نشریه مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار
پیاپی 17 (پاییز 1400)

با تغییر پارادایم توسعه از کلاسیک به نوین، توسعه پایدار و از جمله مسایل زیست محیطی تبدیل به ارکان اصلی توسعه شده است. امروزه توجه به محیط زیست در تمامی بخشهای کشور بالاخص محیط های روستایی اهمیت یافته است، محیط زیست یکی از ابعاد حساس و آسیب پذیر روستاها میباشد، در صورت بی توجهی به عواقب وخیم تخریب محیط و بهره برداری بیرویه و حسابنشده از محیط طبیعی که دارای توانی محدود میباشد، دستیابی به توسعه پایدار امری غیرممکن خواهد بود؛ بنابراین توجه به محیط زیست روستا در فرآیند برنامه ریزی توسعه پایدار روستایی برای مجموعه نظام مدیریت روستایی ضروری است. در شرایطی که اقدامات غیرمنطقی انسانها موجب تخریب محیط زیست و کاهش تولید شده است، باید رویه و برنامه مناسبی را در راستای حفاظت از طبیعت و توسعه پایدار خصوصا در روستا بکار گرفت. هدف مقاله بررسی ارتباط محیط زیست با توسعه پایدار و بررسی راهکارهای حفاظت از محیط زیست روستا جهت دستیابی به توسعه پایدار روستایی میباشد. روش تحقیق کتابخانه ای بوده است که از منابع متعدد و همچنین از جستجوهای اینترنتی در سایتهای داخلی و خارجی جهت کسب اطلاعات و تحلیل مطالب استفاده شده است. نتایج حاکی از اهمیت و جایگاه ویژه محیط زیست به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار روستایی است. در این راستا نیز پیشنهادهایی جهت بهبود حفاظت از محیط زیست روستا ارایه شده است.

یکی از روش های نوین و مکمل روش های اصلاحی ایجاد جهش برای به وجود آوردن گیاهان پلیپلویید است، که با دستیابی به تکنیک های نوین اصالحی نظیر القاء جهش، پلی پلوییدی و ایجاد واریته های جدید میتوان با تغییرات جزیی در ساختار ژنتیکی گیاه و حفظ صفات مورد نظر استفاده کرد. اصلاح نباتات تنوع ژنتیکی را در صفات مفید کشف میکند تا ارقام جدید، پر محصول و بهبود یافته تولید کند. اتیل متان سولفونات  (EMS) یک ماده شیمیایی است که به طور گسترده ای برای القای مکان های جهش، که صفات ضروری اقتصادی را تنظیم میکنند، استفاده میشود. مطالعه حاضر نقش موتاژن شیمیایی (EMS)، در غلظت های  صفر، 0.05 ،0/1 ،میلیموالر  بر صفات جوانه زنی بذر لیسیانتوس در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها شامل درصد، سرعت، شاخص و یکنواختی جوانه زنی میباشند. نتایج نشان داد افزایش غلظت (EMS) منجر به کاهش تدریجی جوانه زنی بذر میشود. درصد جوانه زنی در تیمار شاهد با بیشترین درصد با مقدار 53/31 را به خود اختصاص داد. یکنواختی جوانه زنی با افزایش غلظت (EMS) افزایش یافت و تاثیر مثبتی از خود نشان داد. به عبارتی حداکثر میزان جوانه زنی و سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر در نمونه شاهد به دست آمد و با به کارگیری (EMS) و با افزایش غلظت (EMS) ازصفات مذکور کاست و جوانه زنی را به تاخیر انداخت.

ریزگرد امروزه معضلات متعدی را برای ساکنان مختلف نواحی شهری و روستایی به وجود آورده است. در سالهای اخیر فراوانی طوفانهای گرد و غبار در سطح منطقه ای و جهانی افزایش یافته است. اثرات متعددی برای این بلای طبیعی شمرده شده که گاهی برای برخی اکوسیستم ها مثبت و برای برخی دیگر منفی است؛ مانند آلودگی هوا، تعطیلی کسب و کار، مشکلات ماشین آلات و آلودگی آب آشامیدنی از جمله مهمترین اثرات انسانی مانند بیماری های قلبی و تنفسی هستند که طوفانهای گرد و غبار به وجود آورده اند، لذا ما در این پژوهش دنبال این هستیم که ریزگردها بر سالمتی مردم شلنگ آباد اهواز چه تاثیری دارد تا بتوانیم بر مشکلات ناشی از ریزگرد در این منطقه بکاهیم. محدوده مورد مردم شلنگ آباد شهر اهواز می باشد که به دلایل ریزگردها باعث آلودگی هوا و همچنین باعث بیماری های قلبی و تنفسی در این شهر گردیده است، روش جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای مانند داده های آماری سازمان هواشناسی و مطالعات کمی و کیفی که به وسیله پرسشنامه در طیف 5 گزینه ای لیکرت تهیه شده بودند، روش تحلیل با استفاده از نرم افزار SPSS و EXCEL روش های آماری استنباطی چون ضریب همبستگی، ضریب تعیین رگرسیون و غیره... و با استفاده از مدل رگرسیون پواسن معمولی و رگرسیون توزیع دوجمله ای منفی انجام گرفته است.

انرژی یکی از عوامل تاثیرگذار در رشد اقتصادی جوامع بوده است. از طرف دیگر سرمایه گذاری در این بخش برای کشورها یک لازام است. در این پژوهش به بررسی تاثیر سرمایه گذاری غیرمستقیم خارجی بر بخش انرژی در دوره زمانی 2014-1998 پرداخته شده است. در این پژوهش از روش علیت گرنجر خودتوضیح برداری استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین مصرف انرژی سرانه و تولید ناخالص ملی یک رابطه بلندمدت وجود دارد. بین دیگر متغیرها نیز یک رابطه کوتاه مدت وجود دارد. بین مصرف انرژی سرانه و تولید ناخالص ملی نیز یک رابطه کوتاه مدت دوطرفه وجود دارد. سرمایه گذاری مستقیم خارجی یک رابطه کوتاه مدت با تولید ناخالص ملی وجود دارد.

هدف کلی از انجام این تحقیق امکان سنجی و بررسی کمی و کیفی بازیافت لجن خشک تصفیه خانه فاضلاب شهر صنعتی البرز و کاربرد آن در کشاورزی میباشد، این تحقیق به صورت تجربی-آزمایشگاهی در مقیاس پایلوت به مدت سه ماه و در فصول بهار و تابستان در سال 1399 در دو مرحله و در آزمایشگاه تصفیه خانه شهر صنعتی البرز و آزمایشگاه اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین انجام شد. روش کار در این پژوهش به ترتیب در ذیل آمده است. همچنین به منظور ارزیابی قابلیت استفاده از لجن حذف شده در هاضم هوازی شاخصهای میکروبی FC, TC و تخم انگل و نماتودهای رودهای مورد پایش قرار گرفت و با استانداردهای زیست محیطی USEPA مقایسه شد. همچنین جهت رسم نمودارها از نرم افزارها 2007 Excel استفاده شد. حجم لجن تولیدی این تصفیه خانه در ورودی به استخرهای لجن خشک کن با احتساب 4/8 ساعت کار پمپ بادبی h/m3 180 برابر day/m3 864 می باشد نتایج آزمایشات میکروبی نمونه های لجن ورودی به استخرهای لجن خشک کن نشان می دهد که میانگین دانسیته کلیفرم های مدفوعی در دو نمونه برداشت شده برابر gds/MPN 040×1/1 می باشد که با استاندارد لجن کالس AوUSEPA B اختلاف زیادی ندارد بررسی نتایج دو مرحله بارگذاری جداگانه هاضمه ای هوازی نشان می دهد که پارامترهای اندازه گیری شده در طول فرآیند هضم در بیوراکتور در جهت تثبیت پیش رفته اند. نتیجه گیری کلی که می توان از این مطالعه گرفت این است که در حال حاضر لجن فعلی که از خروجی های حوضچه های تثبیت شده به استخرهای لجن خشک کن ریخته می شوند خام و تثبیت نشده اند.

آنچه در این پژوهش بیانشده است شرحی از بذر فراریخته و تفاوت آن با بذر اصلاح شده است. بذر به بخشی از گیاهان مورد توجه در کشاورزی و باغبانی گفته میشود که میتواند به تکثیر و تولید مثل آن گیاه منجر شود. بذر، از جمله نهاده هایی است که بدون آن، کشت یک محصول و تکثیر آن معنا و مفهومی ندارد. اگرچه میتوان با استفاده از یک بذر معمولی مزرعه ای را به زیر کشت برد، اما در اختیار داشتن یک بذر با شرایط کیفی مناسب و یا ممتاز، تضمین کننده برداشت یک محصول با ویژگیهای مطلوب است. بنابر اصلاحات عوامانه به دانه یک گیاه بذر گفته میشود اما از نظر تعاریف کشاورزی، هر واحد از بافتهای یک گیاه که بتواند زمینه های رشد و ظهور یک گیاه جدید را ایجاد نماید به منزله ی یک بذر قلمداد میشود.

بررسی محتوای نشریات علمی و پژوهشی و تحلیل موضوعات و حوزه های مختلف آنها موجب مدیریت بهتر سیاست گذاران امر و پیشروی به سوی ارتقا سطح کیفیت مقالات و جبران نمودن پژوهش هایی که کمتر به آن ها پرداخته شده است می شود. هدف از مطالعه حاضر؛ تحلیل محتوای مقالات نشریه مرتع و آبخیزداری، طی سال های 1388-1398 است. در این مطالعه توصیفی- تحلیلی محتوای 621 مقاله منتشر شده در نشریه مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. متغیرهایی چون تعداد مقالات منتشر شده، موضوع مورد مطالعه، بررسی کمی دانشگاه محل تحصیل نویسندگان، محل تحصیل نویسنده مسیول مقالات، بررسی کمی مشارکت نویسندگان و نواحی رویشی مورد مطالعه در مقالات مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها توسط آماره های توصیفی نظیر توزیع فراوانی، درصد فراوانی و میانگین نرم افزار آماری انجام گرفته است. نتایج بررسی ها نشان داد طی یک دوره ی 10 ساله 621 مقاله توسط 2163 نویسنده نگاشته شده و این نشریه منتشر شده است. بررسی گرایش موضوعی مقالات نشان داد که بیشترین مقالات در حوزه آبخیزداری با تعداد 319 مقاله (بیش از 50 درصد) به چاپ رسیده است. همچنین بر اساس تفکیک صورت گرفته در دانشگاه محل تحصیل نویسندگان مشخص گردید بیشترین سهم مشارکت را دانشگاه تهران داشته است. مقالات با مشارکت بیش از یک نویسنده تعداد 608 مقاله و بیش از 48 درصد مقالات در ارتباط با ناحیه رویشی ایران تورانی متمرکز شده است.

بیماریها مهمترین چالش پرورش میگو محسوب میشود. بیماری لکه سفید ویروسی در چندساله اخیر موجب عدم فعالیت بیش از 80 درصد مزارع ساخته شده آبادان شده، نوسانات جوی باعث عدم موفقیت کامل راهکارهای مختلف شده. در نرسری در گلخانه آب ورودی ضدعفونی و دمای آب در گلخانه ثابت میماند. محرک های سیستم ایمنی ویتامینها در گلخانه استفاده شد. در این طرح میگوهای نرسری شده در گلخانه به وزن 0/7 گرم و میگوهای نرسری نشده با 12 pl دربعد از آماده سازی استخرها با تراکم یکسان ذخیره سازی شد. این طرح جهت پیشگیری از بیماری ویروسی لکه سفید که بصورت اندمیک در چویبده آبادان می باشد انجام گرفت. نتایج نشان داد میگوهای نرسری شده، افزایش نرخ رشد روزانه و درصد بازماندگی، وزن برداشتی معنی داری نسبت به میگو های نرسری نشده نشان داد. (0/05<P) همچنین کاهش طول دوره پرورشی و تلفات ناشی از بیماری لکه سفید ویروسی نسبت به میگوهای نرسری نشده نشان داد(0/05<P) احتماال بدلیل افزایش مقاومت میگوها ناشی از وزن ومحرک های سیستم ایمنی است. نتایج نشان می دهد امکان پرورش میگو در کنار بیماری در مجتمع پرورش میگوی چویبده و توسعه این صنعت را در استان فراهم است.