فهرست مطالب

توسعه پایدار شهری - پیاپی 3 (تابستان 1400)

نشریه توسعه پایدار شهری
پیاپی 3 (تابستان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/05/14
  • تعداد عناوین: 7
|
  • ژیلا سجادی*، محمدتقی رضویان، ایوب معروفی صفحات 1-12

    دست یابی به محیط زیست سالم شهری یکی از اهداف توسعه پایدار شهری است. سلامت محیط زیست شهری تحت تاثیر شرایط و ساختار فضایی شهر بوده و از طرف دیگر عامل انسانی به عنوان محیط اجتماعی در ایجاد و تغییر سلامت محیط زیست شهری نقش بسزایی دارد، بنابراین جهت ارتقاء سلامت محیط زیست شهری، تحلیل و تبیین ارتباط بین محیط انسان ساخت و محیط اجتماعی ضروری است. پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین ساختار فضایی منطقه یک شهرداری تهران با مشارکت شهروندی در ارتقاء سلامت محیط زیست محلات شهری میپردازد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده و متغیرهای اصلی این پژوهش شر ایط اجتماعی، وضعیت اقتصادی، شرایط کالبدی - فیزیکی و مشارکت شهروندی است. ابزارهای جمع آوری داده ها به صورت مورد تحلیل قرارگرفته است. GIS و SPSS پرسشنامه و استفاده از داده های ثانویه از مراکز آماری است که با استفاده از نرم افزار نتایج این پژوهش نشان میدهد که بین ساختار فضایی سالم شهری و مشارکت شهروندی در ارتقاء سلامت محیط زیست شهری همبستگی وجود دارد، و الگوهای فضایی محیط زیست سالم با الگوی مشارکت شهروندی در ارتقاء سلامت محیط زیست شهری منطبق است.

    کلیدواژگان: سلامت محیط زیستی، ساختار فضایی، مشارکت شهروندی، شهر تهران
  • سید علی علوی*، موسی پهلوان درینی، فرخ لقا بهادری امجزی صفحات 13-24

    احیاء هویت محله ای و تعلقات اجتماعی به منظور مدیریت مطلوب و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان همواره مورد تاکید محققان و کارشناسان شهری بوده است. بررسی و شناخت عوامل مداخله گر و تاثیرگذار بر احساس هویتمندی محله ای می تواند در جهت حل معضل بحران هویت در شهرها و محلات امروز کارساز باشد. شهروندان ساکن در محلات کلان شهرهای امروزی با فضای محله خود مانوس نیستند و در تصویر ذهنی آن ها محله بخشی از شهر محسوب شده است. محله ویژگی های سنتی خود را از دست داده و همواره احساس بی هویتی و سرگردانی را بر انسان ساکن در آن القاء کرده است. تلاش اصلی در این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر هویت بخشی در محلات شهری و اولویت بندی عوامل صورت گرفته است. روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه به کمک تکنیک های تلفیق آزمون آماری کوکران و مدل مجموع وزنی ساده 1 مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. نتایج به دست آمده نشان داده است که بیشترین عامل تاثیرگذار در هویت بخشی به محلات شهر جیرفت، احساس تعلق و وابستگی به محله با وزن 301/0 بوده است و کمترین عامل، میزان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به محله با وزن 175/0 می‌باشد.

    کلیدواژگان: محلات شهری، هویت محله ای، حس تعلق، شهر جیرفت
  • کمیل زمانلو*، علی محمد کیمیاگری، مهناز ابراهیمی صدرآبادی صفحات 25-34

    در این مقاله مدلی برای تخمین میزان انتشار گازهای گلخانه ای در کشور ایران ارایه شده است. برای ارایه مدل ابتدا نظریه شکل معکوس بین تخریب مح یط زیست و پیشرفت U زیست محیطی کوزنتس مورد آزمون قرار گرفته است. این نظریه رابطه ای اقتصادی را پیشنهاد می دهد؛ بنابراین با در نظر گرفتن میزان انتشار گازهای گلخانهای به عنوان شاخص تخریب محیط زیست، ارتباط آن با سرانه تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخص پیشرفت اقتصادی بررسی شده است. همچنین، متغیرهای تاثیرگذار دیگری همچون درصد زمینهای قابل کشت، سهم سوختهای فسیلی از کل انرژی مصرفی، سرانه مصرف برق، سرانه مصرف انرژی، رشد جمعیت، میزان شهرنشینی و سهم تجارت کالا از تولید ناخالص داخلی وارد مدل شده اند. پس از شناسایی متغیرهای مدل پیشنهادی، پارامترهای آن با استفاده از روش حداقل مربعات تخمین زده شده است. نتایج حاکی از تایید نظریه کوزنتس و تاثیر معنادار مثبت متغیر سرانه مصرف برق و تاثیر معنادار منفی متغیرهای رشد جمعیت، میزان شهرنشینی و سهم تجارت کالا از تولید ناخالص داخلی روی میزان انتشار گازهای گلخانه ای است.

    کلیدواژگان: کشور ایران، نظریه کوزنتس، گازهای گلخانه ای، روش حداقل مربعات
  • الهه محمدرضائی*، مقدی خدابخشیان صفحات 35-46

    سلسله مراتب طراحی اقلیمی در یک منطقه نقش زیادی در شرایط آسایش محیطی دارد. در دوران معاصر طراحی اقلیمی عکس العمل منطقی به بحرانهای ناشی از کمبود منابع تولید انرژی و افزایش آلودگیهای محیطی ناشی از مصرف سوخت های فسیلی بودهاست. این موضوع در مناطقی با اقلیم خاصاز اهمیت بیشتری برخوردار است. توجه به اهداف عمده طراحی اقلیمی در هر منطقه و پیشبینی مواردی در جهت تحقق بخشیدن به این اهداف موجب سازگاری و هماهنگی ساختمانها با شرایط اقلیمی و موجب صرفه جویی در مصرف انرژی در هر اقلیم خواهد شد که سابقه چند هزارساله بخصوص در ایران دارد. در ایران، یکی از اقلیمهایی که توجه به شرایط زیستمحیطی به منظور ایجاد آسایشحرارتی و رسیدن به معماری همساز با اقلیم در آن نقشحیاتی دارد، اقلیم گرم و خشکاست که همواره دمای بالایی دارد. این اقلیم به منظور تهویه و سرمایش غیرطبیعی نیاز به مصرف انرژی دارد. این پژوهش درصدد است که با توجه به مباحث مربوط به طراحی اقلیمی، فرم مناسب سقف جهت استفاده بهینه از تهویه طبیعی در شهر اصفهان که با مشکلات ناشی از گرما مواجه میباشد، را ارزیابی نماید. از آنجا که در ساختمانهای فشرده و متراکم که جریان هوای زیادی به بدنه ساختمان برخورد نمیکند، سقفدر سازوکار تهویه نقشاساسی دارد در این مقاله با مدلسازی سه نوع سقف منحنی، شیبدار و مسطح راهکارهای کالبدی به منظور رسیدن به سازوکار بهینه تهویه طبیعی در ساختمانهای شهر اصفهان بررسی شده است و درنهایت فرم بهینه سقف در ارتباط با تهویه طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و اطلاعات با استفاده از داده های پایگاه هواشناسی و منابع اسنادی معتبر جمعآوری شده است. همچنین از مدلسازی رایانهای در نرم افزار (Flow Design Autodesk) به منظور راهکارهای معماری و سنجشاستفاده شده است.

    کلیدواژگان: تهویه طبیعی، بادخان، بادخور، فرم سقف
  • حسین صرامی*، سید علی موسوی، رسول بابانسب صفحات 47-56

    پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی نحوه برخورداری شهرستانهای استان اصفهان از شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات تدوین یافته است. نوع تحقیق با توجه به هدف؛ کاربردی- توسعهای و از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی، کمی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را 23 شهرستان استان اصفهان تشکیل میدهند. اطلاعات موردنیاز از سالنامه آماری و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390 به دست آمده است که از میان متغیرهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، 20 شاخص انتخابی استخراج و با بهرهگیری از مدلهای ک  می تاپسیس به عنوان یک روش تصمیمگیری چند شاخصه، ضریب پراکندگی و... به رتبهبندی و تعیین میزان اختلاف و نابرابری شهرستانها از لحاظ شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات پرداخته شده است. سپس با توجه به امتیاز حاصل از تاپسیس، شهرستانهای استان در پنج گروه (بسیار برخوردار- برخوردار- نیمه برخوردار- محروم و بسیار محروم) سطح بندی و جایگاه هر یک در میزان برخورداری از شاخصهای مذکور مشخص گردیده است. یافته های پژوهش نشاندهنده آن است که شهرستانهای استان اصفهان در برخورداری از شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات برابر نیستند و تفاوت آشکاری در میزان درجه برخورداری 30 درصد در سطح / دیده میشود. از مجموع 23 شهرستان ب ه جز شهرستان اصفهان که در سطح بسیار برخوردار قرار دارد 43 17 درصد در سطح بسیار محروم قرار دارند و نهایتا با در نظر / 13 درصد محروم و 39 / 34 درصد نیمه برخوردار، 04 / برخوردار، 78 گرفتن گروه سطح بندی و جایگاه شهرستانها به منظور کاهش نابرابریهای فضایی و ایجاد تعادل ناحیهای در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شهرستانهای استان اولویتبندی شده اند.

    کلیدواژگان: تحلیل فضایی، میزان برخورداری، شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات، شهرستان های استان اصفهان
  • محمد سلیمانی مهرنجانی*، لیلا مفاخری صفحات 57-70

    روند رو به افزایش جمعیت سالمندی در ایران و همراه بودن پدیده سالمندی با بروز اختلالات جسمی و روحی ضرورت تعیین کیفیت زندگی این قشر را افزایش داده است. کیفیت زندگی سالمندان در مناطق شهری به لحاظ آسیب پذیری تحت تاثیر عوامل گوناگونی از جمله شرایط محیط طبیعی و اجتماعی است، بنابراین همه مناطق کلان شهر تهران از نظر شرایط مناسب برای گذراندن دوره ی زندگی دوره ی زندگی سالمندی وضعیت متعادلی ندارند. از این رو این تحقیق به بررسی وضعیت مناطق کلان شهر تهران بر اساس شاخص سلامت و « و » رفاهی- تفریحی « ،» اجتماعی- فرهنگی « های زندگی سالمندی پرداخته است. شاخص های اصلیا ین تحقیق در ابعاد می باشد. برای تحلیل داده ها از نرم افزارها اکسل و)سیستم اطلاعات جغرافیایی(و نیز از مدل تاپسیس 3 جهت رتبه » حمل ونقل 2گانه شهر تهران در 5 طیف)کاملا بندی مناطق 2گا2نه استفاده شده است. نتایج این پژوهش به صورت رتبه بندی مناطق 2 مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب، کاملا نامناسب(ارایه گردیده است. نتایج حاصل از تکنیک تاپسیس نشان می دهد که منطقه ی دو، رتبه ی اول برای زندگی سالمندی و منطقه 17 رتبه آخر در بین مناطق 22 گانه شهر تهران را داراست.ن تایج حاصل از این تحقیق نشان داد که باید به وضعیت سالمندان توجه بیشتری شود، خصوصا آن دسته از سالمندان که در شرق)مناطق 8 و 13 (و جنوب تهران)مناطق 10،17 و 19 (ساکن هستند.

    کلیدواژگان: زندگی سالمندی، کیفیت زندگی، شهر تهران
  • زهره فنی*، سید محسن موسوی صفحات 71-91

    برنامه‌ریزی شهری همواره به دنبال استفاده بهینه از زمین‌های بایر، متروکه و رها شده شهری است و بی‌توجهی به این موضوع، باعث ناپایداری شهری و بروز مشکلاتی در شهرهای کشور شده است. بازتوسعه و استفاده مجدد این زمین‌ها در راستای فعالیت‌های عمرانی و زیربنایی و توسعه شهر اهمیت و نقش مهمی ایفاء می‌کند و از نظر کارکرد و سیمای شهری در صورت برنامه‌ریزی صحیح و مدون، می‌تواند به بهبود کاستی‌ها و سرانه‌های شهری منتج شود. این پژوهش با هدف تعیین و ارزیابی وضعیت این فضاها در سطح منطقه 18 شهرداری تهران، ابتدا پیامدهای محیطی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از متروکه ماندن آن‌ها را بررسی کرده و سپس با رویکردی مبتنی بر توسعه میان افزا و دید راهبردی به تبیین فرآیند باز توسعه این زمین‌ها در اجتماعات محلی پرداخته است. برای شناسایی و گونه‌بندی اراضی رهاشده منطقه، معیارهایی به عنوان شاخص‌های ظرفیت سنجی اراضی رها شده مشخص و با بررسی آن‌ها در مورد اراضی رها شده منطقه، با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی شهرداری و دفاتر معاملات املاک، داده‌ها تجزیه‌وتحلیل شدند. از کل 57008 قطعه زمین دایر و یا فاقد کاربری در منطقه، 15 قطعه زمین یکپارچه (معدن شن و ماسه، بازار آهن شادآباد، سه کوره آجرپزی، شش انبار متروکه و چهار کارخانه متروکه) به‌عنوان فضاهای رهاشده، بر اساس مولفه‌های زیست‌محیطی، کالبدی و فضایی، اجتماعی، اقتصادی و پیشنهاد‌ات طرح فرادست شناسایی و بررسی شدند؛ سپس طی فرآیند ظرفیت سنجی اراضی و تلفیق شاخص‌ها با یکدیگر و ارزش‌گذاری هر یک از شاخص‌ها به روش تحلیل AHP و انطباق نقشه‌های حاصل از تحلیل‌هایGIS، قطعات بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار و هوشمند مورد برنامه‌ریزی بازتوسعه فرضی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که قطعه 1 با مساحت 8364/189 هکتار در اولویت اول در برنامه باز توسعه فضایی منطقه 18 تهران قرار دارد.

    کلیدواژگان: زمین های رها شده، بازتوسعه، کاربری زمین، سرانه های شهری، منطقه 18 شهر تهران
|
  • Jila sajjadi*, Mohammad Taghi Razavian, Aiub Maroofi Pages 1-12

    Achieving a healthy urban environment is one of the goals of sustainable urban development. Urban environmental health is influenced by the condition and spatial structure. In addition, the human factor as the social environment issue plays a significant role in creating and changing the urban environmental health. Therefore, to promote urban environmental health, relationship analysis between manmade and social environments is necessary. The present study investigates the relationship between the urban spatial structures of Tehran municipality, district 1, and citizen participation in promoting the environmental health of neighborhoods. The research method is descriptive-analytic and the main variables are social, economic and physical-structural conditions and citizenship participation. The data was collected by using a questionnaire and statistical documents. For data analyzing SPSS and GIS software were applied. The results show a correlation between urban healthy spatial structures and citizenship participation to enhance urban environmental health. Moreover, the patterns of healthy environment conform to citizen participation patterns in promoting urban environmental health.

    Keywords: Environmental Health, Spatial Structure, Citizen Participation, Tehran
  • Sayyd Ali Alavi*, Moosa Pahlavan Darini, Farrokhlagha Bahadori Amjazi Pages 13-24

    The revival of local identity and social belongings have always been emphasized by researchers and urban experts in order to promote the quality of citizen’s life. Investigating and recognizing the effective factors on local identity sense can be used to solve the problem of cities identity crisis and their neighborhoods. Citizens of metropolitan cities are not accustomed to the atmosphere of their neighborhood, and in their mental image, the neighborhood is part of the city. Nowadays, neighborhood has lost its traditional features and caused a feeling of indifference and wondering on their residents. The main effort in this research is identifying and prioritizing factors affecting identity in urban neighborhoods. The research method is descriptive-analytic and data collection is done in library and field study. Data analysis using the Cochran statistical test and the Simple Additive Weighting (SAW) model was conducted. The results show that the most effective factor in identifying the neighborhoods of Jiroft was the Sense of belonging with weight 0.301, and the lowest factor was the participation rate in neighborhood-related decisions with weight 0.175.

    Keywords: Urban Neighborhoods, Local Identity, Sense of Belonging, City of Jiroft
  • Komeil Zamanloo*, Ali Mohammad Kimiagari, Mahnaz Ebrahimi Sadr Abadi Pages 25-34

    In this paper, a model is presented to estimate greenhouse gases emission in Iran. At first, the Environmental Kuznets Curve (EKS) hypothesis was tested. This hypothesis suggests an inversed U-shaped relation between environment deterioration and economic growth. Therefore, considering total greenhouse gases emission as environment deterioration index, its relation with per capita GDP is examined. Other affecting variables such as arable lands percentage, fossil fuels consumption percentage, electricity consumption per capita, energy use per capita, population growth, urban population percentage, and merchandise trade as percent of GDP also were considered. Parameters then were estimated using the Ordinary Least Square (OLS) method. Based on the results, EKC hypothesis was approved and significant difference were observed between and affection of electricity consumption, population growth, urban population percentage, and merchandise trade as percent of GDP.

    Keywords: Environmental Kuznets Hypothesis, Greenhouse Gases, Ordinary Least Square Method
  • Elahe MohammadRezaei*, Meghdi Khodabakhshian Pages 35-46

    The hierarchy of climatic design in a region has an important role in the condition of environmental comfort. In contemporary times, climatic design is a logical response to the crisis of the shortage in energy resources and increasing environmental pollutions, which are caused by using fossil fuel. This issue is crucial in the areas with specific climate. Attention to the main goals of climatic design in each region and predicting some items in order to realize the goals, leads to compatibility and harmony between buildings and climate, and it leads to reduce energy consumption. The mentioned issue has background of several thousand years, especially in Iran. Hot and dry regions of Iran has harsh climate since attention to environment is important to achieve thermal comfort and compatibility of climate and architecture. By considering the strategies of the climatic design, this research evaluating the optimal form of roof to use natural ventilation in Esfahan. There is limited airflow around the body of compact buildings, therefore the roof have fundamental role in ventilation. In this research three different types of roofs including curved, sloped and flat roof are simulated, and their ability in optimization of natural ventilation is investigated. The research methodology is descriptive analysis and the data is collected from meteorological station and documentary resources. Moreover, “Flow Design Autodesk” was applied as a software for the computer simulation.

    Keywords: Natural Ventilation, Wind Tower, Wind Catcher, Roof Form
  • Hossein Sarami*, Sayyd Ali Mousavi, Rasoul Babanasab Pages 47-56

    Present study is conducted by the aim of Spatial Analysis of the Enjoyment Degree for the townships of Esfahan province based on ICT Indices. Based on the purpose, the research is applied-developmental research, and based on the method it is descriptive, quantitative and analytical. 23 townships of Esfahan Province include statistical society of the research. The data were extracted from the Statistical Yearbook and the results of the General Population and Housing Census in 2011. Among variables of ICT, 20 indices were extracted, and by applying quantitative models of TOPSIS as a multi-criteria decision making method, the dispersion coefficient and etc. the differences and inequalities of townships in terms of ICT indices were ranked and determined. After that, based on the grade of TOPSIS results, the townships of the province were assorted in five categories (highly enjoyed, enjoyed, semi-enjoyed, deprived, and highly deprived). Moreover, leveling and ranking of mentioned indices are identified. The results show that there is not equality among townships of Esfahan province in terms of enjoyment of ICT indices and there is a significant difference in the degree of enjoyment. Among 23 townships, except Esfahan, which is in highly enjoyed level, 30.43% are at the enjoyed level, 34.78% are at the semi-enjoyed level, 13.04% are at the deprived level and 17.39% are at the very deprived level. Finally, ranked based on the status of townships for reducing spatial inequality and creating regional balance in ICT development, these townships were prioritized.

    Keywords: Spatial analysis, Enjoyment Degree, ICT Indices, Townships of Esfahan Province
  • Mohammad Soleimani Mehranjani*, Leila Mefakheri Pages 57-70

    The growing trend of aging populations in Iran associated with physical and mental disorders strengthen the necessity of life quality determination of this stratum. The life quality of the elderly in urban areas is influenced by a variety of factors, including environmental and social conditions. Therefore, all areas of Tehran metropolitan do not have the same conditions for an elderly life. For this purpose, the study examined the status of Tehran metropolitan areas based on indicators of the elderly life. The research method is descriptive-analytical and the main variables are socio-cultural indicators, recreational index, health and transportation issues. Data analysis using Excel and GIS software has also been implemented for the TOPSIS model to rank 22 areas. The results of this research are presented in the ranking of 22 areas of Tehran in 5 spectra (perfectly suitable, appropriate, moderate, inappropriate, and completely inappropriate). The results of the Topsis technique show that Zone 2 ranked the first suitable area for the elderly life, and the 17th region has the last level among districts of Tehran. The results of this study showed that monitoring the situation of the elderly is noticeable, especially among elderly people who live in the east (regions 8 and 13) and south of Tehran (regions 10, 17 and 19).

    Keywords: Elderly Life, Quality of Life, Tehran City
  • Zohre Fanni*, Sayyd Mohsen Mousavi Pages 71-91

    Urban planning is always heading to optimize using of unused and abandoned lands in order to avoid unsustainability. Redevelopment and reusing of these lands are playing significant roles for urban development. Proper planning could enhance the deficiency and contribute to prepare the needed land uses of cities. The purpose of this study is to determine and evaluate the status of these spaces of Tehran, district 18. First of all, environmental, physical, social and economic consequences of abandoned land was studied. Based on infill development approach and strategic vision, the development process of these lands was explained in local communities. To characterize the abandoned areas, some criteria were identified as indicators for evaluating land use capacity. Out of total 57008 land plots in the region, 15 unified land plots (sand quarries, Shadabad Iron Market, three brick furnace, six abandoned warehouses and four abandoned factories) were determined as abandoned spaces. AHP analysis method was used to the redevelopment plan based on the indicators of sustainable and intelligent development and adapted GIS maps. The results show that the land 1 with 189.8364 hectare is the priority for using in redevelopment planning for Tehran, district 18.

    Keywords: Abandoned lands, Redevelopment, land use, urban capacity, District 18 of Tehran