نشریه آماد و فناوری دفاعی
پیاپی 16 (زمستان 1401)

افزایش روزبه روز حجم اطلاعات، تغییرات شتابان محیطی و ضرورت ارتباط مستمر با محیطی که همواره در حال تغییر و دگرگونی است، نیازمند به روی سازی آماد رسانی سازمان از طریق واگذاری صحیح و به موقع تامین مناسب نیازمندی لجستیکی از خارج سازمان و کم کردن حجم ماموریت های درون سازمانی در موارد قابل واگذاری است. هدف اصلی این پژوهش تدوین راهبردهای برون سپاری خدمات آماد و پشتیبانی نزاجا[1] هست. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی، ازنظر رویکرد، آمیخته و ازنظر روش، اکتشافی- پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. ابتدا شاخص های موثر بر برون سپاری خدمات آماد و پشتیبانی از طریق مصاحبه با خبرگان آمادوپشتیبانی شناسایی و بر اساس آن ها پرسشنامه ای تنظیم و بین مدیران و فرماندهان توزیع گردید. جامعه آماری مصاحبه، خبرگان آمادی نزاجا می باشند که به صورت هدفمند با 6 دانشجوی دافوس اجا[2] که با حوزه آمادی نزاجا آشنا بودن از آن ها مصاحبه انجام گرفت و پژوهشگر به اشباع نظری رسید و مصاحبه قطع گردید. جامعه آماری برای توزیع پرسشنامه کارشناسان، مدیران و فرماندهان حوزه آمادوپشتیبانی نزاجا مستقر در تهران می باشند جامعه آماری به تعداد 97 صاحب نظر که تعداد 78 صاحب نظر با استفاده از جدول مورگان انتخاب گردیدند. نتایج تحلیل ها، به شناسایی سه راهبرد شامل: به کارگیری راهبرد وحدت ملی، راهبرد مردمی کردن دفاع در برابر تهدیدها، راهبرد محوری هسته کوچک دانش بنیان و شبکه بزرگ توانمند و استفاده از شرکت های دانش بنیان و شرکت هایی که امکان تولید تجهیزات و امکانات با مصرف دوگانه نظامی و غیرنظامی به عنوان نهاد تامین کننده توانمند پیشنهاد گردیدند. [1] نیروی زمینی ارتش ج.ا.ا.[2] دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش ج.ا.ا.

حفظ امنیت یکی از دغدغه های اصلی انسان ها از ابتدای خلقت بوده و در عصر کنونی نیزبا فراگیرشدن بیش از پیش استفاده از اینترنت و وابستگی به فضای سایبر، لزوم توجه به آن بیش از گذشته احساس می شود؛ این نگرانی در کنار ویژگی های منحصربه فرد فضای مجازی همچون بی مرزی، تغییرات مداوم و سریع، گمنامی کاربران، هزینه پایین و عدم تواناییدر برآورد میزان و دامنه خسارات وارد شده در مراحل آغازین حملات سایبری کاملا قابل درک است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با هدف شناسایی ظرفیت ها و آسیب های فضای مجازی، با استفاده از ابزار فیش برداری در مطالعات اسنادی و انجام مصاحبه خبرگی تلاش نموده است تا اقدامات مردم پایه و مردم محور را در حوزه دفاع سایبری مورد بررسیقرار دهد. درنهایت نتیجه پژوهش، در کنار شناسایی برخی از مهمترین آسیب ها و چالش های فضای سایبری، مجموعه ای از اقدامات مردم پایه را برای مقابله با تهدیدات فضای سایبر و جلوگیری از نفوذ و بهره برداری دشمن ارایه می نماید.

صنایع دفاعی با توجه به گستردگی بسیار زیادی که دارند دارای زنجیره تامین وسیعی هستند که این زنجیره شامل تولید، توزیع و به کارگیری گسترده و متنوع محصولات و تجهیزات دفاعی است. ایجاد قابلیت هایی نظیر حفظ محرمانگی، یکپارچگی با در نظر گرفتن اصل توزیع پذیری و همچنین شفافیت و امنیت دارای جایگاه ویژه ای در این زنجیره است. فناوری زنجیره بلوکی که از زیرمجموعه فناوری های دفاتر کل توزیع شده است، باعث می شود تا امنیت در سطح بالایی در حوزه اطلاعات و همچنین به صورت مستقیم بین طرف های قرارداد در یک شبکه و بدون نیاز به واسطه ها به وجود آید که این مسیله در زنجیره تامین محصولات دفاعی از اهمیت بالایی برخوردار است. این تحقیق به منظور تعیین تاثیر استفاده از فناوری زنجیره بلوکی بر زنجیره تامین بخش دفاعی و با استفاده از نظرات 30 نفر از محققان و خبرگان بخش های فناوری اطلاعات و ارتباطات، سایبر و حوزه دفاعی کشور تهیه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین قابلیت های زنجیره بلوکی و همچنین حوزه های عملکردی در زنجیره تامین محصولات دفاعی، ارتباط مستقیمی وجود دارد و به کارگیری این فناوری در زنجیره تامین دفاعی تا حد بسیار بالایی به امنیت، شفافیت، عدم تمرکز و ثبات آن کمک نموده و درنهایت موجب ارتقاء امنیت آن می شود.

اهمیت دفاع هوشمند در کنار مفاهیم جدیدی همچون «قدرت هوشمند» «تهدیدات هوشمند» «جنگ هوشمند» و «ارتش هوشمند» بیشتر نمایان می گردد. با بهره گیری مناسب و به موقع از فناوری های نوین از جمله فناوری اینترنت اشیاء در حوزه نظامی و دفاعی، تا حدود زیادی می توان پیاده سازی و مدیریت در این حوزه را با دقت بیشتر و پویاتری انجام داد. با به کارگیری اینترنت اشیاء در فرماندهی و کنترل هوشمند، آماد هوشمند، ترابری هوشمند، پایش محیطی، آموزش و شبیه سازی، ایجاد سیستم های کنترل آتش یکپارچه در زمین، هوا و دریا، تسلیحات هوشمند، مدیریت صحنه نبرد، سنجش مشارکتی در میدان نبرد، مدیریت امکانات و... می توان به قابلیت های دفاعی نوین و اثربخش و درواقع به دفاع هوشمند در نیروهای مسلح در برابر تهدیدات نوین و هوشمند دست یافت. زیرساخت و تجهیزات یکی از ابعاد مهم مقوله دفاع هوشمند مبتنی بر فناوری اینترنت اشیاء است. پژوهش حاضر با عنوان « مولفه ها و شاخص های زیرساخت و تجهیزات اینترنت اشیاء موثر بر هوشمندی دفاع نیروهای مسلح » با روش توصیفی - تحلیلی و با رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) انجام شده است. در این تحقیق، از نظرات 70  نفر از افراد خبره در حوزه علوم دفاعی راهبردی و سایبری کشور در قالب پرسشنامه استفاده شده است. بر اساس پژوهش انجام شده، 5 مولفه و 27 شاخص احصاء شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

امروزه، پیشرفت ها در پردازش، پیش بینی، شبیه سازی و ارایه اطلاعات بیشتر یکپارچه هستند و هنوز باید ازنظر تاثیرات آن بر تغییر و سازمان دهی مجدد حقوق زمین، حکومت مشارکتی و معیشت پایدار ارزیابی شوند. بنابراین، «هوشمند کردن» برنامه ریزی فضایی (آمایش هوشمند) بسیار گسترده تر از محدود کردن آن به پیشرفت های فناوری است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی مولفه های اثرگذار بر شکل گیری آمایش هوشمند در پهنه سرزمینی ایران است. روش تحقیق حاضر ازنظر هدف از نوع کاربردی و ازنظر روش شناسی توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز به شیوه اسنادی -کتابخانه ای جمع آوری شده و با استفاده از قضاوت کارشناسانه و بهره گیری از شیوه پیمایش میدانی (مشاهده و   پرسشنامه) و مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP) به تحلیل داده ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین عوامل مربوط به شکل گیری آمایش هوشمند با توجه به نظر پاسخگویان، مولفه های پویایی هوشمند با وزن 4/28 درصد در رتبه اول و مولفه های اقتصاد هوشمند با وزن 8/23 درصد رتبه دوم را دارا است. در بین مولفه های 33 گانه موثر در شکل گیری آمایش هوشمند، دو مولفه دسترسی به امکانات در سطح بین المللی و شفاف بودن نحوه حکمرانی به ترتیب با 6/11 و 3/11 درصد رتبه اول و دوم قرار دارند. بنابراین، برای دست یابی به آمایش هوشمند در گستره سرزمینی ایران، ابتدا باید به مولفه های پویایی هوشمند و ازجمله دسترسی به امکانات در سطح بین المللی و سپس حکمرانی هوشمند و به ویژه شفاف بودن نحوه حکمرانی پرداخت.

نقش بی بدیل شبکه های اجتماعی در زندگی انسان ها غیرقابل انکار است و امروزه بسیاری از مردم، اخبار را از طریق شبکه های اجتماعی دنبال می کنند. در این راستا رسانه های خبری امر خبررسانی را از طریق شبکه های اجتماعی مانند توییتر و اینستاگرام توسعه داده اند. به همین منظور ارزیابی تکنیک های خبری برای جذب مخاطب و هدایت افکار عمومی در مسیر مطلوب رسانه ها یکی از مهم ترین اهداف سیاست گذاران رسانه ای است لذا ارایه روش های جدید و کارا برای ارزیابی کمی و کیفی عملکرد رسانه ها امری ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش روشی دومرحله ای پیشنهاد شده است. در مرحله اول با استفاده از روش دلفی فازی تکنیک های جنگ روانی مورد غربال و پایش قرار گرفتند سپس با استفاده از روش تحلیل شبکه ای معیارها و زیرمعیارهای مرتبط با جنگ روانی رتبه بندی شدند. نتایج حاصل شده نشان می دهد اصل و استثنا در روایت رتبه اول را در بین 27 زیرمعیار کسب کرده است. اختفا یک منبع غیر موثق در پشت منبع موثق رتبه دوم و واکنش زنجیره ای رتبه سوم، برچسب زنی نیز رتبه های چهارم و پنجم را طبق نظر خبرگان به دست آوردند.