نشریه حکمرانی متعالی
پیاپی 3 (پاییز 1399)

در گام دوم انقلاب و پس از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور ایران نقاط ضعف و قوت (محیط درونی) و فرصت ها و تهدیدهایی (محیط بیرونی) برای این کشور قابل احصاء است. از آنجایی که اگر فضای درونی کشور و ساخت استحکام درونی قدرتمند شود، مسلما بر فضای بیرونی نیز تاثیرگذار است؛ بنابراین اصلاح و ایجاد ساختارها، کارگزاران و عملکرد آنها نقش به سزایی در این امر مهم دارد. در این میان شیوه حکمرانی و انتخاب و انتصاب حکمرانان با مولفه ها و ویژگی های مشخص اهمیت زیادی در نیل به اهداف ترسیم شده برای گام دوم انقلاب دارد. در این تحقیق با تحلیل محتوای بیانات امام خامنه ای (مدظله العالی)  به واکاوی سبک و سیاق حکمرانی جوان و حزب الهی پرداخته شده است. بر همین اساس با توصیف و تبیین مختصات دولت جوان و حزب الهی، چشم انداز و تصویر سازی نوینی از این دولت انجام شده که عملیاتی کردن، حفظ و تقویت آن با تلفیق دستاوردها و توصیه های بیان شده در بیانیه گام دوم انقلاب امکان پذیر است. اهمیت پرداختن به چنین موضوعی، قرار گرفتن تاریخ در پیچ سرنوشت ساز آن و نقش جمهوری اسلامی ایران به عنوان بازیگر فعال و الگوساز در این برحه از زمان است. بنابراین تنها با استحکام ساخت درونی نظام و ارایه الگویی کارآمد و مقتدر از حکمرانی است که می توان آن را به جهان معرفی نمود. بر همین مبنا تنها راه اثبات چنین ادعایی، اجرای عملی حکمرانی متعالی براساس مولفه های آن توسط دولت جوان و حزب الهی است.

هدف این مقاله بررسی الگوی حکمرانی متعالی امور جوانان در جمهوری اسلامی ایران و شکاف بین وضعیت مطلوب و وضعیت موجود در این حوزه و ارایه برخی پیشنهادهای کاربردی برای اصلاح امور است. پژوهش حاضر از طریق توسعه و بهبود روش هادر الگوی راهبردی موجود موثر بوده لذا کاربردی- توسعه ای تلقی می شود.این تحقیق از انواع تحقیق آمیخته (کیفی و کمی) بوده و جهت دستیابی به هدف در نوع کمی از روش های تحلیل محتوا و گفتمان، روش تفسیری، روش های پیمایشی و اسنادی و روش داده بنیاد استفاده می شود.در این مقاله از تحقیق نگارنده در رساله دکترا و بررسی مستندات جامعه آماری آن که جهت تحلیل کیفی از نرم افزار MAXQDA و برای تحلیل کمی از نرم افزار SPSS برای بررسی نتایج استفاده شد. به موجب این پژوهش مشخص گردید هرگونه تغییر و اصلاح در اداره امور جوانان نیازمند بررسی ارکان جهت ساز شامل دکترین، اهداف،سیاست ها و بازنگری در ابعاد مدیریتی شامل سازمان دهی، هماهنگی، هدایت و رهبری، اجرا و پیاده سازی و کنترل در حوزه حکمرانی متعالی امور جوانان است.

جوانان به عنوان موتور پیشران حرکت ،نقش اساسی و محوری در برپایی دولت اسلامی دارند . به رغم بحث ها و گفتگوهای فراوانی که در این زمینه میان نظریه پردازان دانشگاهی ، مدیران و رهبران صورت گرفته است، اما هنوز به چگونگی تربیت و توانمندسازی جوانان برای پذیریش و موفقیت در این مسئولیت خطیر(دولت سازی) پرداخته نشده است .(مسئله) هدف این مقاله آن است که با بهره گیری از بیانیه گام دوم انقلاب، «مدل توانمند سازی جوانان برای تحقق حکمرانی اسلامی » را طراحی و ارایه نماید. (هدف)  پرسش اصلی این است که: آیا مدلی برای توانمندسازی جوانان از بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب اسلامی برای دولت سازی اسلامی می توان استخراج و طراحی کرد ؟ و پرسش های فرعی تحقیق عبارتند از : عوامل موثر بر توانمندسازی جوانان از نگاه بیانیه گام دوم کدامند ؟ متغیر های زمینه ساز برای توانمندسازی جوانان از نگاه بیانیه گام دوم کدامند؟ موانع و در نهایت پیامد ها و نتایج  توانمندسازی جوانان چیست؟ (سوالات تحقیق) در این مقاله از روش شناسی نظریه داده بنیاد (GT) برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است (روش شناسی)  یافته های به دست آمده « مدلی» با رویکرد پارادایمی است که  شامل ابعاد و مقوله هایی به این شرح می باشد. عوامل توانمند ساز در چهار مقوله « معنوی و اخلاقی» ، «معرفت شناختی» ، «روان شناختی» ، «جامعه شناختی» در مجموع (37)متغیر، عوامل زمینه ساز شامل (15) متغیر، موانع و عوامل بازدارنده توانمندسازی شامل (11) متغیر، پیامد ها و نتایج توانمند سازی مشتمل بر (16) متغیر و اهداف کلان توانمند سازی حاوی (3) هدف اصلی است. (نتایج)

جوانان به جهت ظرفیت های آینده ساز خود  به عنوان یکی از مهمترین سرمایه انسانی کشورها محسوب می شوند. در همه الگوهای حکمرانی و کشورداری  طرح ها و تجارب مختلفی جهت بهره مندی از این ظرفیت راهبردی ارایه و بکار گرفته شده است. در ایران نیز در این راستا اقدامات مهمی صورت پذیرفته است و با توجه به تاکیدات فراوان رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله) در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بر نقش آفرینی جواناندر جهت تحقق اهداف انقلاب اسلامی، ضروری است که تجارب بکارگیری جوانان بررسی و با توجه به اقتضایات نسبت به این مهم طراحی دقیقی صورت گیرد. این مقاله، با مراجعه به مقالات و پژوهش های مختلف، مستندات موجود، تجربیات نگارنده مقاله حاصل از فعالیت در گروه مشاوران جوان و نیز استفاده روش مند از نظر صاحب نظران و  فعالین گروه های مختلف مشاوران جوان در کشور به بررسی تجربه گروه مشاوران جوان در کشور  پرداخته است. ابتدا با استفاده از تحلیل محتوا به بررسی مستندات پرداخته شده است، سپس با استفاده از تکنیک طوفان مغزی و بعد از آن روش دلفی مجموعه گزاره های قوت و ضعف در ساحت ایده و طراحی گروه مشاوران جوان و نیز  ساحت اجرا و پیاده سازی آن احصاء و ارایه گردیده است. بررسی این پژوهش نشان می دهد که ایده گروه مشاوران جوان و نیز طراحی کلی صورت گرفته با وجود نقاط ضعف آن، قابل تحسین ارزیابی می شود اما غفلت از برخی از نکات، گروه مشاوران جوان را در مرحله عمل دچار آسیب هایی نموده است.

در فصل جدید زندگی جمهوری اسلامی ایران، نقش کارگزاران در کارآمدی دین و تعالی نظام اسلامی منحصر بفرد است. در همین راستا این مقاله تلاش نمود با احصای مولفه های شایستگی کارگزاران تراز دولت اسلامی ایران و نیز جوانان تراز گام دوم انقلاب در جهت زمینه سازی تحقق دولت اسلامی و روی کارآمدن دولت جوان و حزب اللهی گام بردارد.

در فرآیند پژوهش، برای شناسایی مولفه های شایستگی کارگزاران تراز دولت اسلامی با بهره گیری از نظریه داده بنیاد متنی کلیه بیانات آیت الله خامنه ای در جمع کارگزاران فیش برداری و داده ها با کدگذاری های باز، محوری و انتخابی تحلیل گردید و با بهره گیری از روش تحلیل مضمون مفاد بیانیه گام دوم انقلاب، شایستگی های جوانان تراز گام دوم انقلاب شناخته شد.

مبتنی بر رویکرد راهبردمحور و ارزش محور در تعیین شایستگی ها، تعداد 22 مقوله اصلی برای شایستگی های کارگزاران شناسایی و در سه دسته تحول گرا، تعالی بخش و تمدن ساز نیز سطح بندی و تعداد 72 مضمون پایه برای جوانان تراز گام دوم انقلاب احصاء گردید.

نظام جمهوری اسلامی ایران می تواند هم راستا با شایستگی های کارگزاران تراز دولت اسلامی ایران با بهره گیری از راهبرد شناسایی و هدایت نیروهای جوان مستعد (نجم) ذیل سیاست انسجام نسلی، در افق تمدنی انقلاب اسلامی کارآمدتر باشد و با هم افزایی نجم در قالب «بسیج سفیران تحول گرا، تعالی بخش و تمدن ساز»، گام های استوارتری در جهت تمدن سازی بردارد.

جوان گرایی در مدیریت کشور یکی از مسایل و ضروریاتی است که از گذشته دغدغه حکومت ها بوده است و کشور ما نیز از این موضوع مستثنا نیست و مورد نیاز دولت، نظام و ملت انقلابی ایران اسلامی است. و در صورتی که این اصلاح به شایستگی انجام شود می تواند پویایی و جهش قابل توجهی در جهات مختلف ایجاد نماید که منجر به رشد و توسعه کشور شود. ضرورت سپردن عرصه مدیریت به جوانان را می توان رویکردی خوب دانست ولی به معنای سپردن کامل و بی قید و شرط مدیریت به جوانان نیست و حتما باید الزاماتی در نظر گرفته شود تا به علت برخی خطاهای احتمالی به تهدید تبدیل نشود. هدف این پژوهش گردآوری این الزامات (تهدیدها و ظرفیت ها) از منابع مختلف است و شاخص های جوان گرایی از نگاه رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) پرداخته شده است. روش این تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر روش مطالعات کتابخانه ای می باشد. بدین ترتیب که در گردآوری اطلاعات از کتاب های مختلف و مقالات بهره گرفته شده و پس از مطالعه به تحلیل اطلاعات پرداخته شده است.
بررسی الزامات تحقق جوانگرایی دولت در گام دوم انقلاب، (تهدید یا ظرفیت؟)

هویت جمهوری اسلامی ایران موضوعی شناختی از انقلاب اسلامی با شاخصه های متمایز و برجسته است که تحکیم و تعالی آن در راس هر نوع گفتمانی قرار دارد. در این نوشتار با تاکید بر گفتمان سیاسی امام خامنه ای که مبتنی بر مبانی الهی پاسخ گویی در قبال جوانان جمهوری اسلامی در عصر ناامنی های گسترده بوده است؛ ماهیت هستی شناختی اهمیت جوانان با طرح چارچوب نظری بیان گردیده است، اهداف ما با توجه به نوع پژوهش که به لحاظ کیفی و از نظر ماهیت و روش در نوع توصیفی و تحلیلی قرار می گیرد این گونه است که گفتمان سیاسی معظم له را بر جهت گیری و راهبرد ایشان در دوره زمانی رهبری انقلاب اسلامی در قبال جوانان را تبیین کنیم. از آنجا که گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی و در امتداد آن مقام معظم رهبری در قالب دین اسلام تکوین یافته است؛ سوال اصلی پژوهش این گونه مطرح می شود که: گفتمان برآمده از دین اسلام چه تاثیری بر جهت گیری سیاسی مقام معظم رهبری در مورد جوانان داشته است؟ پاسخ موقت به این سوال، به عنوان فرضیه عبارت است از: گفتمان سیاسی برآمده از دین اسلام در رهبری معظم له متشکل از عناصر  توحید و خدامحوری، عدالت، باهم بودگی، مردم سالاری دینی، توسعه، استکبار ستیزی و دانش محوری است که در دیدگاه امام خامنه ای نسبت به جوانان تبلور یافته است.

هدف این مقاله شناسایی بایسته ها و شایستگی هایی است که جوانان (بر اساس خطابات بیانیه ی گام دوم انقلاب اسلامی) به عنوان حکمرانان نظام علمی آینده ی کشور بایستی به آنها توجه نمایند. مساله ی تحقیق نیز در قالب این سوال صورت بندی شده که جوانان در نظام جمهوری اسلامی چه شایستگی های بایستی داشته باشند تا بتوانند عهده دار حکمرانی متعالی علمی شده و در شهر علم، شهریاری نمایند؟ در این راستا با روش تحلیل محتوا، اسناد بالادستی نهاد علم در نظام جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و کدهایی که بر این شایستگی ها دلالت داشتند استخراج و بر اساس همگونی مفهومی، در سه رکن اعتقادی، سیاسی و هنجاری دسته بندی شدند.

مارک بویر استاد علوم سیاسی در دانشگاه کالیفرنیا ، برکلی است که هم اکنون دوره هایی را در زمینه نظریه و فلسفه سیاسی و سیاستگذاری و سازماندهی عمومی در آنجا تدریس می کند. بویر در لندن متولد شد و در دانشگاه اکستر و دانشگاه آکسفورد تحصیل کرد. وی قبل از انتقال به برکلی در دانشگاه مادرس و دانشگاه نیوکاسل استاد مدعو بود. وی از دانشگاه های استرالیا ، فنلاند ، فرانسه ، انگلستان و ایالات متحده بازدید علمی کرده است. بویر در زمینه های فلسفه ، تاریخ و ادبیات علوم سیاسی به طور گسترده چاپ کرده است. علایق او متنوع است ، از جمله اندیشه های آنگلوفون ، قاره و جنوب آسیا ، به ویژه نظریه رادیکال ، سوسیالیستی و انتقادی قرن نوزدهم و بیستم. نگرانی های فلسفی وی شامل رویکردهای پساتحلیلی به موضوعات ، تحقیق اجتماعی ، اخلاق و نظریه دموکراتیک است. تاثیر فکری بویر در زمینه های فلسفه تاریخ ، تفسیرگرایی و حکمرانی بیشتر بوده است.