فهرست مطالب

فصلنامه علوم و فنون بسته بندی
پیاپی 55 (پاییز 1402)

  • تاریخ انتشار: 1402/09/11
  • تعداد عناوین: 6
|
  • فرهاد فرهادی*، محمدرضا فتحی، سید امین صیدایی گل سفید، کریم نجفی صفحات 1-13

    هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر استقرار زنجیره تامین دوسوتوانی در شرکت های بسته بندی مواد غذایی شهرکرد بود. این پژوهش بصورت کاربردی و در دو بخش کیفی و کمی بصورت ترکیبی انجام گرفت در بخش شناسایی از روش کیفی تحلیل مضمون و در بخش کمی از روش کمیBWM فازی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش خبرگان شرکت های بسته بندی مواد غذایی شهرکرد بود که 11 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. مجموع کدهای به دست آمده از مصاحبه با 11 خبره شرکت کننده در مصاحبه، 7 تم فراگیر دسته بندی شدند. تعهد مدیریت، چابکی زنجیره تامین، اعتماد در بین شرکای زنجیره تامین، انطباق پذیری زنجیره تامین، نوآوری، کارایی زنجیره تامین و فناوری اطلاعات می باشد. در این بخش از روش بهترین بدترین فازی جهت وزن دهی و اولویت بندی به 7 معیار اصلی پژوهش استفاده شد. بر این اساس چابکی زنجیره تامین رتبه اول و بقیه مولفه ها به ترتیب شامل تعهد مدیریت ، انطباق پذیری زنجیره تامین، نوآوری، اعتماد در بین شرکای زنجیره تامین، فناوری اطلاعات، کارایی زنجیره تامین می باشند.

    کلیدواژگان: زنجیره تامین، دوسوتوانی، BWM فازی، بسته بندی
  • بهناز بازرگانی گیلانی*، زهرا ایزدپناهی، زهرا کفراشی، فاطمه سلیمی، فاطمه زارعی صفحات 15-23
    امروزه در بسته بندی های مواد غذایی، استفاده از شناساگرهای pH که همزمان با فساد و تغییرات pH ماده غذایی تغییر رنگ می دهند، مورد توجه قرار گرفته اند. برخی از محصولات گیاهی و پسماندهای آن ها که حاوی ترکیبات حساس به pH هستند، می توانند برای تولید        بسته بندی های هوشمند، سالم و مقرون به صرفه در محصولات غذایی معرفی و مورد استفاده قرار بگیرند. در این مطالعه کارایی عصاره گل گاو زبان، پوست سیب قرمز، کلم قرمز، پوست تربچه قرمز، میوه زرشک، پوست ریشه چغندر قرمز، گل پنیرک، و پوست بادمجان سیاه در تغییرات pH مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تهیه عصاره های آبی- اتانولی آن ها به روش غوطه وری، پاسخ رنگی آن ها در محدوده pH 3 تا 12، با استفاده از محلول های اسید کلریدریک و هیدروکسید سدیم مورد ارزیابی قرار گرفت. تغییرات رنگی عصاره ها  توسط طیف سنجی اشعه فرابنفش- مریی در محدود طول موج 300 تا 800 نانومتر آنالیز گردید. بر طبق یافته های به دست آمده عصاره های کلم قرمز و پوست تربچه قرمز طیف وسیع تری از تغییرات رنگی را در pH های مختلف نسبت به سایرین از خود نشان دادند و عصاره های پوست ریشه چغندر قرمز، گل پنیرک، گل گاو زبان، پوست بادمجان سیاه، پوست سیب و میوه زرشک به ترتیب در رده های بعدی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که عصاره های کلم قرمز و پوست تربچه قرمز، نسبت به تغییرات pH حساسیت بیشتری دارند و این تغییرات را با دقت بالاتری نسبت به سایر عصاره ها به نمایش می گذارند و می توانند به عنوان شناساگرهای pH طبیعی و مقرون به صرفه، در نمایش به موقع فساد در بسته بندی های هوشمند مواد غذایی، معرفی شوند.
    کلیدواژگان: نشانگر pH، عصاره های گیاهی، روش غوطه وری، ضایعات مواد غذایی، بسته بندی های هوشمند
  • میثم مهری چروده*، شادمان پورموسی صفحات 25-39

    با توجه به رشد روزافزون جمعیت جهان و نیازهای رو به افزایش برای محصولات سلولزی، حفظ پایداری در این صنعت بسیار اهمیت دارد. بنابراین، تعیین اهمیت شاخص های پایداری در صنایع سلولزی، بهبود عملکرد و تاثیرات محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی این صنعت ضروری است. زیرا، با تعیین اهمیت شاخص های پایداری در صنایع سلولزی، می توان استراتژی ها و سیاست های مناسبی را برای بهبود عملکرد پایدار در این صنعت تعیین کرد و به دستیابی به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست کمک کرد. از این رو، هدف اصلی این پژوهش تکیه بر اهمیت ارایه شده توسعه یک مدل تصمیم گیری است که قادر می باشد ضمن شناسایی، اهمیت مقوله های (شاخص های) اثرگذار بر پایداری صنایع سلولزی و همچنین، اولویت بندی عوامل فرعی را با تجزیه و تحلیل از طریق تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره محاسبه نماید. در این تحقیق، یک روش تلفیقی با استفاده از روش های تحلیل سلسله مراتبی و بهترین بدترین برای محاسبه وزن مقوله ها و روش اولویت بندی آراس برای انتخاب بهترین گزینه و پیشنهاد ترتیب رتبه بندی ترجیحی گزینه ها استفاده شده است. از تجزیه و تحلیل، مشخص شده است که 11 مقوله اصلی و سه مقوله فرعی بر روی پایداری صنایع سلولزی تاثیرگذار است. طبق نتایج بدست آمده، در میان مقوله های اصلی همکاری تامین کننده استراتژیک با امتیاز وزن تلفیقی0/1801 بیشترین اهمیت و بهبود مستمر با امتیاز وزن تلفیقی 0/0252 کمترین اهمیت را دارند. همچنین، در میان عوامل فرعی مدیریت محیطی با درجه مطلوبیت 1 اولویت اول و فشار محیطی با درجه مطلوبیت  0/555  اولویت آخر را دارند. علاوه بر این، با معرفی این چارچوب تصمیم گیری، تحلیل های محققین قبلی بازسازی شده است و چارچوب رتبه بندی های گزینه ها    به صورت ترکیبی پیشنهاد شده است.

    کلیدواژگان: اولویت بندی، تصمیم گیری، اوزان تلفیقی، صنایع سلولزی، پایداری
  • ناصر سیف اللهی*، حسین رحیمی کلور، محمد حجتی نخودچری صفحات 41-50
    جهت گیری زیست محیطی در تولید محصولات، باعث افزایش آگاهی مردم درباره مسایل محیط زیست می شود. بسته بندی سبز به عنوان یک راه حل سبز و پایدار، باعث کاهش هدررفت منابع طبیعی و حفظ محیط زیست می شود. سرمایه اجتماعی نیز با ایجاد روابط مثبت میان افراد، به تقویت هویت و اعتماد متقابل و در نتیجه به ایجاد یک جامعه پایدار و پویا کمک می کند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر جهت گیری زیست محیطی و بسته بندی سبز بر سرمایه اجتماعی است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی بوده و جامعه آماری این تحقیق، تمامی مشتریان فروشگاه های زنجیره ای افق کوروش است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه با روش تصادفی انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استاندارد که روایی آن با استفاده از روایی محتوا و همگرا تایید شد. همچنین پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار هایExcel 2019 و Smart PLS 4 انجام شد. نتایج تحلیل نشان داد متغیر جهت گیری زیست محیطی بر سرمایه اجتماعی تاثیر معنادار دارد اما متغیر بسته بندی سبز بر سرمایه اجتماعی تاثیر معنادار ندارد.
    کلیدواژگان: جهت گیری زیست محیطی، بسته بندی سبز، سرمایه اجتماعی
  • جعفر ابراهیم پور کاسمانی، داریوش خادمی شورمستی*، احمد ثمریها صفحات 51-62

    تخم مرغ یک ماده غذایی ارزان قیمت دارای مواد مغذی متنوع و با ارزش زیستی بالا است. کاهش کیفیت تخم مرغ بلافاصله پس از تخم گذاری آغاز و بسته به شرایط نگهداری به سرعت افزایش می یابد. رهیافت های مختلفی مبتنی بر غیرفعال کردن میکروارگانیسم ها و پوشاندن منافذ روی پوسته با هدف جلوگیری از نفوذ میکروارگانیسم ها و تبادلات گازی و جرمی جهت حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری تخم مرغ مورد مطالعه قرار گرفت. استفاده از لفاف های زیست تخریب پذیر بر پایه ضایعات کشاورزی و صنایع غذایی، به عنوان جایگزین بسته بندی های سنتی تخم مرغ و سایر محصولات غذایی با نتایج موفقیت آمیزی همراه بود. مواد بسته بندی پلی ساکاریدی ارزان قیمت و در دسترس  هستند؛ اما در برابر نفوذ بخار آب لفاف مناسبی محسوب نمی شوند، لذا می توان با اعمال روش های اصلاحی فیزیکی و شیمیایی و ایجاد لفاف های مرکب و فعال بر این مشکل فایق آمد. به کارگیری لفاف های خوراکی در قالب بسته بندی های زیست تخریب پذیر علاوه بر جلوگیری از هدر رفت مواد غذایی و محافظت طولانی تر از غذاها، راهکاری موثر در جهت رفع مشکلات دفع بعدی زباله ها محسوب می شود. در عین حال طراحی و ظاهر مناسب، توجیه اقتصادی، استفاده از دستگاه ها و شیوه های کاربردی در تهیه، فرمولاسیون مناسب، سازگار، کارآمد و رقابتی نیز باید مد نظر قرار گیرد.

    کلیدواژگان: پوشش، تخم مرغ، زیست تخریب پذیر، فیلم، ماندگاری
  • وحید بهشاد، ناصر صداقت* صفحات 63-69
    بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده (MAP) روشی است که در آن تغییر هدفمند ترکیب اتمسفر موجود در بسته بندی موجب افزایش ماندگاری محصول شده و به این صورت امکان حصول اطمینان از کیفیت ماده غذایی در طول مدت نگهداری  فراهم می شود. مزایا و اهمیت استفاده از بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده برای بسیاری از محصولات، چه در سطح آزمایشگاهی و چه در شرایط تولید صنعتی نشان داده شده است. این مقاله، مروری بر سیر تحول بسته بندیMAP، از جمله MAP فعال، MAP غیرفعال،MAP منفذدار و همچنین تاثیر استفاده از ترکیب گازهای مختلف را ارایه می دهد. بسته بندیMAP فعال به صورت تغییر محتوای اتمسفر حین بسته بندی و بسته بندی غیر فعال به صورت تغییر ترکیب اتمسفر بسته بندی بر اثر تنفس و یا تبادل گاز میان بسته بندی و محیط است. MAP منفذداریک رویکرد ترکیبی است که امکان تبادل گازها بین محصول و محیط را فراهم می کند. این مقاله همچنین اثرات مخلوط گازهای مختلف بر کیفیت و ایمنی محصول و همچنین اهمیت انتخاب مواد بسته بندی مناسب برای هر کاربرد را مورد بحث قرار داده و دیدگاهی ارزشمند در مورد گزینه های مختلف موجود برای بسته بندیMAP را ارایه می دهد تا امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه برای بهینه سازی کیفیت و ماندگاری محصولات فراهم شود.
    کلیدواژگان: بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده، بسته بندی منفذدار، بسته بندیMAP با اکسیژن بالا
|
  • Farhad Farhadi *, Mohammad Reza Fathi, Seyed Amin Seydaei Golsefid, Karim Najafi Pages 1-13

    The purpose of this research was to identify and rank the factors affecting the establishment of       two-way supply chain in Shahrekord food packaging companies. This research was applied in two qualitative and quantitative parts, in the identification part, the qualitative method of theme analysis was used, and in the quantitative part, the fuzzy BWM quantitative method was used. The statistical population of the research was the experts of Shahrekord food packaging companies, 11 of whom were selected as a sample. The total codes obtained from the interviews with 11 experts participating in the interview, 7 inclusive themes include management commitment, supply chain agility, trust among supply chain partners, supply chain adaptability, innovation, supply chain efficiency and information technology. In this section, the fuzzy best-worst method was used for weighting and prioritizing the 7 main criteria of the research. Based on this, supply chain agility ranks first and the rest of the components include management commitment, supply chain adaptability, innovation, trust among supply chain partners, information technology, and supply chain efficiency.

    Keywords: Supply Chain, Two Columns, fuzzy BWM, Packaging
  • Behnaz Bazargani-Gilani *, Zahra Izadpanahi, Zahra Kafrashi, Fatemeh Salimi, Fatemeh Zarei Pages 15-23
    The usage of pH indicators that discolor with spoilage and pH changes of the food has been considered in the food packaging, recently. Some herbal products and their residues that contain pH sensitive compounds can be introduced and used to produce smart, healthy and cost-effective packaging in food products. In this study, the efficiency of borage flower, red apple peel, red cabbage, red radish peel, barberry fruit, red beet root peel, mallow flower and eggplant peel extracts was investigated against pH changes. After preparing their aqueous-ethanolic extracts by maceration method, their color response were evaluated at pH range of 3-12 using hydrochloric acid and sodium hydroxide solutions. The color changes of the extracts were analyzed by UV-visible spectroscopy in wavelength range of 300-800 nm. According to the findings, red cabbage and red radish peel extracts showed a wider range of color changes at different pH than the other extracts, and red beet root peel, mallow flower, borage flower, eggplant peel, apple peel and Barberry fruits were placed in the next ranks, respectively. It can be concluded that red cabbage and red radish peel extracts are more sensitive to pH changes and show the color responses with the higher accuracy than the other extracts and can be introduced as natural cost-effective pH indicators in smart food packaging for timely monitoring of food spoilage.
    Keywords: pH indicator, Herbal extracts, Maceration method, Food waste, Smart Packaging
  • Dr.Meisam Mehri Charvadeh *, Shadman Poor Pages 25-39

    Considering the ever-increasing growth of the world's population and the increasing needs for cellulosic products, it is very important to maintain sustainability in this industry. Therefore, it is necessary to determine the importance of sustainability indicators in cellulose industries, to improve the performance and environmental, social and economic effects of this industry. Because, by determining the importance of sustainability indicators in cellulose industries, it is possible to determine appropriate strategies and policies to improve sustainable performance in this industry and help achieve sustainable development and environmental protection.Therefore, the main goal of this research is to rely on the presented importance of developing a decision-making model that is able to identify the importance of categories (indices) affecting the sustainability of cellulose industries and also calculate the prioritization of sub-factors by analyzing through multi-criteria decision-making techniques. In this research, a combined method using hierarchical analysis and best-worst methods to calculate the weight of categories and Aras prioritization method is used to select the best option and suggest the order of preferred ranking of the options. From the analysis, it has been determined that 11 main categories and three sub-categories affect the sustainability of cellulose industries. According to the results, among the main categories of strategic supplier cooperation with a consolidated weight score of 0.1801, continuous improvement is the least important with a consolidated weight score of 0.0252. Also, among the sub-factors, environmental management with a desirability degree of 1 has the first priority and environmental pressure with a desirability degree of 0.555 has the last priority. In addition, with the introduction of this decision-making framework, the analyzes of previous researchers have been reconstructed, and the framework of alternative rankings has been proposed in a hybrid way.

    Keywords: Pioritize, decision making, Consolidated weights, cellulose industries, Sustainability
  • Naser Seifollahi *, Hosein Rahimi Koloor, Mohammad Hojati Nokhodchari Pages 41-50
    The environmental orientation in production leads to an increase in public awareness of environmental issues. Green packaging, as a sustainable solution, reduces natural resource waste and preserves the environment. Social capital also contributes to strengthening identity and mutual trust among individuals, thereby creating a sustainable and dynamic community. The aim of this research is to examine the impact of environmental orientation and green packaging on social capital. The present study adopts a descriptive research design, and the target population consists of all customers of Korush chain stores. Using Cochran's formula, a sample size of 384 individuals was randomly selected. A standardized questionnaire was used for data collection, which was validated through content and convergent validity. Additionally, its reliability was confirmed using Cronbach's alpha coefficient. Data analysis was performed using Excel 2019 and Smart PLS 4 software. The results of the analysis indicate that the environmental orientation variable has a significant impact on social capital, but the green packaging variable does not have a significant impact on social capital.
    Keywords: Environmental Orientation, Green Packaging, social capital
  • Jafar Ebrahimpour Kasmani, Dariush Khademi Shurmasti *, Ahmad Samariha Pages 51-62

    Eggs are an inexpensive food with various nutrients and high biological value. The decline in egg quality starts immediately after laying and progresses rapidly depending on the storage conditions. To aim of preventing the penetration of microorganisms and gas and mass exchanges, various approaches were studied based on inactivating microorganisms and coating the pores on the eggshell, in order to maintain the quality and extension of the egg shelf life. As an alternative to the traditional packaging of eggs and other food products, using biodegradable wrappers based on agricultural and food industries waste was associated with successful results. Polysaccharide packaging materials are low-cost and available, but they are not considered suitable wrappers against the penetration of water vapor, so this problem can be solved by applying physical and chemical modification methods and creating composite and active wrappers. Using food wrappers in the form of biodegradable packaging, in addition to preventing food wastage and longer protecting food, is an effective approach to overcoming the problems of waste disposal. At the same time, proper design and appearance, economic justification, using devices and practical methods in preparation, and appropriate, compatible, efficient and competitive formulation should also be considered.

    Keywords: Coating, Egg, Biodegradable, film, shelf life
  • Vahid Behshad, Naser Sedaghat * Pages 63-69
    Modified atmosphere packaging (MAP) is a technique that alters the air composition inside packaging to extend the shelf life of products, preserving their quality during storage. MAP has proven to be beneficial and significant for various products, both in laboratory and industrial settings. This article presents an overview of MAP packaging types and their evolution, including active, passive, and porous MAP, as well as the use of diverse gas combinations. Active MAP changes the atmosphere content during packaging while passive MAP alters the packaging atmosphere's composition through breathing or gas exchange with the environment. Porous MAP is a hybrid approach that allows gas exchange between the product and the environment. Furthermore, this article discusses the impact of different gas mixtures on product quality and safety, emphasizes the importance of selecting appropriate packaging materials for each application, and offers valuable insights into MAP packaging options, enabling informed decisions to optimize quality and ensure product longevity.
    Keywords: modified atmosphere packaging, Perforated Packaging, High-Oxygen MAP Packaging