اس اس و لیزرل انجام گرفته است. داده ها با بکارگیری تکنیک معادلات ساختاری، تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل مسیرمورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها بیانگر این هستند که در سازمان امور مالیاتی، ابعادعارضه یابی سه شاخگی شامل ابعاد ساختاری (عوامل استخدامی و زیرساخت های فناوری اطلاعات)،محتوایی (پذیرش مدیران، پذیرش کارکنان و تعهد شغلی) وزمینه ای(عوامل فرهنگی و بسترهای قانونی و حقوقی) نقش موثری در زمینه اجرای حسابداری تعهدی در بخش عمومی ایران ایفا کرده اند.

از آنجا که رقابت در بازار محصول یکی از عوامل تاثیرگذار در تصمیمات مدیران و سرمایه گذاران به شمار می آید بنابراین از لحاظ تصمیمات درون سازمانی و برون سازمانی به عنوان یک مولفه بااهمیت در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی قابل مطالعه است. هدفمقاله حاضر، بررسی تاثیر رقابت در بازار محصول بر عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. به این منظور 78 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به روش غربالگری جامعه آماری با رویکرد مد ل سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفتند. برای اندازه گیری سطح رقابت از شاخص هرفیندال-هیرشمن و برای اندازه گیری عدم تقارن اطلاعاتی از معیارهای شکاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش سهام، اندازه شرکت، خطای پیش بینی سود و فرصت های رشد استفاده گردید. پس از اطمینان از توانایی سنجش متغیر عدم تقارن اطلاعاتی توسط نشانگرهای مدنظر و همچنین برازش مناسب الگوی اندازه گیری و ساختاری پژوهش، نتایج نشان داد سطح رقابت در بازار محصول بر عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر معنی دار دارد؛ به عبارت دیگر، با افزایش سطح رقابت در بازار محصول، عدم تقارن اطلاعاتی کاهش می یابد. نتایج پژوهش پیشنهاد می کند نهادهای قانونی در راستای تمرکززدایی و ایجاد مکانیزم هایی برای فراهم نمودن محیط رقابتی گام بردارند تا زمینه ساز افشای مناسب اطلاعات توسط شرکت ها شده و از این طریق عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه کمرنگو امنیت سرمایه گذاران و جلب اعتماد آن ها به بازار سرمایه افزایش یابد.

حاکمیت شرکتی یکی از عوامل اثرگذار بر عملکرد شرکت ها در صنایع مختلف است. یکی از متغیرهای تاثیرپذیر از این متغیر، کیفیت ارایه صورت های مالی با تاخیر گزارش حسابرسی است. این مقاله به دنبال بررسی رابطه حاکمیت شرکتی با تاخیر گزارش حسابرسی در صنعت بیمه بوده است. جامعه آماری تحقیق شرکت های بیمه فعال در صنعت بیمه ایران و نمونه آماری، شرکت های بیمه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.بدین منظور شرکت های بیمه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران موردبررسی قرار گرفتند. از اختلاف زمانی بین پایان سال مالی و تاریخ گزارش حسابرسی سالانه به عنوان معیاری برای تاخیر گزارش حسابرسی استفاده شده است. به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از تکنیک آماری رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از برآورد مدل نشان داد که در شرکت های بیمه، متغیرهاینفوذ مدیرعاملو استقلال هییت مدیرهبا تاخیر گزارش حسابرسی رابطه معنادار و مثبت و مالکیت نهادی با تاخیر گزارش حسابرسی رابطه معنادار و منفیدارند. در مجموع نتایج نشان می دهدعوامل حاکمیت شرکتی رابطه معناداری با تاخیر گزارش حسابرسی دارند.

با توجه به اهمیت مباحث اخلاقی در قضاوت های حسابرسی، این مطالعه، تحلیل فشارهای دریافت شده توسط حسابرس درحرفه و معضلات اخلاقی حسابرس در تضاد حسابرسی را هدف اصلی خود قرار داده است. این مقاله ، فاکتورهای حل تضاد منافع (زمانی که حسابرس با آن مواجه می شود) را نیز شناسایی می کند. جامعه آماری در این مطالعه را شرکت های حسابرسی معتمد بورس تشکیل می دهدکه تعداد موسسات حسابرسی معتمد بورس 77 موسسهمی باشد و به روش تمام شماریمورد بررسی قرار گرفته اند. اطلاعات مورد نیاز این مطالعه بر اساس پرسشنامه ای محقق یافته استخراج شده و بر اساس آزمون تحلیل واریانس (آنوا) مورد بررسی قرار گرفته است. مقالهحاضر به توسعه متون مربوط به تاثیر فشار بر رفتار حسابرسان کمک می کند، این مطالعه علاوه بر فشار دریافتی از صاحبکار فشارهای ناشی از موسسات حسابرسی را که می تواند اثر آسیب رسان بر کیفیت حسابرسی داشته باشد را برجسته می کند. نتایج بدست آمده بیانگر رابطه معنادار تجربه حسابرس با فشار دریافتی حسابرس از جانب مشتری (صاحبکار)، فشار موسسه حسابرسی، ارزیابی اخلاقی معضلات (دوراهی ها) و راه حل های تضاد منافع است، در حالی که اندازهموسسه حسابرسی رابطه معنی داری را با این متغیرها نشان نداده است. علاوه براین، بر اساس نتایج، رابطه معنی دار راه حل های تضاد منافع و هم چنین ارزیابی اخلاقی دوراهی ها (معضلات)با فشار دریافتی از جانب صاحبکار و فشار دریافتی موسسه حسابرسی از دیگر نتایج این مطالعه است. با توجه به نتایج، رعایت آیین رفتار حرفه ایبا نظارت و دقت بیشتر پیشنهاد می شود تا از طریق کاهش تعارض های اخلاقی کیفیت حسابرسی ارتقا یابد.

هدف از اجرای این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه حسابداریبا تکنیک فرا ترکیب ازانواع روش های فرامطالعه است. در پژوهش حاضر با بکارگیری رویکرد مرور سیستماتیک و فراترکیب کیفی، به تحلیل نتایج و یافته های محققین قبلی پرداخته و با انجام گام های هفت گانه روش ساندلوسکی و باروسو، مدل مفهومی عوامل موثر برتوسعه حسابداری دسته بندی شده است.بر اساس کدگذاری سه مرحله ای در نرم افزارMAXQDA این عوامل در 4 مقوله اصلی و 30 کد محوری تحلیل و دسته بندی شدند. به منظور سنجش پایایی و کنترل کیفیت مطالعه حاضر از روش کاپا استفاده شد. ضریب کاپا محاسبه شده به وسیله نرم افزارSPSS برابر با 896/0 بوده که در سطح توافق عالی قرار گرفته است. نتایج نشان دادند عوامل موثر بر توسعه حسابداری شامل؛ عامل اقتصادی، عامل محیطی، عامل حرفه ای و عامل سازمانی بودند. نتایج این پژوهش می تواندبرای متولیان و تصمیم گیران کلان حرفه حسابداری مورد استفاده قرار گیرد.

هدف اصلی این مقاله بررسی اثر رشد سود تجمعی حسابداری شرکت ها بر شاخص های اقتصاد کلان از جمله تولید ناخالص داخلی و خالص سرمایه گذاری از حساب های ملی است؛ به عبارت دیگر،اثر رشد سود تجمعی حسابداری شرکت ها بر رشد تولید ناخالص داخلی آتی و خالص سرمایه گذاری آتی و همچنین خطای پیش بینی رشد تولید ناخالص داخلی آتی و خطای پیش بینی رشد خالص سرمایه گذاری آتی مورد بررسی قرار گرفته است.این مقاله، از حیث هدف کاربردی، از حیث روش بر اساس همبستگی و رگرسیون است که مبتنی بر اطلاعات واقعی صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و داده های کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی و خالص سرمایه گذاری از حساب های ملی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره مورد مطالعه سال 1384 تا 1396 می باشد. نتایج مقاله نشان می دهد که رشد سود تجمعی حسابداری شرکت ها بر رشد تولید ناخالص داخلی آتی و خالص سرمایه گذاری از حساب های ملی تاثیردارد؛ اما رشد سود تجمعی حسابداری شرکت ها بر خطای پیش بینی رشد خالص سرمایه گذاری آتی در حضور وقفه آن و بدون حضور وقفه آن (متغیر کنترلی) بی تاثیر است.

وفاداری صاحبکار از وجود یک نوع نگرش مثبت به یک خدمت ناشی می شود که مستقیما به رابطه کاری بین حسابرس و صاحبکار مربوط است؛ که ممکن است به دلیل روابط کاری بهتر با حسابرس منتخب خود یا یک فرصت طلبی برای اعمال نفوذ بر حسابرس باشد. مدیران ممکن است به دلیل اینکه صورت های مالی را بر اساس اصول متداول حسابداری تهیه نکنند به دنبال حسابرسی برای تایید روش مذکور باشند. در این صورت سطح کیفیت اطلاعات حسابداری تا حد زیادی به رفتار مدیران بستگی دارد.مقاله حاضر در تلاش است کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار را با بکارگیری الگوریتم (PSO) با نمونه ای متشکل از 90 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بهینه سازی نماید. نتایج نشان داد که در هر گروه وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار تعداد ویژگی های با سطح مطلوب و نامطلوب برابر بوده و بدین ساندر بورس اوراق بهادار تهران، مدیران چه به حسابرس قبلی خود وفادار باشند و چه نباشند، بیشترین سطح اهمیت و مطلوبیت را به ویژگی قابل اعتماد بودن می دهند و کمترین سطح را برای مربوط بودن قایل هستند.