نشریه آبزیان دریای خزر
سال یکم شماره 4 (بهار 1396)

هدف از پژوهش حاضر، تاثیر فرمولاسیون جیره پایه با سطوح مختلف تیمارهای لاکتوفرین (شاهد، 100 میلی گرم و 300 میلی گرم در هر کیلو جیره)، بر عملکرد رشد و بیان ژنهای چهار ژن کاندیدا برای پاسخ سیستم ایمنی در درمیگو های ببری بود. بدینمنظور در گام اول، گروه های آزمایشی در شرایط مدیریتی یکسان از لحاظ معیارهای دما، نور و دفعات تغذیه قرار گرفتند. در مجموع ، 120 میگوی ماده به مدت سه ماه مورد رکوردبرداری صفات رشد (وزن زنده بدن ، طول کل و عرض بدن) به مدت 3 ماه اندازه گیری شد. طرح آزمایشی مورد استفاده پس از مشخص شدن غیرمعنی دار بودن وزن اولیه میگوها در بین تکرارهای هر تیمار (آزمون کواریت) طرح پایه کاملا تصادفی 3 تیمار در 4 تکرار (هر واحد ازمایشی 10 میگو) طراحی گردید p>0.05. در گام دوم ، مطالعه مولکولی، RNA کل به ترتیب از هپاتوپانکراس ،هموسیت ها، اندام لنفاوی ، روده، تخمدان، عضله و آبشش، با استفاده از معرف Trizol استخراج شد و متعاقبا سنتز cDNA توسط روش ترنسکریپتاز معکوس انجام شد. روش کمی Real-time با استفاده از توالی سیستم توالی یاب (ABIPRISM_7300) برای مطالعه پروفایل بیان چهار ژن مختلف کاندیدا بهمراه یک ژن بتااکتین (ژن مرجع) برای افزایش سیستم ایمنی با استفاده از SYBR green I مورد استفاده قرار گرفت. برای آزمون از روش تجزیه واریانس و آزمون میانگین ها بر طبق دانکن استفاده. نتایج مشاهده شده در این مطالعه نشان داد که افزودن یک درصد لاکتوفرین (100 میلی گرم به ازای یک کیلو جیره پایه) در مرحله اوایل پرورش باعث افزایش معنی دار رشد و افزایش بیان ژنهای پاسخهای ایمنی به تهاجم احتمالی عوامل بیماری زا می گردد. پیشنهاد می گردد که برای مطالعات بعدی تاثیر لاکتوفرین بر میگوهای آلوده شده با عوامل بیماریزای باکتریایی و ویروسی در مزارع پرورشی ایران بررسی شود.

تکثیر طبیعی ماهی سفید دریای خزر به روش شیل گذاری در رودخانه های نسارود و کاظم رود استان مازندران از اسفند ماه سال 1393انجام شد. تعداد مولدین رهاسازی شده به رودخانه های نسارود و کاظم رود به ترتیب 353 و 865 عدد به نسبت نر به ماده حدود 5/1 به 1 بودند. نمونه برداری پلانکتونی به صورت ماهانه، در 3 ایستگاه تعیین شده در پایین دست و بالا دست شیل و در محدوده شیل در رودخانه های مورد مطالعه صورت گرفت. در مجموع 25 گونه فیتوپلانکنون از شاخه های Bacillariophyta ، Chlorophyta ،Cyanophyta ، Euglenophyta و Pyrrophyta شناسایی شد که 18 گونه مربوط به شاخه Bacillariophyta،3 گونه بهChlorophyta ،1 گونه به Cyanophyta ، 2 گونه به Euglenophyta و 1 گونه نیز به Pyrrophyta تعلق داشتند.در کلیه نمونه ها شاخه  Bacillariophyta بیشترین تعداد گونه را به خود اختصاص داد. شاخه Bacillariophyta برای بچه ماهیان خوش خوراک بوده که از بیشترین تنوع برخوردار بودند. گونه های خوش خوراک این مطالعه عبارتند از Cyclotella caspica، Cymbella tuamide ،Navicula simplex، Gyrosigma variabile, Chlorella sp..وOscillatoria limosa  که همگی در ایستگاه 2 (محدوده شیل) بیشترین تراکم را داشتند و سپس در ایستگاه 1 (بالا دست شیل) کاهش یافتند. در مجموع 14 گونه زوپلانکتونمتعلق به راسته ها و شاخه های Copepoda، Cladocera، Rotatoria، Protozoa  و 2 گروه Nematoda و Chironomidae از گروه زوبنتوز مشاهده شدند. در اردیبهشت ماه بیش ترین تراکم زوپلانکتون در نسا رود، به تعداد 1710عدد در مترمکعب در بالا دست رودخانه و بیش ترین تراکم زوپلانکتون در کاظم رود، به تعداد 12290 عدد در مترمکعب در محدوده شیل مشاهده شد.تعداد لارو هچ شده در رودخانه های نسا رود و کاظم رود به ترتیب 2000000 و 4200000 عدد بودند. تعداد بچه ماهیان در رودخانه های نسا رود و کاظم رود به ترتیب 1100000عدد و 1300000 عدد بودند.دامنه تغییرات وزن بچه ماهی ها نشان داد که با ایجاد رقابت غذایی امکان رشد منظم برای لارو های ماهی سفید وجود نداشته است. برای حفظ نسل بسیاری از گونه های ماهیان دریای خزر و به عبارت بهتر نجات این اکو سیستم، چاره ای نیست حداقل تعدادی از رودخانه های این حوضه را، ضمن استفاده معقول از آن ها برای بقاء اکوسیستم خزر حفاظت نماییم.

این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات گروه فیتوپلانکتونی باسیلاریوفیتا (دیاتومه ها) در محدوده استقرار قفس های دریایی در منطقه کلارآباد در سال 1391 انجام شد. نمونه برداری به صورت فصلی و در سه ایستگاه در عمق 20 متر و در سه لایه صورت پذیرفت. از شاخه باسیلاریوفیتا تعداد 11 جنس و 21 گونه شناسایی شد که بر اساس شاخص گونه های پر اهمیت (ISI)، Thalassionema nitzchoides با 9/28%، Scletonema costatum با 4/10%، Nitzschia acicularis با 1/8%،Cyclotella meneghiniana با 2/7%، Pseudonitzschia seriata با 8/6% و Rhizosolenia fragilissima با 5/5% بعنوان گونه های غالب معرفی شدند. در کل، کمترین و بیشترین تراکم و زی توده باسیلاریوفیتا به ترتیب در فصل تابستان با میانگین 104×108±104×545 سلول در متر مکعب و 894/6±245/30 میلی گرم در متر مکعب و در زمستان با میانگین 104×3/2014±104×27743 سلول در متر مکعب و 506/33±456/441 میلی گرم در متر مکعب بدست آمد. اختلاف معنی داری از نظر تراکم و زی توده در فصول مختلف وجود داشت (05/0>p). نتایج نشان داد که بین تراکم با عمق همبستگی منفی اما زی توده با عمق همبستگی مثبت وجود دارد که این موضوع می تواند به دلیل حضور گونه های با اندازه درشت و بومی بویژه Thalassionema nitzschoides در اعماق و لایه های مختلف بستگی داشته باشد.

هدف از این تحقیق بررسی رفتار جهت گیری و صدف گزینی خرچنگ منزوی Diogenes avarus تحت تاثیر رژیم دمایی مختلف بود. نمونه ها در دو مرحله بررسی شدند، یکی جهت گیری و صدف گزینی زمانی که هدف (صدف) محیط وجود نداشت (آزمایش کنترل) و دیگری جهت گیری و صدف گزینی خرچنگ منزوی به سوی هدف (صدف) در زاویه ثابت تحت تاثیر رژیم دمایی مختلف 20، 25 و 30 درجه سانتیگراد بود. بدین منظور، سه تیمار (با سه تکرار) که هر تیمار با30 عدد خرچنگ منزویD. avarus در مرکز استوانه PVC قرار گرفتند انجام شد. بعد از آداپتاسیون، لوله PVC به آرامی برداشته و رفتار جهت-گیری و صدف گزینی خرچنگ ها در طی 60 ثانیه مشاهده و ثبت شد. همه داده ها به وسیله نرم افزار آماری Oriana و Spssمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که دما بر رفتار جهت گیری و صدف گزینی خرچنگ منزویD.avarus موثر بوده، بدین صورت که نمونه ها در گروه کنترل دارای جهت گیری یکنواخت بودند (0/05>p)، در صورتیکه جهت گیری در رژیم دمای مختلف (C 20، C 25 و C 30) غیر یکنواخت معنا داری بود (0/05>P)

جلبک ها در پهنه دریای خزر از لحاظ تولید زی توده و همچنین ثبات زیست بوم نقش اساسی دارند. از سوی دیگر، با توجه به شرایط خاص چنین منطقه ای، مطالعه جامع تنوع زیستی انواع جلبک ها اجتناب ناپذیر می باشد. در این پژوهش، با استفاده از فناوری برنامه نویسی در محیط VB.net یک نرم افزار کاربردی با عنوان « کاوشگر جلبک های دریای خزر » طراحی و تدوین گردید. با بررسی اطلاعات طی دو دهه اخیر، تعداد 1029 گونه جلبک با 119 واریته و 46 فرم به همراه نام های مترادف آنها متعلق به 4 سلسله شامل 13 شاخه، 26 رده، 69 راسته، 140 تیره و 286 جنس استخراج گردید. از لحاظ فرم رویشی، تعداد 141 گونه ماکروفیت و تعداد 888 گونه فیتوپلانکتون می باشند. رویشگاه هریک از گونه ها اعم از آبهای شیرین، لب شور، شور و تعدادی نیمه هوازی نیز مشخص شدند. علاوه براین، در این الگوریتم منشا انتشار، وضعیت و نقاط مختلف پراکنش برحسب میزان تراکم نسبی تنوع گونه ها در هر مرحله از پردازش، قابل محاسبه و ترسیم روی نقشه می باشد. این نرم افزار در سیستم های عامل متداول نظیر Windows قابل اجرا می باشد و نسخه ای ویژه از آن جهت آشنایی بیشتر و دانلود در بخش نتایج این مقاله معرفی شده است. بدین ترتیب، با توجه به اهمیت مدیریت اطلاعات تنوع و پراکنش جلبک ها در دریای خزر، قابلیت هایی نظیر تسهیلات روزآمدسازی اطلاعات، فرایند جستجو برای انواع اقتصادی، امکان استفاده در شرایط میدانی، قابل استفاده حتی برای افراد غیرمتخصص، امکان تلفیق داده های گوناگون، ارایه گزارش های علمی، همگن سازی مستندات، ترویج بومی سازی دانش فنی و توسعه برای اطلاعات سایر آبزیان دریای خزر با رویکرد بین المللی، در چنین افزاری قابل تامل می باشد.

عناصر فلزی از عوامل مهم آلودگی منابع آبی به شمار می رود. ورود فلزات به آب های طبیعی معمولا ازمحل های تخلیه فاضلاب های شهری،کشاورزی و صنعتی صورت می گیرد. با توجه به اهمیت خطرات احتمالی بهداشتی عناصر فلزی و همچنین اهمیت اکوسیستم های آبی به ویژه رودخانه ها، در این تحقیق ساخت غشاهای نانوکامپوزیتی پلی سلفون با استفاده از مزوپورهای سیلیکاتی پوشیده با پلی پیرول و توانایی آنها در حذف عناصر فلزی نیکل و کبالت از پساب های آلوده بررسی شد. آزمایش فیلتراسیون محلولهای عناصر فلزی در سیستم پیوسته (Dead end flow) در فشارهای مختلف جریان محلول صورت گرفت. نتایج نشان داد که ممبرانهای ساخته شده قابلیت خوبی در حذف نیکل و کبالت از خود نشان می دهند. همچنین کارایی غشاهای سنتز شده در فشارهای مختلف نشان از مقاومت مکانیکی بالای غشاها دارد. طبق نتایج می توان گفت در فشارهای مختلف برای غشاهای ساخته شده حذف یون کبالت بیشتر از یون نیکل انجام شده است.