فهرست مطالب
پژوهش نامه معارف حسینی
سال نهم شماره 33 (بهار 1403)
- تاریخ انتشار: 1402/12/27
- تعداد عناوین: 8
-
صفحات 7-25
ابعاد قدسی و فلسفی عزاداری حسینی، گاهی باعث فراموشی وجوه هویت ساز و تاثیرگذار این عزاداری بر مناسبات زندگی روزمره می شود. از این رو برخی این نیاز خود را با مراجعه به منابع وارداتی عمدتا غربی، تامین می کنند. سنت ها، حاوی وجوه معنایی و قابل الهام برای انسان هستند. بر این اساس، پرسش اصلی این تحقیق چنین خواهد بود که در مناسبات حسینی برای نیل به اهداف و سعادت چه ظرفیت هایی وجود دارد؟ نگارنده در این پژوهش با بهره گیری از مناسبات حسینی، درصدد معرفی برخی مناسبات سازنده است. در گام اول این مقاله ابتدا به زیست حسینی پرداخته شد و سپس در گام دوم نگارنده به ارایه الگوی مناسبات حسینی با نگاهی به مقوله رواداری با دوستان و دشمنان پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که امکان گردآوری فهرستی از گزاره های قوام بخش و ایجابی مناسبات حسینی و ساخت و ارایه الگو برای مناسبات سازنده در زندگی امروزی وجود دارد.
کلیدواژگان: امام حسین(ع)، رواداری، مناسبات انسانی، محرم -
صفحات 27-44
شعر عاشورایی در ادبیات عرب قدمتی طولانی دارد. بعد از شهادت امام حسین(ع) همیشه شاعرانی بودند که به مدح و رثای حضرت پرداخته اند. محمد مهدی جواهری (1900-1997م/ 1279-1376ش) یکی از بزرگترین شاعران سنت گرا و در عین حال انقلابی عربی در قرن بیستم است. دیوان سترگ شعر وی که هفت مجلد است شامل اشعار مختلف سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و دینی است. در این میان او چکامه های شورانگیز زیبایی نیز در ستایش سالار شهیدان سروده است. در مقاله حاضر سعی شده است مهمترین مضامین و درس های نهضت حسینی در چکامه «عاشوراء» وی بازخوانی و تبیین شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که جواهری از همه بیشتر به ظلم ستیزی، عزت و شجاعت امام(ع) نظر دارد و سعی دارد با اشاره به ظلم حکومت اموی و جنایات یزید، شکوه حرکت حسینی و برکات آن را در طول تاریخ به نمایش گذارد.
کلیدواژگان: امام حسین(ع)، محمد مهدی جواهری، چکامه عاشورا، درس های عاشورایی -
صفحات 45-64
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف آسیب شناسی شعر عاشورایی به بررسی محدودیت های اشعار آیینی در دو محور جامعه و ادبیات پرداخته است. شاعران عاشورایی همواره از طریق سرودن اشعار و بیان آن در محافل و مجالس عزاداری عاشورا، نقش موثری در جذب مردم به فرهنگ عاشورا دارند. شعر عاشورایی با فرهنگ دینی و مذهب ارتباط دارد؛ به همین جهت در هنر کلامی این نوع شعر گویا «چگونه گفتن» را نباید از «چه گفتن» متمایز کرد. این پژوهش نشان می دهد که شعر عاشورایی باید خالی از غلو، عدم توجه بیش از حد به شعر ماتمی و نظایر آن باشد. سادگی و ایجاز همراه با فصاحت کلام، کار خطیری است که هر شاعر آیینی-عاشورایی باید آن را در نظر داشته باشد تا فلسفه عاشورایی در بستر جامعه و ادبیات در گام متعالی قدم بردارد. البته سهل بودن این نوع شعر نباید ما را از ممتنع بودن آن غافل کند.
کلیدواژگان: آسیب شناسی عزاداری، شعر عاشورایی، فرهنگ عاشورایی -
صفحات 65-76
تکیه در لغت، به معنی پشت به چیزی گذاشتن است. در گرگان، ساختمان های کوچکی در محلات قدیمی است که دهه اول ماه محرم، در آنجا برنامه عزاداری امام حسین7 و یاران او، برگزار می شود. تکیه ها بازوی کمکی برای سایر اماکن مذهبی مانند مساجد، هیآت و امامزاده ها هستند. اگر تکیه ها نبود مردم با کمبود فضا روبه رو می شدند. در شهر گرگان تکیه و حسینیه، دو مکان کاملا جداگانه ای هستند. در حالی که در برخی شهرها، آنها دو واژه مترادف و هم معنی هستند. این جستار در تلاش است تا با نگاهی گذرا در جهت آشنایی با تکیه های شهر گرگان قدمی بردارد.
کلیدواژگان: تکیه، محرم، عزاداری، محلات قدیمی گرگان -
صفحات 77-96
اهمیت دعا در دین اسلام صرفا به جنبه عبادی آن ختم نمی شود. دعا وسیله ای برای پرورش روح، تقویت باورهای دینی و تربیت اخلاقی انسان است. امام سجاد7 به دلیل شرایط خاص امامت شان از این ابزار به خوبی استفاده کردند. یکی از دعاهای مشهور امام سجاد7، دعای شریف مکارم الاخلاق است که سرشار از آموزه های اصیل دینی است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی درصدد است تا با دقت در مفاهیم بلند دعای مکارم الاخلاق، عوامل زمینه ساز واقعه عاشورا را استخراج کند. یافته های پژوهش نشان می دهد این عوامل در سه حوزه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی اجتماعی بوده و هریک از این حوزه ها زیر مجموعه هایی را دربرمی گیرد که اگر امت اسلامی آنها را رعایت می کرد، حادثه تلخ عاشورا رخ نمی داد.
کلیدواژگان: امام سجاد(ع)، آموزه های دینی، صحیفه سجادیه، عاشورا، دعای مکارم الاخلاق -
صفحات 97-116
یکی از سنت های الهی، امتحان و آزمایش است. به گواه تاریخ، سخت ترین امتحان الهی در حادثه کربلا رقم خورد. در آن آزمایش بزرگ الهی، برخی پیروز و گروهی مردود شدند. این تحقیق درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی به مطالعه فلسفه امتحان الهی و راهکارهای پیروزی در آن از منظر واقعه عاشورا بپردازد. فلسفه و حکمت الهی، شامل تربیت و پرورش، ظهور شخصیت، معیار ثواب و پاداش، جداسازی افراد نیک از افراد بد است. برای پیروزی در آزمایش و امتحان الهی باید به ابزارهایی مانند تقوای الهی، مقاومت و پایداری، توجه به حضور و نظارت خداوند، توکل بر خدا و توسل به اهل بیت: تمسک جست.
کلیدواژگان: واقعه عاشورا، امتحان الهی، درس های عاشورا -
صفحات 117-119
-
صفحات 121-122
-
Pages 7-25
Mourning Imam al-Husayn's martyrdom should not divert our attention from the constructive cultural aspects of identity-making effects of his unique movement. Insufficient attention to such matchless repertoire of sublime cultural resource leads some people toward adopting certain pseudo-cultural models from the West. To make the most of this cultural capital, some suggestions can be made, namely, paying close attention to Imam al-Husayn's lifestyle, and taking lessons from his interactions with his friends and foes. The present paper provides some suggestions on how to take practical lessons in this regard.
Keywords: Imam al-Husayn, Ashura, Interactions, Friend, foe, Husayni interactions, model -
Pages 27-44
Ashura poetry enjoys a long history in Arabic literature, as it started since the martyrdom of Imam al-Husayn. It has been on the increase over time. Muhammad Mahdi al-Jawahiri (1279-1376 Sh/ 1900-1997) was one of the mist famous traditionist and revolutionary Arab poets whose poetical works take seven thick volumes. In his Ashura-themed poems he highlights Imam al-Husayn's character of combating tyranny, favoring self-esteem, and being courageous. In this way, he echoes Imam al-Husayn's sublime aims and sheds light on the Umayyads' and Yazid's oppressions.
Keywords: Imam al-Husayn, Muhammad Mahdi al-Jawahiri, Ashura poetry, Ashura lessons -
Pages 45-64
The present paper focuses on certain limitations to Ashura poetry on two levels: society and literature. As Ashura-oriented poets always play a major role in attracting people toward commemorative gatherings, its rhetoric must include both message and linguistic eloquence. In a word, Ashura poetry must be free from exaggeration and excessive attention to mournful verses. It is certainly a hard task to maintain a correct equilibrium among appreciation, simplicity of expression, and admirable eloquence. All these features serve enabling the Ashura philosophy take the right steps in both society and literature.
Keywords: Limitations, Ashura poetry, Society, Literature -
Pages 65-76
Takiyehs are moderate-size buildings that function as supplementary edifices for holding Muharram ceremonies in remembrance of Imam al-Husayn in the first ten days of Muharram. In Gorgan, they are two various places, while in some other cities these two places are one and the same.
Keywords: Takiyeh, Muharram, mourning, old districts, Gorgan -
Pages 77-96
Islamic prayers have various levels. Apart from their ritual functions, they also play significant roles as educational and spiritual steps. The fourth Infallible Imam al-Sajjad made the most of prayers as educational mediums for transmitting Islamic teachings. His prayer on noble moral traits is replete with noble and high Islamic values and teachings. The present work seeks to infer certain principles for this prayer such that considering them will prevent any second Ashura-like episode from taking place. These principles are concerned with economic, cultural, and socio-political aspects highlighted in the prayer in focus. Had such principles been observed, Ashura would not have taken place.
Keywords: Imam al-Sajjad, Teachings, Sahifah, Ashura, prayers, Noble Miral Traits -
Pages 97-116
As a Divine practice, everybody is subject to being tested. Ashura was one of the severest tests in history. Some people passed it successfully, yet others failed. The items tested on Ashura included many themes and lessons, including educational backgrounds, personality traits, rewards and punishments, and making a sheer divide between nobles and ignobles. In such a critical situation, everybody is expected to observe religious piety, perseverance, reliance on God, and approaching the Ahl al-Bayt.
Keywords: Ashura, Ashura episode, Divine tests, auccessful passing the tests -
Pages 121-122
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.