فصلنامه پژوهش های کاربردی در مهندسی صنایع
سال پنجم شماره 15 (زمستان 1401)

یکی از مسایلی که سازمان ها هنگام پیاده سازی استانداردهای ایزو 9001 در مرحله مستتندسازی با آن روبرو هستند نحوه تدوین مستندات سیستم مدیریت کیفیت سازمان به ویژه روش های اجرایی و دستورالعمل های کاری است. یکی از انواع مستندات سیستم مدیریت کیفیت که در استانداردهای خانواده ایزو 9001 به آن استناد شده است روش اجرایی مدون است. استاندارد ایزو 9000 روش اجرایی را "راه مشخص برای انجام یک فعالیت یا یک فرآیند" تعریف مینماید که میتواند مدون یا باشد یا نباشد و میگوید هرگاه روش اجرایی به صورت مدون باشد، غالبا اصطلاح "روش اجرایی مدون" یا "روش اجرایی مکتوب" برای آن استفاده میشود. با توجه به اهمیت روش اجرایی استاندارد در سیستم کنترل کیفیت، مقاله حاضر با هدف بررسی فرایند ساخت و تولید برای دو محصول شامپو و کرم در شرکت بین المللی آزمایشگاهی تحقیقاتی آموزشی و تولیدی دکتر کامکار انجام شد. در ادامه هدف از تهیه این رویه، مستندات، دامنه و مسیولیت های مربوطه تشریح داده شده است.

ایمنی مواد غذایی به وجود خطرات ناشی از موادغذایی در زمان دریافت توسط مصرف کننده مربوط است. از آنجایی که بروز خطرات ایمنی مواد غذایی میتواند در هر مرحله ای از زنجیره موادغذایی اتفاق میافتد به کارگیری کنترل کافی در سراسر زنجیره مواد غذایی ضروری میباشد. بنابراین ایمنی مواد غذایی با تلاش های مشترک کلیه طرف های ذینفعان در زنجیره موادغذایی تضمین میشود. سازمان های درون زنجیره مواد غذایی دامنهای از تولیدکنندگان خوراک دام و تولیدکنندگان اولیه تا تولیدکنندگان مواد غذایی، حمل و نقل کنندگان، انبارداران مواد غذایی و پیمانکاران فرعی برای خرده فروشی و ارایه خدمات موادغذایی)همراه با سازمان های وابسته نظیر تولیدکنندگان تجهیزات، مواد بسته بندی، مواد پاک کننده، افزودنی ها و مواد تشکیل دهنده(را در بر میگیرد. ارایه دهندگان خدمات نیز مشمول این دامنه میگردند. این استاندارد الزامات یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی را تعیین مینماید که عناصر کلیدی شناخته شده را برای حصول اطمینان از ایمنی مواد غذایی در طول زنجیره مواد غذایی تا مصرف نهایی تضمین میکند.

موضوع ارزیابی عملکرد یکی از مباحث گستردهای است که دامنه وسیعی از رشته ها و صاحب نظران بر آن اثرگذار بوده اند و گزارش ها و مقالات جدیدی درباره آن نوشته شده است. ارزیابی عملکرد فرآیندی است که عملکرد فرد یا گروه در رابطه با اجرای وظایف محوله را تعریف می نماید. از این رو در تحقیق حاضر، تلاش شد تا در شرکت ایران تابلو به عنوان مطالعه موردی به بررسی و ارزیابی عملکرد گروه های طراحی و تصدیق مهندسی بپردازیم. و نتایج نشان داد با توجه به ارزیابی انجام شده از روند عملکرد کلی گروه های مهندسی، اکثریت امتیاز گروه ها در نیمه دوم سال 1396 بالاتر از اهداف کیفی تعیین شده و روند مطلوبی دارد اما از بین 6 گروه مورد ارزیابی امتیاز گروه های شماره 5 و 10 کمتر از اهداف کیفی تعیین شده میباشد و لازم است ضمن مشخص نمودن علل آن، روش اجرایی تعیین و اجرا گردد.

محصول نامنطبق به محصول یا مادهای اطلاق میگردد که کلیه الزامات و ویژگیهایی که برای آن محصول یا ماده تعریف و تعیین شده دارا نیست. محصول نامنطبق توسط افرادی که صلاحیت تصمیم گیری برای آنرا دارند میتواند ضایع شود یا تحت شرایط خاص پذیرفته شده یا ترخیص گردد. پس از شناسایی و ثبت عدم انطباق حتی در صورتی که عدم انطباق مشاهده شده حل شده باشد باید با فرآیندی مناسب عدم انطباق ریشه یابی و سپس با اقداماتی مناسب اصلاح شده و از بروز مجدد آن جلوگیری به عمل بیاد. عدم واکنش مناسب و صحیح به عدم انطباق میتواند باعث تکرار عدم انطباق، کاهش کیفیت خدمات، عدم رضایت مشتریان و وفاداری کارمندان و ایجاد ریسک های جدی برای کسب و کار شود. برای مثال در صورتی که بخشی از تاسیسات به دلیل مشکلات فنی دچار حریق شده باشد، پس از اطفای حریق باید این عدم انطباق ثبت شود تا با ریشه یابی فنی و اصولی این مشکل، از بروز این مشکل و ریسک در آینده جلوگیری شود در حین حل این مشکل ممکن است نیاز باشد دستورالعمل های جدیدی تدوین شده و یا فرآیندی بازنگری شده تا اشکالات سیستم حل شود. از این رو، هدف از تحقیق حاضر، بررسی فرایند کنترل محصول نامنطبق در شرکت بین المللی آزمایشگاهی تحقیقاتی آموزشی و تولیدی دکتر کامکار میباشد. در ادامه فرم های مربوطه و فرآیند و رویه ها توضیح داده شده است.

برای اجرای یک برنامه کنترل کیفیت موثر، یک شرکت باید در همان ابتدا تصمیم بگیرد که استانداردهای خاصی را برای محصول و یا خدمات، رعایت نماید. سپس میزان اقدامات کنترل کیفیت باید تعیین شود. به عنوان مثال، درصد واحدهای آزمایش شده در هر دسته. در مرحله بعد، داده های دنیای واقعی باید جمع آوری شوند. مانند درصد خرابی واحدها و نتایجی که باید به پرسنل تعمیر و نگهداری گزارش شود. سپس اقدام اصلاحی باید تصمیمگیری شود. اگر بیش از حد بسیاری از خرابی های واحد یا مواردی از خدمات ضعیف اتفاق بیفتد، باید طرحی برای بهبود فرآیند تولید یا خدمات طراحی و اجرا شود. برای این منظور، تحقیق حاضر با هدف بررسی نحوه بازرسی و کنترل کیفیت ملزومات بسته بندی در شرکت بینالمللی آزمایشگاهی تحقیقاتی آموزشی و تولیدی دکتر کامکار انجام شد.