فهرست مطالب

مطالعات اقتصاد انرژی - پیاپی 69 (تابستان 1400)

فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی
پیاپی 69 (تابستان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/07/06
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مریم کشاورزیان*، زهره طباطبایی نسب صفحات 1-21

    هدف این مقاله بررسی ارتباط مصرف برق و رشد اقتصادی در 13 کشور عضو اوپک برای دوره 1980 تا 2018 است. برای این منظور از آزمون علیت پانلی بوت استرپ پیشنهاد شده توسط کونیا (2006) استفاده شده است. این آزمون می تواند در ارزیابی میزان وابستگی به برق در بین اعضای اوپک مفید باشد؛ زیرا زمانی که اقتصاد یک کشور به انرژی الکتریکی وابسته است، سیاست های زیست محیطی برای صرفه جویی در انرژی می تواند بر رشد اقتصادی تاثیر منفی بگذارد؛ بنابراین درک جهت علیت بین برق و رشد اقتصادی می تواند پیامدهای مهمی در سیاست گذاری داشته باشد.نتایج آزمون علیت بوت استرپ در این مطالعه نشان می دهد فرضیه بازخورد مبنی بر وجود رابطه علی دو طرفه بین رشد اقتصادی و مصرف برق در کشورهای ایران، اکوادور، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، نیجریه، قطر و کویت تایید می شود. همچنین شواهدی از فرضیه صرفه جویی در کشور های عراق، الجزایر، لیبی و ونزویلا وجود دارد. این در حالیست که در کشورهای انگولا و کنگو هیچ رابطه ای بین مصرف برق و رشد اقتصادی وجود ندارد و فرضیه خنثایی در این کشورها معتبر است؛ بنابراین در بیشتر کشورهای اوپک سیاست های زیست محیطی که رشد مصرف برق را محدود می کنند ممکن است تاثیر منفی بر رشد اقتصادی داشته باشند. ازاین رو لازم است کشورهای مذکور تولید برق از منابع تجدیدپذیر را افزایش دهند.

    کلیدواژگان: مصرف برق، رشد اقتصادی، آزمون علیت گرنجری پانلی بوت استرپ، کشورهای صادرکننده انرژی
  • سهیل رودری، امیرمنصور طهرانچیان*، پگاه زارعی، حمید کاکایی صفحات 23-55

    در پژوهش حاضر تاثیر شوک درآمد نفت بر شاخص بازار سهام در دوره زمانی 1384:1-1397:2 به صورت فصلی با استفاده از الگوی مارکف سویچینگ خودرگرسیون برداری بررسی شده است. نتایج نشان می دهد در شرایطی که شاخص سهام در رژیم پایین باشد شوک مثبت تورم، نرخ ارز و بدهی دولت به شبکه بانکی منجر به افزایش شاخص سهام شده و شوک مثبت نرخ بهره بانکی منجر به کاهش شاخص بازار سهام در تمامی دوره ها می شود. همچنین شوک مثبت رشد اقتصادی منجر به افزایش شاخص سهام در بیشتر دوره ها شده است، اما در شرایطی که شاخص سهام در رژیم بالا باشد شوک مثبت درآمد نفت، نرخ بهره و رشد اقتصادی در تمامی دوره ها تاثیر منفی داشته و کسری بودجه دولت، نقدینگی، تورم، نرخ ارز و بدهی دولت به شبکه بانکی در تمامی دوره ها تاثیر مثبت داشته است. براساس نتایج پژوهش، چنانچه هدف رشد متعارف در بازار سهام باشد بایستی سیاست های پولی و مالی و همچنین ابزارهای تحت اختیار بانک مرکزی (نقدینگی، نرخ ارز و نرخ بهره) با توجه به سطح و رژیم حاکم بر بازار سهام اتخاذ شوند تا بازار سهام در کشور از مسیر و روند خود خارج نگردد. در غیر این صورت، بازار سهام با می تواند نااطمینانی زیادی روبرو شود و این موضوع خود زمینه را برای خروج نقدینگی از این بازار و انتقال به سایر بازارهای موازی و ایجاد آثار زیانبار اقتصادی فراهم می کند.

    کلیدواژگان: شاخص بازار سهام، درآمدهای نفتی، کسری بودجه، نرخ ارز، الگوی MS-VAR
  • علیرضا قاسمی جاوید*، عاطفه تکلیف، محمد مهدی حاجیان صفحات 57-94

    قراردادهای بلندمدت خرید و فروش گاز طبیعی شامل شروط متنوع قراردادی در حوزه های تجاری، مالی، فنی و حقوقی می باشند. برخی از این شروط، شروط مقادیر قراردادی هستند. این شروط دارای انعطاف پذیری بوده و میزان انعطاف پذیری این مقادیر، ارزش پولی داشته و بر رژیم مالی قرارداد از جمله قیمت فروش گاز تاثیر می گذارند. پژوهش حاضر با هدف بهینه سازی مقادیر انعطاف پذیرقراردادی و قیمت گاز، ضمن تعیین محدوده انعطاف پذیری هر یک از این مقادیر، با تمرکز بر فروش گاز به ترکیه برای دوره زمانی 2019-2010 به عنوان مطالعه موردی، مدل ریاضی بهینه سازی مبتنی بر هزینه های مربوط به حالات مختلف عملیات اجرایی قرارداد را طراحی و حل نموده است. نتایج حاصل نشان می دهد که مقادیر بهینه خروجی مدل برای متغیرهای حداقل و حداکثر مقادیر قراردادی روزانه، میزان درصد تعهد برداشت یا پرداخت (حداقل مقدار قراردادی سالانه)، گاز جبرانی و گاز پیش برداشت، منجر به بهینه شدن قیمت قراردادی خواهد شد.

    کلیدواژگان: بهینه سازی شروط انعطاف پذیرمقداری، بهینه سازی قیمت گذاری گاز طبیعی، قراردادهای بلندمدت خرید و فروش گاز
  • حکیمه نوروزی شیروانه ده، محسن مهرآرا*، علیرضا اوریوئی صفحات 95-126

    مطالعه حاضر به بررسی عوامل موثر بر دهک های هزینه مصرف انرژی خانوار با استفاده از داده های خرد مرکز آمار ایران در سال 1397 به روش رگرسیون کوانتیل پرداخته و با استفاده از مبانی نظری و مطالعات پیشین اثر عوامل اقتصادی، دموگرافیک، امکانات و تجهیزات، باورهای دینی در الگو بررسی گردیده است.با افزایش درآمد از طبقات پایین به بالاتر (براساس شاخص AEI) هزینه مصرف انرژی خانوار افزایش و اثر آن در دهک های بالای هزینه مصرف انرژی خانوار پررنگ تر می شود. همچنین افزایش نسبت هزینه های خوراکی به هزینه کل موجب افزایش هزینه شده است.با بالاتر رفتن سن سرپرست خانوار و افزایش رفاه، هزینه مصرف صعودی و اثر آن با افزایش دهک ها نزولی شده و علامت ضریب توان دوم این متغیر منفی و تابع درجه دو آن بعد از رسیدن به نقطه ماکزیمم نزولی می گردد. رتبه تحصیلات دانشگاهی صرفا در دهک های پایین هزینه مصرف موثر است. زیر بنای منازل و تعداد اعضای خانوار هزینه مصرف را در تمامی دهک ها به طور یکسان افزایش داده است. جالب تر اینکه افزایش تجهیزات و امکانات10 در گروه 2 بی تاثیر و گروه 3 در مقایسه با گروه مرجع تنها در دهک های پایین هزینه مصرف مثبت گردید. ضریب باورهای دینی مطابق انتظار و سایر شرایط دموگرافیک با شواهد و آمار موجود در تغییر هزینه بی تاثیرند.

    کلیدواژگان: دهک های هزینه انرژی خانوار، رگرسیون کوانتایل، عوامل اقتصادی، ویژگیهای دموگرافیک امکانات و تجهیزات، ارزش و باورهای دینی
  • عبدالله احمدی، ناصر فقهی فرهمند*، سلیمان ایرانزاده صفحات 127-150

    انتخاب کانال توزیع مناسب برای شرکت ها یکی از اصلی ترین فعالیت های بازاریابی در زنجیره تامین محسوب می گردد. بر همین اساس هدف این تحقیق طراحی سیستم پیش بینی موفقیت کانال توزیع در زنجیره تامین صنعت نفت با استفاده از ترکیب ANFIS و PSO بوده است. روش تحقیق توصیفی- مدل سازی و جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی جایگاه های عرضه سوخت در مناطق دو گانه (جنوب و شمال) آذربایجان غربی بوده است. برای جمع آوری داده ها در این تحقیق از پرسشنامه و اسناد و مدارک موجود در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی مناطق دو گانه آذربایجان غربی استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از ترکیب شبکه عصبی- فازی تطبیقی با الگوریتم فرا ابتکاری ازدحام ذرات استفاده شده است. در این مقاله ابتدا سیستم ترکیبی برای پیش بینی موفقیت کانال توزیع تدوین گردیده و سپس با استفاده از سیستم طراحی شده، کانال توزیع سنتی و طرح ایجاد شرکت های زنجیره ای توزیع فرآورده های نفتی مایع و CNG و یا همان طرح برندسازی جایگاه های سوخت، بر اساس نمره پیش بینی موفقیت ارزیابی گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بر اساس سیستم طراحی شده، طرح برندسازی نسبت به روش سنتی عملکرد بهتری داشته است.

    کلیدواژگان: موفقیت کانال توزیع، صنعت نفت، ANFIS، PSO
  • علی امامی میبدی، مهریار داشاب، فیصل عامری، علی مقدم ابریشمی، معصومه اکبری بیرگانی* صفحات 151-196

    شناسایی و ثبت ذخایر برای شرکت های بین المللی نفتی امری مهم و ضروری می باشد، زیرا با کسب اعتبار از این طریق می توانند به تامین مالی پروژه های نفتی با نرخ های کمتر در بازارهای مالی دست یابند. لیکن یکی از ایرادهای وارده بر قراردادهای بیع متقابل از سوی شرکت های نفتی سرمایه گذار، عدم امکان شناسایی ذخایر نفتی تحت این الگوی قراردادی می باشد. لذا هدف تحقیق حاضر بررسی این امر در قراردادهای خدماتی ایران و عراق به عنوان رقیب اصلی در برداشت از میادین نفتی مشترک در حوزه خشکی بوده که به صورت تحلیلی-تطبیقی، از طریق بررسی منابع اولیه نظیر قوانین و مقررات مالی مربوط به شرکت های تولیدی نفت و گاز در آمریکا، استانداردهای بین المللی مالی و شروط مالی قراردادهای مذکور صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد، قوانین و مقررات موضوعه، راهنمایی واضحی در مورد شناسایی ذخایر در انواع قراردادهای نفتی ندارند، لیکن با استدلال هایی از آنها می توان نتیجه گیری کرد که شناسایی و ثبت ذخایر به معنای شناسایی و افشای درآمدهای آتی در کلیه الگوهای قراردادی مذکور امکان پذیر است، اما به دلیل برخی خصوصیات در قراردادهای جدید نفتی ایران و خدماتی عراق، با به کارگیری روش درصد تکمیل کار در استاندارد حسابداری پیمان های بلندمدت انجام خواهد شد، درحالی که استفاده از این روش در بیع متقابل امکان پذیر نمی باشد.

    کلیدواژگان: شناسایی ذخایر، بیع متقابل، قراردادهای جدید نفتی ایران، قراردادهای خدماتی عراق، نظام مالی قرارداد
  • مهدی فدائی*، شهلا ویسی صفحات 197-222

    در سال های اخیر توجه به اهمیت مصرف بهینه انرژی افزایش چشم گیری داشته است. در این بیان، بخش صنعت یکی از بخش های پرمصرف انرژی بوده که شاخص شدت انرژی مصرفی آن همواره بالا می باشد. در این تحقیق با استفاده از برآوردگر رگرسیون به ظاهر نامرتبط به بررسی عوامل موثر بر شدت انرژی کارگاه های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر در ایران پرداخته شده است و دو گروه صنایع انرژی بر و صنایع غیرانرژی بر با هم مقایسه شده اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد، درحالی که قیمت انرژی اثر معکوس بر شدت انرژی در هر دو گروه صنایع دارد، اثرگذاری افزایش قیمت انرژی بر کاهش شدت انرژی در صنایع انرژی بر به مراتب بیشتر است. ساختار مالکیت و تمرکز صنعتی نیز رابطه معکوسی با شدت انرژی صنعت دارند و خصوصی تر شدن و افزایش تمرکز صنعت موجب کاهش شدت انرژی، به ویژه در صنایع انرژی بر خواهد شد. اثرگذاری هزینه تحقیق و توسعه بر شدت انرژی اما یا معنادار نبوده و یا برخلاف انتظار، رابطه مستقیمی با شدت انرژی داشته است.

    کلیدواژگان: شدت انرژی، کارگاه های صنعتی، رگرسیون به ظاهر نامرتبط، تابع هزینه کاب-داگلاس، صنایع انرژی
  • محمدرضا نوردیده*، رضا طجرلو صفحات 223-250

    یکی از موضوعات اساسی در کشور، بهینه سازی مصرف انرژی است. به موازات ابلاغ قانون رفع موانع تولید برخی شرکت های دولتی از جمله بهینه سازی مصرف سوخت ماموریت یافتند به منظور مشارکت بخش خصوصی (شرکت خدمات انرژی] در اجرای طرح های ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر اقدام نمایند. بر این اساس و به منظور اجرایی نمودن طرح ها و برنامه های صرفه جویی انرژی در نظام حقوقی داخلی ایران، مقررات ویژه ای برای تدوین قراردادهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر شناسایی شده است. در چنین شرایطی، احتمال بروز اختلاف نظر یا دعوای حقوقی، قراردادی و فنی فیمابین بخش خصوصی و بخش دولتی افزایش می یابد که مراجعه به شیوه های متداول حل اختلافات نظیر داوری یا دادگاه، پاسخگو نیستند و دستاندرکاران را بر آن داشت تا از شیوه جدیدی همچون ارجاع به ناظر دارای شرایط رفع اختلافات بنیادی استفاده کنند؛ این شیوه می تواند منجر به کاهش هزینه و زمان تصمیم گیری گردیده و رغبت سرمایه گذار را به سرمایه گذاری در این حوزه، به نحو چشمگیری، افزایش دهد. این مقاله به واکاوی ساز و کار اجرایی نحوه اجرا و انجام روش حل مسالمت آمیز اختلافات پرداخته است.

    کلیدواژگان: ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر - قراردادهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر - شیوه های حل و فصل اختلافات - شرکت خدمات انرژی ارجاع اختلاف به ناظر
|
  • Maryam Keshavarzian*, Zohreh Tabatabaiie Nasab Pages 1-21

    The purpose of this article is to examine the relationship between electricity consumption and economic growth in 13 OPEC member countries for the period 1980 to 2018. For this purpose we use the bootstrap panel causality test proposed by Konya (2006). This test can be useful in assessing the degree of dependence on electricity among OPEC members.  It is noted that when a countrychr('39')s economy is dependent on electricity, environmental policies to save energy can negatively affect economic growth. Therefore, understanding the causal relationship between electricity use and economic growth can have important policy implications.The results of the Bootstrap causality test in this study show that the feedback hypothesis is confirmed for Iran, Ecuador, UAE, Saudi Arabia, Nigeria, Qatar and Kuwait. There is also evidence of the conservation hypothesis in Iraq, Algeria, Libya and Venezuela. In Angola and Congo, however, there is no link between electricity consumption and economic growth, and the neutral hypothesis is valid in these countries. Thus, in most OPEC countries, environmental policies that limit the growth of electricity consumption may have a negative impact on economic growth. Therefore, it is necessary for these countries to increase electricity production from renewable sources.

    Keywords: Electricity Consumption, Economic Growth, Bootstrap Panel Causality Test, OPEC Countries
  • Soheil Roudari, Amirmansour Tehranchian*, Pegah Zarei, Hamid Kakaei Pages 23-55

    The results show that if the stock index be in the low regime, the positive shock of oil revenues, liquidity, inflation, exchange rate and government debt to the banking network will lead to an increase in the stock index and the shock of economic growth will lead to a decrease in the stock index over time. when the stock index be in the high regime, the shock of the research variables has different behavior in different time periods. Given the high share of oil revenues in the countrychr(chr('39')39chr('39'))s budget and also its high share in explaining changes in the stock index, the dependence of the countrychr economy on oil revenues should be reduced as much as possible, while   external shocks such as changes in oil revenues and oil sanctions happened, liquidity, inflation, exchange rate and government debt to the banking network and ultimately the countrychr  economic growth are not so affected that the outcome can be effective in shaping the real behavior of the stock market and if stock market index increased for external shocks, high liquidity that created in the stock market do not lead to harmful economic effects.

    Keywords: Stock Market Index, Oil Revenues, Budget Deficit, Exchange rate, MS-VAR Model
  • Alireza Ghasemi Javid*, Atefeh Taklif, MohammadMahdi Hajian Pages 57-94

    Natural gas sales and purchase agreements include a variety of contractual terms in commercial, financial, technical, and legal areas. Some of these are volume constraints. These terms have a value of flexibility and the degree of flexibility of these volumes ​​has a monetary value and influences the financial regime of the contract, including the applicable gas price.The purpose of this study is to optimize contractual volume flexibility and gas prices, while determining the optimal flexibility range for the constraints, focusing on gas export data to Turkey for the period 2010-2019.   We optimize our mathematical model based on the cost-plus approach. The results show that the optimal output values for the variables of minimum and maximum daily contract quantities, percentage of take-or-pay and make-up gas quantity and carry forward will lead to optimal contract prices.

    Keywords: Optimization of volume flexibility terms, Optimization of natural gas pricing, Gas sales, purchase Agreements
  • Hakimeh Norouzi Shirvanehdeh, Mohsen Mehrara*, AliReza Oryoie Pages 95-126

    The purpose of this research is to determine factors that determine behavior of different percentiles of household’s energy consumption expenditure through applying quantile regression to micro data of the Statistical Center of. Based on theoretical foundations and past studies, our model studies the effects of economic factors, demographic, appliance used in house and role of religious beliefs.The results show that increasing family income from poor to rich category (base on the AEI) increases household energy consumption expenditure, with this effect more marked in the upper quantiles.  We also notice that increased share of food expenditure from the family is accompanied by increasing energy expenditure.We also notice that as the age of household head and household welfare increases, energy consumption increases. This impact however declines as age and welfare increase, leading to a negative signal of age square variable. Awareness of issues related to energy leads to reduced energy consumption amongst lower quantiles headed by someone with university education.  Increased size of dwellings and higher number of family members increases consumption expenditure almost equally in different quantiles. Energy expenditure is not affected by additional level 2 facilities and equipment but level 3 equipment use has positive effect in lower quantiles. Religious beliefs and other demographic factors do not have any impact on energy consumption.

    Keywords: household energy consumption quantiles, quantile regression, equipment, appliance, values, religious believes
  • Abdollah Ahmadi, Naser Fegh Hi Farahmand*, Soleyman Iranzadeh Pages 127-150

    Choosing the appropriate distribution channel for companies is one of the main marketing activities in the supply chain. Accordingly, the purpose of this study is to design a system for predicting success of the distribution channel in the supply chain of the petroleum industry using ANFIS and the PSO algorithm for the national oil products distribution company in the two regions of West Azerbaijan Province. The research method was descriptive-modeling and the statistical population of this research included all the locators in the two regions (south and north) of West Azerbaijan.  We collected data in this research through a questionnaire and documents of the National Oil Distribution Company of West Azerbaijan.  We analyzed the data in this study through combining neuro.

    Keywords: Distribution Channel Success, Oil Industry, ANFIS, PSO
  • Ali Emami Meybodi, Mehryar Dashab, Faysal Ameri, Ali Moghaddam Abrishami, Masoumeh Akbari Birgani* Pages 151-196

    Valuing reserves is important and essential for international oil companies because it enables them to finance projects at low rates in the financial markets.  One criticism of buyback contracts is that they do not allow the contractor to reflect the value of reserves on its books. The purpose of this study is to investigate this issue in comparing Iran and Iraq oil service contracts with respect to joint fields.  We undertake the study by examining primary sources such as rules and regulations related to oil producing companies in the USA, related international financial standards and financial provisions of Iran and Iraq oil service contracts.Our research indicates that procedures for valuing reserves on contractors books are not clearly stipulated, but in theory it should be possible to reflect reserves under all contracts reviewed. However, in practice reserves can be reflected on contractors books under the new Iran petroleum contracts and Iraq service contracts, through use of percentage work completed under long term contracts, but use of this method is not possible in buyback contracts.

    Keywords: Book Reserves, Buy Back, Iran Petroleum Contracts (IPC), Iraq Service Contracts, Contract financial system
  • Mehdi Fadaee*, Shahla Veisi Pages 197-222

    In recent years, attention to the importance of optimal energy consumption has significantly increased. Meanwhile, the manufacturing sector is one of the most energy consuming sectors and its energy intensity index has always been high. In this study, we use a seemingly unrelated regression estimator to estimate factors that affect energy intensity in manufacturing industries with ten or more employees in Iran. We compare energy-based industries and non-energy-based industries. The results of this study show that while energy prices are inversely related to energy intensity in both groups of industries, the effect of rising energy prices on reducing energy intensity in energy-intensive industries is much greater. The ownership structure and industrial concentration are also inversely related to the energy intensity of industry. More privatization and increased  industrial concentration will reduce energy intensity, especially in the energy-based industries. The effect of research and development costs on energy intensity was either not significant or, contrary to expectations, was directly related to energy intensity.

    Keywords: Energy intensity, Manufacturing industries, Seemingly unrelated regression, Cobb-Douglas cost function, Energy-intensive industries
  • Mohammadreza Nouredideh* Pages 223-250

    One of the main issues in Iran is energy efficiency. After announcement of Article 12 of the Law on Elimination of barriers to production, some public companies, such as IFCO, partner with the private sector in entities such as the Energy Services Company to implement Article 12 of the Law on Elimination of barriers to production. Special legal provisions should be foreseen for dealing with contractual issues that can arise in contracts related to Article 12. This is necessary as usual dispute resolution mechanisms such as arbitration or litigation are costly and time consuming. We suggest that disputes be resolved through intervention of a technical supervisor. This method reduces the cost and time of decision making and increases  investorchr('39')s willingness to invest.

    Keywords: article 12 of the law on elimination of barriers – contract article 12 of the law on elimination of barriers-ways for settlement dispute- energy service company – dispute referring to the supervisor