نشریه مهار زیستی در گیاه پزشکی
سال نهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1400)

برای استفاده از قارچ های بیمارگر حشرات به عنوان عامل کنترل بیولوژیک تجاری، تولید انبوه آن ها ضروری است. در مطالعه حاضر تکثیر جدایه ه ای از قارچ Beauveria bassiana با استفاده از محیط های مایع شامل محیط کشت TKI مایع به همراه 5% ملاس چغندر قند (TKI)، محیط مایع حاوی ملاس چغندر قند، عصاره مخمر و مولتی ویتامین (MYM) و محیط عصاره سیب زمینی (P)، عصاره سیب زمینی و آب پنیر 8% (PCh) و عصاره سیب زمینی و ملاس 5% (PM) بررسی شد. همچنین میزان زنده مانی اسپورهای تولید شده در دو دمای اتاق و یخچال به مدت نه ماه ارزیابی شد. در نهایت بیمارگری اسپور های بدست آمده از بستر های مختلف، روی پوره های سفید بالک گلخانه در آزمایشگاه و گلخانه ارزیابی شدند. بیشترین میزان تولید اسپور در محیط TKI و به صورت کنیدی های غوطه ور بود (108×3/87 کنیدی در میلی لیتر). بیشترین میزان بلاستوسپور در محیط PCh با 108×2/37 بلاستوسپور در میلی لیتر به دست آمد. در زیست سنجی آزمایشگاهی، بلاستوسپورهای حاصل از محیط PCh بیشترین درصد مرگ و میر را با 86/40 درصد تلفات نشان دادند و کمترین میزان تلفات در محیط TKI با 74/03 درصد مرگ ومیر مشاهده شد. در زیست سنجی گلخانه ای میزان تلفات بین 43 تا 50 درصد مرگ ومیر مشاهده شد. پس از نه ماه نگهداری اسپورها در یخچال، در زیست سنجی آزمایشگاهی، کنیدی های غوطه ور حاصل از محیط TKI و بلاستوسپورهای حاصل از محیط 25P تا 30 درصد تلفات در پوره های سفیدبالک ایجاد کردند. ولی در شرایط گلخانه، تلفاتی در پوره های مورد آزمایش مشاهده نشد. با توجه به نتایج، بلاستوسپور تولید شده در محیط عصاره سیب زمینی برای تولید این جدایه قارچی معرفی می شوند.

سفیدبالک گلخانه Trialeurodes vaporarium (westwood)، یکی از آفات مهم گیاهان جالیزی، گلخانه ای، زراعی و زینتی در سراسر جهان می باشد. به دلیل اثرات حاد سموم شیمیایی، بررسی برای یافتن جایگزین های کم خطر برای کنترل این آفت ضرورت دارد. در این تحقیق، اثر حشره کشی، دورکنندگی و بازدارندگی تخم ریزی عصاره های اتانولی توتون (Nicotiana tabacum)، تنباکو (Nicotiana rustica) و نعناع گربه ای (Nepeta cataria) روی حشرات کامل سفیدبالک گلخانه در سه غلظت (1000، 2000 و 5000 پی پی ام) و پس از گذشت سه زمان (12، 24 و 48 ساعت) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار محاسبه شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت و مدت زمان قرار گرفتن در معرض عصاره ها، میزان درصد تلفات افزایش یافت. میزان LC50 عصاره های تنباکو، توتون و نعناع گربه ای به ترتیب 10704، 11996 و 13989 پی پی ام بود. بیشترین و کمترین درصد تلفات به ترتیب در عصاره تنباکو با غلظت 5000 پی پی ام و پس از گذشت 48 ساعت با تلفات 95 درصد و عصاره نعناع گربه ای با غلظت 1000 پی پی ام و پس از گذشت 12 ساعت با تلفات 28/24 درصد مشاهده شد. اثر عصاره ها روی بازدارندگی تخم ریزی نشان داد که با گذشت زمان و کم شدن اثر عصاره ها، میزان تخم های گذاشته شده به کندی افزایش یافت. نتایج آزمایشات دورکنندگی نشان داد که عصاره توتون پس از گذشت 48 ساعت با 90 درصد دارای بیشترین و عصاره نعناع گربه ای پس از گذشت 12 ساعت با 22/42 درصد دارای کمترین اثر دورکنندگی بودند. در مجموع، نتایج تحقیق نشان دهنده این بود که این عصاره ها دارای اثرات مطلوبی بوده و می توانند به عنوان ترکیبات امن در برنامه مدیریت تلفیقی این آفت به کار روند.

استفاده از حشره کش ها برخی مواقع می تواند سبب تغییر در رفتار دشمنان طبیعی از جمله واکنش تابعی آن ها شود. در این پژوهش تاثیر غلظت های زیرکشنده آفت کش های دلتامترین و تری کلروفن بر واکنش تابعی زنبور پارازیتویید Habrobracon hebetor در شرایط کنترل شده؛ در دمای 1 ± 26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10 ± 65 درصد و 16: 8 دوره نوری: تاریکی (8:16) بررسی شد. برای این منظور تراکم های 2، 4، 8، 16، 32، 64 و 128 از لارو بید آرد به طور جداگانه استفاده شد، به گونه ای که در مرحله های لاروی و شفیرگی زنبورهای پارازیتویید به روش غوطه ورسازی در معرض LC30 هر دو آفت کش قرار گرفتند. حشرات بالغ زنبور نیز با استفاده از قفس های در معرض قراردهی در LC30 آفت کش ها قرار داده شدند. سپس تعداد میزبان های پارازیته شده شمارش گردید. نوع واکنش با استفاده از رگرسیون لجستیک و پراسنجه های آن به وسیله رگرسیون غیرخطی در نرم افزار SAS تخمین داده شد. براساس نتایج حاصل واکنش تابعی زنبورها در دو مرحله لاروی و شفیرگی و تیمار شاهد با تاثیرپذیری از هر دو آفت کش از نوع سوم و در مرحله حشره بالغ از نوع دوم بود. نرخ حمله در تیمار شاهد و مرحله های لاروی، شفیرگی و حشره بالغ در تیمار با آفت کش دلتامترین به ترتیب 0/009، 0/008، 0/009 و 0/056 بر ساعت و زمان دستیابی به ترتیب 0/74، 0/86، 0/91 و 0/96 ساعت بود. نرخ حمله تحت تاثیر آفت کش تری کلروفن برای تیمار شاهد و مرحله های لاروی، شفیرگی و حشره بالغ به ترتیب 0/009، 0/008، 0/007، 0/78 بر ساعت و زمان دستیابی به ترتیب 0/74، 0/99، 1 و 2/13 بر ساعت تعیین شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد LC30 هر دو آفت کش تنها در مرحله حشره کامل روی نوع و پارامترهای واکنش تابعی زنبور پارازیتویید اثر داشته و با تیمار شاهد هم اختلاف معنی داری نشان داد.

ساقه خواران Sesamia spp. (Lepidoptera: Noctuidae) از مهم ترین آفات مزارع نیشکر و ذرت ایران می باشند. مهم ترین راهکار توصیه شده برای مهار این آفت، به کارگیری زنبور انگل واره تخم، Telenomus busseolae Gahan می باشد. از سوی دیگر پرورش انبوه زنبور یاد شده، به امکان پرورش و تولید انبوه تخم میزبان های اصلی آن یعنی گونه های .Sesamia spp وابسته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر جیره غذایی نیمه مصنوعی روی پراسنجه های جمعیت نگاری گونه Sesamia cretica Lederer  در مقایسه با ذرت به عنوان یکی از میزبان های طبیعی و اصلی آن انجام شد. تشکیل جدول زندگی و برآورد پراسنجه های مربوطه طبق روش تجزیه جدول زندگی دو- جنسی انجام گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، از نظر آماری بین مقادیر پراسنجه های جدول زیستی روی ذرت و جیره غذایی نیمه مصنوعی تفاوت معنی دار وجود داشت. طول دوره رشد و نمو گونه مورد بررسی روی ذرت و جیره غذای نیمه مصنوعی به ترتیب 51/95 و 48/8 روز برآورد شد. از نظر آماری، بر اساس آزمون Paired Bootstrap Test (PBT) در سطح احتمال 5 درصد بین طول دوره رشد و نمو S. cretica روی میزبان طبیعی ذرت و جیره غذایی نیمه مصنوعی اختلاف معنی دار وجود داشت. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) به عنوان مهم ترین پراسنجه جدول زیستی روی ذرت و جیره غذایی نیمه مصنوعی به ترتیب 0/0672 و 0/0805 بر روز بود. بر این اساس، با عنایت به مقدار بیشتر نرخ ذاتی افزایش جمعیت و مقدار کمتر میانگین طول دوره رشد و نمو ساقه خوار S. cretica روی جیره غذایی نیمه- مصنوعی مورد بررسی، کیفیت مناسب آن برای تامین نیازهای غذایی گونه هدف در مقایسه با میزبان طبیعی ذرت تایید شد. با توجه به نتایج به دست آمده و قابل قبول بودن مقادیر پراسنجه های جدول زندگی S. cretica روی جیره غذایی نیمه مصنوعی مورد بررسی، استفاده از آن به منظور پرورش انبوه این گونه قابل توصیه است.

مبارزه زیستی با بیماری های گیاهی با استفاده از قارچ ها و باکتری های آنتاگونیست به عنوان یک جایگزین مناسب برای سموم شیمیایی که زیان های بهداشتی فراوان داشته و نیز آلوده کننده محیط زیست می باشند، پذیرفته شده است. از مهمترین محدودیت های عوامل کنترل زیستی عدم کار ایی کامل آن ها در شرایط مزرعه به سبب نداشتن پایداری و دردسترس نبودن فرمولاسیون های مناسب و کاربردی می باشد. در این پژوهش، با استفاده از دو سویه قارچ آنتاگونیستTrichoderma asperellum  و بستر کشت سبوس برنج، ترکیب معدنی کایولن و ترکیبات آلی کربوکسی متیل سلولز و نیز صمغ عربی، چهار فرمولاسیون زیستی تهیه شد تا تاثیر آن ها در شرایط مزرعه در کنترل بیماری مرگ گیاهچه چغندرقند بررسی شود. بدین منظور ابتدا دو سویه از قارچ آنتاگونیست T. asperellum انتخاب شده و سوسپانسیون اسپور این جدایه ها با سبوس برنج به عنوان بستر کشت، مخلوط شده و در انکوباتور در دمای 25 درجه سلسیوس به مدت دو ماه قرار داده شد تا اسپورهای قارچ ها بر روی بستر، تکثیر شده و سطح بستر را کاملا بپوشاند (انجام واکنش فرمنتاسیون). ترکیبات پودری تهیه شده سپس جهت تهیه فرمولاسیون های زیستی، درمرحله بعد با پودر معدنی کایولن (به نسبت 20% وزن بسترهای کلونیزه شده) به عنوان حامل یا پرکننده و نیز با ترکیبات کربوکسی متیل سلولز و صمغ عربی (هرکدام به میزان 1% وزن بستر های کلونیزه شده) به عنوان چسباننده مخلوط شده و تعداد چهار فرمولاسیون زیستی جدید  با کد های شناسایی Ka-CMC-Ta4, Ka-CMC-Ta5, Ka-AG-Ta4 و Ka-AG-Ta5 تهیه گردید. در ضمن قابلیت  ماندگاری (Shelf life) فرمولاسیون های تهیه شده در زمان ها و دماهای مختلف تعیین گردید. علاوه بر آن، برخی خواص فیزیکی و شیمیایی مهم فرمولاسیون ها مانند pH، رطوبت نسبی و قابلیت سوسپانسیون شوندگی نیز محاسبه و تعیین شد.

کنه تارتن دولکه ای مهم ترین آفت خیارگلخانه ای در کشور شده و بیشترین دفعات و مقدار مصرف آفت کش ها علیه آن در مقایسه با سایرآفات گلخانه ای انجام می شود. کارآیی دو غلظت 1/2 و 1/5 در هزار آفت کش گیاهی بایو-2 و دو غلظت 1/5 و 2 در هزار آفت کش گیاهی ماریاپرو-ام علیه جمعیت فعال کنه تارتن خیارگلخانه ای در بهار و تابستان در مناطق تهران، ارومیه، مشهد، جیرفت و اثرات جانبی آن روی کنه شکارگرPhytoseiulus persimilis  در تهران در سال 1400مطالعه شد. از غلظت یک در هزار پست اوت، 1/25 در هزار اسکویینوسل، 0/5 در هزار برای سایفلومتوفن، بیفنازیت، 0/75 در هزار گلدن آبامکتین و از آب شویی در تیمار شاهد و طرح کاملا تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تعداد 25 کنه شکارگر روی هر بوته خیار رهاسازی و 15 روز بعد پس از مشاهده حداقل میانگین 5 کنه تارتن در 30 درصد نمونه برگ ها، محلول پاشی تیمارها صورت گرفت. با جمع آوری تصادفی 30 نمونه برگ در فواصل یک روز قبل و 3، 7، 15 روز بعد و شمارش جمعیت فعال کنه تارتن در سطح زیرین برگ، داده ها توسط فرمول آبوت به درصد تلفات تبدیل و مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. بیشترین تلفات کنه تارتن با بیش از 90 درصد از تاثیر غلظت 1/5 در هزار بایو-2 و 2 در هزار ماریاپرو-ام روی جمعیت کنه تارتن که آفت کش های بسیار کمی علیه آن استفاده شده بود، در تهران ثبت شد. روند کاهش تلفات کنه تارتن از تاثیر آفت کش های گیاهی از نوبت 3 روز تا 15 روز نسبت به آفت کش های آلی کمتر ملاحظه شد. تاثیر تیمارها برجمعیت کنه شکارگر در نوبت 3 روز نسبت به یک روز قبل باعث کاهش ولی از نوبت 7 روز تا 15 روز با افزایش و پراکنش بیشتر جمعیت شکارگر در سطح زیرین نمونه برگ های خیار ملاحظه شد. نتایج تیمارهای این تحقیق نشان داد از آنها می توان برای تولید محصول سالم و انجام مبارزه تلفیقی علیه کنه تارتن خیارگلخانه ای استفاده نمود.

کاربرد قارچ کش های شیمیایی علاوه بر آلودگی زیست محیطی موجب افزایش و گسترش سویه های مقاوم به قارچ کش در قارچ های بیمارگر گیاهی می شود. به حداقل رساندن تاثیرات مخرب قارچ های بیمارگر در گیاهان زراعی نیاز به یک روش امید بخش در کنترل آن ها دارد. از این رو، فراروده های طبیعی از جمله اسانس ها و عصاره های گیاهی گزینه مناسبی برای کنترل و کاهش بیماری های قارچی می باشد. در این تحقیق اثر کنترل کنندگی عصاره گیاهان آویشن دنایی، اسطوخدوس، رازیانه، دارچین، میخک و تلخه و سطوح مختلف سولفات روی به عنوان یکی از ترکیبات غذایی بر میزان رشد قارچ بیمارگر Rhizoctonia solani و تغییرات میزان فعالیت آنزیم های دفاعی پراکسیداز و کاتالاز و همچنین تغییرات میزان بیان ژن این دو آنزیم در شرایط آزمایشگاه و گلخانه در گیاه خیار در همکنش با بیماگر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تمامی عصاره های گیاهی و سولفات روی قادر به مهار رشد قارچ در شرایط آزمایشگاهی و همچنین قادر به کاهش شدت بیماری در شرایط گلخانه بودند. نتایج آزمون استفاده از دیسک کاغذی داد که بیشترین میزان بازدارندگی رشد در بین تیمارهای عصاره گیاهی (عصاره الکلی) به ترتیب مربوط به عصاره اسطوخودوس با 600 میکروگرم در میلی لیتر و قطر 90/32 میلی متر و کمترین میزان بازدارندگی رشد قارچ مربوط به عصاره تلخه با غلظت 150 میکروگرم در میلی لیتر و قطر 17/10میلی متر (در مقایسه با شاهد با قطر 45/3 میلی متر) بود. در آزمون اختلاط عصاره های گیاهی با محیط کشت، عصاره اتانولی گیاه اسطوخودوس با غلظت های 2000 و 2500 پی پی ام و با 21/82 و 75/80 درصد و عصاره آویشن دنایی با غلظت 2500 پی پی ام و 18/72 درصد ممانعت از قارچ بیمارگر نسبت به شاهد به ترتیب موثرترین عصاره ها در جلوگیری از رشد قارچ بیمارگر بودند. تیمار توام قارچ بیمارگر، سولفات روی و عصاره اسطوخودوس بهترین تیمار در افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و افزایش بیان آن ها بود. با توجه به نتایج تحقیق حاضر این چنین نتیجه گیری می شود که عصاره های گیاهی مورد مطالعه در این تحقیق به خصوص گیاه اسطوخودوس و همچنین سولفات روی تاثیر قابل توجهی در کنترل و کاهش شدت بیماری ناشی از R. solani در خیار داشتند و بهترین غلظت بدست آمده در این تحقیق می تواند به صورت تجاری فرموله شده و برای اهداف مدیریت تلفیقی بکار گرفته شود.کاربرد قارچ کش های شیمیایی علاوه بر آلودگی زیست محیطی موجب افزایش و گسترش سویه های مقاوم به قارچ کش در قارچ های بیمارگر گیاهی می شود. به حداقل رساندن تاثیرات مخرب قارچ های بیمارگر در گیاهان زراعی نیاز به یک روش امید بخش در کنترل آن ها دارد. از این رو، فراروده های طبیعی از جمله اسانس ها و عصاره های گیاهی گزینه مناسبی برای کنترل و کاهش بیماری های قارچی می باشد. در این تحقیق اثر کنترل کنندگی عصاره گیاهان آویشن دنایی، اسطوخدوس، رازیانه، دارچین، میخک و تلخه و سطوح مختلف سولفات روی به عنوان یکی از ترکیبات غذایی بر میزان رشد قارچ بیمارگر Rhizoctonia solani و تغییرات میزان فعالیت آنزیم های دفاعی پراکسیداز و کاتالاز و همچنین تغییرات میزان بیان ژن این دو آنزیم در شرایط آزمایشگاه و گلخانه در گیاه خیار در همکنش با بیماگر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تمامی عصاره های گیاهی و سولفات روی قادر به مهار رشد قارچ در شرایط آزمایشگاهی و همچنین قادر به کاهش شدت بیماری در شرایط گلخانه بودند. نتایج آزمون استفاده از دیسک کاغذی داد که بیشترین میزان بازدارندگی رشد در بین تیمارهای عصاره گیاهی (عصاره الکلی) به ترتیب مربوط به عصاره اسطوخودوس با 600 میکروگرم در میلی لیتر و قطر 90/32 میلی متر و کمترین میزان بازدارندگی رشد قارچ مربوط به عصاره تلخه با غلظت 150 میکروگرم در میلی لیتر و قطر 17/10میلی متر (در مقایسه با شاهد با قطر 45/3 میلی متر) بود. در آزمون اختلاط عصاره های گیاهی با محیط کشت، عصاره اتانولی گیاه اسطوخودوس با غلظت های 2000 و 2500 پی پی ام و با 21/82 و 75/80 درصد و عصاره آویشن دنایی با غلظت 2500 پی پی ام و 18/72 درصد ممانعت از قارچ بیمارگر نسبت به شاهد به ترتیب موثرترین عصاره ها در جلوگیری از رشد قارچ بیمارگر بودند. تیمار توام قارچ بیمارگر، سولفات روی و عصاره اسطوخودوس بهترین تیمار در افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و افزایش بیان آن ها بود. با توجه به نتایج تحقیق حاضر این چنین نتیجه گیری می شود که عصاره های گیاهی مورد مطالعه در این تحقیق به خصوص گیاه اسطوخودوس و همچنین سولفات روی تاثیر قابل توجهی در کنترل و کاهش شدت بیماری ناشی از R. solani در خیار داشتند و بهترین غلظت بدست آمده در این تحقیق می تواند به صورت تجاری فرموله شده و برای اهداف مدیریت تلفیقی بکار گرفته شود.

قارچ های اندوفیت و همراه بیماری زوال مو از تاکستان های استان زنجان جداسازی شدند و اثر بازدارندگی برخی از قارچ های جدا شده، بر رشد دو قارچ بیمارگر تنه مو شامل Cytospora chrysosperma و Fusarium sp. مطالعه شد. نود و پنج جدایه قارچی از از بافت های سالم (54/63 درصد) و آلوده (46/36 درصد) تنه و ریشه مو جداسازی شد. با ضدعفونی سطحی قوی و چند مرحله ای، احتمال جداسازی قارچ های ساپروفیت و اپی فیت به حداقل ممکن رسانده شد؛ بنابراین قارچ هایی که از بافت سالم جدا شده و تست بیماریزایی شان مثبت نبود، اندوفیت و آنهایی که از بافت آلوده جدا شدند، قارچ همراه بیماری زوال مو قلمداد شدند. شناسایی مقدماتی 13 جدایه شاخص تا سطح جنس و در مواردی گونه، بر اساس خصوصیات ریخت شناسی ماکروسکوپی و میکروسکوپی و توالی نوکلیوتیدی ناحیه ITS-rDNA انجام شد. جدایه های شناسایی شده مشتمل بر 10 جنس و شامل آرایه های Alternaria malorum، Alternaria sp.، Allocanariomyces tritici، Aaosphaeria arxii، Clonostachys rosea، Chaetomium sp.، Daldinia loculata، sp. Daldinia، Fusarium oxysporum، Fusarium sp.، Macrophomina phaseolina، Phaeoacremonium minimum و Stromatinia narcissi بودند. با بررسی فعالیت آنتاگونیستی 13 جدایه قارچی به روش کشت متقابل، گونه های F. oxysporum، P. minimum و C. rosea بیشترین میزان بازدارندگی رشد در مقابل دو قارچ بیمارگر تنه مو شامل C. chrysosperma و Fusarium sp. نشان دادند. دو گونه  arxii. AوS. narcissi  از بافت تنه سالم جداسازی شدند و طبق اطلاعات ما برای نخستین بار به عنوان قارچ های اندوفیت از مو در دنیا گزارش می شوند. گونه D. loculata از بافت تنه آلوده جداسازی شد و برای نخستین بار به عنوان قارچ همراه بیماری های تنه مو از دنیا گزارش می شود. به علاوه، دو گونه A. tritici و F. oxysporum با وجود اینکه از بافت سالم ریشه جدا شده بودند، در آزمون بیماری زایی، باعث ایجاد شانکر داخلی در ساقه شده و برای اولین بار به عنوان بیمارگر مو از دنیا گزارش می شوند.

این تحقیق با استفاده از برخی ترکیبات طبیعی برای مدیریت بیماری های پوسیدگی نرم باکتریایی با عامل sp.  Pectobacterium انجام شد. اسانس گیاهان به لیمو (Lippia citriodora)، پونه کوهی (Origanum vulgare)، گوش بره (Phlomis fruticose)، مرزه (Satureja spicigera) و میخک (Syzygium aromaticum) با روش تقطیر با آب، استخراج و اثر بازدارندگی آن ها در برابر بیمارگرهای باکتریایی عامل پوسیدگی نرم Pectobacterium carotovorum و Pectobacterium atrosepticum در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. اثرات ضدمیکروبی اسانس های گیاهان دارویی به روش نشت در آگار نشان داد که تمامی اسانس های مورد مطالعه دارای اثرات بازدارندگی معنی داری (P≤0.01) در جلوگیری از رشد بیمارگر های باکتریایی بودند. اثر حداقل غلظت مهارکنندگی رشد (MIC) اسانس ها بر تشکیل بیوفیلم دو عامل بیمارگر، نشان داد که در غلظت  بالای MIC اسانس، یعنی در غلظت 125 پی پی ام بیوفیلم تشکیل نشده ، اما در غلظت های کمتر مثل 62/15 پی پی ام، بیوفیلم تشکیل شد. محاسبه غلظت بازدارنده افتراقی (شاخص (FIC حاکی از این بود که  ترکیب‏های اسانس‏ مرزه با به لیمو علیه باکتری P. carotovorum فاقد اثر بودند. تجزیه و تحلیل عناصر سازنده اسانس ها با کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی  (GC-MS)نشان داد که سیس-توجون (47/17%)، ایزوژرانیول (23%)، سیس-پیپریتنون (5/29%)، کارواکرول (5/88%) و اوژنول (7/98%) به ترتیب ترکیبات فعال اصلی در اسانس های فرار گوش بره، به لیمو، پونه کوهی، مرزه و میخک بودند. نتیجه این که اسانس های مورد مطالعه دارای اثرات ضدمیکروبی بر باکتری های مذکور بوده و از بین اسانس های مورد بررسی اسانس های به لیمو و گوش بره قوی تر بودند. براساس تحقیقات حاضر به نظر می رسد ماده موثره این دو اسانس در کنترل بیماری باکتریایی مورد نظر قابل استفاده باشد. همچنین توصیه می شود تاثیر این دو اسانس برای کنترل باکتری های بیماری زای دیگر بررسی گردد.

شیوع بیماری سوختگی روی شمشاد جنگلی ناشی از قارچ Calonectria pseudonaviculata در جنگل های هیرکانی منجر به تلاش برای یافتن روش های موثر به منظور کنترل این بیماری شده است. از جمله این روش ها می توان به کنترل زیستی بیماری توسط میکروارگانیسم های مفید اشاره کرد. در همین راستا، پژوهش حاضر در دو سطح آزمایشگاهی و گلخانه ای و در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در ابتدا، به کمک آزمون کشت متقابل فعالیت آنتاگونیستی 15 جدایه ازBacillus  علیه قارچ بیمارگر بررسی شد و جدایه های باکتریایی برتر (FRBP2، FRBS9، FRBS10، و (FRBS15 به کمک آزمون های بیوشیمیایی استاندارد در سطح گونه شناسایی شدند. تبوکونازول و ® Serenadeبه ترتیب به عنوان شاهد کنترل شیمیایی و زیستی و مطابق با دستورالعمل مربوطه استفاده شدند. در شرایط گلخانه، اثر سوسپانسیون جدایه های باکتریایی برتر  CFU/ml)108)، بر درصد شدت بیماری سوختگی شمشاد جنگلی ارزیابی شد. در میان جدایه های باکتریایی، بیشترین بازدارندگی از رشد پرگنه قارچ (4/76%) و کمترین آن (5/26%) به ترتیب مربوط به FRBS9 B. subtilis و FRBP2 B. pumilus بود. در شرایط گلخانه نیز  B. subtilis FRBS9 و B. subtilis FRBS10 کمترین شدت بیماری را منجر شدند و با ®Serenade اختلاف آماری معنی داری نشان ندادند (P<0.05). به این ترتیب، جدایه هایی از گونه های یکسان یا متفاوت از Bacillus، سطوح مختلفی از فعالیت آنتاگونیستی علیه قارچ بیمارگر هدف نشان دادند. این جدایه ها از طریق آنتی بیوز و تولید طیفی از آنتی بیوتیک ها قادر به کنترل قارچ عامل سوختگی شمشاد جنگلی بودند. اما مطالعات بیشتری در زمینه شناسایی سایر مکانیسم های آنتاگونیستی و تهیه فرمولاسیون های مناسب از آن ها ضروری است.

سویه های باکتریایی از گیاهچه های توت فرنگی (Fragaria × ananassa) از مزارع استان کردستان جداسازی و تاثیر ضد قارچی آن ها بر قارچ عامل آنتراکنوز Colletotrichum nymphaeae در شرایط آزمایشگاه، درون شیشه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. سویه های باکتریایی اندوفیت با استفاده از مشخصات بیوشیمیایی و مولکولی  ژن 16S rDNA تشخیص داده شد و در جنس Bacillus spp. قرار گرفتند. در آزمون کشت متقابل درصد بازدارندگی از رشد پرگنه قارچ بیمارگر در سویه MarG19 04/%64، در سویه SN3 59/%60، در سویه DM6 57/%61 و در سویه LN11 18/%54 محاسبه شد. ترکیبات خارج سلولی هر چهار سویه باعث کاهش معنی دار رشد پرگنه و جوانه زنی قارچ بیمارگر شدند. درصد بازدارندگی از رشد پرگنه قارچ بیمارگر توسط سویه MarG19 02/%79، سویه SN3 95/%41، سویه DM6 86/%32 و سویه LN11 96/%34 برآورد شد و درصد بازدارندگی بر جوانه زنی اسپور قارچ بیمارگر در سویه MarG19 31/%86، در سویه SN3 33/%75، در سویه DM6 10/%41 و در سویه LN11 73/%76 محاسبه گردید. ترکیبات فرار هر چهار سویه به صورت جزیی باعث کاهش رشد پرگنه قارچ بیمارگر به میزان 73/7% تا 64/%19 شدند. در شرایط درون شیشه درصد بازدارندگی از شدت بیماری در سویه MarG19 19/%71، در سویه SN3 15/%76، در سویه DM6 07/%88 و در سویه LN11 43/%85 ارزیابی شد. علاوه بر این، تاثیر هر دو سویه در شرایط گلخانه به دو روش خیساندن خاک و اسپری مورد بررسی قرار گرفت که بیشترین درصد بازدارندگی در سویه های MarG19 و DM6 در روش خیساندن خاک (77/77%) و در سویه SN3 در روش اسپری (100%) محاسبه شد.

دوبالان دومین گروه از مهم ترین پارازیتوییدهای حشرات پس از بال غشاییان می باشند و حدود 20 درصد از حشرات پارازیتویید را شامل می شوند. خانواده Tachinidae حدود 1500 جنس معتبر و بیش از 8500 گونه توصیف شده در جهان دارد و بزرگترین و مهم ترین خانواده از پارازیتوییدهای راسته Diptera می باشد. این خانواده شامل چهار زیرخانواده Exoristinae، Tachininae، Dexiinae و Phasiinae است، که بزرگ ترین آنها از نظر تعداد گونه زیر خانواده Exoristinae می باشد. تعدادی از گونه های خانواده Tachinidae در برنامه های کنترل بیولوژیک کلاسیک و اشباعی بویژه در مناطق نیارکتیک و نیوتروپیکال مورد استفاده قرار گرفته اند. با وجود پتانسیل بالای مگس های پارازیتویید Tachinidae به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک موثر آفات کشاورزی و عرصه های طبیعی، نقش آنها در کنترل آفات کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط جهان نیز افراد این خانواده به صورت تجاری در دسترس نمی باشند و تنها برخی از گونه های این خانواده تکثیر انبوه شده اند. در دهه اخیر، پژوهش های قابل توجهی در مورد شناسایی و طبقه بندی دوبالان خانواده Tachinidae در ایران انجام شده است و تاکنون بیش از 270 گونه از این خانواده در کشور گزارش شده است. در این مقاله، جنبه -های مختلف زیست شناسی و پرورش مگس های پارازیتویید خانواده Tachinidae و مثال هایی از برنامه های کنترل بیولوژیک انجام شده در جهان و جایگاه آنها در برنامه های کنترل بیولوژیک آفات مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این بررسی، آشکار ساختن نقش گونه های این خانواده در برنامه های کنترل بیولوژیک و بکارگیری آن ها در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات کلیدی کشور می باشد.