نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی
پیاپی 52 (فروردین 1402)

هنر یکی از آشکارترین جلوه های رازآمیز مدنیت و فرهنگ حیات بشری است که همواره بر زیست بشر مستولی گردیده است. در هر خطه و دیاری که تمدنی به عرصه تجلی میرسد، نماد مختلف هنری، حیرت محققین و پژوهشگران هنر و مدنیت را برانگیخته است. ماهیت و ذات هنر، مسیلهای عرفانی، مینویی و انسانی است که توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. مطالعه حاضر نیز برای پاسخ به این پرسش که هنر در چه وادی قرار دارد؛ به پوزیتیویسم و جایگاه آن در هنر میپردازد. این مطالعه به طور خاص به بررسی هنر در وادی هستی شناسی انتزاعی  و بررسی هنر در وادی شناختی پوزیتیویستی  انضمامی  میپردازد. نتایج حاصل نشان میدهد که هنر از معارف شهودی است و نوعی از علم حصولی به شمار نمیآید بلکه نوعی علم حضوری است. همچنین زمانی که هنر و جنبه انضمامی هنر مورد بحث باشد هنر در وادی شناختی و پوزیتیویستی قرار میگیرد و زمانی که فلسفه هنر و جنبه انتزاعی آن مورد نظر باشد، هنر در وادی هستی شناسی قرار میگیرد. این در حالی است که عمال هنر در یک وادی شامل هستیشناسی و یا پوزیتیویستی گنجانده نمیشود.

پژوهش حاضر به بررسی تاثیر آموزش تلفیقی هنر در ریاضی بر میزان یادگیری ریاضی دانشآموزان دختر پایه اول دوره ابتدایی پیرانشهر میپردازد. جامعه آماری دانشآموزان ابتدایی دختر پایه اول دوره ابتدایی شهرستان پیرانشهر میباشد که برابر  2625 نفر است. جهت انجام پژوهش حاضر، 4 کلاس و از هر کلاس 10 نفر از دانش آموزان دختر پایه اول به عنوان نمونه و با روش نمونه گیری خوشهای انتخاب شدند.20 نفر از دانشآموزان یک مدرسه به عنوان گروه آزمایش و 20 نفر در مدرسه دیگر با عنوان گروه گواه بودند. داده ها با استفاده از ابزار محقق ساخته گردآوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. در بخش آمار توصیفی، میانگین و انحراف معیار و حداقل و حداکثر نمره ها محاسبه گردید. در بخش آمار استنباطی به دلیل اینکه پژوهش از نوع شبه آزمایشی، طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود از آزمون تحلیل کواریانس چند متغیره برای فرضیه کلی و تحلیل کواریانس تک متغیره برای فرضیه های جزیی استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که؛ استفاده آموزگاران از نقاشی و مهارتهای دستی  کاردستی  و ارتباط دادن آن با ریاضی تاثیر معناداری دارد و تاثیر مهمی در یادگیری ریاضی دانش آموزان ابتدایی دارد.

هنر سینما، هنری است که با موسیقی ارتباط تنگاتنگی دارد؛ و به عبارتی موسیقی، یکی از عناصر مهم فیلمها میباشد که فیلمسازان از آن برای انتقال هرچه بهتر پیام و کیفیت تاثیرات دراماتیک و حسی فیلم استفاده می نمایند. لذا موسیقی فیلم از دوران سینمای صامت تا به امروز، به عنوان عنصر مکمل و جداییناپذیر فیلم، فرمها و قالبهای متنوع زیادی را به خود دیده است. بدین منظور در این مطالعه نقش موسیقی بر فیلم و تاثیرگذاری موسیقی فیلم بر مخاطبان مورد بررسی قرار گرفته است و سعی شده است با بررسی فیلمهای سینمای ایران از دهه 40 تاکنون رابطه منطقی بین دو هنر موسیقی و فیلم، به چالش کشیده شود. چرا که به نظر میرسد در دهه های اخیر موسیقی کارکرد اصلی خود را در فیلمها بازنمود نساخته و تنها پرکننده فضای خالی فیلمها بوده اند که این امر خواه ناخواه کیفیت جذب مخاطب را تحت تاثیر قرار داده است. در این مطالعه برای گردآوری داده های اولیه از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته و مطالعات کتابخانه ای بهره گرفته شده است و روش تحلیل داده ها کیفی میباشد، مصاحبه هایی با آهنگسازان موسیقی فیلم، مدیر استودیو موسیقی، مشاور هنری و روانشناس که پس از مطالعات کتابخانه ای برای تدوین مبانی نظری تحقیق توسط مقالات و کتابهای معتبر سپس با کارشناسان نام برده مصاحبه ها انجام شده. پیرو این مطالعه، موسیقی احساساتی را بیان میکند که در میان همه انسانها مشترک است. در سینما که موسیقی همراه کننده فیلم است، نقش به سزایی در تاثیرگذاری آن دارد و موسیقی فیلم باعث میشود در میان مخاطبان حس خوشایندی مشترک ایجاد کند و احساسات مخاطبان را برانگیزد و حتی موسیقی فیلم نوعی »تبلیغ« برای فیلم محسوب میشود که مخاطبان را جذب و ترغیب میکند. هرچه مخاطب برای فیلم ترغیب شود، بازار وسیعتری را میطلبد که میتوان گفت این صنعت برای هنرمندان ملی، شهرتی فراملی ایجاد میکند.

بربط، سازی کهن در تاریخ سازشناسی ایران است که اکنون اثری از آن با ساختار اولیه باقی نمانده است. امروزه این ساز را با نام عود به رسمیت می شناسند که با تغییراتی در ساختار، در میان اعراب حضوری پررنگ دارد. باربیتون سازی زهی از خانواده ی چنگ های کمانی است که در یونان مورد توجه بوده است. خاستگاه این دو ساز همواره در طی تاریخ مورد بحث مورخان و موسیقی شناسان بوده است؛ اما هیچ گاه از خطای طبقه بندی ساز بربط و باربیتون سخنی به میان نیامده است که در این پژوهش به این موضوع پرداخته خواهد شد. این مطالعه به صورت توصیفی تحلیلی و جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای است. در این پژوهش عالوه بر بررسی ساختار و نحوه اجرای بربط در دوران حضور این ساز در ایران ، به ساختار و نحوه ی اجرای باربیتون در تمدن یونان پرداخته و تفاوت های این دو ساز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که بربط در اجرا و ساختار، تفاوت هایی اساسی با ساز باربیتون داشته است. این دو ساز تنها در زهی بودن به هم شباهت داشتند و هیچ گاه سازهای یکسانی نبوده اند.

هنر، همواره، بخش جدا نشدنی از زندگی انسان بوده و هست. این پدیده اول با روح و بعدا با جسم انسان پیوند و ارتباط عمیق و محکمی داشته و دارد. این پدیده شامل مسایل، نظریات و نظریه پردازی های زیادی حول محور خود است. از مهمترین مسایلی که در مورد هنر مطرح شده و وجود دارد این است که: ایا این هنر، هنری با مفاهیم دینی و به قصد رشد عقل و حکمت در انسان است و یا هنری است صرفا تزیینی؟ چه عواملی موجب تغییر در روش و نگرش در حوزه های هنری شده است؟ در پاسخ به این سوال، نظریه پردازانی با نام "سنت گرایان" به میان آمدند که ارتباط عمیقی بین هنر و دین، هنر و سنت و هنر و قداست مطرح کرده اند. براساس این همیشگی بودن هنر، سنت گرایان، سابقه تامالتشان را به گستره تاریخ بشری پیوند می زنند.سید حسین نصر، از جمله فیلسوفان و نظریه پردازان معاصری است که در ضمره فیلسوفان سنت گرا قرار دارد.ما در این مقاله به بررسی ارا ایشان به عنوان یک سنت گرا، در مورد هنر دینی پرداخته و ارتباطات موجود بین این دو پدیده جدا نشدنی دین و هنر  از زندگی بشر را بررسی میکنیم.

بازارها و بازارچه ها از جمله ارکان جداییناپذیر زندگی در شهرها و محله های آن هستند. بازارها در بعد شهری و بازارچه ها در ابعاد محلهای، امر خدمترسانی به مردم را برعهده دارند و سبب تسهیل رفع نیازهای آنان میشوند. بازارچه ها در دل محالت در وهله اول، نیازهای مردم ساکن هر محله را مرتفع میکنند و چرخه اقتصادی را رونق میبخشند و از دیگر سو در گذشته، کارگاه های تولیدی در کنار این بازارچه ها قرار داشتند و با وجود عناصر دیگری چون آبانبارها و مساجد، فضای تجمع و مکث نیز شکل میگرفت. معرفی مسیر گردشگری بازارچه های تاریخی برای نخستین بار در جهت شناسایی، حفظ و احیا آنها هدف اصلی این پژوهش است و مطالب به روش مطالعه کتابخانه ای و نیز تحقیقات میدانی مانند مصاحبه و نقشه برداری تهیه شده اند. با شناسایی بازارچه های محلی اولا میتوان گذرهای اصلی هر محله را مشخص کرد و ثانیا باعث رونق کسب و کار، حفظ و باززنده سازی این بازارچه ها شد.