فهرست مطالب

تحقیقات قرآنی و حدیثی - پیاپی 7 (بهار و تابستان 1401)

مجله تحقیقات قرآنی و حدیثی
پیاپی 7 (بهار و تابستان 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/06/30
  • تعداد عناوین: 5
|
  • تفسیر تطبیقی آیات قرض الحسنه
    زهرا سادات موسوی، زهرا زارعی مدوئیه* صفحات 9-26

    قرض به معنای وام دهی مال یا مانند آن به نیت بازپس گیری مثل یا معادل آن است. در آیات، وصف «حسن» برای «قرض» ذکر شده تا کیفیت قرض مطلوب خداوند را بیان کند. مقصود از قرض حسن، به طور کلی انفاق در راه خدا با رعایت حسن فعلی و فاعلی است که مصادیقی همچون صدقه، قرض، صرف مال در خیر و... را در برمی گیرد که شکل اتم آن زمانی محقق می شود که زیر نظر معصوم علیه السلام انجام پذیرد. قرض الحسنه مصطلح قرآنی اعم از قرض الحسنه مصطلح فقهی است. تعبیر به قرض در آیات برای تصویرسازی ذهنی است. لطافت و ظرافت تعبیر آیه در دعوت انسان ها به کردارهای نیک، تاثیر انگیزشی بر روح، حفظ آرامش ذهنی با رهایی از تکلف، و توسعه افق دید با بیان قرض به مالک مطلق هستی، بسیار ستودنی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای نوشته شده است.

    کلیدواژگان: قرض، قرض الحسنه، انفاق، صدقه، استقراض الهی
  • بررسی دیدگاه مفسرین فریقین در معنای «خلق و امر» با تکیه بر آیه 54 سوره اعراف
    نفیسه مقیسه، سید محمد داعی نژاد* صفحات 27-42
    مفسرین برای توحید مراتب مختلفی را ذکر کرده اند همانند، توحید در خالقیت، ربوبیت، افعالی، عبودیت و... . درآیات مرتبط با توحید، مفسرین دیدگاه های متفاوتی را بیان می کنند. این اختلافات در رابطه با آیاتی که از فعل الهی سخن می گویند بسیار مشهود است. یکی از آیات مورد اختلاف درزمینه توحید افعالی، آیه «... الا له الخلق و الامر  تبارک الله رب العلمین (اعراف: 54)‏» است. میان مفسرین در رابطه بامعنای واژه « خلق و امر» اختلاف نظر وجود دارد. اگرچه اکثر مفسرین مصداق خلق را مخلوقین خدای متعال می دانند اما در اینکه مصداق واژه امر عالم ارواح، تصرفات و فرامین الهی و یا تدبیر نظام عام جهان هستی است، اختلاف نظر دارند. نگارنده بر آن است که علاوه بر جمع میان آرای مشهور، امکان دستیابی به وجهی جدید وجود دارد. در این پژوهش در مرحله جمع آوری داده ها، از منابع کتابخانه ای استفاده و با روش اسنادی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و در بخش های تفسیری از روش تفسیر موضوعی بهره برده شده است.
    کلیدواژگان: توحید، خلق، امر، مخلوقین، تدبیر، فعل الهی، عاقبت
  • شاخصه های الگویی مدیریت اقتصادی در داستان حضرت یوسف و شعیب علیهم االسلام
    حوا گل زاهدی، خدیجه حسین زاده باردئی* صفحات 43-59

    شاخصه های الگویی مدیریت اقتصادی پیامبران (علیهم السلام) از راهکارهای مهم پیش روی جوامع بشری در رویاروی با بحران های اجتماعی اقتصادی است که از ابعاد گوناگون مورد بحث واقع شده است. برخی بنیان های نظری این شیوه مدیریت اقتصادی در قرآن کریم به ویژه در داستان حضرت یوسف و حضرت شعیب (علیهم االسلام) به زیبای ترسیم شده است. این مقاله به روش توصیفی تبیینی با مراجعه به آیات قرآن کریم که مدیریت اقتصادی این دو پیامبر را بازگو می کند، به بیان شاخصه های مدیریت اقتصادی در داستان این دو پیامبر پرداخته است تا بر این اساس شاخصه های الگوی مدیریت اقتصادی بر مبنای دستورات الهی در جامعه امروزی الگوسازی شود. در نتیجه شاخصه های ایجابی مدیریت اقتصادی این دو پیامبر،  برنامه ریزی، آگاهی و تخصص، عدالت، امانت داری،  مبارزه ی علمی و عملی با فساد، اشتغال زایی،  و شاخصه های سلبی، نهی از فساد در جامعه، نهی از کم فروشی و نهی از راهزنی است.

    کلیدواژگان: شاخصه ی مدیر، الگوی مدیریت، مدیریت اقتصادی، حضرت یوسف(علیه السلام)، حضرت شعیب(علیه السلام)، گام دوم انقلاب
  • هیزم (وقود) جهنم در قرآن کریم
    عزیزه فاطمه صبوحی، طاهره ماهروزاده* صفحات 61-77

    قرآن کریم بیش از 20 بار آتش جهنم را با صفات مختلف یاد کرده است، هر کدام از این صفات به گناه انجام شده مرتبط می باشد. یکی از عذاب هایی که خداوند نام می برد، هیزم شدن انسان برای آتش جهنم است. در این نوشتار  به روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع تفسیری و روایی و شواهد علمی ، ضمن تبیین مفهوم معاد و جهنم به ماهیت و ویژگی هیزم آتش جهنم پرداخته شده است و واژه وقود که  از جمله کلماتی است که به هیزم شدن انسان در جهنم اشاره دارد به لحاظ لغوی و اقوال مفسران مورد بررسی قرار گرفته و نتایج ذیل بدست آمده است: وقود در اصل به معنای برافروختن اختصاص به آتش ندارد و انواع مختلفی همچون هیزم یا جماد یا انسان را در بر می گیرد. بر اساس شواهد علمی، اصل هیزم و سوخت شدن انسان برای آتش ممکن است ، با توجه به اینکه گناه از انسان سرچشمه می گیرد، عامل  سوزانده شدن انسان میشود ، اعمال زشت انسان که در دنیا انجام داده، آتش‏گیره می ‏شود. یعنی جهنم نیاز به آتش و سوخت جداگانه ندارد، بلکه گناهان انسان نمود پیدا میکند و او را می سوزاند.

    کلیدواژگان: معاد، جهنم، آتش جهنم، هیزم جهنم، وقود
  • ابعاد نیایش انسان در دعای هفتم صحیفه سجادیه
    کنیز فاطمه مظفری کیا، منیر کبیر* صفحات 79-91
    این نوشتار، بررسی ابعاد نیایش انسان به عنوان یکی از نیاز های اساسی و فطری او، با تکیه بر دعای هفتم صحیفه سجادیه، با هدف آگاهی و انس بیشتر با گنجینه معارف صحیفه سجادیه و به کارگیری شیوه نیایش در مشکلات است که امروزه مورد توجه و تاکید بسیار مقام معظم رهبری است. روش تحقیق نیز، توصیفی-تحلیلی با شیوه گردآوری کتابخانه ای انجام شد.بدینگونه که خداوند با صفات و اسماء متناسب با هدف و نوع درخواست بنده فراخوانده شده، سپس خاصیت مشکلات و حال بنده، برای بیان نهایت اضطرار او توصیف شده، و با بیان آگاهی از ورود مصایب از جانب خداوند، تنها راه گشایش نیز نزد او یافته و نهایتا درخواست ها، در نهایت ادب و خضوع با کلمات بلیغ بیان شده است. در نتیجه وجود پیوندی عمیق بین بخش های دعا، بیانگر حقیقتی جامع از معارف والا در شیوه ی نیایش، برای رسیدن به سعادت ابدی است.
    کلیدواژگان: دعا، صفات الهی، اسماءالهی، انسان، دعای هفتم صحیفه سجادیه