نشریه مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری
پیاپی 13 (زمستان 1401)

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی واقعیت درمانی بر وابستگی به فضای مجازی و پرخاشگری در نوجوانان دختر است. این پژوهش در قالب یک پژوهش نیمه آزمایشی با گروه گواه و در چهارچوب یک طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای دو گروه آزمایشی و گواه اجرا شد. جامعه آماری این مطالعه شامل کلیه نوجوانان دخترساکن شهرستان قصرشیرین در سال 1401 را تشکیل دادند وحجم نمونه 32 نوجوان دختر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و سپس به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی (16 نفر) و کنترل (16 نفر) جایگزین شدند . در این پژوهش از پرسشنامه های اعتیادبه اینترنت یانگ(1998)پرخاشگری اهواز(1375) استفاده گردید و مداخله واقعیت درمانی به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای در گروه آزمایش انجام گردید. داده های پژوهش با استفاده آزمون تحلیل کواریانس چند متغیری(مآنکوا) مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیری نشان داد که واقعیت درمانی در سطح (01/0> P، 027/2435F=) بر وابستگی به فضای مجازی و پرخاشگری در نوجوانان دختر در مرحله پس آزمون اثرمعناداری داشته است. بنابراین با عنایت به معنی دارشدن فرضیه این پژوهش می توان نتیجه گرفت که در این پژوهش، واقعیت درمانی توانسته است موجب کاهش وابستگی به فضای مجازی و پرخاشگری در نوجوانان دختر شهرستان قصرشیرین گردد.

تربیت اصل بسیار بنیادی در شکل گیری شخصیت هر فرد دارد. تربیت هر انسانی می‌تواند زمینه ساز سعادت یا شقاوت او در دنیا و آخرت باشد. تربیت نسلی صالح و شایسته از وظایف مهم والدین است. دین اسلام دین جامع و کاملی است که در بردارنده تمامی نکات تربیتی و اخلاقی است. هر کس در تربیت فرزند خویش از منابع غنی اسلامی بهره بگیرد بی شک منافع بسیاری خواهد برد. در این مقاله تلاش شده تا با بهره گیری از یکی از منابع غنی شیعیان نهج البلاغه، در خصوص تربیت صحیح فرزند با تاکید بر نامه امام علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام چندین توصیه مهم ذکر شود. این مقاله از نوع توصیفی و کتابخانه ای است و هدف از نگارش آن بیان برخی از توصیه های امام علی در خصوص تربیت فرزند است.

معلمان برای پیشبرد فرایند آموزش در کلاس های خود، سعی و تلاش زیادی می کنند تا از روش ها و فنون گوناگون و بعضا نوین استفاده کنند. آنها علاوه بر مطالعه دقیق کتب درسی و کمک درسی، تجارب ارزنده خود و معلمان دیگر را مورد استفاده قرار داده تا به اهداف مورد نظر و چشم اندازهای نظام تعلیم و تربیت برسند و معلمان دینی هم از این امر مستثنا نیستند. نگارنده در این مقاله پیش رو بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که چه ویژگی های فردی و چه سبک ها و راهکارهای عملی در مدیریت و پیشرفت کلاس های دین و زندگی دوره متوسطه موثر است. با عنایت و توجه به دستورات دین مقدس اسلام، دیدگاه اولیای تعلیم و تربیت و روان شناسان و نیز تجربه شخصی نگارنده، روش ها و راهکارهایی فردی برای معلم دین و زندگی، و اصولی کاربردی برای طراحی در این کلاس ارایه شده است. بهره گیری از این ویژگی ها، روش های کاربردی و تجارب سال های متمادی در تدریس این درس، موید کارابودن آنها در امر آموزش درس دین و زندگی بوده است.

میزان امید به اشتغال در بین نسل جوان یکی از دغدغه های جوامع توسعه‌یافته است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سرسختی روان شناختی و فرسودگی تحصیلی در پیش بینی امید به اشتغال دانشجویان صورت گرفت.

موارد و روش پژوهش:

 روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی - همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 1401-1402 تشکیل داد. روش نمونه گیری پژوهش حاضر از نوع تصادفی طبقه ای بود که از بین دانشجویان رشته های مشاوره، روان شناسی، علوم تربیتی و فیزیولوژی ورزشی به ترتیب 17، 34، 23 و 29 نفر انتخاب شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسش‌نامه سرسختی روان شناختی کوباسا (1982)، فرسودگی تحصیلی برسو (1997) و امید به اشتغال قریشی راد (1378) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل نیز از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره صورت گرفت.

یافته ها نشان داد بین متغیر سرسختی روان شناختی با امید به اشتغال (01/0>P) و فرسودگی تحصیلی با امید به اشتغال (01/0> P) رابطه معنادار وجود دارد و همچنان یافته ها نشان داد 20 درصد از واریانس امید به اشتغال بر اساس سرسختی روان شناختی و فرسودگی تحصیلی قابل پیش بینی است.

نتایج نشان داد بین متغیرهای سرسختی روان شناختی و فرسودگی تحصیلی به ترتیب رابطه مثبت و منفی معناداری با امید به اشتغال وجود دارد و سرسختی روان شناختی و فرسودگی تحصیلی توانایی پیش بینی امید به اشتغال را دارا هستند.

طی مطالعات انجام شده یکی از شایع ترین اختلالات روانشناختی، اضطراب و افسردگی شناخته شده است. پیامدهای اختلالات حاضر چالشهایی در زندگی افراد ایجاد می کند و درمان اختلالات حاضر نیز درمانگران را با چالش عود مواجهه می کند. از این رو پیشگیری یکی از راهکارهای مهم در این زمینه است. هدف از مطالعه حاضر شناسایی مداخلات روانشناختی شایع و اثرگذار برای پیشگیری از اضطراب و افسردگی است. 

روش شناسی: 

مطالعه حاضر به شیوه مطالعه مروری انجام شد. جستجوی پایگاه های اطلاعاتی PubMed, Scopus, PsycINFO Web of Science, ProQuest, Google Scholar, Ovide, Elsevier, با استفاده از کلمات کلیدی \"پیشگیری\"، \"مداخله\"، \"اضطراب\" و \"افسردگی\" در بازه زمانی 2010 تا 2020 انجام شد.

از 378 مقاله انتخاب شده پس از اعمال معیارهای ورود و خروج 18 مطالعه استخراج شد. 18 مطالعه انتخاب شده به شیوه سیستماتیک ریو و متاآنالیز انجام شده بود که در مجموع 422 مقاله را مورد بررسی قرار داده بودند. مطالعات حاضر نشان داد که مداخله شناختی – رفتاری CBT شایع ترین رویکرد روانشناختی برای پیشگیری از افسردگی و اضطراب است.

مطالعه حاضر نشان داد که مداخلات پیشگیرانه بر پایه مدرسه در مرحله کودکی و نوجوانی به شیوه مداخلات شناختی-رفتاری و بسته های ارتقاء تاب آوری در پیشگیری از اضطراب و افسردگی در این دوران اثربخش بوده است. مداخله حاضر در دوران بزرگسالی نیز اثربخش بوده است. رویکرد شناختی-رفتاری بر پایه اینترنت و تکنولوژی های نوین یکی از رویکردهای نوین و شایع در مطالعات حاضر است. لذا ضرورت توجه به مداخلات روانشناسی پیشگیرانه در مطالعات داخل کشور و مراکز ارتقاء سلامت روان مورد توجه است.

هدف تحقیق حاضر مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مورد خشونت و عادی شهر تهران است. پژوهش حاضر از نظر هدف جزء پژوهش‌های توصیفی علی – مقایسه‌ای می‌باشد که با استفاده از پرسشنامه طرحواره (یانگ فرم کوتاه اجرا شده است. گروه نمونه با روش غیرتصادفی و در دسترس شامل 40 نفر از زنان عادی و مورد خشونت از جامعه آماری زنان شهر تهران است که در سال 1401 به کلینیک‌های مشاوره‌ای و روانشناسی مراجعه کردند. به منظور تجزیه و تحلیل در سطح توصیفی از شاخص‌های مرکزی و جدول فراوانی و درصد برای متغیرهای جمعیت شناختی و جهت تعیین نرمال بودن داده‌ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف تک نمونه‌ای و در سطح استنباطی از واریانس چندمتغیره (مانووآ) استفاده شد. نتایج حاکی است 78 درصد تفاوت در طرحواره های ناسازگار اولیه مربوط به خشونت علیه زنان بوده است. کلید واژه‌ها: طرحواره های ناسازگار اولیه ، زنان مورد خشونت

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه اعتیاد به اینترنت با ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های فرزندپروری انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی بود. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان کارشناسی دانشگاه صنعتی قم به تعداد 2500 نفر بود که در سال 1401-1400 مشغول تحصیل بودند که نمونه‌ای به حجم 260 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد. سنجش متغیرها بر اساس پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگIAT ، پرسش‌نامه شخصیتی NEO و پرسش‌نامه اقتدار والدین PAQ بود. نتایج تحقیق نشان داد بین اعتیاد به اینترنت با ویژگی‌های شخصیتی روان‌رنجوری، سازگاری، برون‌گرایی و وظیفه شناسی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین سبک‌فرزندپروری مقتدر و استبدادی با اعتیاد به اینترنت رابطه معناداری وجود دارد. به نظر می‌ رسد ویژگی‌‌های شخصیتی جوانان در کنار سایر عوامل از جمله سبک‌های فرزندپروری نقشی مهم در اعتیاد به اینترنت ایفا می‌‌کند و لزوم توجه به این عوامل در برنامه های پیشگیری از اعتیاد ضروری است.

پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه هوش استراتژیک مدیران با مهارت‏ حرفه‏ ای و عملکرد معلمان مدارس ابتدایی شهر مهران صورت گرفته است.جامعه آماری کلیه معلمان مدارس ابتدایی شهر مهران به تعداد 100 نفر در سال 1400 می‏باشند که با روش تمام ‏شمار به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است.برای اندازه‏گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه‏ های هوش استراتژیک بخیت و همکاران (1394)، مهارت‎‏های حرفه ‏ای معلمان سلیمانی (1392) و پرسشنامه عملکرد شغلی میرکمالی و کرمی (1395) استفاده شد.برای تجزیه و تحلیل داده ‏ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره از طریق نرم ‏افزار spss22 و همچنین نرم ‏افزار آموس جهت بررسی میزان اثرگذاری هر یک از متغیرها استفاده شد.بر اساس یافته ‏ها، سطح معناداری اکثر فرضیه‏ ها کمتر از 0.05 بود. اکثر فرضیه‏ ها در سطح اطمینان 95% پذیرفته شدند. لذا با توجه به اهمیت هوش استراتژیک مدیران در پیشرفت و ارتقای مهارت حرفه ‏ای و عملکرد معلمان، پیشنهاد می‏ ‏شود فضای آموزشی مناسب، بودجه و امکانات کافی در مدارس برای اجرای علمی و عملی مولفه ‏‏های هوش استراتژیک را فراهم نمایند.

آموزش املا مستلزم خرده مهارت ها و توانایی های بسیار است که متناسب با آسیب به هر یک از این خرده مهارت ها، یک نوع غلط املایی در فراگیر شکل می گیرد؛ می توان به خطاهایی از نوع حافظه بینایی، حافظه توالی بینایی، حساسیت شنوایی، آموزشی، دقت، حافظه شنوایی و نارسانویسی اشاره کرد؛ به همین دلیل آموزش و یادگیری املا چندان آسان نیست. پژوهش حاضر در سال تحصیلی 1401-1400 در مرکز اختلالات یادگیری و دبستان قایم کرمانشاه و در پایه سوم انجام شده است. هدف پژوهش، بررسی راه های تقویت املای «پوریا» دانش آموز کلاس سوم ابتدایی و ارایه روش های مناسب برای بهبود و حل مشکلات ضعف املا وی است. روش تحقیق کیفی و از نوع آموزش پژوهی و از نظر هدف کاربردی است. جهت رسیدن به هدف پژوهش، پس از بررسی و اعتباربخشی، راه حل ها به صورت موقت تعیین و اجرا شدند برای گردآوری داده ها از مشاهده، دفتر املا و پوشه کار دانش آموز و مطالعه کتب، مقالات و مجلات مختلف استفاده شده است. نتایج نشان داد که با استفاده از فلش کارت تصویری، املای تقویت حافظه، استفاده از املا همراه بازی و آزمون-مطالعه-آزمون، املای دانش آموز به طور قابل توجهی بهبود یافت و علاقه به درس املا در او نسبت به قبل از اجرای طرح، بیشتر شده است.

این پژوهش مقایسه بین باور به دنیای عادلانه در مادران کودکان عقب مانده ذهنی و مادران کودکان عادی شهر ورامین است.

روش تحقیق بصورت توصیفی و علی-مقایسه ای بوده و از طریق پرسشنامه ها اجرا شده و جامعه آماری :مورد مطالعه شامل کلیه مادران دارای کودکان عقب مانده ذهنی شهر ورامین که به دو مرکز موجود در سطح شهر بود بصورت داوطلب 50 نفر انتخاب شدند.نمونه گیری بصورت در دسترس انجام شد.

نتایج حاصل نشان دهنده این بود که بین باور به دنیای عادلانه در مادران کودکان عقب مانده ذهنی و مادران کودکان عادی تفاوت معناداری وجود دارد. بین قدرت تحمل ابهام در مادران کودکان عقب مانده ذهنی و عادی تفاوت معناداری ملاحظه شد نهایتا\" در متغییر آخر مشخص گردید بین خوش بینی /بدبینی در مادران کودکان عقب مانده ذهنی و مادارن کودکان عادی تفاوت چشمگیری مشاهده شد.

با ظهور ویروس کرونا، زندگی و سلامت میلیون ها انسان مورد تهدید قرار گرفته است. این بیماری علاوه بر این که افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری را به همراه داشت بلکه باعث گسترش مشکلات روانی در کل جهان شده است. عدم قطعیت و پیش بینی ناپذیری شیوع همه گیری بیماری عفونی، پتانسیل بالایی برای افزایش اضطراب ناشی از سرایت بیماری دارد. هدف این پژوهش بررسی رابطه اضطراب سلامت و اختلال وسواس-جبری اشخاص با اضطراب کرونا بود. برای این منظور طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 240 دانشجو دانشگاه آزاد واحد نیشابور با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر اضطراب کرونا، اضطراب سلامت، اختلال وسواس جبری خود مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که بین اضطراب کرونا با اضطراب سلامت و اختلال وسواس جبری شخص ارتباط معناداری وجود دارد بطوریکه اضطراب سلامت و اختلال وسواس-جبری اضطراب کرونا را بصورت مثبت پیش بینی می کنند. این پژوهش نشان دهنده اهمیت متغیرهای اضطراب سلامت و اختلال وسواس-جبری در برابر اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا است.

فرهنگ دموکراتیک شامل مجموعه‌ای از ارزش ها، نگرش ها، قواعد و رویه‌های مشترک شهروندان و نهادهاست که بدون وجود آن‌ها دموکراسی محقق نمی‌شود. کودکستان ها و مدارس ابتدایی نقش کلیدی در آموزش و انتقال فرهنگ دموکراتیک ایفا می‌کنند چراکه نحوه مواجهه و برخورد اولیه با جامعه و حوزه عمومی را به کودکان می‌آموزند. هدف این مقاله گسترش شناخت پیرامون آموزش فرهنگ دموکراتیک به خردسالان و ابزارهای خلاقه این آموزش است. سوالات اصلی عبارتند از اینکه خردسالان، محیط اجتماعی کلاس و نقش خود در آن را چگونه درک می‌کنند؟ کدام یک از ادراکات کودکان نسبت به محیط کلاس، ویژگیهای فرهنگ دموکراتیک را منعکس می‌کند؟ داده‌های این مقاله شامل نقاشی ها و توضیحات شفاهی 125 کودک از مدارس کشورهای قبرس، اسراییل، لیتوانی، پرتغال و بریتانیاست که برنامه آموزش یادگیری سواد فرهنگی را اجرا کرده‌اند. روش مورد استفاده، تحلیل محتوای داده‌محور، شامل مقوله‌بندی کیفی داده‌ها، کمی‌کردن مولفه‌های اصلی، و تفسیر بازاندیشانه محتوای نقاشی هاست. این مطالعه نشان می‌دهد که چگونه کودکان 5 تا 6 ساله قادرند ایده‌ها، اصول و رویه‌های فرهنگ دموکراتیک، از جمله مشارکت، همکاری، مذاکره، گفت‌و‌گو، گوش دادن و بیان افکار خود را توضیح دهند. تحلیل داده‌ها شامل پنج مقوله موضوعی از نحوه تفکر کودکان پیرامون زندگی اجتماعی در کلاس درس شان، رویکرد نسبت به فرهنگ دموکراتیک و درک نقش خود در تمرین این فرهنگ در مدرسه می‌شد. رویکرد کودکان نسبت به قوانین؛ اظهارات‌شان پیرامون اقداماتی که به تنهایی یا به عنوان عضوی از یک گروه انجام می‌دهند و دیدگاه هایشان نسبت به هدف و فایده این اقدام، مبنای مقوله‌بندی ما را تشکیل می‌داد. تحلیل ها نشان می‌دهد که نقاشی با همسالان یک فرآیند چندوجهی و گفت‌و‌گومحور برای یادگیری فرهنگ دموکراتیک است. کودکان نه تنها در تعامل کلامی، بلکه در تعامل بصری نیز در زنجیره‌های گفت‌و‌گو شرکت می‌کنند. از آنجایی که توانایی مشارکت در گفت‌و‌گو، یک مهارت اصلی در آموزش دموکراتیک تلقی می‌شود مربیان باید زنجیره‌ گفت‌و‌گوهای دیداری را به عنوان راهی برای آشناسازی دانش‌آموزان با فرهنگ دموکراتیک و ممارست در آن، درنظر گیرند.

هدف مطالعه حاضر بررسی پژوهش های انجام شده در خصوص ارتباط دلبستگی والد-کودک و مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان است تا مبنایی نظری برای مداخله رفتاری کودکان و نوجوانان فراهم نماید. این مقاله بر روی مشکلات رفتاری برونی سازی شده همانند پرخاشگری، نافرمانی و... و درونی سازی شده همانند اضطراب، افسردگی و... تمرکز دارد. بررسی ادبیات پیشینه، حاکی از همبستگی مثبت دلبستگی ناایمن با مشکلات رفتاری می اشد؛ در این مطالعه به طبقه بندی دلبستگی و مشکلات رفتاری، ارتباط بین آنها، عوامل میانی و پیش بین ها پرداخته شده است. تحقیقات آتی بیشتر بر عوامل واسطه ای دلبستگی، نقش پدر، جنسیت با مشکلات رفتاری کودک و نوجوان متمرکز شود تا مطالعه دقیق و دقیقتر شود تا اثربخشی مداخلات رفتاری بهبود پیدا نماید.

هدف تحقیق حاضر اثر بخشی الگوی بالینی خلاقیت درمانی در نشانگان کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی در شهر تهران بود.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کودکان اختلال نارسایی توجه – بیش‌فعالی در کودکان پسر و دختر 5 تا 10 ساله شهر تهران بودند که در سال 1400-1401 به انستیتو روانپزشکی شهر تهران مراجعه کرده اند، بودند, روش نمونه گیری در دسترس بود، از کودکان پسر و دختر دارای اختلال بیش فعالی بر اساس فهرست نشانه مرضی کودک (CSI-4) شناخته شده به تعداد 30 نفر انتخاب شد. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود، که پس از انتخاب تصادفی گروه آزمایش و گواه ،مداخله درمانی برروی گروه آزمایش اجرا گردیدو گروه گواه هیچگونه درمانی دریافت نکردند یافته نشان داد که گروه آزمایش به مراتب شرایط مطلوبی را تجربه کردند و از تمرکز ذهنی بهتری برخوردار بودند.