فهرست مطالب
نشریه پژوهش های برنامه و توسعه
سال دوم شماره 4 (پیاپی 8، زمستان 1400)
- تاریخ انتشار: 1401/06/10
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 7-44توسعه ی پایدار در سال های اخیر مورد توجه جوامع بین المللی قرار گرفته و نقش مهمی در تغییر مدیریت، بهبود زیرساخت ها و افزایش توانمندی های هر کشوری دارد. توسعه ی پایدار دارای دو جزء توسعه و ضروریات پایداری است و پایداری از سه بعد مهم اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تشکیل شده است. امروزه با توجه به افزایش جمعیت، جهان با بحران های پیچیده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه شده است. مراجع قانونی نیز در راستای توجه و اهمیت به موضوع پایداری صنایع را تحت فشار قرار می دهند، بنابراین سازمان ها و کشورها تلاش می نمایند که عملکرد پایداری خود را بهبود دهند. با توجه به اهمیت این موضوع، در این پژوهش مدل های تحلیل پوششی داده های یکپارچه SORM و مدل تحلیل پوششی داده های معکوس یکپارچه SORM توسعه و از آن ها جهت محاسبه پایداری کشورها و ارایه مقادیر بهبود به آن ها جهت پایداری بیشتر استفاده شده است. در مدل یکپارچه SORM، میزان پایداری 24 کشور با توجه هم زمان به ورودی ها و خروجی ها محاسبه شده است. در مدل معکوس یکپارچه SORM نیز تغییرات مقادیر بهینه ورودی ها و خروجی ها با حفظ شرط ثبات کارایی یا پایداری ارایه شده است. تغییرات بهینه ارایه شده به کشورها در راستای اهداف توسعه پایدار و هدف کلی رسیدن به توسعه بلندمدت جهانی بوده است. در پایان دو کشور آلمان و ایران مقایسه شده است. نتایج ارایه شده، کاهش یا ثبات ورودی ها و خروجی های نامطلوب و افزایش یا ثبات ورودی ها و خروجی های مطلوب را نشان می دهد.کلیدواژگان: تحلیل پوششی داده ها، تحلیل پوششی داده های معکوس، تخصیص منابع، تحلیل سرمایه گذاری، توسعه پایدار
-
صفحات 45-72مدیریت مالی عمومی یکی از مهم ترین وظایف دولت هاست که بر عملکرد بخش های مختلف و در نتیجه بر وضعیت عمومی کشور از منظر اقتصادی و اجتماعی تاثیر گذار خواهد بود. در همین راستا ایجاد و استقرار حساب واحد خزانه، یکی از مهم ترین اصلاحات در سیستم مدیریت مالی و هزینه های عمومی کشورها در دهه های اخیر بوده است. از این رو، این مقاله به ارزیابی حساب واحد خزانه در ایران بر مبنای جعبه ابزار (پرسشنامه) پیشنهادی بانک جهانی می پردازد که بر اساس نقطه نظرات «خزانه داری کل کشور»، «بانک مرکزی» و «دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات» تکمیل شده است. نتایج ارزیابی ها نشان می دهند که عملکرد حساب واحد خزانه در ایران، شصت و هفت و چهار دهم (67.4) درصد است؛ به بیان دیگر، متوسط مایل به خوب (نسبتا خوب) ارزیابی می شود. همچنین بررسی جزیی این مهم حاکی از چالش هایی در این حوزه است که با اصلاح و تنظیم قوانین کارآمد و ایجاد زیرساخت های لازم برطرف خواهند شد. قابل توجه است، استقرار کامل حساب واحد خزانه، علاوه بر تحقق اصل «پنجاه و سه» قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، می تواند به هماهنگی و تعامل بیشتر میان سازمان برنامه و بودجه کشور و خزانه داری کل کشور بیانجامد.کلیدواژگان: خزانه داری، حساب واحد خزانه، بودجه، مدیریت هزینه عمومی
-
صفحات 73-93
امروزه عملکرد محیط زیست، مورد توجه گسترده ای قرار گرفته است. مسایلی همچون آلودگی هوا، گرمایش زمین، نابودی زیستگاه های طبیعی، تهدید تنوع زیستی، بحران کم آبی و بیابان زایی از جمله عواملی مسایلی هستند که آینده بشر را تهدید می کنند.حجم فعالیت های نفت و گاز کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جمله بسترهایی هستند که توجه به عملکرد محیط زیست این حوزه را نیز برجسته می سازند. از همین روی، مقاله حاضر به دنبال بررسی اثر عوامل اقتصادی و غیراقتصادی موثر در عملکرد زیست محیطی کشورهای حوزه خلیج فارس است که عوامل اقتصادی نرخ رشد اقتصادی، درجه بازبودگی اقتصادی، شدت انرژی و عوامل غیراقتصادی شهرنشینی، دمکراسی، جمعیت، توسعه سرمایه انسانی و توسعه مالی را با استفاده از مدل پنل دیتای فضایی مورد بررسی قرار می دهد تا آثار این تعامل را نیز آشکار سازد. جامعه آماری هشت کشورحوزه خلیج فارس، مشتمل بر کشورهای ایران، امارات متحده عربی، بحرین، عراق، عمان، عربستان سعودی، قطر و کویت است که دوره زمانی 1998 تا 2018 را مورد بررسی قرار می دهد. یافته های تحقیق، نشانگر معناداری اثرات فضایی مربوط به توسعه مالی، بازبودگی تجارت و شهرنشینی می باشد.
کلیدواژگان: عملکرد محیط زیست، عوامل اقتصادی، عوامل غیراقتصادی، پنل دیتای فضایی، کشورهای حوزه خلیج فارس -
صفحات 95-126مرحله تدوین سیاست یکی از مراحل مهم فرآیند سیاستگذاری است که تآثیرات قابل توجهی بر سایر مراحل دارد. در مطالعات توسعه، دولت به عنوان یکی از کنشگران تاثیرگذار بر فرآیند سیاست گذاری توسعه شناخته می شود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و دسته بندی چالش های مرحله تدوین سیاست های توسعه در ایران در قالب برنامه های پنج ساله توسعه است. داده های پژوهش به روش اسنادی و با استفاده از نمونه گیری هدفمند، جمع آوری و به روش تحلیل مضمون، تحلیل شده است. چالش های تدوین سیاست های توسعه در ایران در پنج مضمون 1) ماهیت سیاست های توسعه 2) عوامل موثر بر تدوین سیاست های توسعه 3) بازیگران تدوین سیاست ها 4) راه حل های ارایه شده در سیاست های توسعه 5) تعیین اهداف سیاست های توسعه، سازماندهی شده اند. تبیین چالش های تدوین سیاست های توسعه در ایران، می تواند به سیاست گذاران و تحلیلگران سیاست های توسعه کمک کند تا در سیاست گذاری های آتی از آن اجتناب شود.کلیدواژگان: سیاست گذاری، توسعه، تدوین سیاست، برنامه های توسعه، چالش
-
صفحات 127-150اشتغال غیررسمی به دنبال صنعتی شدن و افزایش شهرنشینی بیش از پیش ظاهر شده که منجر به عدم حمایت از نیروی کار گردیده است. امروزه با گسترش شهرنشینی و ایجاد اقتصاد غیررسمی، ضرورت بررسی این بخش از اقتصاد، بیش ازپیش، اهمیت یافته است. اشتغال غیررسمی از مهم ترین معضلاتی است که در اقتصاد کشور مطرح است. این مسیله، علاوه بر تاثیر بر زندگی شخص کارگر، از ابعاد مختلف، از جمله بعد روانی و خانوادگی، دارای پیامدهای مدیریتی / سازمانی، اقتصادی و اجتماعی مهم و مختلفی است که ضرورت پژوهش در این زمینه را بیش از پیش مشخص می سازد. این پژوهش در راستای شناسایی پیامدهای منفی اشتغال غیررسمی انجام شده و روش آن توصیفی-پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی است. نمونه آماری پژوهش شامل خبرگان در حوزه های مرتبط است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل تم و دلفی استفاده شده است. نتایج کلی پژوهش، حاکی از آن است که پیامدهای شناسایی شده در سطوح مختلف اقتصادی، مدیریتی، اجتماعی و روان شناختی است. برای فهم و درک بهتر نتایج پژوهش، پیامدهای شناسایی شده در شبکه مضامین نیز ارایه می شود.کلیدواژگان: اشتغال غیررسمی، پیامدهای اقتصادی، پیامدهای مدیریتی، پیامدهای اجتماعی، پیامدهای روان شناختی، تحلیل تم، روش دلفی
-
صفحات 151-175فرضیه هم گرایی مالی، به عنوان یکی از نتایج حاصل شده از مدل های رشد اقتصادی نیوکلاسیک، تاکید بر روند کاهش شکاف مالی بین کشورها دارد و در این بین، سرعت این هم گرایی هم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. براین اساس، هدف اصلی این تحقیق بررسی آزمون فرضیه هم گرایی مالی و برآورد سرعت هم گرایی، با استفاده از تکنیک پانل پویا در کشورهای منتخب (به تفکیک کشورهای توسعه یافته (38 کشور) و درحال توسعه (34 کشور)) مبتنی بر روش گشتاورهای تعمیمیافته (GMM) طی دوره زمانی 2020-1992 می باشد. نتایج یافته ها، باتوجه به دو مدل، نسبت اعتبارات داخلی به بخش خصوصی (درصدی از GDP) و نسبت حجم پول در گردش به تولید ناخالص داخلی در کل نمونه و گروه کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته، نشان دهنده هم گرایی مالی در این کشورها است. همچنین، سرعت هم گرایی در مدل اول، در کشورهای درحال توسعه، نسبت به کشورهای توسعه یافته بیشتر است. بااین حال، این سرعت در شاخص دوم تعمیق مالی (شاخص نسبت حجم پول در گردش به تولید ناخالص داخلی) به نسبت بیشتر است و در هر دوره به میزان بیشتری از عدم تعادل کوتاه مدت، جهت دستیابی به تعادل بلندمدت تعدیل می گردد.کلیدواژگان: هم گرایی مالی، سرعت هم گرایی، تعمیق مالی، آزاد سازی حساب سرمایه، پانل پویا
-
Pages 7-44In recent years, sustainable development has been considered by international communities as an important issue in changing management, promoting infrastructure and increasing capabilities of each country. Sustainable development has two components of “development and essentials of sustainability”, and sustainability is comprised of three major economic, social and environmental dimensions. Nowadays, due to increasing population, the world faces complex economic, social and environmental crises. Legal authorities are also pushing industries to pay attention to sustainability. Therefore, organizations and countries strive to improve their sustainability performance. Due to the importance of this subject, this paper developed SORM integrated data envelopment analysis model and SORM integrated inverse data envelopment analysis model to evaluate the sustainability of countries and to provide improvement values for more sustainability. In integrated SORM model, sustainability of 24 countries is calculated with simultaneous consideration regarding inputs and outputs. In the integrated inverse SORM model, optimal changes of inputs and outputs are presented, while efficiency or sustainability are kept unchanged. The optimal changes presented to countries have been in line with the goals of sustainable development and the goals pertaining to achieving long-term global development. Eventually, performance improvements in two countries, Germany and Iran, are compared. The results indicate the decrease or stability of undesirable inputs and outputs and the increase or stability of desirable inputs and outputs.Keywords: Data Envelopment Analysis, Inverse data envelopment analysis, Resource Allocation, Investment Analysis, sustainable development
-
Pages 45-72Public financial management is one of the most important tasks of governments that affects the efficiency of various sectors and economic and social situation of a country. In view of that, the establishment of treasury single account has been known as one of the most essential reforms in the financial management system and public expenditures in different countries. In this respect, this article evaluates treasury single account in Iran by using World Bank’s "Treasury Diagnostic Toolkit (questionnaire)". The toolkit has been completed by "Treasury Department of Iran", "Central Bank of the Islamic republic of Iran" and "Secretariat Executive Council of IT". The results of the evaluations demonstrate that the performance of the treasury single account in Iran is 67.4 percent; In other words, it is evaluated as relatively good. Furthermore, a detailed examination of this issue specifies the challenges in this area which can be resolved by correcting and regulating efficient laws and creating the required infrastructures. It is worth mentioning that the complete establishment of the treasury single account can fulfill the fifty-third principal constitution of the Islamic Republic of Iran. Also, it can lead to greater coordination and interaction between the "Plan and Budget Organization of the Islamic Republic (PBO) and "Treasury Department".Keywords: Treasury, Treasury Single Account, budget, Public Expenditure Management
-
Pages 73-93
Nowadays, environmental performance has attracted widespread attention, and it is mentioned that issues such as air pollution, global warming, habitat destruction, biodiversity threat, water scarcity crisis and desertification drastically threaten human future. The volume of oil and gas activities in the Persian Gulf countries are among the platforms that also highlight the attention to environmental performance in this area. Therefore, this article examines the effect of economic and non-economic factors affecting the environmental performance of the Persian Gulf countries. The economic factors that we selected to investigate are growth rate, degree of economic openness, energy intensity; and the non-economic factors we took into account are urbanization, democracy, population and financial development. Considering trade relations between the countries of the Persian Gulf, the spatial panel data model is used to take into account the effects of such interaction. We selected 8 Persian Gulf countries including Iran, United Arab Emirates, Bahrain, Iraq, Oman, Saudi Arabia, Qatar and Kuwait for this article. To demonstrate the relationship between economic and non-economic factors for selected countries, we chose the period 1998-2018. The findings indicate significant spatial effects related to financial development, business openness and urbanization. Findings showed significant spatial effects related to financial development, business openness and urbanization.
Keywords: Environmental performance, economic factors, Non-economic Factors, Spatial Panel Data, Persian Gulf Countries -
Pages 95-126The policy formulation stage is one of the important stages of the policy-making process that has significant effects on other stages. In development studies, the state is recoganized as an influential player in development policy procces. This research aims to identify and categorize the challenges of the formulation stage of development policies in Iran by viewing the from of five-year development programs. Research data were collected by a documentary method, and by using purposeful sampling and thematic analysis. The challenges of development policies formulation in Iran have been categorized in five themes: 1) the nature of development policies 2) factors affecting development policies 3) the players of policy formulation stage 4) solutions presented in develpoment policeis 5) determination of the objectives in development policies. Explaining the challenges of development policies formulation in Iran can help policymakers and development policy analysts to overcome them in future policies.Keywords: Policymaking, Development, policy formulation, development programs, challenge
-
Pages 127-150Informal employment emerges and intensifies as industrialization and urbanization increased, leading to a lack of labor support. Starting with the expansion of urbanization and the creation of the informal economy, it is already remarkable to examine this issue from an economic point of view. Informality is one of the most important problems in the country's economy. This issue, in addition to affecting the personal life of the worker, including various aspects such as mentality and family, has important managerial/organizational, economic and social messages, so that it might be necessary to further define this field. This research has been done in identifying unofficial negative consequences and its method is descriptive-survey. The statistical sample of the research includes experts in related fields. Theme and Delphi analysis methods were used to analyze the data. The general results of the research indicate that its messages are identified at different levels of economic, managerial, social and psychological. To better understand the results of the research, the identified messages in the network of topics are also provided.Keywords: Informal Employment, Economic Consequences, Managerial Consequences, Social Consequences, psychological consequences, Theme analysis, Delphi method
-
Pages 151-175The hypothesis of financial convergence, as one of the upshots of neoclassical economic growth models, emphasizes the process of reducing the financial gap between countries, and in meantime, the speed of this convergence is of particular importance. Hence, the main purpose of this study is to test the financial convergence hypothesis, and to estimate the convergence rate using the dynamic panel technique in selected countries (separately for developed countries (38 countries) and developing countries (34 countries)) based on the generalized torque method (GMM) for the period 1992-2020. According to two models (the ratio of domestic credit to the private sector (percentage of GDP) and the ratio of working capital to GDP in the whole sample and group of developing and developed countries), the results implies the financial convergence in these countries. Also, the convergence rate in the first model is higher in developing countries than in developed countries. However, this speed is relatively higher in the second index of financial deepening (the ratio of money supply to GDP) ,and is adjusted in each period to a greater extent than short-term imbalances to achieve long-term equilibrium.Keywords: Financial Convergence, Convergence Speed, Financial Deepening, Capital Account Liberalization, Dynamic Panel