فهرست مطالب

پاسخ - پیاپی 28 (زمستان 1401)

نشریه پاسخ
پیاپی 28 (زمستان 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/12/23
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سید احمد خاتمی* صفحات 7-14

    آنچه که پیش‎روی دارید سخنرانی آیت الله سیداحمد خاتمی عضو شورای عالی حوزه های علمیه، با موضوع مباحثی در مورد پاسخگویی به پرسش ها انجام گرفته است. در این نشست به مباحثی همچون: ارزش بالای پاسخ به شبهات، مطلوب بودن پرسش، ادبیات و انگیزه پرسش، لزوم تخصصی بودن پاسخ ها، مورد توجه قرار گرفته است. از اینکه در جمع شما دردمندان دین، عزیزانی که غیرت دین دارید و در عرصه دفاع از دین در صحنه حاضر هستید، حضور دارم خوشحال هستم.اینگونه مسایل را مقام معظم رهبری پیگیر هستند. نهادی که باید پاسخگوی مباحث دینی و مربوط به نظام اسلامی باشد، حوزه است. بنده نکاتی را در زمینه پاسخگویی به پرسش ها برای جمع فرهیختگان و ارزشمند شما آماده کرده ام، که به آن نکته ها می پردازم.

  • عبدالرحیم رضاپور* صفحات 15-28

    در تحلیل رفتار سیاسی علما، لازم است به زمینه ها و شرایط زمانه ایشان توجه داشت و نمی توان انتظار داشت که علما در شرایط و زمان های متفاوت در مواجهه با مسایل اجتماعی و سیاسی، عملکرد یکسانی داشته باشند. این اصل در برخورد حاج شیخ عبدالکریم حایری با رضاشاه نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.مشی سیاسی آیت الله حایری در برابر فرد مستبد و بی منطقی همچون رضاشاه به خوبی بیانگر آن است که تدابیر هوشمندانه ایشان، در حفظ اسلام و حراست از حوزه تازه تاسیس قم بسیار موثر بوده است.گرچه مسیله کشف حجاب، امر بسیار بااهمیتی محسوب می شد، اما مهم تر از آن حفظ اساس دین و حوزه تازه تاسیس قم بود و حاج شیخ عبدالکریم حایری شدت عمل در مسیله کشف حجاب و قیام علیه حکومت را نه تنها موثر نمی دانست، بلکه با توجه به روحیات رضاشاه، آن را تهدیدی برای اساس اسلام و حوزه علمیه یافته بود.

    کلیدواژگان: شیخ عبدالکریم حائری، رضاشاه، سیاست، حوزه علمیه، کشف حجاب
  • محمد ملک زاده* صفحات 29-46

    روحانیت متعهد در طول تاریخ تشیع وظایف بسیار مهمی در راستای هدایت فکری و اعتقادی مسلمانان و مبارزه با سلطه دشمنان اسلام بر جامعه اسلامی در ابعاد مختلف سیاسی اجتماعی برعهده داشته است؛ این وظایف به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی که با طلایه داری  قشر مردمی و انقلابی صورت گرفت بسی حساس تر و خطیرتر گردید. از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی6 و رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای رسالت اصلی روحانیت، حفظ روحیه انقلابی و دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی است. از دیدگاه رهبر انقلاب، انقلابی گری خصیصه ذاتی و همیشگی انقلاب اسلامی است و ازاین رو بقاء نظام جمهوری اسلامی نیز که محصول انقلاب اسلامی است، بدون حفظ روحیه انقلابی و عمل به ارزش های انقلاب اسلامی میسر نیست. این مهم تنها با حضور و پیشگامی روحانیت متعهد از طریق حفظ ارتباط صمیمانه و مستمر با مردم و هوشیاری در برابر توطیه های عناصر نفوذی دشمنان اسلام و انقلاب امکان پذیر خواهد بود.

    کلیدواژگان: آیت الله خامنه ای، امام خمینی، حوزه های علمیه، روحانیت، وظایف و کارکردها
  • علی اکبر عالمیان* صفحات 47-59

    موضوع «نسبت بین حوزه و نظام اسلامی» از مسایل مهم سیاسی تاریخ معاصر به شمار می آید.این مهم به ویژه به خاطر تاسیس نظام جمهوری اسلامی توسط روحانیت از اهمیت دوچندان برخوردار است. این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی و نیز تحلیل محتوا است درصدد پاسخ به این پرسش است که «نسبت بین حوزه و نظام اسلامی از منظر امام خامنه ای چگونه تحلیل می شود؟» نتیجه این پژوهش این است که از منظر مقام معظم رهبری جریانات سیاسی حوزه، عموما به دو دسته جریان موافق و مخالف با انقلاب تقسیم می شوند. رابطه جریان موافق با انقلاب در حوزه و حکومت، تنگاتنگ، تعاملی و حمایتی باید باشد. ایشان به چهار شبهه برآمده از این مسیله، جواب می دهند که شامل نقض استقلال حوزه ها، دورماندن از درس و بحث، قداست زدایی از پیکره حوزه و روحانیت و شبهه آخوند حکومتی می شود.

    کلیدواژگان: حوزه علمیه، نظام اسلامی، نسبت بین حوزه و نظام، سکولاریسم
  • سید روح الله لطیفی* صفحات 61-73

    انقلابی گری ازجمله رسالت های انبیای الهی می باشد که به عنوان میراثی پایدار و ماندگار به وارثان حقیقی انبیا؛ یعنی حوزه های علمیه و روحانیت به یادگار مانده است و تاریخ اسلام همواره شاهد حاکمیت چنین روحیه ای بر حوزه های علمیه و علمای راستین بوده است، با این حال در گذر زمان عواملی موجب دور شدن حوزه و روحانیت از روحیه انقلابی می شود که با شناخت درست و به موقع و آگاهی بخشی به جامعه روحانیت از افتادن در این ورطه که مانع از تحقیق رسالت ذاتی روحانیت می باشد بایستی پیشگیری کرد که مهم ترین این موارد عبارتند از: دنیاگرایی و خروج از زی طلبگی، فقدان یا ضعف آگاهی و تحلیل سیاسی، ضعف بصیرت سیاسی، نفوذ جریان های انحرافی، تعلقات و وابستگی های جناحی و گروهی و خانوادگی، غلبه روحیه محافظه کاری و بی تفاوتی نسبت به مسایل سیاسی و اجتماعی و ضعف ارتباط میان نیروهای انقلابی.

    کلیدواژگان: حوزه علمیه، انقلاب اسلامی، حوزه انقلابی
  • علی مجتبی زاده* صفحات 75-92

    ماهیت دینی نظام جمهوری اسلامی و نقش و مسیولیت روحانیت، به عنوان نهاد متولی دین و حافظ احکام و ارزش های اسلامی، ضرورت حضور روحانیت در عرصه سیاسی اجتماعی و مدیریتی را به همراه دارد. این حضور از گذشته تا به امروز همواره مورد بحث و مناقشه بوده و با بروز برخی مشکلات و کاستی ها به ویژه در چند سال اخیر تشکیک هایی در مورد آن مطرح شده است. از این رو بازخوانی ضرورت مدیریت سیاسی روحانیت و ارزیابی آن و ترسیم بایسته ها و آسیب های فراروی آن ضروری می نماید. تحلیل منصفانه از حضور روحانیت در عرصه های مدیریتی در طول حیات نظام جمهوری اسلامی بیانگر آن است که با وجود همه موانع، کاستیها و دشمنیها، روحانیت با برخورداری از اعتماد مردمی و سرمایه اجتماعی توانسته است در فراز و فرودهای مختلف و در برابر بحران ها و مشکلات، کشور را اداره کند. بحران هایی که می توانست هر نظام سیاسی را با چالش جدی و حتی خطر فروپاشی روبرو سازد و اگر روحانیت در میدان سیاسی و اجتماعی حضور نمی یافت، مشکلات به مراتب بیشتر و جدی تری فراروی نظام قرار داشت و استحاله هویت اسلامی و ارزشی نظام دور از انتظار نبود.

    کلیدواژگان: روحانیت، مدیریت سیاسی، امام خمینی، جمهوری اسلامی
  • ذکرالله محمدی* صفحات 93-116

    آیت الله حایری با تاسیس و بازسازی حوزه علمیه قم، توانست کار فرهنگی عمیقی را برای تقویت دین مبین اسلام و مکتب اهل بیت% انجام دهد؛ آن بزرگوار به مدت 15 سال، در دوره پرالتهاب رضاخان قلدر و دیکتاتور، این حوزه نوپا و مقدس را با تحمل مصایب و مشکلات طاقت فرسا، به خوبی و به نحو شایسته اداره کرد. آن جناب، با صبر، بردباری، کفایت و درایت، کار عمیق علمی و فرهنگی خویش را انجام داد و شاگردانی مجتهد و زبردست، تربیت نمود که توانستند در تحولات سیاسی اجتماعی کشور بزرگ و پهناور ایران، نقش ممتازی را ایفا نمایند؛ از جمله آنان، آیات عظام: سید صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت، سید محمدرضا گلپایگانی، شیخ محمدعلی اراکی و به ویژه امام خمینی6 بودند؛ امامی که توانست رهبری انقلاب شکوهمند اسلامی را تا پیروزی نهایی، عهده دار شود. در جریان انقلاب، حوزه عظیم و توانمند قم، یکی از عوامل اصلی پیروزی محسوب می شود؛ به دلیل اینکه رهبری این انقلاب؛ یعنی خمینی کبیر، از شاگردان و پرورش یافتگان حوزه ای بود که به همت و پشتکار شیخ عبدالکریم حایری یزدی تاسیس شد.

    کلیدواژگان: شیخ عبدالکریم حائری، امام خمینی، گلپایگانی، اراکی، تحولات
  • علی ذوعلم* صفحات 117-135

    آنچه پیش‎روی دارید گفتگویی است با جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای علی ذو علم[1] عضو هییت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با موضوع حوزه و روحانیت و اقتضایات زمانه انجام گرفته است در این نشست به مباحثی چون آزاداندیشی و ضابطه های نواندیشی در حوزه های علمیه، خطر نفوذ سکولاریسم در حوزه ها و نیز ضرورت وجود و تداوم یک حوزه انقلابی مورد توجه قرار گرفته است.

    کلیدواژگان: حوزه، روحانیت، اقتضائات زمانه
  • مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات* صفحات 147-168

    فصلنامه پاسخ با توجه به رسالت مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه یک بخش از نشریه را به درج تعدادی از پرسش ها و شبهات مطرح در موضوعات مختلف که در گروه های علمی این مرکز بررسی و پاسخ داده شده اختصاص داده است. در این بخش به اختصار حاصل برخی از این پژوهش ها برای استفاده پژوهشگران محترم و مخاطبان عزیز نشریه پاسخ ارایه می گردد.

    کلیدواژگان: روحانیت، نظام، شیعه، شبهه
|
  • Pages 15-28

    By analyzing the political behavior of scholars, it is necessary to pay attention to the contexts and conditions of their time. It is not possible to expect scholars to have the same performance in different situations and times when facing social and political issues. This principle should also be taken into consideration in the interaction between Haj Sheikh Abdul Karim Haeri and Reza Shah. Ayatollah Haeri's political approach against a despotic and irrational person like Reza Shah clearly shows that his smart measures were very effective in preserving Islam and protecting the emerging seminary of Qom. Although the issue of uncovering the hijab was considered very important, it was more important to preserve the basis of religion and the newly established area of Qom. According to Reza Shah's behaviorism, in the issue of removing the hijab, Hajj Sheikh Abdul Karim Haeri did not consider the severity of action and rebellion against the government to be effective.

    Keywords: Sheikh Abdul Karim Haeri, Reza Shah, Politics, theological field, Discovery of hijab
  • Mohammad Malekzadeh Pages 29-46

    Throughout the history of Shiism, the committed clergy have performed very important tasks in the direction of the intellectual and religious guidance of Muslims, including: fighting the domination of the enemies of Islam in various political and social dimensions, especially after the victory of the Islamic Revolution, which was much more sensitive. From the perspective of the founder of the Islamic Republic, Imam Khomeini, and the Supreme Leader of the Revolution, Ayatollah Khamenei, the main mission of the clergy is to maintain the revolutionary mood and defend the values of the Islamic Revolution. From the point of view of the leader of the revolution, revolutionism is one of the inherent and permanent features of the Islamic revolution. Therefore, the survival of the Islamic Republic system is also the result of the Islamic Revolution. Without maintaining the revolutionary mood, it is not possible to follow the values of the Islamic Revolution. Preservation of this important element will be possible only with the presence and pioneering of the committed clergy through sincere and continuous communication with the people, as well as vigilance against the conspiracies of the influential elements of the enemies of Islam and the revolution.

    Keywords: Ayatollah Khamenei, Imam Khomeini, Seminaries, clergy, Tasks, functions
  • Pages 47-59

    The issue of "the relationship between the seminary and the Islamic government" is one of the most important political issues in contemporary history. This is especially important because of the establishment of the Islamic Republic by the clergy. This descriptive-analytical research seeks to answer the question: "How is the relationship between the seminary and the Islamic government analyzed from the perspective of Ayatollah Ali Khamenei?" The result is that from the opinions of the Supreme Leader, the political groups of the seminary are generally they are divided into two groups, those who are in favor and those who are against the revolution. The relationship between the group in favor of the revolution in the seminary and the government should be close, interactive and supportive. The group who are in favor of the revolution respond to four doubts: violation of the seminary's independence, distance from education, de-sanctification of the seminary and the clergy, and suspicion of the government's clergy.

    Keywords: Seminary, Islamic system, relationship between seminary, government, secularism
  • Pages 61-73

    Revolutionism is among the missions of divine prophets, which has transferred the true heirs (scholars and clergy), as a stable and lasting legacy. The history of Islam has always witnessed the rule of such a mood in the seminaries and true scholars. However, with the passage of time, some factors cause seminaries and clergy to move away from this approach. This deviation should be recognized in time. Infact, by the proper awareness, it is possible to prevent the clerical community from falling into this abyss that prevents it from fulfilling its inherent mission. The most important deviations are secularism, a departure from the lifestyle of a seminary student, lack or weakness of political awareness and insight, influence of deviant sects, predominance of factional, group, and family affiliations, conservatism and indifference towards political-social issues, as well as weak communication between revolutionary forces.

    Keywords: theological field, Islamic Revolution, Revolutionism
  • Ali Mojtabazadeh Pages 75-92

    The religious nature of the Islamic Republic system and the role and responsibility of the clergy (as an institution responsible for religion and guardian of Islamic rules and values) entails the necessity of the presence of the clergy in the political, social and administrative spheres. It has always been discussed and disputed from the past until today, and with the emergence of some problems and shortcomings, doubts have been raised about it. Therefore, re-reading the necessity of the political management of the clergy, drawing the needs and harms. A fair analysis of the presence of the clergy in the management fields during the life of the Islamic Republic shows that despite all the obstacles, shortcomings and enmities, the clergy, with the trust of the people and social capital, has been able to survive in various fluctuations and in the face of crises. If the clergy was not present in the political and social fields, perhaps the crises that could make any political system face a serious challenge and even the risk of collapse. Consequently, the transformation of the Islamic identity and the value of the system was not far from expectations.

    Keywords: clergy, Political Management, Imam Khomeini, Islamic Republic of Iran
  • Zekrullah Mohammadi Pages 93-116

    By establishing and renovating the seminary of Qom, Ayatollah Haeri took a profound cultural action to strengthen the religion of Islam and the Ahl al-Bayt school. For 15 years, during the tumultuous period of the Reza Khan's dictatorship, he managed this emerging and holy theological field, enduring the overwhelming problems, well and in a worthy manner. With patience, tolerance, sufficiency and tact, he did his deep scientific and cultural work and trained hardworking and great students who were able to play a distinguished role in the political and social developments of the great and vast country of Iran. Among them were the great Ayatollahs: Seyed Sadr al-Din Sadr, Seyed Mohammad Taqi Khansari, Seyed Mohammad Hojjat, Seyed Mohammad Reza Golpayegani, Sheikh Mohammad Ali Araki, and especially Imam Khomeini. Imam Khomeini who was able to lead the glorious Islamic revolution until the final victory. During the Islamic revolution, the powerful seminary of Qom is considered one of the main factors of its victory.

    Keywords: Ayatollah Haeri, Imam Khomeini, Golpayegani, Araki, developments