نشریه صلح پژوهی اسلامی
پیاپی 5 (بهار 1400)

امروزه جرایم نیز مانند هر پدیده اجتماعی متحول گردیده و از مفهوم سنتی و محصور در یک قالب یک کشور به مفهوم مدرن در عین حال پیچیده و فراتر از مرزهای سرزمینی کشورها تغییر شکل یافته است. برقراری صلح و امنیت بین‌المللی نیز یکی از کهن‌ترین آرمان‌های بشر بوده است. همچنان که صلح و امنیت مفهوم ثابتی نداشته و مفهوم آن با گذشت زمان دچار تغییر و تحول شده است. تا قبل از تحولات اخیر در روابط بین‌الملل، صلح به معنای رعایت اصول حق حاکمیت، برابری حقوق، رعایت مصونیت کشورها و نمایندگان آنان، احترام به تمامیت ارضی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات تلقی می‌شد. لکن جهانی‌شدن سبب تغییر مفهوم صلح و امنیت بین‌المللی شده است. در این دوره ماهیت تهدیدات تغییریافته و به حوزه‌های دیگر از جمله فقر، تروریسم، قاچاق، جرایم سازمان‌یافته، شیوع بیماری‌های مسری و نقض حقوق‌ بشر تسری یافته است. به همین دلیل برای پیشگیری جدی با جرایم فراملی، همکاری به هنگام و اساسی بین کشورها ضروری است و در این میان همکاری‌های بین‌المللی با رویکرد پلیسی از اهمیتی ویژه برخوردار است. این امر مکانسیم‌هایی برای انجام اقدامات فوری، هماهنگ و تخصصی میان پلیس کشورها را طلب می‌کند. سازمان ملل متحد به عنوان بزرگترین سازمان بین‌المللی و با عضویت کشورهای متعدد سهم مهمی در هنجارسازی، ایجاد قواعد بین‌المللی و گفتمان‌سازی جهت مبارزه با جرایم جهانی را دارا می باشد و در عین حال پلیس جنایی بین‌المللی (اینترپل) شاخص‌ترین نهاد بین‌المللی در حوزه همکاری‌های بین المللی پلیسی می‌باشد، این سازمان با برخورداری از ظرفیت‌های بی‌بدلیل و تخصصی خود نقش جدی در مبارزه با جرایم در سطح بین‌المللی و نهایت ارتقاء امنیت بین‌المللی و صلح ایفاء می‌نماید. از اینرو در این پژوهش تلاش گردیده، با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و پویش‌های اینترنتی به این سوال پاسخ داده شود که اینترپل در ارتقای صلح و امنیت بین‌المللی دارای چه نقشی می‌باشد؟

در بحث از ظرفیت‌های دین برای ایجاد جهانی پر از صلح و عاری از خشونت می‌توان متون دینی را فراهم سازنده زیست جهانی تلقی نمود؛ پر از آموزه‌های اخلاقی معنوی که از حیث جامعه‌شناختی مبشر تفاهم، تساهل، رفتار مسالمت‌آمیز و نهایتا وفاق فرهنگی، همبستگی اجتماعی و انسجام سیاسی‌اند. مقاله حاضر در پی بحث درباره این مساله مهم است که «چرا و چگونه متون دینی در ادیان ابراهیمی [یهودیت، مسیحیت، اسلام] و ادیان آسیایی [هندو- بودیزم، زرتشتی-  مانوی، کنفوسیوسی- تایوییزم] از ظرفیت‌های ترویج صلح و پرهیز از نزاع (نا صلح‌گرایی) برخوردارند». اما برای پاسخ به این مساله مقاله به چند پرسش راهنما متکی است: «متون دینی در ترویج صلح برای پیروان خود به چه آموزه‌های معنوی اخلاقی تاکید دارند؟ و برای پرهیز از نزاع (ناصلح‌گرایی) پیروانشان را به چه چیزی توصیه می‌کنند؟ و در حل منازعه چه طریقی را برای پیروان خود ترجیح می‌دهند؟». مشی روشی پژوهشی مقاله نیز بر "متن کاوی" و "تحلیل مضمون" متون دینی در ادیان ابراهیمی استوار است.

مقاله حاضر با هدف استخراج دیدگاه امام خمینی (ره) به عنوان یک فقیه برجسته شیعه نسبت به حقوق‌بشر، به دنبال استخراج نگاه ایشان به چهل حق از حقوق‌بشر است. نگارندگان ضمن اشاره به تفاوت نگاه‌ها بین مذهبیون و سکولارها در مقوله حقوق‌بشر در بحث منشا، غایت، محتوا و عمق حقوق، نشان می‌دهند که امام با این وجود، بسیاری از مفاهیم و ارزش‌های حقوق‌بشری را تایید نموده و انتقادهای وی متوجه ریاکاری دولتمردان غربی در پیگیری و اجرای حقوق‌بشر و بی‌توجهی نسبت به حقوق‌بشر سایر ملت‌ها است. نگارندگان با جستجو در آثار و بیانات امام خمینی، موفق شده‌اند ضمن تشریح نگاه کلی امام خمینی (ره) به مقوله حقوق‌بشر، چهل حق از حقوق‌بشر را از بیانات و سخنان ایشان استخراج و در این مقاله تبیین نمایند.

جمعیت ندای صلح، تشکل جدیدی است که از بهمن ماه 1397 با هدف ترویج صلح و مطالعات صلح با نگاه اسلامی و همخوان با نگاه انقلاب اسلامی راه‌اندازی شد. این موسسه به عنوان یک سازمان مردم نهاد علمی با مجوز از وزرات کشور با هدف صلح پژوهی اسلامی و شناساندن صلح از نگاه دین مبین اسلام به عنوان دین صلح و دوستی با رویکرد پژوهش محور تشکیل شده است. امروز دشمن با خلق گروه‌های تروریستی و افراطی به ظاهر اسلامی همچون داعش و غیره، سعی در شناساندن جعلی اسلام به جهان به عنوان چهره مسلمانان است و البته هدف اصلی از این کار نیز ضربه زدن به چهره صلح‌آمیز اسلام و ایجاد اسلام‌هراسی در جهان است. از اینرو هدف از تشکیل این سازمان مردم نهاد، تلاش علمی در جهت شناساندن صلح و موضوعات مرتبط با این مفهوم در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است. در این راستا، این جمعیت سلسله نشست‌هایی را با عنوان شنبه‌های صلح‌پژوهی در دستور کار خود قرار داده است تا به صورت علمی این اهداف را دنبال کند. گزارش چهار نشست برگزار شده به اختصار بیان می‌شود.