فهرست مطالب

طبیعت ایران - سال هفتم شماره 5 (پیاپی 36، آذر و دی 1401)

نشریه طبیعت ایران
سال هفتم شماره 5 (پیاپی 36، آذر و دی 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/10/19
  • تعداد عناوین: 20
|
  • سخن روز
  • عادل جلیلی* صفحه 3

    حضور دام در مراتع، در چند دهه گذشته، همیشه فراتر از ظرفیت اکولوژیک آن بوده و هر قدم اصلاحی هم نتایج ملموسی را در بر نداشته است. «چرای مفرط» عنوان دایمی شرایط حاکم بر مدیریت این اکوسیستم ها بوده است. عواملی همچون توسعه زیرساخت ها، توسعه شهری، روستایی و مسکونی، اکتشاف معادن و از همه مهم تر ظهور پدیده تغییر اقلیم، که بیشتر از طریق کاهش رطوبت قابل دسترس در رویشگاه ها عمل می کند، یکپارچگی و کیفیت این اکوسیستم ها را تحت تاثیر جدی قرار دادهاند. بر اساس نتایج اولیه طرح مطالعاتی و پژوهشی «تعیین جایگاه حفاظتی گونه های گیاهی کشور»، انقراض گونه های گیاهی در ایران به ویژه در مراتع در شرایط بحرانی قرار دارد. در چنین شرایطی و هم سو با اختصاص اراضی زراعی کشور برای تولید محصولات استراتژیک، سیاست دولت برای تولید علوفه، تمرکز روی مراتع است. سوال اساسی که در اینجا مطرح می شود، این است، مگر در شرایط کنونی مراتع کشور، تغییرات اساسی ایجاد شده است که انتظار می رود علاوه بر ظرفیت جاری آن در تامین علوفه مورد نیاز بخشی از دام کشور، ظرفیت جدید دیگری فعال شود؟ از یک سو، عبارت «تولید علوفه» در زراعت به کار می رود، درواقع، علوفه در مراتع، برداشت یا چرا می شود، از سوی دیگر، در تولید علوفه، عملیات زراعی کاشت و برداشت اجرا می شود، با این تعاریف آیا ما به دنبال تغییر کاربری در عرصه های مرتعی کشور هستیم؟! امیدوارم، برداشت رسانه ها از سخنان وزیر محترم در این مورد، ناقص یا نادرست باشد.

  • دیدگاه ها
  • حسن جهانبازی، مهدی پورهاشمی، یعقوب ایرانمنش، معصومه خان حسنی، مازیار حیدری، حبیب الله رحیمی، مهرداد زرافشار، یوسف عسگری، رضا کرمیان، محمدرضا نگهدار صابر، داریوش مهدی فر، جلال هناره، فرحناز رشیدی صفحات 7-11

    زوال بلوط، برای اولین بار در سال 1739 در آلمان و پس از آن در سال 1877 در کشور مجارستان گزارش شد. در ادامه، گزارشی از این پدیده به طور مکرر اعلام نشد تا اینکه در اواخر قرن بیستم، دوباره گزارش هایی درخصوص وقوع این پدیده اعلام شد. به نظر می رسد، «زوال بلوط/Oak decline» یک پدیده جهانی است، به طوری که علاوه بر مناطق مختلف اروپا، از آمریکا و ژاپن نیز گزارش شده است. پدیده زوال بلوط به طور گسترده به عنوان یک پدیده پیچیده ناشی از عوامل مختلف شناخته شده است که به طور آهسته در سال های متمادی اتفاق می افتد و ممکن است منجر به مرگ در خت نیز بشود (Gentilesca et al., 2017).در ایران و در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90، از استان های مختلف زاگرس نظیر ایلام، فارس، چهارمحال و بختیاری، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و حتی خوزستان گزارش هایی مبنی بر زوال گونه های جنگلی ازجمله بلوط ارایه شد. بر همین اساس، بیشتر پژوهش های انجام شده توسط مراکز علمی و پژوهشی، بر علل زوال بلوط متمرکز شد. از دلایل مهم اعلام شده می توان به فشار بیش از حد بر عرصه های جنگلی، ریزگردها (جهانبازی گوجانی و همکاران.، 1397)، تغییر اقلیم و خشک سالی (عطارد و همکاران.، 1394)، آفات و بیماری ها (کرمیان و میرزایی، 1399)، کاهش مواد مغذی در خاک و کمبود جذب مواد غذایی در درختان (جهانبازی گوجانی و همکاران، 1399)، جهت جغرافیایی و موقعیت زمین (گودرزی و همکاران.، 1395) و عمق کم خاک و شیب زیاد زمین (مهدوی و همکاران.، 1394) اشاره کرد. در این ارتباط، گزارش شد، زوال در اثر در معرض قرار گرفتن درختان تحت شرایط خاص طولانی نظیر رقابت زیاد، قرارگیری روی خاک های کم عمق و صخره ای و بالای یال، استقرار در مناطق با شیب زیاد، عوامل تشدیدکننده اقلیمی در طولانی مدت و عوامل ثانویه نظیر حشرات و بیماری ها، اتفاق می افتد (Manion, 1991). با این حال، یافته های اخیر نشان می دهد، تنش خشک سالی طولانی مدت و حاد بیشتر به عنوان عامل اصلی زوال بلوط اعلام شده است، این وضعیت معمولا به شرایط و سنگ مادری خاک که ریشه در آن مهار شده است، دسترسی به منابع آب زیرزمینی (Costa et al., 2010)، افق سطحی خاک با حاصلخیزی کم که منجر به کاهش تغذیه درختان می شود (Demchik & Sharpe, 2000) یا ظرفیت پایین آب محبوس شده در خاک (Allen et al., 2010) بستگی دارد.

  • محمد خسروشاهی* صفحات 13-21

    بیشتر مطالعات و فعالیت های اجرایی مرتبط با تثبیت ماسه های روان در ایران و جهان، مبتنی بر تثبیت موقت آنها برای استقرار پایه های گیاهی بوده است. بررسی سابقه تثبیت ماسه های روان در ایران، که از اوایل دهه 40 شروع شد، حاکی از آن است که استفاده از بادشکن های زنده، یا غیر زنده (که بیشتر سرشاخه های گیاهی بوده است)، به جز مواردی محدود، به دلیل کمبود مواد اولیه در مناطق خشک و گرانی هزینه اجرا، کمتر مورد اقبال واقع شده است. از این رو، گزینه دوم یعنی «ایجاد پوشش روی خاک» با عنوان «مالچ یا خاک پوش»، آن هم از نوع نفتی، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مورد، محققان زیادی در دنیا روی مسیله تثبیت ماسه های روان مطالعه و تحقیق کرده اند که بیشتر این مطالعات، مبتنی بر تثبیت موقت ماسه های روان برای استقرار گیاه و مواد مورد استفاده برای تثبیت نیز متعدد بوده است. مالچ های نفتی، مالچ های گیاهی و معدنی، مثال هایی از این نوع مواد هستند. از آنجایی که ایران، از جمله کشورهای غنی از مواد نفتی بوده و مالچ مورد استفاده برای تثبیت ماسه های روان نیز ارزان، فراوان و در دسترس بوده است، سازمان های اجرایی مقابله با فرسایش بادی، در گذشته بیشتر از این ماده استفاده کرده اند، البته که در سال های اخیر، با مسایل و مشکلات زیادی برای کاربرد این ماده روبه رو بوده اند، به طوری که برخی، مالچ پاشی نفتی را خیانت قلمداد می کنند (کردوانی، 1395) و برخی دیگر، با اطمینان کامل بر این باورند که تاکنون، هیچ فناوری و ماده ای که قادر باشد، در بدترین شرایط آب وهوایی و بارندگی اندک و سرعت عمل بالا، چنین نتایج مثبتی را برای تثبیت ماسه های روان به بار آورد، وجود نداشته و ندارد. اگرچه ممکن است در آینده، مواد جدیدی ساخته شوند (مهدوی و آهنین، 1396).

  • موسی صادقی*، ناصر فرار، فاطمه کوه پیما، کهزاد سرطاوی صفحات 23-33

    «زوال جنگل»، عبارت است از کاهش چشمگیر شادابی تعداد زیادی از پایه های درختان جنگلی که در یک رویشگاه با همدیگر رشد می‎کنند (Mueller-Dombois, 1988). زوال جنگل، یک پدیده همه گیر در سطح جهانی است، تا حدود سه دهه پیش، بیماری‎شناسان و آفت‏شناسان از این پدیده به عنوان یک بیماری یاد می کردند، اما هم اکنون، این پدیده به عنوان یک پدیده انسان- منشا شناخته می شود و در سطح جهانی، مورد توجه اکولوژیست‎ها و متخصصان علوم جنگل قرار دارد. با توجه به تحقیقات گسترده در حال اجرا، این پدیده هنوز لاینحل باقی مانده است. زوال جنگل، در نهایت منجر به مرگ کامل درختان و خشکیدگی جنگل خواهد شد. آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی (یخ بندان یا خشک سالی خارج از فصل) و سابقه مدیریت جنگل، از علل زوال و خشکیدگی جنگل های اروپاست (Mueller-Dombois, 1988). کلیه نظریه‎ های مطرح شده، بر اثرگذاری مجموعه‎ ای از عوامل زنده و غیرزنده تاکید می کنند، حداقل، پنج نظریه متداول در این رابطه وجود دارند:الف) نظریه تنش های محیطی و ارگانیسم های ثانویه: درختان، تحت تاثیر تنش های محیطی، ضعیف می شوند و مورد حمله ارگانیسم های ثانویه قرار می گیرند،ب) نظریه تغییر اقلیم: مرگ دسته‎ جمعی و یک شکل و همگن بودن صدمه در بین چند گونه، ناشی از تغییر اقلیم است،ج) نظریه اکولوژیکی: گاهی در روند طبیعی توالی و جانشینی مرگ درختان رخ می دهد،د) نظریه آلودگی هوا: افزایش نیتروژن، دی اکسید کربن، باران های اسیدی و گرد و غبار، علاوه بر آثار مستقیم روی شادابی و سلامت گیاهان، می توانند به عنوان عوامل شروع کننده زوال اکوسیستم شناخته شوند،ه) نظریه عوامل مستعد کننده، شروع ‎کننده و مشارکت کننده: در این نظریه، به آثار متقابل عوامل زنده و غیرزنده ایجاد کننده شرایط زوال جنگل ها، پرداخته می شود (Brasier & Scott, 1994).با گزارش زوال جنگل های زاگرس، در سطح کشور ایران، عوامل مختلفی به عنوان دلیل این پدیده ارایه شد. عطارد و همکاران (1394) به نقش تغییرات عوامل اقلیمی مانند کاهش بارش، افزایش دما و افزایش تبخیر و تعرق مرجع بر زوال جنگل زاگرس مرکزی، اشاره کردند.

  • نامه های علمی
  • حبیب الله رحیمی*، حسن جهانبازی گوجانی، مهدی پورهاشمی، معصومه خان حسنی، هوشمند صفری، نسترن جلیلیان صفحات 35-40

    در این تحقیق روند خشکیدگی و زوال درختان بلوط در 4 کلاس خشکیدگی (سالم، دارای سرخشکیدگی، خشکیدگی تاج تا 50درصد و خشکیدگی تاج بیش از 50درصد) در دو منطقه جنگلی (دارای زوال و شاهد) از توده های جنگلی بلوط استان کرمانشاه طی سه سال متوالی بررسی شد. نتایج این روند نشان داد، در قطعه نمونه دارای زوال توت‎شامی، تعداد درختان سالم از 31درصد در ابتدای بررسی به 10درصد در انتهای دوره کاهش یافته است. این روند در قطعه نمونه برزه (شاهد) نیز به همین صورت از 45درصد به 28درصد کاهش پیدا کرده و به سایر طبقات خشکیدگی منتقل شده است. همچنین، تحلیل نتایج کلاسه‎های خشکیدگی با سطوح شاخه زادی و دانه زادی نشان داد، در توت‎شامی 77درصد و در برزه 65درصد پایه‎های شاخه‎زاد بلوط دارای نسبت‎های مختلف خشکیدگی بودند. بیشترین نسبت خشکیدگی در توت‎شامی با 43درصد مربوط به کلاسه خشکیدگی تا 50درصد و در برزه مربوط به کلاسه دارای سرخشکیدگی با 52درصد مشاهده شد.

    کلیدواژگان: خشکیدگی، زوال، جنگل‎های بلوط، استان کرمانشاه
  • ریحانه غلامی قوام آباد*، محمدابراهیم فرآشیانی، علی اصغر طالبی، سیده معصومه زمانی، یزدانفر آهنگران، محرم هوشیار، مجید پدرام صفحات 41-50

    نماتدهای بیمارگر حشرات (EPNs) یکی از عوامل کنترل بیولوژیک آفات، برای مبارزه اصولی و حفظ تنوع زیستی هستند. پیشرفت در تولید انبوه و فناوری فرمولاسیون این نماتدها، کشف جدایه های موثر و مطلوبیت کاهش مصرف حشره کش های شیمیایی منجر به توسعه کاربرد نماتدهای بیمارگر حشرات در دنیا شده است. در نوشتار پیش رو، نمونه های موفقیت آمیز کنترل آفات راسته بالپولکداران با استفاده از نماتدهای بیمارگر حشرات در دنیا ذکر شده است. همچنین، پتانسیل بیماری زایی دو گونه نماتد جداسازی شده از رویشگاه های جنگلی شمال کشور روی آفت شب پره شمشاد Cydalima perspectalis (Lepidoptera: Crambidae) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شده است. مقادیر غلظت کشنده (LC50) در آزمون زیست سنجی آزمایشگاهی، 48 ساعت پس از تیمار برای نماتدهای Steinernema borjomiense و Oscheius myriophilus به ترتیب 16/60 و 53/74 (IJs larva-1)، برای لارو سن پنجم آفت تعیین شد. نتایج این پژوهش، پتانسیل قابل توجه نماتدهای بیمارگر حشرات را در کنترل آفت شب پره شمشاد نشان می دهد. در زمینه کنترل بیولوژیک آفات با استفاده از EPNs در کشور، علاوه بر لزوم پیشرفت در زمینه شناسایی و ثبت جدایه های با بیماری زایی بالا، همچنین فناوری فرمولاسیون، استفاده از عوامل کنترل میکروبی باید از طریق آموزش، تغییرات عمده در الگوی استفاده از حشره کش ها، وضع قوانین و اعمال محدودیت های بیشتر در خصوص آفت کش های شیمیایی توسط سازمان های مربوطه توسعه یابد.

    کلیدواژگان: شمشاد، EPNs، کنترل بیولوژیک، جنگل های هیرکانی
  • فاطمه احمدلو*، غلامرضا گودرزی، آزاده صالحی، سعیده اسکندری صفحات 51-62

    درخت پده از جمله گونه های درختی است که در استان مرکزی نیز در حاشیه رودخانه ها و مناطقی با دسترسی بالا به آب زیرزمینی به صورت طبیعی می روید. برای اجرای تحقیق، ابتدا اقدامات مربوط به مرحله شناخت عرصه و دریافت اطلاعات پراکنش پده زارها در استان مرکزی با بررسی منابع موجود، مراجعه به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان انجام شد. از طریق عملیات میدانی و با پیمایش در اطراف عرصه پده زارهای مربوط به هر یک از شهرستان های ساوه، تفرش، خمین و محلات با دستگاه موقعیت یاب جهانی (GPS) و اپلیکیشن اندازه گیری مساحت با جی پی اس اندروید، مساحت هر عرصه برداشت و روی گوگل ارث بارگذاری و محدوده دقیق عرصه تعیین شد. پس از ترسیم پلیگون های پده زارها در گوگل ارث، فایل های مربوط به نرم افزار ArcMap 10.4 منتقل و تبدیل به لایه پلیگونی یکپارچه به فرمت شیپ فایل شد. سپس، نقشه پراکنش کل پده زارهای مربوط به هر شهرستان تهیه شد. همچنین، نقشه های درصد شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا از نقشه رقومی ارتفاع استان و نقشه های کاربری اراضی و شیپ فایل رودخانه های اصلی و فرعی و آبراهه ها، لایه فاصله از رودخانه و برخی ویژگی های خاک استان مرکزی نیز تهیه و در کلاس های مختلف برای هر یک از عرصه پده زارهای مربوط به 4 شهرستان ترسیم شد. براساس یافته های این پژوهش، مساحت کل عرصه پده زارها با پیمایش زمینی به مقدار 27/447 هکتار به دست آمد که بیشترین آن مربوط به ساوه با 25/279 هکتار است، درواقع، بیشتر بودن طول رودخانه در ساوه یکی از دلایل افزایش سطح پده زارها در این شهرستان است. پده زارها در ارتفاع کمتر از 1650 متر تا 1900 متر از سطح دریا و بیشتر در فاصله کمتر از 200 متر با رودخانه در همه جهت های جغرافیایی در شیب کمتر از 8درصد حضور دارند. به طور کلی پده زارهای استان در بافت سبک تا نیمه سنگین خاک در اسیدیته بین 2/7 تا 3/8 با میزان هدایت الکتریکی کمتر از یک دسی زیمنس بر متر مستقر شده اند. یافته های تحقیق می توانند در اصلاح، حفاظت و احیای رویشگاه پده زارها در عرصه های تخریب یافته نقش موثری داشته باشند.

    کلیدواژگان: صنوبر پده، فاصله از رودخانه، فیزیوگرافی، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک
  • مهری باب مراد*، ستار زینالی صفحات 63-78

    مقاله پیش رو، دستاورد تحقیقات انجام شده روی فون بندپایان گونه های مختلف صنوبر، در مجتمع تحقیقات البرز کرج، همچنین مطالعات انجام شده در باغ گیاه‎شناسی ملی ایران و نیز منطقه خجیر، طی سال‎های 1369 تا 1399 است. در این بررسی، علاوه بر نمونه ‎برداری‎های صحرایی از حشرات و کنه ها، از تله ضربه‎ای، شکار مستقیم، بستن آستین‎های توری ‎دور شاخه آلوده درختان و محصور نمودن تنه های آلوده به آفات چوب خوار با پارچه توری استفاده شد. برای به دست آوردن حشرات کامل، برخی از حشرات نابالغ، در آزمایشگاه پرورش داده شدند. در این بررسی‏ ها در مجموع، 55 گونه از بندپایان زیان آور متعلق به 6 راسته و 27 خانواده و بیش از 37 گونه از بندپایان مفید از 8 راسته و 18 خانواده روی 19 گونه بومی وغیربومی صنوبر، از این مناطق جمع‎ آوری و شناسایی شدند. از میان این آفات، تعداد 19 گونه دارای فعالیت برگ خواری، 28 گونه آفت مکنده از شیره اندام‎های هوایی و 8 گونه حشرات چوب خوار و ریشه خوار بودند. در بین آفات معرفی شده، تعداد 17 گونه از نظر آلودگی و خسارت اهمیت بیشتری داشتند. آفات شناسایی شده در این تحقیق از نظر دامنه میزبانی روی 19 گونه صنوبر، در دو گروه زیر طبقه بندی شدند:1- آفاتی که تنها از روی یک گونه صنوبر جمع ‎آوری شدند.2- آفاتی که از روی گونه های مختلف متعلق به یک بخش تاکسونومیک صنوبر، یا بخش های مختلف آن جمع آوری شدند.1- آفاتی که منحصرا از روی یک گونه صنوبر جمع آوری شدند.2- آفاتی که از روی گونه های مختلف متعلق به یک بخش تاکسونومیک صنوبر و یا بخش های مختلف آن جمع آوری شدند.

    کلیدواژگان: صنوبرها، آفات، بندپایان مفید، کرج، باغ گیاه‎شناسی ملی ایران، خجیر
  • گفتگوهای چالشی
  • احمد رحمانی*، عادل جلیلی، مهدی پورهاشمی، رسول اشرفی پور صفحات 79-96

    ازآنجایی که ایران جزو کشورهای با پوشش کم جنگل (LFC) بوده و سرانه جنگل در ایران بسیار پایین تر از متوسط جهانی آن است، موضوع احیا و توسعه جنگل در آن، برای کشور و مردم بسیار مهم است، تغییرات اقلیم و استقرار ایران در کمربند خشک کره زمین، موضوع حفظ و گسترش جنگل را پیچیده تر کرده است و موضوعات زیادی را در مورد احیا و توسعه جنگل و چگونگی آن مطرح می کند. با توجه به گستردگی موضوع، نشریه طبیعت ایران تصمیم دارد، در چند شماره با حضور متخصصان مختلف، پیرامون این موضوع مهم بحث و گفت و گو نماید و چالش ها و راهکارها، همچنین، تهدیدها و فرصت های احیا و توسعه جنگل را در ایران بررسی کند. در اولین گفت وگو از این مجموعه، بیشتر مباحث نظری موضوع، برنامه های گذشته، تجارب کشور و سایر کشورها، پتانسیل ها و ظرفیت های کشور، خلاصه ای از برنامه کارگروه احیا و توسعه جنگل در بخش تحقیقات جنگل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور مطرح می شود. در این شماره از حضور آقایان دکتر عادل جلیلی، دکتر رسول اشرفی پور و دکتر مهدی پورهاشمی بهره برده ایم.

  • نگاهی به طبیعت ایران
  • سید موسی صادقی*، کهزاد سرطاوی، حمید مزارعی، عادل جلیلی، زیبا جمزاد، فاطمه غلامیان، هادی درودی صفحات 101-115

    اکوسیستم ‎های جنگلی و مرتعی ایران تحت تاثیر عوامل تغییر اقلیم و انسانی دچار تغییر یا تخریب هستند. در این میان اکوسیستم های بیابانی و کویری دارای شکنندگی زیادی هستند. اثرات مستقیم تغییر کاربری یا تخریب اکوسیستم بر گیاهان بیشتر از سایر اجزاء می‎باشد. انارشیطان (Tecomella undulata (Sm.) Seem) متعلق به تیره Bignoniaceae است. این درخت در کشور های عمان، افغانستان، پاکستان، هند و ایران در رویشگاه‎های بیابانی و درختچه زارهای خشک می روید. در ایران در روی اراضی آبرفتی و در حاشیه رودخانه‎ های فصلی به صورت تک‎پایه تا توده‎های کوچک در استان‎های بوشهر، فارس، خوزستان، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان به طور طبیعی رویش دارد. انارشیطان در دامنه ارتفاعی 10 متر (استان بوشهر) تا ارتفاع 1594 متر از سطح دریا (اسفندقه جیرفت) در جنوب ایران رویش دارد. در حال حاضر پایه زنده‎ای از این گونه در استان خوزستان وجود ندارد و در 13 رویشگاه در استان بوشهر به طور طبیعی رویش دارد. این گونه تحت تاثیر تهدیدهایی مانند قطع غیرمجاز، چرای شدید دام، خشکیدگی، و تغییر کاربری اراضی است. انارشیطان به ندرت بذر می‎دهد و زادآوری دانه-نهال آن در رویشگاه‎ ها مشاهده نشد و زادآوری ازطریق ریشه‎ جوش خیلی کم بود‎. حفاظت، احیاء و توسعه رویشگاه ‎ها، احداث ژرم‎پلاسم انارشیطان تولید نهال و توسعه آن در پروژه‎ های جنگلکاری و فضای سبزشهری به منظورحفاظت، احیاء و توسعه آن و انجام تحقیقات تکمیلی برای تولید نهال به روش جنسی وغیرجنسی پیشنهاد شد‎.

    کلیدواژگان: قطع درختان، حفاظت، رویشگاه، زادآوری، نهال
  • ستون ها
  • عادل جلیلی* صفحه 116

    سه پدیده تغییر اقلیم، جهانی شدن و فضای مجازی نقش مهمی را در تعیین مسیر توسعه کشورها ایفا می کنند، با اینکه متغیرهای مستقل از هم هستند، یا پیدایش و ظهور تاریخی آنها متفاوت است، اثر متقابل بر یکدیگر دارند و در فرایند توسعه، در ذیل ماتریس متغیرهای اثر گذار قرار می گیرند. بنابراین، رفتار منفعلانه در مواجهه با هر کدام از این پدیده ها، یا بد فهمیدن آنها، یا نگریستن به آنها تنها از بعد سخت افزاری، کشور را با چالش روبه رو می کند. مقیاس برخورد با این پدیده ها متفاوت است، به طوری که، ظرفیت ملی در چهار چوب نقش جهانی آنها، فعال و اثرگذار می شود، به بیان ساده، پرداختن به این پدیده ها، تنها در چهار چوب ملی و در شرایط ایزوله، عقیم و شاید هم ناکارآمد خواهد بود. ظهور پدیده تغییر اقلیم، نتیجه حداقل دو قرن هم افزایی توسعه ناپایدار بشر در مقیاس جهانی و نیازمند همگرایی جهانی برای مدیریت و کنترل آن است، کشورها به تنهایی نمی توانند در کنترل این پدیده موفق باشند، بی توجهی کشورها به همگرایی، رفتارها و تصمیم های جمعی جهانی نیز می تواند در شکست حرکت جمعی کشورها سهم زیادی داشته باشد، به ویژه در کشورهایی نظیر ایران، که سهم زیادی در تولید گازهای گلخانه ای، یا امکان تاثیر پذیری بیشتری دارند. ایران جزو هشت کشور تولید کننده گازهای گلخانه ای است و با توجه به استقرار آن در کمربند خشک کره زمین و نیز جغرافیای گذر از منطقه نیمه حاره به منطقه معتدله از تاثیرپذیری بیشتری برخوردار است، به طوری که افزایش 2/1 درجه ای میزان متوسط حرارت، در عمل، آورد آبی کشور را 30درصد کاهش داده است. بنابراین، هم باید در مقیاس جهانی نقش فعال داشته باشد و هم از ظرفیت جهانی به عنوان فرصتی مناسب به خصوص در امر فناوری استفاده کند.

  • مصطفی جعفری* صفحه 117

    در ابتدا خوب است تعریفی از مفهوم سازگاری و آنچه مورد نظر است، ارایه شود. براین اساس خوانندگان گرامی راحت تر می توانند مطلب را دنبال کنند. سازگاری در مباحث مختلف به ویژه مباحث اجتماعی، تعاریف متفاوتی خواهد داشت. اما آنچه در اینجا مد نظر است، مفهوم سازگاری در چهارچوب تغییر اقلیم است، یعنی وقتی عوامل اقلیمی تغییر کردند و شرایط جدیدی در محیط به وجود آمد، ما چگونه بتوانیم، با شرایط جدید سازگاری داشته باشیم و بخش های مختلف چه اقداماتی را به اجرا درآورند تا بهتر بتوانند با شرایط جدید سازگار شوند. سازگاری، توسط مجمع بین الدول تغییر اقلیم (IPCC) به صورت زیر تعریف شده است:«تنظیم در سیستم های طبیعی یا انسانی در پاسخ به محرک های اقلیمی واقعی یا مورد انتظار یا آثار آنها، که آسیب را تعدیل، یا از فرصت های سودمند بهره برداری می کند.»

  • فاطمه سفیدکن* صفحه 118

    بی شک، همه خوانندگان این مطلب، بارها اصطلاح «زنجیره ارزش» را شنیده اند. مفهوم زنجیره ارزش یا chain value به مجموعه ای از مراحل متوالی اطلاق می شود که برای ایجاد یک محصول نهایی، از طراحی اولیه تا رساندن به دست مشتری انجام می شود. این زنجیره، مراحل مختلف یک فرایند را از جمله مراحل منبع یابی، تولید و بازاریابی محصولات مشخص می کند، که درنهایت، منجر به ارزش افزوده می شود. اما زنجیره ارزش در گیاهان دارویی چیست؟ و حلقه های اصلی و مهم آن کدامند؟اولین حلقه اصلی در تولید و فراوری یک گیاه دارویی، در دسترس بودن گیاه مورد نظر است. با توجه به لزوم حفاظت از ذخایر شکننده طبیعی کشور، همچنین تنوع در کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان دارویی در رویشگاه های مختلف، مبنای وجود مقدار کافی از یک گیاه در کشور، نباید بر اساس امکان برداشت از طبیعت، بلکه بر اساس وجود سطح زیر کشت کافی از آن گیاه در کشور باشد. در سال های اخیر، با توسعه رویکرد مردم به استفاده از گیاهان دارویی و فراورده های آنها، تلاش های اشتباه فراوانی برای تهیه محصولات خوب یا حتی ایجاد صنایع فراوری از گیاهانی شده است که یا رویشگاهی بسیار محدود در طبیعت ایران دارند (مثل سنجد تلخ Hippophae rhamnoides) یا اصلا بومی ایران نیستند و فقط در حد بسیار محدودی در ایران به صورت کاشته شده وجود دارند (مانند استویا Stevia rebaudiana و گز روغنی Moringa oleifera). اگر این تلاش ها صرف فراوری و تهیه محصولات مختلف از گل محمدی (با سطح زیر کشت حدود 27 هزار هکتار)، یا فراوری و بسته بندی بازارپسند زعفران (با سطح زیر کشت حدود 120 هزار هکتار) یا سایر گیاهان دارویی دارای سطح زیر کشت کافی در کشور می شد، حتما نتایج بهتری حاصل می شد.

  • دانشمندان ایرانی
  • مسعود نایب عباسی، مهدی زهدی صفحات 119-127

    دکتر علی یخکشی از اساتید مطرح در منابع طبیعی و محیط زیست کشور هستند که به واسطه فعالیت های علمی و تالیف کتاب ها و مقاله های متعدد، در سطح بین المللی نیز از وجاهت علمی و جایگاه والایی برخوردارند. ایشان در اوایل دهه 1350 تلاش بسیاری برای ایجاد دو رشته دانشگاهی با عنوان های مهندسی «حیات وحش و اداره پارک ها» و «بهسازی محیط زیست» در مقطع لیسانس در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران کردند، این رشته ها با پیگیری در سال 1353 در شورای دانشگاه تصویب و در نهایت بنا نهاده شد. البته این دو رشته بعدها به رشته مهندسی محیط زیست تبدیل شد و به همین دلیل است که ایشان را بنیان گذار رشته مهندسی محیط زیست در ایران می دانند. همچنین، به واسطه تخصصی که در تحصیلات عالیه خود در دانشگاه گوتینگن آلمان کسب نمودند، کتاب ها و مقالات متعددی را در زمینه سیاست منابع طبیعی و مسایل اجتماعی و اقتصادی با تاکید بر نقش مسایل اجتماعی و اقتصادی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و نیز پارک های طبیعی به رشته تحریر درآوردند که خود منشا موثری در توجه مجامع علمی و دستگاه های اجرایی به این موضوعات مهم بوده است.

  • معرفی گونه های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران
  • امین زراعتکار*، زیبا جم زاد، عادل جلیلی، فرزانه خواجویی نسب صفحات 129-136

    بین حفاظت از تنوع زیستی و امنیت غذایی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد، درواقع، آنها دو روی یک سکه هستند. امروزه حفاظت و استفاده پایدار از بوم نظام ها به عنوان یک اولویت بسیار مهم در دستور کار اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار گرفته است. گونه های خویشاوند وحشی محصولات کشاورزی با شرایط اقلیمی و خاکی استرس زا سازش پیدا کرده اند و نقش بسیار ویژه ای را در بهبود عملکرد و سازگاری محصولات کشاورزی در اقلیم های مختلف ایفا می کنند. گونه های جنس گلابی تنوع چشمگیری در میان خویشاوندان وحشی محصولات کشاورزی ایران دارند. جایگاه حفاظتی  Pyrus farsistanicaبا استفاده از شاخص هایB ، C و D (به ترتیب محدوده جغرافیایی، اندازه جمعیت های کوچک و جمعیت های محصورشده یا خیلی کوچک) شیوه نامه اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ارزیابی شد. بررسی های دقیق نشان می دهد، این گونه در »بحران انقراض (CR) « قرار دارد. با توجه به شرایط بسیار وخیم و اهمیت این گیاه، به شدت تاکید می شود، اقدامی فوری برای تکثیر این گونه با هدف حفاظت خارج از رویشگاه در باغ های گیاه شناسی انجام شود. علاوه بر این، لازم است طی یک برنامه آموزشی آگاهی افراد محلی پیرامون ارزش وجود چنین درختانی افزایش یابد تا این درختان به صورت »حفاظت درون رویشگاه« و در غالب یک »ذخیره گاه طبیعی« حفظ شوند. در این میان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور باید نقش فعالی را در قرق رویشگاه این گونه ایفا و هم زمان جوامع محلی را به کاشت بذور و پرورش پایه های بذری در منازل روستایی تشویق کند. همچنین، نگهداری بذر در بانک ژن منابع طبیعی کشور به طور جدی توصیه می شود.

    کلیدواژگان: گونه انحصاری، امنیت غذایی، حفاظت، درآمد پایدار، خرمول
  • محمد مهرنیا*، مصطفی اسدی، ایوب مرادی صفحات 137-146

    بسیاری از گیاهان شناخته شده انحصاری با پراکنش محدود، در معرض خطر انقراض قرار دارند و حفاظت و پیشگیری از انقراض آنها ضروری است. گونه Quercus castaneifolia انحصاری منطقه ای و رویشگاه آن کوه های قفقاز و شمال ایران است. جایگاه حفاظتی این گونه بر اساس معیار ها و شاخص های IUCN بررسی شد. میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن، 153172 کیلومتر مربع برآورد شد و در گروه LC (با حداقل نگرانی) قرار گرفت، بر اساس محدوده حضور (EOO) نیز، هیچ خطری این گونه را تهدید نمی کند. از 36 جمعیت این گونه در رویشگاه های مختلف کشور موفق به جمع آوری نمونه گیاهی و اطلاعات رویشگاهی شدیم که بر اساس این مشاهده ها و اندازه گیری ها، سطح تحت اشغال گونه 1339 کیلومتر مربع محاسبه و آسیب پذیر ارزیابی شد، ولیکن بر اساس گزارش های موجود در رابطه با سطح جنگل های شمال، مطالعات و مشاهده های میدانی نگارندگان، گونه Q. castaneifolia در مناطق شمال کشور از سطح دریا تا ارتفاعات فوقانی جنگل، پوششی وسیع، پیوسته و خوب داشته است، به طوری که یکی از گونه های غالب (Dominant) محسوب می شود، توده جنگلی و جامعه گیاهی تشکیل می دهد و زادآوری خوبی نیز دارد. بنابراین، بر اساس وضعیت موجود، این گونه در ایران به طور جدی در معرض تهدید نیست و نگرانی در مورد آن کم است. ولیکن با توجه به شرایط شکننده موجود در جنگل های هیرکانی و رویشگاه های پایین دست آن که در معرض تخریب هستند، به علاوه بهره برداری بی رویه از چوب گونه بلند مازو به عنوان الوار و سخت و فشرده شدن خاک پای درخت، بقا و ادامه حیات آن با مشکل مواجه خواهد شد. بنابراین، با توجه به خطراتی که امروزه آن را تهدید می کند و اینکه با کاهش جمعیت روبه رو است، نظارت و ارزیابی مداوم این گونه با ارزش جنگل های هیرکانی باید در دستور کار سازمان های ذی ربط از جمله سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور قرار گیرد، همچنین، محققان گیاه شناس باید با بررسی های میدانی دوره ای، وضعیت حفاظتی گونه را به مسیولان مرتبط گزارش کنند تا حفاظت و حمایت لازم از آن به عمل آید. به علاوه گسترش کاشت آن در پارک ها، درخت کاری ها، باغ های گیاه شناسی و آربراتوم ها به حفظ و نگهداری این گونه ارزشمند در کشور کمک شایان توجهی خواهد کرد.

    کلیدواژگان: بلوط، بلندمازو، انحصاری، هیرکانی، ایران
  • اخبار علمی و تحلیلی
  • مائده فدائی خجسته* صفحات 148-149

    بخش بزرگی از تکامل رقابت است، وقتی منابع محدودند، گیاهان و حیوانات باید بر سر یافتن مواد غذایی، جفت و مکان هایی برای زندگی با یکدیگر مبارزه کنند. این بدان معناست که مراتع پوشیده از گل در کوه های هنگ دوان (Hengduan) چین دارای رمز و راز تکاملی هستند، ده ها گونه از رودودندرون (Rhododendron) نزدیک به هم وجود دارند که همگی در هماهنگی کامل زندگی می کنند. برای فهمیدن دلیل این امر، دانشمندان، تابستانی را صرف ثبت الگوهای گل دهی 34 گونه رودودندرون کردند و دلیل همزیستی این گیاهان را کشف کردند: آنها در زمان های مختلف طی فصل رویش شکوفا می شوند تا مجبور به رقابت بر سر گرده افشان ها نباشند.این ایده اساسی در بوم شناسی آشیان اکولوژیک وجود دارد که سبک زندگی یک گونه، مانند آنچه می خورد و چگونگی سازگاری آن با محیط، نمی تواند در همان جامعه تکرار شود. ریک ری (Rick Ree)، متصدی موزه فیلد در شیکاگو و نویسنده ارشد در مطالعه اخیر مجله اکولوژی (Journal of Ecology) می گوید: «اگر دو گونه با سبک زندگی یکسان در فضایی مشابه هم زندگی کنند، با یکدیگر رقابت خواهند کرد، بنابراین، یکی از آنها یا هر دوی آنها، یا با سبک زندگی متفاوت و غیرهمپوشاننده ای سازگار شده، یا منقرض خواهند شد. از آنجایی که گونه های با روابط بسیار نزدیک رودودندرون ها با هم در این کوهستان زندگی می کنند، ما می خواستیم چگونگی همزیستی آنها را دریابیم.»

  • مریم معصوم تمیمی* صفحه 150

    ممکن است بیابان ها در ظاهر بی جان و بی روح به نظر برسند، اما بسیار زنده هستند. تپه های ماسه ای، نه تنها رشد و حرکت می کنند، طبق نتایج یک پروژه تحقیقاتی طی چندین دهه، می توانند هوای مرطوب را نیز نفس بکشند.این یافته ها برای اولین بار نشان می دهند، چگونه بخار آب به پودرها و دانه ها نفوذ می کنند، حتی می توانند کاربردهای گسترده ای فراتر از سطح بیابان، ازجمله تحقیقات دارویی، کشاورزی و فراوری مواد غذایی، همچنین اکتشافات سیاره ای داشته باشند. نتایج این مطالعه در نشریه Geophysical Research-Earth Surface منتشر شده است. میشل لوژ (Michel Louge)، نویسنده اصلی این مقاله، استاد مهندسی مکانیک و هوافضا در دانشگاه کرنل (Cornell University)، مایل به اندازه گیری ماده ها با حساسیت های بیشتر بود، او ابزار دقیقی را به نام کاوشگر خازنی توسعه داد که از چندین حسگر با وضوح فضایی بی سابقه ای برای ضبط همه چیز (از غلظت جامد تا سرعت و محتوای آب) استفاده می کند.

  • نقد کتاب
  • مهرنوش پناهی* صفحات 151-153

    کتاب «فلور ایران: تیره گل میمون (Scrophulariaceae Juss.»، شماره 68ام از مجموعه کتاب های فلور ایران به زبان فارسی است که هم سو با اجرای پروژه ملی فلور ایران (مجری: دکتر مصطفی اسدی)، تهیه و توسط موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1390 منتشر شد. این جلد توسط مجموعه ای از نویسندگان شامل شهریار سعیدی مهرورز، فریده عطار، سیدمحمدمهدی حمدی، فریبا شریف نیا، مصطفی اسدی، صدیقه یوسف نعنایی و ایرج مهرگان نوشته شده است و ویراستاران آن مصطفی اسدی، علی اصغر معصومی، پرویز باباخانلو و ولی اله مظفریان هستند. این کتاب در 483 صفحه تالیف شده است، طرح روی جلد آن مشابه با فلورهای پیشین (فلور ایران، اسدی 1367) است که به صورت رنگی و گلاسه و صفحات آن با کاغذ مناسب چاپ شده است.

  • تصاویری از طبیعت ایران
|
  • Adel Jalili * Page 3
  • Hasan Jahanbazi, Mehdi Pourhashemi, Yaghoub Iranmanesh, Maesomeh Khanhasani, Maziar Heidari, Habibollah Rahimi, Mehrdad Zarafshar, Yusef Asgari, Reza Karamian, Mohammad Reza Negahdar Saber, Dariush Mehdifar, Jalal Henare Khaliani, Farahnaz Rasahidi Pages 7-11
  • Habibollah Rahimi *, Hassan Jahanbazy Goujani, Mehdi Pourhashemi, Maesomeh Khanhasani, Hooshmand Safari, Nastaran Jalilian Pages 35-40

    This study is to monitor the drying and decline of oak trees in four levels of drought in two forest areas (with deterioration and control) of the forest masses of Kermanshah province for three consecutive years. The results of this trend showed that the number of healthy trees decreased from 31 % at the beginning of the study to 10% at the end of the period in the Tootshami sample. This trend is reduced from 45% to 28% in the Barzeh sample (less dryness) and has been transferred to other drying classes. Also, the analysis of the results of dryness with seedling and coppice regeneration trees showed that in the Tootshami sample, 77 % and Barzeh, 65% Copic trees had different levels of dryness. The highest dryness ratio in Tootshami, with 43% related to class (drying up to 50%) and in Baereh, with 52% related to class (Dieback) was observed.

    Keywords: dieback, decline, oak forests, Kermanshah Province
  • Reihaneh Gholami Ghavamabad *, MohammadEbrahim Farashiani, AliAsghar Talebi, Seyedeh Masoomeh Zamani, Yazdanfar Ahangaran, Moharam Hoshyar, Majid Pedram Pages 41-50

    Entomopathogenic nematodes (EPNs) as biological control agents of pests offer an environmentally safe alternative. Advances in mass-production and formulation technology of EPNs, the discovery of numerous efficacious isolates, and the desirability of reducing pesticide usage have resulted in a surge of scientific and commercial interest in these nematodes. This paper will review the successful use of EPNs for the control of insect pests above ground in the world. So, the efficacy of two native isolates of EPNs was evaluated against Cydalima perspectalis (Lepidoptera: Crambidae) in laboratory conditions. The lethal concentration 50 (LC50) values of the Steinernema borjomiense and Oscheius myriophilus were 60.16 and 74.53 IJs/larva-1 on fifth instar larvae of C. perspectalis, respectively, after 48 hours at 25 °C and 60% relative humidity. These results revealed the good potential of EPNs in the biological control of C. perspectalis. In the field of biological pest control using EPNs in the country, in addition to the need for breakthroughs in the identification of EPNs isolates with high pathogenicity as well as formulation technology, the use of EPNs will need to be furthered through education, major changes in insecticides use pattern, legislative and further restrictions on chemical pesticides by organizations.

    Keywords: Buxus, EPNs, biological control, Hyrcanian forests
  • Fatemeh Ahmadloo *, Gholamreza Goodarzi, Azadeh Salehi, Saeede Scandari Pages 51-62

    Populus euphratica Oliv tree is one of the tree species that grows naturally in Markazi province along the river bank and areas with high access to underground water. To conduct the research, first, the measures related to the field recognition stage and receiving information on the distribution of P. euphratica fields in Markazi province were carried out by reviewing the available sources, referring to agricultural and natural resources research and education center and general department of natural resources and watershed management. Through field operations, and by surveying the P. euphratica community related to each of the cities of Saveh, Tafresh, Khomein, and Mahalat with the Global Positioning System (GPS) and the use of GPS Fields Area Measure PRO application was located and uploaded to Google Earth, and the exact area of the field was determined. After drawing the P. euphratica fields polygons on Google Earth, files were transferred to ArcMap 10.4 software and converted to an integrated polygon layer in shapefile format. Then the distribution map of P. euphratica fields was prepared for each of the cities. Maps of the slope, aspect, and elevation from the DEMs (digital elevation models), maps of land use and shapefile of main and sub-rivers and waterways, the layer of the distance from the river, and some soil properties of Markazi province were also prepared and were drawn in different classes for each of the P. euphratica fields related to 4 cities. According to the findings of this project, the total area of P. euphratica fields was obtained at 447.27 ha by land surveying, the highest of it belongs to Saveh with 279.25 ha, and the greater length of the river in Saveh is one of the reasons for the increase in the area of P. euphratica fields in this city. There are the P. euphratica fields at an altitude between 1650 m below and 1900 m above sea level and mostly at a distance of fewer than 200 m from the river in all aspects with a slope of less than 8%. In general, P. euphratica fields of the province are established in light to semi-heavy soil texture in acidity between 7.2 - 8.3 with electrical conductivity (EC) less than 1 dS m−1. The findings of the research can play an effective role in the modification, protection, and restoration of the P. euphratica fields site in the degraded areas.

    Keywords: Euphrates poplar, distance from the river, physiography, physical, chemical properties of soil
  • Mehri Babmorad *, Satar Zeinali Pages 63-78

    The present article is the result of research conducted on arthropods fauna associated with poplars species in the Alborz Research Complex of Karaj, as well as in the National Botanical Garden of Iran and Khojir region in the periods 1990 - 2011. Field samplings were carried out using a Steiner trap, hand picking, net cloths around infected tree branches & trunks, as well as rearing immature stages of the pest in controlled conditions. In this study, 55 harmful arthropod species belonging to 27 families of 6 orders and over 37 beneficial arthropod species of 8 orders and 18 families were collected on 19 native and exotic poplar species. Among them, leaf-feeder insects (19 species); mites & sucking insects of sap aerial parts (28 species), and wood borer & root feeder insects (8 species) have been identified. Of the pests, 17 species were more important in terms of the severity of their attack. In terms of host range, on 19 poplar species, the identified poplar pests can be grouped as follows: 1-Pest species that are collected exclusively on one species of poplar. 2- Pest species with a wide host range. These pests found on more than one poplar species belong to 1-4 poplar taxonomic sections.

    Keywords: Populus spp, Pests, Benefical arthropods, Karaj, National Botanical Garden of Iran, Khojir area
  • Ahmad Rahmani *, Adel Jalili, Mehdi Pourhashemi, Rasool Ashrafipour Pages 79-96
  • Seyed Mousa Sadeghi *, Kohzad Sartavi, Hamid Mazareie, Adel Jalili, Ziba Jamzad, Fatemeh Gholamian, Hadi Darroudi Pages 101-115

    Iran's forest and rangeland ecosystems are changing or being disturbed under the influence of climate change and human factors. Meanwhile, desert and arid ecosystems are very fragile. The direct effects of misuse or destruction of the ecosystem are more on plants than on other components. Tecomella undulata (Sm.) Seem belongs to Bignoniaceae. This tree grows naturally in alluvial lands and seasonal riversides as small stands and individual trees in Bushehr, Fars, Khuzestan, Hormozgan, Kerman, Sistan, and Balochistan provinces. It grows in areas with altitudes ranging from 10m (Bushehr province) to 1594 m (Esfandegheh Jiroft) above sea level. Our study showed that there was no living individual in Khuzestan province, and it was distributed in 13 habitats in Bushehr province. Tecomella undulata habitats were affected by extensive grazing, prohibited cutting, death, and land-use change, which are the big threats to this tree. This species produces seeds rarely; therefore, seedling-based regeneration was not observed. Root-shoots-based regeneration was observed in the habitats. Protection, restoration, and development, the establishment of germplasm, seedling production afforestation, and green space development by using T. undulata are recommended. Further research on seedling production by sexual and non-sexual methods is suggested.

    Keywords: cutting, Protection, habitat, regeneration, Seedling
  • Masood Nayeb Abbassi, Mehdi Zohdi Pages 119-127
  • Amin Zeraatkar *, Ziba Jamzad, Adel Jalili, Farzaneh Khajoei Nasab Pages 129-136

    There is a close relationship between biodiversity conservation and food security, and they are two sides of the same coin. Conservation and sustainable use of ecosystems has become a top priority for the International Union for Conservation of Nature (IUCN). Crop wild relatives (CWRs) have adapted to harsh soil and climate conditions and play a unique role in improving crop yields and adapting to different climates. The species of the genus Pyrus have considerable diversity among crop wild relatives of Iran. The conservation status of Pyrus farsistanica is discussed based on criteria B, C, and D (geographic range, small population size, very small or restricted population, respectively) of the IUCN Red List. The exact studies show this species is Critically Endangered (CR). Given the importance of this species and its severe decline, it is essential to take immediate action to propagate this species in botanical gardens and seed banks for long-term preservation. In addition, an education program is needed to educate the public about the importance of the value of this species. Moreover, the conservation of this valuable species as a “nature reserve" is necessary. The Natural Resources and Watershed Management Organization should play an effective role in protecting the habitat, and encourage rural people to grow and propagate seedlings in gardens and yards. Seed storage in the Natural Resources Gene Bank of Iran is strongly recommended.

    Keywords: Endemic species, Food security, conservation, stable income, Khormul
  • M. Mehrnia *, Mostafa Assadi, Aiuob Moradi Pages 137-146

    Many endemic plants with limited distributions are in danger of extinction and their protection is a priority. Quercus castaneifolia is an endemic species distributed in the Caucasus Mountains and northern Iran. The conservation status of the species was defined based on IUCN Red List criteria and categories. The Extent of Occurrence (EOO) in Iran is 153172 Km2, and the conservation status of this species is defined as LC (Least Concern). Based on EOO, Q. castaneifolia is not a threatened species in Iran. We managed to collect plant samples and habitat information from 36 populations of this species in different habitats of the country. The Area of Occupancy was measured as 1339 km2 and evaluated as vulnerable (VU), but based on the forest measurement reports, the authors' studies, and field observations, Q. castaneifolia has a wide, continuous, and good coverage in the northern regions of the country from sea level to the upper heights of the forest, and is one of the dominant species, making plant communities as mixed stands with other trees, and regenerates well. So, considering all these data, we evaluate it as Least Concern (LC) in Iran. Nevertheless, because the Hyrcanian Forests are fragile and lowland habitats in Iran are threatened and changing rapidly, as well as high exploitation of timber and compaction of the soil at the base of the trees, all create problems for its survival and continuation. There must be regular surveys and monitoring programs on its populations, conservation status, and protection by Natural Resources and Watershed Organization. Furthermore, botanists should do regular periodical surveys on Q. castaneifolia and report its conservation status to the relevant authorities. Expanding its use in parks, arboriculture, botanical gardens, and forest plantations will significantly help to protect this valuable species in the country.

    Keywords: Oak, Quercus castaneifolia, Endemic, Hyrcanian, Iran
  • Maryam Masoom Tamimi * Page 150
  • Mehrnoosh Panahi * Pages 151-153