فهرست مطالب
پژوهش نامه روانشناسی اسلامی
سال دوم شماره 5 (زمستان 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/10/01
- تعداد عناوین: 8
-
صفحات 3-5
-
صفحات 6-33این پژوهش در پی طراحی، ساخت و اعتباریابی مقیاس «عفو و گذشت با نگاه به منابع اسلامی» به منظور سنجش میزان عفو و گذشت در میان دانشجویان و طلاب گرامی است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از منابع معتبر اسلامی، مولفه های عفو و گذشت تهیه و سپس بر اساس مولفه های اصلی، پرسش ها طراحی شد. بعد از داوری تخصصی استادان و کارشناسان، و همچنین اجرای آموزشی و حذف برخی پرسش ها با همبستگی پایین به 34 پرسش تقلیل یافت و مقیاس اصلی با 34 پرسش آماده اجرای نهایی شد و روی نمونه 360 نفری دانشجویان دانشگاه قم و همچنین طلاب موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی= که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند اجرا گردید. نتایج تحلیل عاملی با روش مولفه ای اصلی با چرخش متعامد نشان داد که مقیاس دارای 6 عامل «کینه توزی، بخشایش همدلانه، چشم پوشی، بخشایش کریمانه، رویکرد ترمیمی و کنترل خشم» است. یافته های حاصل از این پژوهش با کمک نرم افزار SPSS به دست آمد. همچنین، مقیاس عفو با روایی محتوایی بالا و آلفای کرونباخ 90/0 به تایید رسید. نتیجه گیری: مقیاس عفو از دیدگاه اسلام روایی و اعتبار بالایی دارد و می تواند میزان عفو افراد را بسنجد.کلیدواژگان: مقیاس عفو، روان شناسی مثبت، عفو، انتقام، کینه، بخشایش، اسلام، گذشت، فضایل و توانمندی ها
-
صفحات 34-66هدف پژوهش حاضر، تدوین مدلی ساختاری به منظور تبیین بهزیستی فضیلتگرا بر اساس مولفههای دینداری و نقش واسطهای صبر و امید است. روش پژوهش همبستگی است و مشارکتکنندگان شامل 527 دانشجوی دانشگاه شیراز بودند که برای انتخاب آنها از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای چندمرحلهای استفاده شد و پرسشنامههای دینداری (گلاک و استارک، 1965)، مقیاس صبر (خرمایی و همکاران، 1393 ب)، پرسشنامه امید (اشنایدر، 1996) و پرسشنامه بهزیستی فضیلتگرا (واترمن و همکاران، 2010) را تکمیل کردند. روایی و پایایی ابزارهای استفادهشده، برای استفاده در فرهنگ ایرانی در سطح رضایتبخش بود. تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS21 برای آمار توصیفی، و از AMOS21 برای تحلیل مسیر در مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر از نوع مدلیابی معادلات ساختاری نشان داد مدل پیشنهادی با دادههای این پژوهش برازش مناسبی دارد و اثر مستقیم دینداری بر بهزیستی فضیلتگرا، دینداری بر امید و صبر، و امید و صبر، بر بهزیستی فضیلتگرا تایید شد. همچنین، مدل نشان داد اثر غیرمستقیم دینداری با واسطه امید و صبر، بیشتر از اثر مستقیم آن، باعث ارتقای سطح بهزیستی فضیلتگرا میشود. به این معنا که اگر اعتقادات و مناسک دین با امید و صبر همراه شود، سبب ایجاد زندگی بهتر جوانان میشود. از یافتههای دیگر پژوهش آن بود که ضرایب بعد اعتقادی (86/0=β) و عاطفی (80/0=β) دینداری، بیشتر از ابعاد پیامدی (50/0=β) و مناسکی (28/0=β) بود. بنابراین، پیشنهاد میشود تاکید بیشتری بر درونی و نهادینهکردن باورها (مانند: معرفت نفس و خدا) و احساسات دینی (مانند دلبستگی به خدا) نسبت به سایر ابعاد دینداری صورت پذیرد.کلیدواژگان: دینداری، صبر، امید، بهزیستی فضیلتگرا
-
صفحات 67-91هوش معنوی، هوشی است که تمامی ابعاد دیگر هوش انسانی را یکپارچه می کند. هدف از این پژوهش مقطعی، بررسی مقایسه ای هوش معنوی در میان دانشجویان و طلاب حوزه علمیه، و همچنین بررسی تفاوت های جنسیتی بود. در این مطالعه از ابزار سنجشی پرسش نامه اسلامی هوش معنوی (IQSI) استفاده شده که بر پایه دیدگاه های اسلامی از مولفه های مهم هوش معنوی طراحی شده است. نمونه این پژوهش شامل 306 تن از دانشجویان و طلاب حوزه علمیه بود که در محدوده سنی 18 تا 25 سال قرار داشتند، و به روش خوشه ای از میان دانشکده های دانشگاه تهران و حوزه های علمیه برادران و خواهران تهران انتخاب شدند. نتایج نشان داد که به طور کلی هوش معنوی در طلاب و دانشجویان متفاوت است، به طوری که طلاب از توانمندی های تجربه ای معنوی بیشتری برخوردارند. اما تفاوت معنادار جنسیتی در هوش معنوی وجود ندارد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ظرفیت های معنوی را بیش از همه می توان در بافت طلاب حوزه علمیه عمیقا بررسی کرد. بر این اساس لازم است همراه با مشارکت این قشر، پژوهش های تبیینی و پیش بینی کننده در این حیطه در دستور کار قرار گیرد.کلیدواژگان: هوش، هوش معنوی، پرسش نامه اسلامی هوش معنوی، دانشجویان، طلاب، جنسیت
-
صفحات 92-118
هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی روان درمانی معنوی مذهبی مبتنی بر آموزه های اسلام بر کیفیت زندگی، تاب آوری و چارچوب (ذهنیت) زنان دارای همسر معتاد است. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری را تمامی همسران معتادان مراجعه کننده به مراکز درمان و بازتوانی ترک اعتیاد شهر تبریز در تابستان 1395 تشکیل می دادند. از سه مرکز ترک اعتیاد زیر نظر بهزیستی، 24 نفر از همسران معتادین که تمایل به همکاری داشتند، به صورت در دسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایشی (12 نفر) و کنترل (12 نفر) جایگزین شدند. ابزار پژوهش عبارت بود از: پرسش نامه کیفیت سازمان بهداشت جهانی (1998)، شادکامی آکسفورد (2001) و نگرش به زندگی باتیستا و آلموند (1973). برای گروه آزمایش (11 جلسه 75 دقیقه ای) روان درمانی معنوی مذهبی مبتنی بر آموزه های اسلام اجرا شد. داده ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس و با کمک SPSS-20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان می دهد بین میانگین های دو گروه در متغیر کیفیت زندگی در پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (05/0 p<). همچنین، نتایج نشان می دهد بین میانگین های دو گروه در متغیر چارچوب در پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (05/0 p<). نتایج حاکی از آن است که در متغیر کیفیت زندگی نیز در پس آزمون بین دو گروه تفاوت معنادار وجود دارد (05/0 p<). با توجه به نتایج حاصل می توان گفت از آنجا که روان درمانی معنوی مذهبی مبتنی بر آموزه های اسلام بر کیفیت زندگی، تاب آوری و چارچوب زنان دارای همسر معتاد تاثیر دارد، پیشنهاد می شود از آن به عنوان رویکرد درمانی در مراکز مشاوره استفاده شود.
کلیدواژگان: روان درمانی معنوی مذهبی، کیفیت زندگی، چارچوب، تاب آوری، زنان دارای همسر معتاد -
صفحات 119-143پژوهش حاضر به منظور استخراج مولفه های درمان وجودی بر اساس آموزه های قرآن کریم با تاکید بر دیدگاه محمدحسین طباطبایی انجام شده است. طرح تحقیق در قالب مطالعات کیفی، در گروه طرح های مفهومی یا نظری به انجام رسید. نتایج، علاوه بر کشف کاستی های موجود در درمان های وجودی رایج، شامل مولفه های زیر است: 1. ایمان؛ 2. خودآگاهی؛ 3. جهان معنادار؛ 4. عشق به دیگران. هر مولفه شامل دو بعد شناختی و رفتاری است. بر اساس قالب درمانی استخراج شده از قرآن کریم، می توان گفت نیاز اساسی آدمی رسیدن به سلامت و امنیت است که شرط اساسی برای رسیدن به آنها، ایمان به خداوند است. در این درمان فرض بر آن است که غفلت و فراموشی عهد الست، زمینه ساز پیدایش بیماری دل و سردرگمی های انسانی است. بنابراین، یادآوری آیات قرآنی و پیچش درمان وجودی در حریری از فرهنگ قرآنی با توجه به اهمیت خلا موجود در درمان های وجودی رایج، می تواند راه گشای درمانگران باشد.کلیدواژگان: قرآن کریم، رویکرد وجودی، مولفه های درمان وجودی
-
صفحات 144-164هدف از اجرای پژوهش مقایسه هوش معنوی و هوش هیجانی در دختران مقطع دبیرستان حافظ قرآن، مبتدی و غیرحافظ در شهر اصفهان در سال 1395 بود. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از منظر گردآوری داده، روش علی مقایسه ای محسوب می شود. جامعه پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر مقطع دبیرستان شهر اصفهان به تعداد 33928 نفر بود که 800 نفر از آنان حافظ قرآن بودند. نمونه شامل 90 نفر (30 حافظ و 30 غیرحافظ و 30 مبتدی) و به صورت تصادفی هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسش نامه هوش معنوی بدیع و همکاران و پرسش نامه هوش هیجانی بار آن بود. نتایج نشان داد در تفکر کلی و بعد انتقادی بین گروه حافظ و مبتدی با غیرحافظ تفاوت معناداری وجود دارد (در گروه حافظ و مبتدی بالاتر از گروه غیرحافظ است). در متغیر استقلال، شادکامی، واقعیت سنجی، روابط بین فردی، مسیولیت اجتماعی و هوش هیجانی بین گروه حافظ و سایر گروه ها تفاوت وجود دارد و عملکرد بالاتر گروه حافظان مشاهده شد.کلیدواژگان: هوش هیجانی، هوش معنوی، حافظ، قرآن، دختران، غیرحافظ، مبتدی
-
صفحات 165-178
امروزه یکی از شاخه های مطرح در روان شناسی، روانشناسی دین است. پژوهشگران با رویکردهای مختلفی به تالیف آثار مختلف در این زمینه پرداخته اند. یکی از رویکردهای مطالعه روان شناسی و دین، رویکرد «گفتگویی» است که تلاش می کند ضمن حفظ شان دین و روان شناسی و عدم دستکاری اهداف و روش های دو طرف، مناسبات و سودمندی های هر یک از قلمروها را برای دیگری ترسیم نماید. کتاب روان شناسی، دین، و معنویت اثر جیمز ام. نلسون استاد گروه روان شناسی دانشگاه والپرایزو ایالت ایندیانا آمریکاست که با رویکرد گفتگویی تالیف شده است. این کتاب که در سال 2009 توسط انتشارات اسپرینگر منتشر شده، در 730 صفحه 4 بخش و 15 فصل تنظیم شده است. در گزارش حاضر، بعد از ذکر مقدمه، ابتدا مولف کتاب معرفی شده، سپس به طرح کتاب اشاره گردیده، و در نهایت، عناوین بخش ها و مباحث فصول کتاب گزارش شده اند. عناوین بخش های کتاب به شرح ذیل می باشند. بخش اول: مباحث اساسی، بخش دوم: گفتگو: گذشته، حال، و آینده، بخش سوم: تحول انسان، و بخش چهارم: کاربردها.
کلیدواژگان: روانشناسی دین، معنویت، نلسون
-
Pages 6-33This study seeks to design, construct, and validate a "Forgiveness scale based on Islamic sources" in order to measure forgiveness among university and seminary students. In doing so, using the valid Islamic resources, the components of forgiveness were created and designed using principal component method. After professional judgment by professors and professionals, and preliminary admini-stration of the items and omitting some of them with low intercorrelation, the remaining items were 34; thus the final 34 item were administered to a sample of 360 students of Qom University and Imam Khomeini Research and Education Institute who were sampled through convenience sampling method. Factor analysis with principal component analysis with orthogonal rotation showed that the scale comprised of 6 factors: malice, empathetic forgiveness, ignore, generous forgiveness, restorative approach, and controlling anger. The study findings were obtained using the SPSS software. Also, the forgiveness scale showed high content validity and Cronbach's alpha of .906. The based on Islam forgiveness scale has high reliability and validity and could measure people’s forgiveness.Keywords: forgiveness scale, positive psychology, forgiveness, revenge, hatred, Islam, virtues, abilitie
-
Pages 34-66The aim of this study was to develop a structural model for the explanation of eudaimonic well-being based on the components of religiousness and the mediating roles of patience and hope. The research method is correlational and the participants were 527 students at Shiraz University who were selected through multi-stage cluster random sampling method and filled out the religiousness questionnaire (Glock and Stark, 1965), Patience scale (Khormaei, Farmani, and Soltani, 2014 B), and eudaimonic well-being questionnaire (Waterman et al, 2010). Reliability and validity of the scales, for use in the Iranian culture have been at satisfactory level. SPSS-21 and AMOS-21 softwares were used for path analysis. The results of structural equation modeling showed that the proposed model is a good fit with the data for study and the direct effects of religiousness on eudaimonic well-being, religiousness on the patience and hope, and patience and hope on the eudaimonic well-being were confirmed. The model also showed that the indirect effect of religiousness mediated by hope and patience on eudaimonic well-being is greater than its direct effect. That is religious rituals and believes accompanied with hope and patience make youth’s life better. Another finding of this study was that the beta value of belief (86/0=β) and emotional (80/0=β) religiousness were greater than those value of outcome (50/0=β) and ritual (28/0=β) dimensions of religiousness. Thus, it is suggested to emphasize on internalizing and religious feelings, more than other aspects of religiousness.Keywords: religiousness, Patience, Hope, eudaimonic well-bein
-
Pages 67-91Spiritual Intelligence (SI) is an intelligence that integrates all dimensions of human intelligence. The aim of this cross-sectional study was to comparatively examine the SI of university and seminary students, as well as gender differences. The study employed the Islamic Questionnaire of Spiritual Intelligence (IQSI) which is developed based on Islamic views on common components of SI. The sample consisted of 306 students whose age ranged between 18 and 25, and were selected using clustering method sampling from University of Tehran’s faculties, and male and female seminaries of Tehran. The results showed significant difference between seminary and university students in SI, seminary students showed better spiritual experiential abilities. However, there were no significant differences between the sexes. These results indicate that spiritual capabilities are more likely to be captured in the context of seminary students for deeper investigations. Thus, it seems that explanatory and predictive research along with the respectful collaboration of this class is essential in the field.Keywords: intelligence, spiritual intelligence, Islamic Questionnaire of Spiritual Intell-igence, university students, seminary students, gender
-
Pages 92-118
This study aimed to determine the effectiveness of Islamic teaching based religious-spiritual psychotherapy on quality of life, resiliency, and mindset of women with addicted spouse. The method was quasi-experimental with pretest-posttest and control group. Research population was all spouses of addicted referred therapy and rehabilitation centers of Tabriz in the summer 2016. Of the three centers working under Behzisti’s supervision, 24 women who volunteered to participate were selected through convenience sampling and assigned to experimental and control groups (12 individuals per group). The study instruments were: Connor and Davidson Resilience Scale (2003), the World Health Organization Quality Scale (1998) and Batista questionnaire (LRI). The experimental group received 11 sessions (two sessions of 75 minutes). The data were analyzed by covariance analysis, using the SPSS software version 20. Findings of covariance analysis showed that there were significant differences between the two groups in resiliency (P<0.05), quality of life, and mindset (P<0.05). Based on these results, it can be concluded that because of Islamic teaching based religious-spiritual psychotherapy on quality of life, resiliency, and mindset of women with addicted spouse, we suggest using this method as a therapeutic approach to addiction treatment centers.
Keywords: religious-spiritual psycho-therapy, resiliency, quality of life, wives with addicted spouse -
Pages 119-143This study aimed to extract components of existential therapy form the teachings of the Quran with an emphasis on Allameh Tabatabaei’s perspective. Research design was qualitative, in groups of theoretical or conceptual plans. Findings showed the shortcomings in existing existential therapies, and that the components of existential therapy based on the teachings of the Quran are: 1) faith 2) consciousness 3) meaningful world and 4) Loving others. Each component contains a cognitive and a behavior dimension. Based on the treatment modality extracted from the Holy Quran, we can say that the basic need of man is to health and security which are depend on having faith in God. In this treatment, it is assumed that neglect and oblivion of the Aalst covenant is a precursor to the diseases of the heart and the confusion of human. Thus, reminding Quranic verses and twisting existential therapy with a layer of Quranic culture could be helpful to therapists.Keywords: the Holy Quran, existential approach, components of existential therapy
-
Pages 144-164The aim of this study was to compare spiritual and emotional intelligences of high schooler girls who memorized the Quran and who did not memorize the Quran in the Esfahan in 2016. The study is applied in terms of purpose and causal-comparative in terms of data collection. The study popula-tion was all high school students of the Esfahan city which includes 33,928 students, of whom 800 are the ones who have memorized the Quran. The sample consisted of 90 students (30 students who memorized the Quran and 30 who did not memorize the Quran, and 30 who are beginners) that chosen randomly. Badi et al.’s Spiritual Intelligence questionnaire and Bar-On emotional intelligence ques-tionnaire were applied. The results showed that there were differences in the scores of general and critical thinking among students who memorized the Quran, students who did not memorize the Quran, and the beginners (they were higher in students who memorized the Quran and the beginners). Independence, happiness, reality testing, interpersonal relations, social respon-sibility, and emotional intelligence were higher in students who memorized the Quran.Keywords: emotional intelligence, spiritual intelligence, people who memorized the Quran, people who did not memorize the Quran, girls, beginner
-
Pages 165-178
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.